Αναμνήσεις από μια Ελλάδα με μέλλον

γράφει ο Μένιος Τασιόπουλος 

Η τυπική έξοδος από τα Μνημόνια δεν μπορεί να άρει ουσιαστικά, αλλά μόνον διαδικαστικά, το δομικό αδιέξοδο, στο οποίο έχει περιέλθει η Ελλάδα. Ακόμη και η ελάφρυνση του χρέους δεν είναι πανάκεια για την αναπτυξιακή ατονία, από την οποία  πάσχει η οικονομία μας εντός του περιοριστικού πλαισίου της Ευρωζώνης. Πολύ περισσότερο που η ελάφρυνση προσκρούει στην άρνηση του Βερολίνου. Ας υιοθετήσουμε, όμως, το αισιόδοξο σενάριο ότι με την στήριξη της Γαλλίας και ενδεχομένως με τις πιέσεις του ΔΝΤ ο συσχετισμός θα αλλάξει. Η Μέρκελ θα υποχρεωθεί να αλλάξει στάση και η ελάφρυνση θα δρομολογηθεί. Και πάλι δεν αρκεί.

Το κλίμα ακραίας πόλωσης που επικρατεί στο εγχώριο κομματικό και πολιτικό σύστημα δεν βοηθά να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις μιας δημιουργικής διαλεκτικής στο Κοινοβούλιο, στα Μίντια και στην κοινωνία. Αυτό το κλίμα μετατρέπει τις εκλογές και την δημοκρατική διαδικασία σε μια συνεχή επιδίωξη ρεβάνς μεταξύ των κομμάτων εξουσίας, ασχέτως ιδεολογιών και διαχειριστικής επάρκειας.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την επιδείνωση του χρόνιου προβλήματος γραφειοκρατικών αγκυλώσεων και αναποτελεσματικότητας της Δημόσιας Διοίκησης. Με τον κρατικό μηχανισμό να «μπουσουλάει» δεν μπορεί, βεβαίως, να επιτευχθεί μια παραγωγική ανασυγκρότηση του κράτους, ούτε αναβάθμιση της επιχειρηματικότητας και των όρων λειτουργίας της αγοράς. Η Ελλάδα ουσιαστικά σήμερα μοιάζει πολύ πιο παράταιρη για τα δεδομένα της Ευρωζώνης σε σύγκριση με την περίοδο της υιοθέτησης του ευρώ.

Υπό την δαμόκλειο σπάθη

Και όμως πολλά δεδομένα του τότε, που θεωρήθηκαν κύριες αιτίες της οικονομικής χρεοκοπίας, έχουν μετασχηματισθεί τα τελευταία οκτώ χρόνια. Υπό την δαμόκλειο σπάθη της ευρω-γερμανικής επιτροπείας και του διεθνούς ελέγχου τα συνδικάτα μοιάζουν σκιά του εαυτού τους. Η ολιγαρχία των Μίντια και των κρατικών προμηθευτών έχει χρεοκοπήσει. Το διοικητικό και το αστικό δίκαιο έχουν τροποποιηθεί. Η δημοσιονομική πολιτική έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά.

Τα ελλείμματα του δημοσίου, η κομματοκρατία, οι διορισμοί και τα άλλα ρουσφέτια έχουν περιορισθεί σημαντικά. Το ίδιο και το πλέγμα των εργασιακών δικαιωμάτων, που ενίοτε εκφυλίζονταν σε προνόμια. Τίποτα, όμως, επί της ουσίας δεν έχει αλλάξει. Η Ελλάδα συνεχίζει με διαφορετικές κυβερνήσεις  και διεθνείς συγκυρίες την απέλπιδα πορεία της προς το χάος, ή, στην καλύτερη περίπτωση, σε μία βασανιστική στασιμότητα.

Αλλαγή πλεύσης

Είναι εμφανές ότι χρειάζεται ένα ιστορικό New Deal για να βγει από την πορεία αυτή και να ανακτήσει την προοπτική της. Χρειαζόμαστε ένα νέο Σύνταγμα που θα εγγυηθεί μια επόμενη πιο επιτυχημένη λειτουργία της δημοκρατίας, χωρίς να έχει στο κέντρο ούτε την κομματοκρατία, ούτε την κάθε είδους ολιγαρχία. Χρειαζόμαστε ένα νέο κράτος πιο ψηφιακό, λιγότερο εκτεταμένο και γραφειοκρατικό, πιο λειτουργικό και με Διοίκηση βασισμένη σε αντικειμενικά κριτήρια πρόσληψης, σε αξιόπιστη αξιολόγηση, σε συνεχή επιμόρφωση και σε λειτουργική ιεραρχία.

Το κυριότερο χρειαζόμαστε μια νέα οικονομία, μια δομική αποκέντρωση του πληθυσμού με αντιστροφή του κύματος αστυφιλίας των τριών πρώτων δεκαετιών του μετα-πολέμου. Οι Έλληνες πρέπει να εγκαταλείψουν τον μηδενιστικό μικροαστισμό και την έμμεση δουλοπαροικία, στην οποία οδηγήθηκαν μέσα από τον άκριτο μοντερνισμό, τον εμμονικό νεοπλουτισμό-καταναλωτισμό και τον μορφωτικό «αναλφαβητισμό».

Πιεζόμενοι από τη δραματική κατάσταση της πραγματικής οικονομίας, κάποιοι Έλληνες έχουν διέξοδο την επιστροφή στην ιδιοκτησία τους, στη σχεδόν χέρσα γη, η οποία πρέπει να γίνει παραγωγική με νέο τρόπο και όχι με τη νοοτροπία των παραδοσιακών αγροτών. Το αξιοπρεπές επίπεδο ευημερίας μπορεί να ανακτηθεί μόνο με την εμπλοκή των νεότερων γενιών στον πρωτογενή τομέα, αλλά εξίσου και στην μεταποίηση και στη ναυτιλία και βεβαίως στην καινοτομία.