Υπάρχουν ελάχιστες στιγμές που σημαδεύουν τη ζωή ενός ανθρώπου -κάποιες από αυτές κρατάνε για πάντα. Μια τέτοια στιγμή ήταν τα μεσάνυχτα της 23ης Δεκεμβρίου του 2008 για την Κωνσταντίνα Κούνεβα.
Μαχόμενη συνδικαλίστρια κι «ατίθαση εργαζόμενη» για τα αφεντικά της, η Κούνεβα «δημιουργούσε συνεχώς προβλήματα» στην εταιρεία.
Μέχρι που εκείνη τη νύχτα η ενοχλητική φωνή της σταμάτησε διά της βίας. Η Κούνεβα δέχτηκε επίθεση με βιτριόλι και χρειάστηκαν πέντε ολόκληρα χρόνια, μέχρι να δικαιωθεί πρωτόδικα.
Σήμερα, τρία χρόνια μετά την πρώτη ιστορική απόφαση του δικαστηρίου κι οκτώ χρόνια μετά την επίθεση, όχι μόνο δεν έχουν ακόμα βρεθεί οι δράστες, αλλά το Εφετείο έρχεται να ανατρέψει την πρωτόδικη απόφαση!
Πρωτοδίκως
Υστερα από μια διαδικασία που κράτησε 4 μήνες, τον Ιούνιο του 2013 το Μονομελές Πρωτοδικείο Πειραιά με την απόφαση του Ηλία Πολλάκη αποφάνθηκε πως η επίθεση στην Κωνσταντίνα ήταν εργατικό ατύχημα και της επιδίκασε αποζημίωση 250.000 ευρώ από την εταιρεία «Οικομέτ».
Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, «το δικαστήριο δέχτηκε ως σκεπτικό ότι η επίθεση εναντίον της Κούνεβα έγινε αμέσως μετά την αποχώρησή της από την εργασία της κι ενώ η ίδια είχε ζητήσει επίμονα από τους εργοδότες της αλλαγή βάρδιας από νύχτα σε πρωί και να τοποθετηθεί σε σταθμό πιο κοντά στο σπίτι της».
Από τότε που εκλέχτηκε στο σωματείο της, η Κωνσταντίνα δέχτηκε δεκάδες αναφορές, διώξεις, δυσμενείς μεταθέσεις, συχνές αλλαγές τόπου και χρόνου εργασίας.
Η γενική γραμματέας της ΠΕΚΟΠ δεχόταν απειλές, προπηλακισμούς και βρισιές. Μέχρι και επιχειρησιακό σωματείο δημιούργησαν οι επόπτες και οι προϊστάμενοι κι επιχείρησαν να το στρέψουν εναντίον της.
Περιγραφή της φρίκης
Στην απόφαση που έβγαλε ο πρόεδρος του Μονομελούς Εφετείου Πειραιώς, Παναγιώτης Χουζούρης και η οποία εκδόθηκε πριν από λίγες μέρες -παρ’ όλη τη στρυφνή αρχαΐζουσα καθαρεύουσα- ζωντανεύει όλη η εφιαλτική ιστορία της Κούνεβα.
Καταρχήν η στιγμή της επίθεσης:
«Εδέχθη βιαίαν επίθεσιν υπό δύο προσώπων, τα οποία επλησίασαν αυτήν αθορύβως. Είς δε εξ αυτών απέκλεισε διά της παρεμβολής του σώματός του το ελεύθερον της πορείας της εις τον δρόμον κι έτερος έρριψε επί του προσώπου αυτής ικανήν ποσότητα καυστικού υγρού από υάλινο δοχείο [...] Η δυσμενής επίδρασις του καυστικού υγρού ήτο τρομακτική, καθώς αμέσως άρχισαν να δημιουργούνται εγκαύματα [...]
»Φλεγόμενη από τους φρικτούς πόνους άρχισε να φωνάζει ότι καίγεται και καλούσε σε βοήθεια [...] Κάποιος εκ των περιοίκων άρχισε να την περιλούζει μετά ύδατος, οπότε άρχισαν να αναπτύσσονται αφροί και να εκπέμπεται καπνός από το δέρμα της, το οποίο άρχισε να αποκολλάται κατά τεμάχια».
Στη συνέχεια περιγράφονται διαδοχικά και με λεπτομέρεια οι επεμβάσεις, στις οποίες υποβλήθηκε η Κωνσταντίνα: από την 7η Γενάρη του 2009 μέχρι έναν χρόνο αργότερα που βγήκε από το νοσοκομείο, μπήκε στο χειρουργείο πέντε φορές.
Ακολούθησαν άλλα τέσσερα χειρουργεία σε εξειδικευμένα νοσοκομεία της Γαλλίας.
Ο πρώτος ενθουσιασμός
Η πρωτόδικη απόφαση αποφάνθηκε ιδιαίτερα για τις δυσμενείς συνέπειες που είχε για την Κούνεβα η ανυποχώρητη συνδικαλιστική δράση της.
Οπως επί λέξει αναφέρει:
«Ηδη από το έτος 2006 αντιμετωπίστηκε αρνητικά από τους εκάστοτε επόπτες εργασίας της [εργοδότριας εταιρείας ] [...] το εχθρικό κλίμα προς το πρόσωπό της κορυφώθηκε περί το έτος 2008 -οπότε περιήλθε σε οξεία αντιπαράθεση με τους εκπροσώπους της εργοδότριάς της για ζητήματα σχετικά με τον χρόνο εργασίας, την ασφαλιστική κάλυψη και τις δεδουλευμένες αποδοχές των συναδέλφων της-, σε σημείο μάλιστα που η ίδια να δέχεται τηλεφωνικές απειλές για την ίδια τη ζωή της».
Η απόφαση είχε γίνει δεκτή με ενθουσιασμό από το σύνολο των εργαζομένων και του πολύμορφου κινήματος αλληλεγγύης που στάθηκε στο πλευρό της Κούνεβα, μέχρι και την ηθική δικαίωσή της που ήρθε με την εκλογή της στο Ευρωκοινοβούλιο.
Η ακύρωση
Τώρα το Εφετείο έρχεται να ακυρώσει εντελώς την πρωτόδικη απόφαση και, κυρίως, το σκεπτικό της. Τι σημαίνει αυτή η ανατροπή;
Ζητήσαμε ένα πρώτο σχόλιο από τις δικηγόρους της, Δάφνη Βαγιανού και Βαρβάρα Βολτέα:
«Δυστυχώς ακυρώνει τη σημαντική συνεισφορά που η πρωτόδικη απόφαση ορθά προσέφερε στον εξόχως ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα του εργατικού δικαίου, ως δικαίου προστασίας της αξίας του ανθρώπου και των θεμελιωδών εργασιακών δικαιωμάτων του. Η εφετειακή απόφαση, αβάσιμα κατά τη γνώμη μας, δέχεται ότι δεν αποδείχθηκε ότι η επίθεση προήλθε από δράστες εντασσομένους ή ενταλθέντες για τη διάπραξη του εγκλήματος από πρόσωπα προερχόμενα από τον ευρύτερο εργασιακό χώρο της Κούνεβα.
»Αντίθετα προς την άποψη αυτή, οι αξιολογήσεις αποδεικτικών στοιχείων (που χαρακτηρίζονται από απόλυτη πληρότητα και προέρχονται κι από τις δύο πλευρές) αναμφισβήτητα ανέδειξαν ότι από μέρους της Κούνεβα και του σωματείου της υπήρχε ανυποχώρητη διεκδίκηση θεμελιωδών εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων του κλάδου τους. Τα στοιχεία αποδεικνύουν πλήρως ότι οι αγώνες της έστρεψαν εναντίον της δυνάμεις, οι οποίες, είτε από συμφέρον είτε από εμπάθεια είτε από “κατευθυνόμενο φόβο” (π.χ. για απώλεια εργασίας) υλοποίησαν εντέλει, μέσω μιας ακραίας σε σκληρότητα δολοφονικής επίθεσης σε βάρος της, την εναντίωσή τους στην ανυποχώρητη πάλη της».
Η Κωνσταντίνα Κούνεβα στην «Εφ.Συν.»
«Δεν είναι προσωπικό, αλλά βαθύτατα πολιτικό και κοινωνικό το ζήτημα»
«Η ασυδοσία των εργολάβων θα μεγαλώσει. Ακόμα και σήμερα απειλούν τους εργαζόμενους ότι θα έχουν τη δική μου τύχη εάν δεν συμμορφωθούν, όπως έγινε πριν από λίγες εβδομάδες στον ΗΣΑΠ. Ε, λοιπόν, ούτε η εργοδοσία είναι πανίσχυρη ούτε οι εργαζόμενοι ανίσχυροι»
«Η ΟΙΚΟΜΕΤ καταδικάστηκε, γιατί από όλα τα γεγονότα, τα έγγραφα και τους μάρτυρες αποδείχτηκε ότι έχει ευθύνη, γιατί δεν πήρε μέτρα προστασίας μου. Από τότε που εκλέχτηκα στην ΠΕΚΟΠ, μου κήρυξε πόλεμο», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» η Κωνσταντίνα Κούνεβα από τις Βρυξέλλες.
«Ολοι γνωρίζουν τι κατάσταση επικρατεί στα εργολαβικά συνεργεία: χαμηλές αμοιβές, καθυστερήσεις πληρωμών, μαύρη εργασία, μισό ένσημο, απλήρωτες υπερωρίες και νυχτερινά, απολύσεις. Κι όλα αυτά πριν από τα μνημόνια, όταν ακόμη υπήρχαν εργασιακά δικαιώματα. Από τότε τα πράγματα έχουν χειροτερέψει κι άλλο. Γι’ αυτό και η πρωτόδικη απόφαση ήταν σημαντική όχι μόνο για μένα, αλλά για όποιον άλλο βρεθεί σε ανάλογη θέση στο μέλλον».
Προφανώς το ζήτημα δεν είναι προσωπικό, αλλά βαθύτατα πολιτικό και κοινωνικό. Γι’ αυτό και η Κούνεβα θα συνεχίσει τον αγώνα της, προσβάλλοντας την απόφαση στο ανώτερο δικαστήριο.
«Αυτή η απόφαση στέλνει στην κοινωνία το μήνυμα ότι η εργοδοσία είναι πανίσχυρη κι ότι μπορεί να τιμωρεί τη συνδικαλιστική δράση, χωρίς καμία συνέπεια. Αφού και εγώ, ευρωβουλευτής σήμερα, δεν κατάφερα να δικαιωθώ, είναι μάταιο να παλεύουν οι εργαζόμενοι», μας λέει.
«Η ασυδοσία των εργολάβων θα μεγαλώσει. Ακόμα και σήμερα απειλούν τους εργαζόμενους ότι θα έχουν τη δική μου τύχη, εάν δεν συμμορφωθούν, όπως έγινε πριν από λίγες εβδομάδες στον ΗΣΑΠ. Ε, λοιπόν, ούτε η εργοδοσία είναι πανίσχυρη ούτε οι εργαζόμενοι ανίσχυροι. Πρέπει να αντιδράσουμε, να υπερασπιστούμε τις κατακτήσεις μας και τότε κανένας αγώνας δεν θα πάει χαμένος».