Για το ’21

Θ. Π. Βρυζάκης, Το στρατόπεδο του Καραϊσκάκη στην Καστέλα, 1855, λάδι σε μουσαμά, 145 εκ. x 178 εκ., Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου 

Γράφει ο Γιώργος Σταματόπουλος

Δεν φαίνονται οι εποχές τέτοιες ώστε, επιτέλους, να «συντελεστεί» το ’21, να απελευθερωθούν δηλαδή από μόνοι τους οι Ελληνες, χωρίς ξένη βοήθεια, μήπως και αποκτηθεί έτσι αίσθημα ανεξαρτησίας και φυσήξει αεράκι ελευθερίας -μόνο σε ένα ελεύθερο και ανεξάρτητο κράτος φύεται ή παράγεται δημιουργία, υλική και πνευματική.

Επικαλούμαστε τους ήρωες και κομπάζουμε μάλιστα ότι είμαστε απόγονοί τους [όπως και των αρχαίων, βεβαίως...] αλλά δεν υπάρχει η διάθεση [και η δυνατότητα] να παραιτηθούμε από τις βεβαιότητές μας, όπως απαιτεί η εξεγερτική διαδικασία, καθώς και από τη μαλθακότητα της σκέψης. Επίσης αρνιόμαστε να μάθουμε να μιλάμε ελληνικά, αρκούμενοι στο ότι τα μιλάμε και τα γράφουμε, επαναπαυόμενοι ταυτόχρονα στο ότι η ελληνική έχει τάχα συνέχεια και άρα...

Μια ευκαιρία να «ολοκληρωθεί» το ’21 ήταν βέβαια η ίδρυση [και εξάπλωση στο μεγαλύτερο τμήμα του ελληνικού λαού] του ΕΑΜ· παρά το μεγαλείο και τις ριζοτομικές, επαναστατικές μεταρρυθμίσεις, που ώθησαν σε πρωτόγνωρα ύψη την ελληνική κοινωνία, η κατάληξή του ήταν απογοητευτική. Μην ξεχνάμε και τις ελπίδες που δημιούργησε σε πολλούς η άνοδος για πρώτη φορά στην κυβέρνηση ενός κόμματος, που πήγαζε, λέει, από τον λαό και εκπροσωπούσε τάχα την Αριστερά.

Κι έτσι, από απογοήτευση σε απογοήτευση, οδεύει η χώρα σέρνοντας μαζί της την κρυφή ελπίδα ότι, πού θα πάει, θα ’ρθει η στιγμή που θα απελευθερωθεί από μόνη της. Ματαιοπονούν, νομίζω, όσοι κουβαλάνε τέτοια ελπίδα από τη στιγμή που υπάρχει αδιαφορία εκ μέρους των πολλών, μέσα μάλιστα σε χαμηλά πεδία εκπαίδευσης και παιδείας γενικότερα.

Η αδιαφορία δεν είναι έμφυτη· φαίνεται να είναι αποτέλεσμα πολιτειακών ανεπαρκειών και έλλειψης ενός κοινού στόχου που θα κινητοποιούσε τις ενεργές [ερωτικές κυρίως] δυνάμεις της ενθάδε κοινωνίας. Επικρατεί ο ατομικισμός [σολιψισμός θα έλεγα] και ό,τι συνέχει τους πολλούς βρίσκεται σε άλογα στοιχεία [το δημοτικό, λαϊκό, ρεμπέτικο τραγούδι π.χ.], κάτι που δεν προοιωνίζεται όμως πολιτική συνάφεια ή επικοινωνία καθημερινή.

Παρά τις λαμπρές εξαιρέσεις, απουσιάζουν δραματικά σήμερα τα σχέδια μιας ριζοσπαστικής αρχιτεκτονικής του λόγου και της τέχνης -και της ύλης. Η ύλη δεν γίνεται πνεύμα, όπως θέλουν οι μεγάλοι ποιητές -συμβαίνει το αντίθετο: το πνεύμα καταντά ύλη, μια συμπαγής μάζα, αναίσθητη, άφωνη, άκαρδη. Τα εθνικοπατριωτικά που ακούγονται επικά τούτες τις μέρες μόνο θλίψη προκαλούν, διότι όσοι τα εκστομίζουν [πολιτικοί κυρίως και παπάδες] αρνούνται να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είμαστε ένας ελεύθερος λαός και ότι οι ίδιοι με τη στάση τους συντελούν στη συνέχιση αυτής της ανελευθερίας.

Οταν ο «εχθρός» είναι εσωτερικός, τα πράγματα δυσκολεύουν περισσότερο· εξ ου η γενικότερη αδράνεια και απογοήτευση. Ο ευρωπαϊσμός δεν φαίνεται να είναι μια κάποια λύση -όλο και απισχναίνεται και υποχωρεί και αντίστοιχα ενδυναμώνονται οι εθνικισμοί [κάθε «έθνος» φυλάει τα νώτα του -και ας καταστραφούν όλοι οι άλλοι].

...Ο αγώνας συνεχίζεται. [Να είναι έτσι;]