Τα Χριστούγεννα θα θυμίζουν πάντα ότι την ελπίδα τη φέρνουν οι κατατρεγμένοι

 

Το μήνυμα των Χριστουγέννων είναι ότι την ελπίδα τη φέρνουν οι φτωχοί, οι πρόσφυγες, οι κατατρεγμένοι, αυτοί που βρίσκουν καταφύγιο σε ένα στάβλο και αντί για κούνια έχουν μια φάτνη

 

γράφει ο Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

 

 

Δεν χρειάζεται να είσαι πιστός για να σε συγκινήσουν βαθιά τα Χριστούγεννα.

 

Γιατί δεν είναι η γέννηση απλώς του Θεανθρώπου.

 

Είναι και αυτή η ιστορία για μια οικογένεια απλών ανθρώπων που προσπαθούσαν να αποφύγουν μια βάρβαρη διαταγή και βρήκαν καταφύγιο σε ένα στάβλο και έβαλαν το μωράκι που είχαν μαζί τους σε ένα παχνί για τα ζώα, μια φάτνη.

 

 

Και ο ενσαρκωμένος Θεός δεν ήταν απλώς ένα βρέφος, αλλά ένα βρέφος σε κίνδυνο εξόντωσης, ένα βρέφος κυνηγημένο.

 

Δεν είναι τυχαίο ότι αιώνες τώρα αυτή η ιστορία αγγίζει τους ανθρώπους.

 

Γιατί θυμίζει αυτό που έζησαν και ζουν: τη φτώχεια, τις διώξεις, τις απειλές, την ανασφάλεια, τον φόβο.

 

Και ο καθένας μας σήμερα μπορεί να σκεφτεί ποια οικογένεια θα μπορούσε σήμερα να αναζητούσε καταφύγιο σε έναν ταπεινό στάβλο.

 

Μια οικογένεια Παλαιστινίων στη Γάζα που προσπαθεί να ξεφύγει από τον βομβαρδισμό της μίας «ασφαλούς ζώνης» μετά την άλλη.

 

Μια οικογένεια στο Λίβανο που ελπίζει ότι δεν θα ξαναζήσει τους βομβαρδισμούς των περασμένων μηνών.

 

Μια οικογένεια στις περιοχές της Ουκρανίας που δέχονται ακόμη το ρωσικό σφυροκόπημα.

 

Μια οικογένεια από το Αφγανιστάν, ή από τη Λιβύη ή από κάποια άλλη Αφρικανική χώρα που αναζητά τρόπο να φτάσει στην Ευρώπη για να βρει ένα καλύτερο αύριο.

 

Μια οικογένεια από το Σαλβαδόρ ή τη Γουατεμάλα που προσπαθεί να φτάσει και να περάσει τα σύνορα των ΗΠΑ.

 

Μια οικογένεια στην Αϊτή που προσπαθεί να επιβιώσει από τη βία και τις επιδημίες.

 

Και ο καθένας και η καθεμιά μας μπορεί να σκεφτεί επίσης ποιος θα μπορούσε σήμερα να είναι στη θέση του Ηρώδη.

 

Γιατί οι διώκτες ανθρώπων και κατατρεγμένων οικογενειών που απλώς αναζητούν ένα καλύτερο αύριο είναι επίσης αρκετοί σήμερα.

 

Μπορεί κανείς να σκεφτεί τον Μπενιαμίν Νετανιάχου που επιμένει σε μια στρατιωτική επιχείρηση στη Γάζα που καμιά σχέση δεν έχει ούτε με «νόμιμη άμυνα» ούτε με τιμωρία.

 

Μπορεί κανείς να σκεφτεί τον Βλαντιμίρ Πούτιν που εξακολουθεί να συνεχίζει έναν πόλεμο που πέραν όλων των άλλων δεν παύει να είναι και μια παράνομη εισβολή σε κυρίαρχη χώρα.

 

Μπορεί κανείς να σκεφτεί με ανησυχία εάν θα διεκδικήσει τέτοιο ρόλο και ο Ντόναλντ Τραμπ που θέλει να διώξει μεγάλο αριθμό μεταναστών από το αμερικανικό έδαφος.

 

Είναι αρκετές στιγμές η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι κυβερνήσεις της που συνεχίζουν να μετρούν πνιγμένους κατατρεγμένους στη Μεσόγειο.

 

Την ίδια ώρα ο αριθμός των κατατρεγμένων μεγαλώνει.

 

Οι ανισότητες στον πλανήτη διευρύνονται την ώρα που η εξελισσόμενη κλιματική καταστροφή απειλεί να δημιουργήσει και κλιματικούς πρόσφυγες.

 

Στις ίδιες τις «αναπτυγμένες» κοινωνίες νέες πολώσεις και διαιρετικές γραμμές αναπτύσσονται από την κρίση κόστους ζωής την ώρα που η απόσταση ανάμεσα στον κόσμο του πλούτου και τον κόσμο της εργασίας ολοένα και αυξάνει.

 

Όσο για τους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς, από την Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή μέχρι την Ταϊβάν, αυτοί εξακολουθούν να τροφοδοτούν συγκρούσεις με υπαρκτό τον κίνδυνο να εξελιχθούν σε παγκόσμιες συγκρούσεις, μοιράζοντας πόνο και δυστυχία.

 

Σε αυτό το τοπίο που η απελπισία περισσεύει, η ιστορία των Χριστουγέννων στέλνει πάντα ένα μήνυμα στις καρδιές μας.

 

Δεν είναι τόσο ότι θα έρθουν «οι μάγοι με τα δώρα».

 

Όσο ότι η ελπίδα βρίσκεται εκεί, σε ένα στάβλο όπου μια οικογένεια κατατρεγμένων, προσφύγων, διωκόμενων βρίσκουν καταφύγιο.

 

Ότι το μέλλον της ανθρωπότητας και η ελπίδα της σωτηρίας είναι ένα βρέφος που για κούνια έχει μια φτωχική πάχνη.

 

Ότι μέσα στη μακρά χειμωνιάτικη νύχτα θα μπορέσουν να αντέξουν και να γλυτώσουν από τους διώκτες τους, στρατιώτες που σπάνε πόρτες και αναζητούν βρέφη προς εξόντωση.

 

Γιατί η ελπίδα είναι ότι όπως σώθηκε το Θείο Βρέφος έτσι θα σωθούν και οι πρόσφυγες, θα αποφύγουν τα βασανιστήρια και τις εκτελέσεις οι αντιφρονούντες, θα πάψουν να είναι «κρέας για κανόνια» οι φαντάροι -και των δύο πλευρών…- στην Ουκρανία, θα αποφύγουν τον ξεριζωμό οι υποψήφιοι κλιματικοί πρόσφυγες, θα παλέψουν τη φτώχεια και τις ανισότητες οι άνθρωποι του μόχθου, θα αποφύγουν τη βαναυσότητα όσες/οι/α θεωρούνται επικίνδυνα διαφορετικές/οί/ά, θα καταφέρουμε τελικά όλες και όλοι μας να έχουμε μια ζωή αξιοβίωτη.

 

Για να ζήσουμε σε έναν κόσμο που δεν θα νικά τελικά το μαχαίρι, αλλά ο σεβασμός, η αλληλεγγύη και η αγάπη.

 

*Στη φωτογραφία έργο του Banksy – Ο Ιωσήφ και η Μαρία μπροστά στο τείχος στα Παλαιστινιακά εδάφη

 

 

«Κόκκινη κάρτα» στην Ελλάδα στους κοινωνικούς δείκτες από τη Κομισιόν

 

Η Ελλάδα χάνει το τρένο της ανοδικής κοινωνικής σύγκλισης, με βασικούς δείκτες να βρίσκονται σε «κρίσιμη κατάσταση» όπως αναφέρει νέα έκθεση της Κομισιόν

 

 

Στο μικροσκόπιο της Κομισιόν μπαίνει φέτος  η Ελλάδα σε ό,τι αφορά τους δείκτες κοινωνικής προστασίας, ένταξης και απασχόλησης, οι οποίοι όπως αναφέρει υποδεικνύουν μια «κρίσιμη κατάσταση».

 

Οι τελευταίες ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το δεύτερο μέρος του «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου», προαναγγέλλουν την έκδοση ειδικών εκθέσεων για εννέα χώρες οι οποίες αποδεδειγμένα αντιμετωπίζουν μακροοικονομικές ανισορροπίες ή σημαντικές ανισορροπίες. Η Ελλάδα είναι μία από αυτές. Οι υπόλοιπες είναι η Γερμανία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Κύπρος, η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Σουηδία.

 

Επιπλέον, σε ειδική πρόταση για την απασχόληση, η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα σε δέκα χώρες για τις οποίες διαπιστώνονται «κίνδυνοι για την ανοδική κοινωνική σύγκλιση». Η Κομισιόν θα διεξάγει σε δεύτερο στάδιο λεπτομερέστερες εκθέσεις, αναλύοντας  τους κινδύνους για κάθε χώρα ξεχωριστά.

 

 

Πού μεγαλώνει η ψαλίδα από την ΕΕ

Ειδικά για την Ελλάδα αναφέρεται ότι μπαίνει για πρώτη φορά στη δέσμη των χωρών που βρίσκονται σε κίνδυνο λόγω «επιδείνωσης ή στασιμότητας σε επίπεδα που απέχουν πολύ από τον μέσο όρο της ΕΕ στον κοινωνικό τομέα. Συγκεκριμένα, η μεγαλύτερη ψαλίδα από την ΕΕ εντοπίζεται στους εξής τομείς: Την υπερβολική επιβάρυνση από το κόστος στέγασης, τις ανεκπλήρωτες ανάγκες για ιατρική περίθαλψη, τον κίνδυνο φτώχειας ή και κοινωνικού αποκλεισμού, για το σύνολο του πληθυσμού και ιδίως για τα παιδιά, την αποτελεσματικότητα των κοινωνικών μεταβιβάσεων στη μείωση της φτώχειας και τις εισοδηματικές ανισότητες. Επιπλέον διαπιστώνονται συνεχιζόμενες προκλήσεις στην αγορά εργασίας για τις γυναίκες και τους νέους και χαμηλή και επιδεινούμενη συμμετοχή των ενηλίκων στην εκπαίδευση.

 

Σε μια σύντομη πρώτη επισκόπηση για την Ελλάδα, η Κομισιόν παραδέχεται ότι υπάρχει σοβαρή υστέρηση σε μια σειρά κοινωνικούς δείκτες, εν μέσω ενός περιβάλλοντος υψηλού πληθωρισμού, αλλά και «μειωμένων κοινωνικών δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ».

 

 

Kίνδυνος φτώχειας

Πιο συγκεκριμένα, το ποσοστό ατόμων σε κίνδυνο φτώχειας μετά τις  κοινωνικές μεταβιβάσεις (πλην των συντάξεων) αυξήθηκε το 2023, φτάνοντας στο 18,9%, ενώ στην ΕΕ μειώθηκε στο 16,4%. Όχι μόνο μεγαλώνει η απόσταση με την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά υποχωρεί η αποτελεσματικότητα των κοινωνικών επιδομάτων στη μείωση της φτώχειας.

 

Τα ποσοστά απασχόλησης βρίσκονται σε «κρίσιμη κατάσταση»  – ιδίως μεταξύ των γυναικών και των νέων

 

Επιπλέον, ενώ το ποσοστό των ατόμων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού  παρέμεινε σχετικά σταθερό στο 26,1%, μετά από αργή βελτίωση τα τελευταία έξι χρόνια, εξακολουθεί να είναι πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 21,3%.

 

Στα «κόκκινα» υγεία και στέγαση

Ειδική μνεία γίνεται στο ποσοστό των νοικοκυριών που επιβαρύνονται υπερβολικά από το κόστος στέγασης, το οποίο αυξήθηκε στο 28,5% το 2023 (31% για τις πόλεις) –  το υψηλότερο σε όλη την ΕΕ και υπερτριπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου (8,8%).

 

Η επιδείνωση στον τομέα της υγείας είναι ιδιαίτερα εμφανής. Τα ποσοστά του πληθυσμού που αναφέρουν ότι δεν μπόρεσαν να καλύψουν ιατρικές ανάγκες, κυρίως λόγου κόστους, αυξήθηκαν σημαντικά, στο 11,6% το 2023, από 9,0% το 2022. Πρόκειται για ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην ΕΕ, υπερτετραπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου (2,4%).

 

Ανησυχία προκαλεί η παιδική φτώχεια, που απειλεί σχεδόν 3 στα 10 παιδιά και εφήβους (28,1%), έναντι 24,8% στην ΕΕ, υποδηλώνοντας μια κατάσταση που «πρέπει να παρακολουθείται».

 

 

Eισόδημα και απασχόληση

Επίσης το 2023 αυξήθηκε οριακά και η εισοδηματική ανισότητα στην Ελλάδα, με το πλουσιότερο 20% του πληθυσμού να έχει 5,3 φορές υψηλότερο εισόδημα από το φτωχότερο 20% (έναντι 4,7 στην ΕΕ).  Η Κομισιόν θέτει και αυτό το δείκτη υπό «επιτήρηση», καθώς  κρίνεται υπερβολικά υψηλός.

 

Εξίσου σημαντικές θεωρούνται οι προκλήσεις στην αγορά εργασίας, ιδίως για τις γυναίκες και τους νέους. Το 2023, το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε κατά 1,1 ποσοστιαίες μονάδες, όμως μόνο το 67,4% του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας απασχολούνταν, παραμένοντας σημαντικά κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 75,3%.

 

Υπογραμμίζεται ότι τα ποσοστά απασχόλησης βρίσκονται σε «κρίσιμη κατάσταση»  – ιδίως μεταξύ των γυναικών και των νέων.

 

Παρά την περιορισμένη αύξησή του κατά 1,7 ποσοστιαίες μονάδες στο 57,6% το 2023, το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών είναι ένα από τα χαμηλότερα στην ΕΕ και οδηγεί σε ένα από τα μεγαλύτερα χάσματα απασχόλησης μεταξύ ανδρών και γυναικών.

 

Eπιπλέον αυξήθηκε αισθητά το 2023 το ποσοστό νέων που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης – κατάρτισης ή απασχόλησης (NEETs), αγγίζοντας το 15,9% –  έναντι 11,2%.

 

 Χειρότερα από το 2008

Αγεφύρωτο παραμένει το χάσμα με την ΕΕ και σε όρους αγοραστικής δύναμης. Το κατά κεφαλήν ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών στην Ελλάδα είναι μόλις το 67% του μέσου όρου της ΕΕ, το δεύτερο χαμηλότερο μετά τη Βουλγαρία. Παρά την αύξησή του σε σχέση με το 2022, το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ελλάδα παραμένει σημαντικά χαμηλότερο από ό,τι πριν την κρίση. Συγκεκριμένα ανέρχεται στο 81,2% των επιπέδων του 2008, έναντι 111% στην ΕΕ.

 

Με βάση τα ευρήματα της παραπάνω ανάλυσης, καταλήγει η Κομισιόν, οι εννέα βασικοί κοινωνικοί δείκτες βρίσκονται είτε «σε κρίσιμη κατάταση» ή «προς παρακολούθηση», ως εκ τούτου κρίνεται αναγκαία μια δεύτερη αναλυτική έκθεση.

 

Δείτε την πλήρη έκθεση της Κομισιόν ΕΔΩ 

Αφροδίτη Τζιαντζή

Η κυριαρχία της ασημαντότητας και τα διαλυμένα μας μυαλά

 

Ζούμε βομβαρδιζόμενοι από γεγονότα που παραμορφώνουν την πραγματικότητα και μας εθίζουν στο ασήμαντο.

 

γράφει ο Γιάννης Παντελάκης

 

 

 

ΕΝΑΣ ΤΑΞΙΤΖΗΣ ΚΕΡΝΑΕΙ τους επιβάτες του μελομακάρονα, τρία ζώδια που θα περάσουν ξεχωριστά Χριστούγεννα, έξι διάσημες γυναίκες χώρισαν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους, μπορείτε να φορέσετε τζιν στις γιορτές, η Μενεγάκη με τζιν και sneekers: αυτές είναι λίγες από τις πολλές πληροφορίες που διάβασε σε ελάχιστες ώρες ένας μέσος χρήστης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη χώρα μια τυχαία ημέρα του 2024.

 

Μερικές σχετικά «ήπιου» χαρακτήρα, αλλά εντελώς αδιάφορες πληροφορίες, χωρίς καμιά αξία, πόσο μάλλον χρησιμότητα. Όποιος τρόπος αξιολόγησης κι αν χρησιμοποιηθεί, τέτοιες πληροφορίες δεν έχουν να προσθέσουν απολύτως τίποτα σε όποιον τις διάβασε, τίποτα θετικό. Όμως από τέτοιου και πιο ακραίου χαρακτήρα αναφορές/πληροφορίες είναι γεμάτο το διαδίκτυο, ιδιαίτερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πρόκειται για την κυριαρχία της ασημαντότητας.

 

Έρευνες δείχνουν ότι στη χώρα μας οι χρήστες των ΜΚΔ υπολογίζονται στα 7,4 εκατομμύρια και ότι οι Έλληνες αφιερώνουν καθημερινά έξι ώρες στο διαδίκτυο (Pricefox, LiFO, 18.8.2022). Αυτονόητα, πολλοί από τους χρήστες αυτούς δέχθηκαν εκατοντάδες ανάλογες άχρηστες πληροφορίες (και) τη χρονιά που φεύγει. Το γεγονός ότι η ασημαντότητα έχει καθιερωθεί σε βαθμό που θεωρείται περίπου ως κάτι αυτονόητο δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι μια ανώδυνη υπόθεση, το αντίθετο.

 

Συχνά μια άχρηστη πληροφορία μεταφέρεται από τους χρήστες των ΜΚΔ ως ίδια ή και περισσότερο σημαντική από μια χρήσιμη. Το ποιος είναι ο σύντροφος μιας τηλεπαρουσιάστριας προβάλλεται με περίπου ισοδύναμo τρόπο με αυτόν με τον οποίο θα προβληθεί μια κυβερνητική απόφαση ευρύτερης σημασίας.

Υπάρχουν δύο σημαντικές παρενέργειες που προκαλούν οι άχρηστες πληροφορίες τις οποίες δεχόμαστε κάθε μέρα σε υπερβολικό βαθμό από τα ΜΚΔ. Η πρώτη είναι ότι οι άχρηστες, αδιάφορες και χαμηλής αξίας πληροφορίες αναμειγνύονται με τις σημαντικές, τις γενικότερου ενδιαφέροντος, οι οποίες συχνά επηρεάζουν τις ζωές μας.

 

 

Η μείξη αυτή προκαλεί στους αποδέκτες τους σύγχυση, επαναξιολόγηση των σημαντικών, αμφισβήτηση του κώδικα αξιών. Συχνά μια άχρηστη πληροφορία μεταφέρεται από τους χρήστες των ΜΚΔ ως ίδια ή και περισσότερο σημαντική από μια χρήσιμη. Το ποιος είναι ο σύντροφος μιας τηλεπαρουσιάστριας προβάλλεται με περίπου ισοδύναμo τρόπο με αυτόν με τον οποίο θα προβληθεί μια κυβερνητική απόφαση ευρύτερης σημασίας.

 

Η δεύτερη παρενέργεια έχει διεθνή ονομασία, λέγεται «brainrot» (ή brain-rot) και μεταφράζεται περίπου ως «σήψη εγκεφάλου». Περιγράφει την υπερβολική κατανάλωση (κυρίως μέσα από τα ΜΚΔ) στο διαδίκτυο, και για μεγάλο διάστημα, συνήθως ασήμαντου και χωρίς ουσία υλικού με αποτέλεσμα την επιδείνωση της ψυχικής και πνευματικής μας υγείας.

 

Το Oxford University Press την όρισε ως τη λέξη της χρονιάς που φεύγει, και όχι άδικα. Ακαδημαϊκές έρευνες (Harvard, Oxford, Kings College κ.ά.) δείχνουν ότι η μεγάλης διάρκειας χρήση του διαδικτύου προς αναζήτηση ασήμαντων πληροφοριών συρρικνώνει τη φαιά ουσία, μειώνει το εύρος προσοχής, αποδυναμώνει τη μνήμη και παραμορφώνει τις γνωστικές μας διαδικασίες («Guardian», 9.12.2024). Οι επιστήμονες έχουν πει πολλά γι’ αυτό το φαινόμενο που συχνά καθορίζει συμπεριφορές και οδηγεί αντιδράσεις. Δημιουργείται «μια κατάσταση ψυχικής ομίχλης και γνωστικής έκπτωσης» (Newport Institute).

 

Το ερώτημα που συνήθως απασχολεί τους δημοσιογράφους στο τέλος της χρονιάς έχει απολογιστικό χαρακτήρα: ποια γεγονότα μάς καθόρισαν ή τουλάχιστον επηρέασαν σε συλλογικό επίπεδο το 2024. Η αλήθεια είναι πως δεν ήταν μόνο αυτά, που είναι λίγο-πολύ γνωστά. Για πολλούς υπήρξαν πολύ περισσότερα, που όμως έκρυψαν τα ΜΜΕ. Υπάρχουν μερικά πρόχειρα ενδεικτικά παραδείγματα αυτών των επιπλέον «ειδήσεων» που διακινήθηκαν μέσα στη χρονιά που φεύγει.

 

 

Πίσω από τις «λέξεις της χρονιάς»

DAILY

Πίσω από τις «λέξεις της χρονιάς»

Διαβάσαμε ότι ο Νόαμ Τσόμσκι, ένας από τους μεγαλύτερους διανοητές της εποχής, πέθανε· τα παιδιά που εμβολιάστηκαν για τον Covid έχουν πολλές πιθανότητες να πάθουν καρκίνο, περισσότερες απ’ όσες είχαν πριν εμβολιαστούν· ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν είναι ομοφυλόφιλος και η σύζυγός του τρανς· την ώρα που οι συμπατριώτες του σκοτώνονται στα μέτωπα του πολέμου ο Ουκρανός Πρόεδρος Ζελένσκι αγόραζε ένα καζίνο στην Κύπρο και η σύζυγός του ένα πανάκριβο ακίνητο αξίας 4,5 εκατ. ευρώ στο Παρίσι· μια ανεμογεννήτρια εξερράγη στην Εύβοια, επιβεβαιώνοντας φόβους για τις ανεμογεννήτριες· η ελληνική φρεγάτα «Ψαρά» του Πολεμικού Ναυτικού χτυπήθηκε από ρωσικά πυρά στην Ερυθρά Θάλασσα· η κρατική τηλεόραση της Τουρκίας διέκοψε τη μετάδοση της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων όταν παρέλασε η ελληνική αποστολή.

 

Πρόκειται για λίγα μόνο από τα εκατοντάδες fake news που διακινήθηκαν (και) στη χώρα μας το 2024 κυρίως από τα ΜΚΔ αλλά και κάποια μέσα ενημέρωσης. Ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων τα πίστεψε και τα υιοθέτησε ως πραγματικά. Έτσι ενισχύθηκαν φόβοι, ανασφάλειες και ανησυχίες, ενώ διαμορφώθηκαν συνειδήσεις, κοινωνικές αλλά και πολιτικές συμπεριφορές. Στη χώρα μας οι έξι στους δέκα έχουν πέσει θύμα fake news, ενώ πολλοί από όσους διάβασαν ψεύτικες ειδήσεις δεν διάβασαν ποτέ και τη διάψευσή τους, με αποτέλεσμα να παραμείνουν με τις αρχικές εντυπώσεις. Τα fake news αφήνουν έντονα τα ίχνη τους.

 

Ο συνδυασμός fake news και brainrot δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα που ουσιαστικά διαλύει τα μυαλά μας. Εισπράττουμε γεγονότα τα οποία συνέβησαν και εθιζόμαστε στα ασήμαντα, έτσι δημιουργείται ένα αξιακό σύστημα ιεράρχησης το οποίο καθορίζει και διαμορφώνει συμπεριφορές που ξεκινούν από την καθημερινότητα και φτάνουν ως την πολιτική μας στάση. Η ευχή μας είναι να περιοριστούν τη νέα χρονιά.

 

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Πόσα εγκλήματα θα καταναλώσουμε ακόμη;

 

Αναπαραστάσεις μωρών που πεθαίνουν σε μια κούνια, τηλεδίκες χωρίς να έχουν πραγματοποιηθεί οι κανονικές δίκες, κανιβαλισμός και εικόνες που αγγίζουν ταπεινά ένστικτα.

 

Ο φοβισμένος πολίτης που καθημερινά εισπράττει μεγάλες δόσεις γεγονότων που δεν αξίζουν τέτοια μεγέθυνση έχει μια στρεβλή εικόνα για την εγκληματικότητα.  

γράφει ο Γιάννης Παντελάκης

 

ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΛΙΓΕΣ εβδομάδες τα ΜΜΕ, που είναι ικανά να πουλήσουν χωρίς ενδοιασμούς και κανόνες δεοντολογίας οποιαδήποτε πληροφορία, αρκεί αυτή να έχει καλή τιμή (τηλεθέαση, αναγνωσιμότητα), είχαν καταπιαστεί με ένα θέμα στο οποίο έδειχναν εντυπωσιακή αφοσίωση. Τα ακολουθούσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία παίζουν συμπληρωματικό ρόλο στην αναπαραγωγή αρρωστημένων συμπεριφορών.

 

Όλα μίλαγαν με ένταση για την εφηβική παραβατικότητα, για την οποία έλεγαν ότι παρουσιάζει τρομακτική αύξηση και μεγάλη συχνότητα, ενώ παράλληλα κατέβαινε και ηλικιακά σκαλοπάτια. Συχνά πρόβαλλαν εικόνες με παιδιά ακόμα και δημοτικού με ανάλογη συμπεριφορά. Η συμπεριφορά τους δεν ήταν απαραίτητα παραβατική, σίγουρα το θέμα δεν είχε τις διαστάσεις που έλεγαν, αλλά όλα αυτά δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία.

 

Η νεοελληνική κοινωνία δεν έχει πολλές σταθερές, οι περισσότεροι θεσμοί έχουν απαξιωθεί και τα μέσα υποκαθιστούν το κενό, δημιουργώντας μια καθημερινή ατζέντα, την οποία επιβάλλουν. Ό,τι μεταδίδουν παίρνει τον χαρακτήρα γεγονότος, θεωρείται δεδομένο, ενισχύει τη βεβαιότητα ότι «αφού το λέει η τηλεόραση, έτσι είναι».

 

Δολοφονίες, κακοποιήσεις, περίεργοι θάνατοι μωρών και το αποκορύφωμα, το ζευγάρι αστυνομικών στο οποίο καταλογίζονται ανήκουστα πράγματα. Πιο πολλά μαθαίνουμε για το συγκεκριμένο ζευγάρι παρά για όσα συμβαίνουν στη Συρία ή στη δύσκολη καθημερινότητά μας – το θέμα πουλάει.

Εκείνο τον καιρό αυτά τα μέσα, με την αρωγή των ΜΚΔ (δηλαδή πολλών από μας), μετέφεραν στους αποδέκτες τους, με ισχυρές δόσεις αχρείαστων, συχνά σοκαριστικών λεπτομερειών και εντυπωσιακή υπερπροβολή, ότι τα παιδιά μας περιβάλλουν άγριες ιστορίες: φοβερό, ασυλλήπτου μεγέθους μπούλινγκ, δράση συμμοριών που αλωνίζουν στα σχολεία και στις γειτονιές, κλοπές, βασανισμοί παιδιών και άλλα πολλά. Τα βλέπαμε, τρομάζαμε, φοβόμαστε, αναρωτιόμασταν αν είναι τόσο άρρωστη αυτή η κοινωνία που βγάζει τέτοια παιδιά, τα παιδιά μας δηλαδή.

 

Κανένα επίσημο στοιχείο δεν επιβεβαίωνε ότι η εφηβική εγκληματικότητα έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, αποκτώντας χαρακτήρα αντίστοιχο αυτού που προβαλλόταν από πολλά μέσα. Το παραδέχτηκαν και υπουργοί. Έλεγαν ότι όσα βλέπουμε και διαβάζουμε δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα, αλλά η αλήθεια είναι πως το έλεγαν διστακτικά· ποτέ ένας πολιτικός καριέρας δεν θα σταθεί απέναντι στα ισχυρά μέσα για να τα διαψεύσει.

 

Σύντομα το θέμα ξεχάστηκε από τα μέσα, έφυγε από την καθημερινή ατζέντα και ποτέ δεν μάθαμε αν υπήρξαν παρεμβάσεις του κράτους προς την κατεύθυνση αντιμετώπισης έστω αυτής της παραβατικότητας που δεν ξέφευγε από την συνήθη. Έμοιαζε σαν η εφηβική εγκληματικότητα να εξαφανίστηκε.

 

Δεν γνωρίζω τι λένε έρευνες που καταγράφουν τις επιπτώσεις που έχει σε μια κοινωνία η υπερβολική μετάδοση φόβου και ανησυχίας. Σίγουρα ο φοβισμένος πολίτης που καθημερινά εισπράττει μεγάλες δόσεις γεγονότων που δεν αξίζουν τέτοια μεγέθυνση έχει μια στρεβλή εικόνα για την εγκληματικότητα, αποκτά λάθος αντίληψη όσον αφορά την απονομή της δικαιοσύνης, στην οποία κυριαρχεί το φοβικό ένστικτο ή ενισχύεται αυτό της αυτοδικίας, ενστερνίζεται λάθος στερεότυπα με συνήθη θύματα αδύναμες κοινωνικές ομάδες και διαμορφώνει μια αντίληψη ότι είναι καλά πληροφορημένος, αρκεί να γνωρίζει αχρείαστες λεπτομέρειες ενός ειδεχθούς εγκλήματος.

 

Αργά και σταθερά αυτόν τον ανθρωπότυπο που δημιουργείται τον ενδιαφέρει περισσότερο μια είδηση γεμάτη δραματοποίηση και ανύπαρκτους ή μικρότερους κινδύνους από κάποια άλλη σημαντική, η οποία επηρεάζει τη ζωή του με πιο καθοριστικό τρόπο και έχει απόλυτη αλήθεια. Αυτές οι παραστάσεις και προσλαμβάνουσες διαμορφώνουν τη συμπεριφορά του παντού και σε όλα τα επίπεδα.

 

 

Όταν τα μέσα αλλά και ένα μεγάλο κομμάτι της ίδιας της κοινωνίας (οι χρήστες των ΜΚΔ) άφησαν κατά μέρος την εφηβική εγκληματικότητα, είχαν πολλά θέματα για να την αντικαταστήσουν. Δολοφονίες, κακοποιήσεις, περίεργοι θάνατοι μωρών και το αποκορύφωμα, το ζευγάρι αστυνομικών στο οποίο καταλογίζονται ανήκουστα πράγματα. Πιο πολλά μαθαίνουμε για το συγκεκριμένο ζευγάρι παρά για όσα συμβαίνουν στη Συρία ή στη δύσκολη καθημερινότητά μας – το θέμα πουλάει.

 

Η συγκεκριμένη υπόθεση μπορεί να ανέδειξε με έναν χαρακτηριστικό τρόπο ότι η περίφημη αγία ελληνική οικογένεια έχει σοβαρά προβλήματα ή ένα σαθρό σύστημα αξιολόγησης προσώπων που έχουν αναλάβει την ασφάλεια της κοινωνίας, μπορεί να φανέρωσε τη διασύνδεση πολιτικών με αστυνομικούς της Βουλής, αλλά αυτά θεωρήθηκαν ήσσονος σημασίας. Αίμα και σπέρμα είναι τα ζητούμενα.

 

Το κυρίαρχο που μαθαίνει η κοινωνία είναι λεπτομέρειες για τα κάθε τύπου εγκλήματα, βλέπει αναπαραστάσεις μωρών που πεθαίνουν σε μια κούνια, επενδυμένες με την αντίστοιχη μουσική τρόμου, τηλεδίκες χωρίς να έχουν πραγματοποιηθεί οι κανονικές δίκες, κανιβαλισμό και γενικά όποιες εικόνες μπορεί να αγγίξουν ταπεινά ένστικτα και να επηρεάσουν το θυμικό. Και ένα μεγάλο κομμάτι αυτής της κοινωνίας θα σπεύσει να αναπαράγει όσα βλέπει ή διαβάζει μέσω των σύγχρονων δημόσιων καφενέδων, τα ΜΚΔ, επιβεβαιώνοντας ότι δεν είναι αμέτοχη σε όλα αυτά.

 

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.