Εγγονή μιας μάγισσας που δεν μπορέσατε να κάψετε

Το καλύτερο που μπορεί να σου συμβεί στη ζωή είναι να βρεις έναν άνθρωπο που θα σ’ αγαπήσει όσο τον αγαπάς κι εσύ.

Αυτό μοιάζει να είναι η ολοκλήρωση της ευτυχίας.

Όμως, μερικές φορές, αυτός που σ’ αγαπάει δεν μοιράζεται τα πάντα μαζί σου. Όχι γιατί δεν θέλει, αλλά γιατί δεν ξέρει.

Λίγοι ζωντανοί γνωρίζουν ποιους νεκρούς κουβαλάνε.

~~

Ήταν ένα καυτό καλοκαίρι, το δεύτερο που περνούσα με τη Τζένη. Είχαμε πάει διακοπές στο Ανήλιο, ένα χωριό στο δυτικό Πήλιο, κάτι σαν εξώστη στο Αιγαίο.

Η Τζένη είχε καταγωγή από ‘κει. Κι ένα μικρό σπίτι, που το μοιραζόταν όλη η οικογένεια της ως εξοχικό.

Μόνοι μας φίλοι στο Ανήλιο ήταν ένα άλλο ζευγάρι, ο Βασίλης και η Ρούλα. Οι υπόλοιποι κάτοικοι του χωριού, που δεν ήταν τουριστικό, μας κοιτούσαν με περιέργεια που έφτανε στα όρια της έχθρας.

Σίγουρα έφταιγε που ήμασταν ξένοι, καθώς κι ότι κάναμε παρέα με τους άλλους «παράξενους» του χωριού, το ζευγάρι που προανέφερα.

Όμως έπαιζε ρόλο και το χρώμα μαλλιών της Τζένης.

Δεν είναι ακριβώς κόκκινα, όχι όπως το κόκκινο της βαφής. Πιο πολύ θα τα έλεγες πυρόξανθα. Αλλά σε συνδυασμό με το λευκό δέρμα και τις φακίδες είναι σίγουρα εκδήλωση του γονιδίου MC1R.

Αυτό το γονίδιο το φέρει το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά εκδηλώνεται μόλις στο 12%

Ακόμα και δύο μελαχρινοί γονείς μπορούν να γεννήσουν κοκκινομάλλικο παιδί. Στις βόρειες χώρες είναι πιο συνηθισμένο. Εδώ, στον νότο, ζήτημα να είναι το 1 στα 1000 παιδιά.

Ό,τι είναι σπάνιο, ό,τι είναι ανεξήγητο, είναι ύποπτο.

Στα παλιότερα χρόνια οι κοκκινομάλληδες, ειδικά οι γυναίκες, θεωρούνταν σπέρμα του Σατανά.

Πώς γίνεται δυο μελαχρινοί γονείς, με άλλα τρία μελαχρινά παιδιά, να γεννήσουν ένα κόκκινο; Με τη βοήθεια του διαβόλου φυσικά ( ή αν έκαναν σεξ όταν η γυναίκα είχε έμμηνο ρύση, έλεγε μια άλλη δεισιδαιμονία-εξήγηση.)

Δεν νομίζω ότι οι κάτοικοι του Ανήλιου θυμόντουσαν αυτές τις δεισιδαιμονίες, τουλάχιστον όχι συνειδητά. Αλλά στο συλλογικό ασυνείδητο, με μύθους, σύμβολα, ιστορίες και λέξεις, είναι γραμμένο: Κόκκινο=Κακό.

(Στη μαύρη Αφρική θεωρούν δαιμονισμένα τα παιδιά αλμπίνους, αλλά αυτή μια διαφορετική ιστορία, διαφορετικών χρωμάτων και πολιτισμών.)

~~

Περνούσαμε όμορφα με τη Τζένη, τόσο που μερικές μέρες δεν πηγαίναμε καν στη θάλασσα. Μέναμε στο σπιτάκι, να κοιτιόμαστε στα μάτια και να κλαίμε, από ευτυχία που είχαμε βρει αυτό το μισό που έλεγε ο Πλάτωνας.

Όταν θέλαμε παρέα πηγαίναμε στο σπίτι των φίλων μας, καθόμασταν στην αυλή τους και μιλούσαμε για λογοτεχνία και ζωγραφική.

Ο Βασίλης, πέρα απ’ την «κανονική δουλειά» που έκανε για να επιβιώνει, ήταν και εξαιρετικός ζωγράφος.

Το υπόγειο τους σπιτιού τους το είχε κάνει στούντιο κι έφτιαχνε εκεί σουρεαλιστικούς πίνακες, κάτι ανάμεσα σε Νταλί και Εγγονόπουλο, με το προσωπικό του ύφος.

Εκείνος πρότεινε στην Τζένη να της παραχωρήσει το στούντιο του, αν ήθελε να ζωγραφίσει κάτι.

Η Τζένη χάρηκε, της έλειπε η ζωγραφική παρά την πλησμονή του έρωτα μας. Για να είσαι ολόκληρος δεν αρκεί να μοιράζεσαι. Αλλά δεν είχε μαζί της τίποτα άλλο από μολύβια.

«Έχω όσα πινέλα θες κι όσο χρώμα μπορείς να βάλεις», της είπε ο Βασίλης.

«Δεν έχω ούτε καμβάδες», έκανε εκείνη.

«Μη σε νοιάζει γι’ αυτό», είπε η Ρούλα. «Ο Βασίλης δεν αγοράζει καμβάδες. Τους φτιάχνει με μουσαμά -και τα τελάρα από ξύλα, μόνος του.»

«Είναι μέρος της ιεροτελεστίας», είπε ο Βασίλης, ταπεινά.

~~

Μάζευε ξύλα που ξέβραζε το Αιγαίο, καθώς και κομμάτια από πόρτες ή παράθυρα που έβρισκε σε εγκαταλειμμένα σπίτια.

Το Πήλιο είχε πολλά τέτοια. Ακόμα κι ολόκληρα χωριά ή συνοικίες, εκεί όπου δεν υπήρχε τουρισμός, χωριά φαντάσματα.

Εξαιτίας της δουλειάς του γυρνούσε όλο το βουνό κι όταν έβρισκε κάποιο γκρεμισμένο σπίτι που του άρεσε έπαιρνε ό,τι χρειαζόταν για τα τελάρα του και τους πίνακες του.

«Αισθάνομαι», μας είπε, ενώ αδειάζαμε το έκτο τσίπουρο, «ότι αυτά τα σπίτια έχουν απορροφήσει την ενέργεια, την ιστορία, τη ζωή των ανθρώπων που έμεναν εκεί. Φανταστείτε ότι κάθε ξύλο έχει ακούσει τις φωνές των μαστόρων που τα έστηναν, τις οδηγίες της νοικοκυράς, κλάματα μωρών και παιδιών, έχει βραχεί με κάτουρα και γάλα, με τις φαντασιώσεις των εφήβων, κι έχει νιώσει τη λαχτάρα και τον φόβο της πρώτη νύχτας του γάμου.

Κι όλα, όλ’ αυτά που έγιναν εκεί μέσα, φανερά και κρυφά. Μέχρι και την τελευταία ανάσα, το τελευταίο κοίταγμα στον κόσμο κάποιου ετοιμοθάνατου.

Τα σπίτια είναι ζωντανά, έτσι τα νιώθω, κι ας ακούγεται πολύ… λογοτεχνικό.»

Κοίταξε εμένα σαν το είπε αυτό. Συμφώνησα, χωρίς να μιλήσω.

«Κι αυτά τα ξύλα που παίρνω έχουν κάτι απ’ την ιστορία του τόπου μέσα τους. Δεν είναι mdf, ούτε σανίδες από κόντρα-πλακέ, που φτιάχτηκαν στην Κίνα. Είναι κομμάτι του Πηλίου, της Ελλάδας, ίσως της Ευρώπης, του κόσμου, δεν ξέρω. Αλλά είναι κάτι παλιό.»

~~

Γι’ αυτό δεν συμπαθούσαν οι ντόπιο τον Βασίλη και τη Ρούλα. Γι’ αυτό ταιριάξαμε τόσο πολύ. Γιατί είχαν ανοιχτά τα μάτια τους, να βλέπουν πέρα απ’ αυτό που θεωρείται φυσιολογικό και κανονικό.

Άλλωστε είμαστε καλλιτέχνες, αυτό είναι το άλλοθι για την τρέλα μας.

~~

Εκείνο το βράδυ γυρίσαμε σπίτι, κάναμε έρωτα και κοιμηθήκαμε, αγκαλιασμένοι κι ευτυχισμένοι. Ακουγόταν απέξω ένα νυχτοπούλι που καλούσε για ταίρι, όταν έκλεινα τα μάτια μου.

Ξύπνησα μες στη νύχτα. Η Τζένη έλειπε απ’ το κρεβάτι. Σηκώθηκα και τη βρήκα στο παράθυρο της κουζίνας, να κοιτάει έξω.

«Η αποθήκη», μου είπε. «Εκεί είναι.»

Το σπίτι όπου μέναμε είχε χτιστεί μετά από κάποιο σεισμό, στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα. Παραδίπλα υπήρχε το παλιό σπίτι, όλο πέτρα, που κανείς δεν θυμόταν πότε είχε χτιστεί.

Το χρησιμοποιούσαμε πλέον ως αποθήκη -και κάποτε που είχαμε πάει ν’ αφήσουμε μια χαλασμένη σόμπα είχαμε βρει και μια φωλιά φιδιού στο ταβάνι, αλλά δεν το πειράξαμε, γιατί το σπιτικό φίδι είναι γούρι.

Δεν ήταν χώρος για να ζήσεις πια, αλλά εκεί μέσα είχαν ζήσει κι είχαν πεθάνει πάρα πολλοί.

~~

Φωνάξαμε τον Βασίλη το επόμενο απόγευμα, όταν τέλειωσε απ’ τις δουλειές του. Δεν χρειάστηκε να σπάσει παράθυρα ή την πόρτα. Ενθουσιάστηκε με τον θησαυρό των ξύλων που ήταν πεταμένα στις άκρες.

«Καταλαβαίνεις τι ζωή έχουν αυτά τα ξύλα, τι ιστορία;» μου είπε.

Μου ‘ρθε στο μυαλό ο Μπριάν Μέι, ο κιθαρίστας των Queen. Εκείνος είχε φτιάξει την κιθάρα του από ένα παμπάλαιο καρότσι του παππού του. Και τι μουσική έβγαλε απ’ αυτή.

Ο Βασίλης πήρε τέσσερα ξύλα, 80X60 εκατοστά. Την επόμενη μέρα είπε στην Τζένη ότι είχε έτοιμο τον καμβά της.

«Αγχώνεσαι;» ρώτησα την Τζένη.

«Γιατί να αγχώνομαι;»

«Επειδή είναι παλιά ξύλα, απ’ το σπίτι των προγόνων σου, κι ίσως σκέφτεσαι τι πρέπει να ζωγραφίσεις.»

«Δεν σκέφτομαι όταν ζωγραφίζω, νιώθω. Θα φτιάξω αυτό που θα νιώσω.»

«Σ’ αγαπώ», της είπα.

Κάπως έτσι τέλειωναν όλες οι συζητήσεις μας.

Τότε νόμιζα ότι η αγάπη είναι ένας ηλιόλουστος δρόμος, όλο λουλούδια και πεταλούδες. Αργότερα, με τα χρόνια, έμαθα ότι για να έχεις την αγάπη πρέπει να διασχίσεις σκοτεινά δάση, όλο παγίδες και δράκους.

Αλλά, πρώτα απ’ όλα, έπρεπε ν’ αντιμετωπίσουμε μαζί κάτι μεγαλύτερο -και παλιότερο. Γιατί συχνά, ενώ κάνεις ρομαντική βαρκάδα σε ήσυχα νερά, βρίσκεται μπροστά σου η άβυσσος.

Και τότε θες κάποιον να σου κρατήσει το χέρι.

~~

Το επόμενο απόγευμα η Τζένη πήγε στο στούντιο του Βασίλη για να ζωγραφίσει. Εγώ έμεινα στο σπίτι για να γράψω.

Οι σελίδες του τετραδίου μου φάνηκαν πολύ κοινές, μετά απ’ την ιστορία με τ’ αρχαία ξύλα που είχαν γίνει τελάρο για τον πίνακα.

Ήταν αργά τη νύχτα, είχα τελειώσει ένα διήγημα, όταν άρχισα ν’ ανησυχώ. Πού ήταν η Τζένη; Συνήθως μ’ έπαιρνε τηλέφωνο κάθε μια ώρα.

Πήγα στο σπίτι των φίλων και τους βρήκα μόνους στην αυλή.

«Η Τζένη;»

«Κάτω είναι», είπε ο Βασίλης. «Δεν θέλαμε να την ενοχλήσουμε.»

Πήγα και χτύπησα την πόρτα. Μία, δυο φορές. Της μίλησα. Καμιά ανταπόκριση. Άνοιξα και μπήκα ανήσυχος.

Η Τζένη καθόταν στο ημίφως κοιτώντας απέναντι, στο καβαλέτο.

«Είσαι καλά;»

«Δεν ξέρω.» Με κοίταξε σαν υπνωτισμένη και μετά συμπλήρωσε: «Ναι, ναι…» Ξανακοίταξε το καβαλέτο. «Δεν ξέρω.»

Γύρισα να δω τι κοιτούσε. Κι είδα τον πίνακα.

Η Τζένη αγαπάει τον Ματίς. Της αρέσουν τα έντονα χρώματα, η διακοσμητική αισθητική, κάτι ανάμεσα σε ναΐφ και λαϊκό, αλλά πιο έντονο, πιο χρωματιστό, όπως έκαναν οι φωβιστές.

Έτσι ζωγράφιζε, έτσι ήξερα ότι ζωγραφίζει. Αυτό που κοιτούσε δεν μπορεί να ήταν δικό της.

«Ποιος το φτιαξε αυτό;»

«Εγώ;» είπε και ρώτησε.

Ξανακοίταξα τον πίνακα. ήταν μια κοκκινομάλλα γυναίκα, με μαλλιά που έμοιαζαν να ‘χουν πιάσει φωτιά. Το ένα μάτι πράσινο. Το άλλο κενό, χωρίς χρώμα. Η πάνω μεριά του πίνακα πράσινη, από κάτω άδεια.

«Θα το τελειώσεις αύριο;» τη ρώτησα.

«Τελειωμένος είναι», έκανε η Τζένη, κάπως εκνευρισμένη.

Θυμήθηκα ότι πολλοί ζωγράφοι, όπως ο Μικελάντζελο σε κάποιες πιετά, κι ο Σεζάν με τις απεικονίσεις των βουνών, προτιμούσαν ν’ αφήνουν τα έργα τους ημιτελή.

Σύμφωνα με τη gestalt ψυχολογία αυτό έχει νόημα. Ο εγκέφαλος συμπληρώνει τα κενά κατά το δοκούν.

Αν έχεις διαβάσει ιστορία της τέχνης ξέρεις ότι όλα έχουν ξαναγίνει, κι όλα είναι φυσιολογικά. Αλλά ο πίνακας της Τζένης απείχε πολύ απ’ τη φυσιολογικότητα. Ειδικά εκεί, μέσα στο ημίφως, έμοιαζε να ξεχειλίζει από κάτι παράξενο.

«Γιατί ζωγράφισες αυτό;» τη ρώτησα.

«Τι γιατί; Τι ερώτηση είν’ αυτή; Γιατί έτσι.»

Πρώτη φορά την άκουγα να μιλάει μ’ αυτό τον τρόπο. Προσπάθησα να το συζητήσουμε, αλλά δεν είχε διάθεση. Πήγε τον καμβά με την κοκκινομάλλα κι έφυγε. Ούτε καν χαιρέτησε τον Βασίλη και τη Ρούλα.

«Τι συμβαίνει;» με ρώτησε ο Βασίλης.

«Δεν ξέρω. Ζωγράφισε κάτι παράξενο, κάτι που δεν συνηθίζει. Και η συμπεριφορά της…»

«Ναι, συμβαίνει αυτό. Κι εγώ, κάποιες φορές, με κάποια ξύλα, νιώθω να ακολουθώ το σχέδιο κάποιου άλλου.»

Γύρισα στο σπίτι ελπίζοντας ότι θα περνούσε γρήγορα.

~~

Από ‘κείνη τη μέρα η σχέση μας άλλαξε. Η Τζένη ήταν ευέξαπτη και κακόκεφη. Δεν ήθελε να πηγαίνουμε στη θάλασσα, την ενοχλούσε η ζέστη.

Σταματήσαμε να βρισκόμαστε με τους φίλους. Αλλά ούτε και με μένα ήθελε πλέον να περνάει την ώρα της. Είχε στήσει τον πίνακα σε μια καρέκλα και καθόταν με τις ώρες να τον κοιτάει.

Κοιμόταν αργά το βράδυ, ξυπνούσε μετά από μια-δυο ώρες. Όσο κι αν προσπάθησα δεν κατάφερα να την πλησιάσω.

Φύγαμε απ’ το Πήλιο χειρότερα από τσακωμένοι, σαν ξένοι.

Στο αυτοκίνητο, μετά από δυο ώρες βουβαμάρα, λίγο πριν φτάσουμε, γύρισε και μου μίλησε.

«Πρέπει να βρω ποια είναι αυτή», μου είπε.

«Ποια;» ρώτησα.

«Ξέρεις ποια. Η κοκκινομάλλα στον πίνακα.»

Της είπα διάφορα ορθολογιστικά κι άλλα αδιάφορα, αλλά το ήξερα, όπως το ‘ξερε κι εκείνη, ότι δεν ήταν «απλά» μια ζωγραφιά.

~~

Η Τζένη είναι άνθρωπος με πολύ ανεπτυγμένη διαίσθηση. Έχει αυτό το χάρισμα, να μπορεί να καταλαβαίνει κάποια πράγματα χωρίς να σκέφτεται, αστραπιαία, μόνο τα νιώθει. Πώς το κάνει δεν ξέρω, ούτε κι εκείνη ξέρει.

Αλλά κάθε χάρισμα μπορεί να είναι και κατάρα.

Γυρίσαμε στη Θεσσαλονίκη κι η Τζένη δεν μπορούσε να ηρεμήσει, να κοιμηθεί, να γελάσει. Της πρότεινα να πάει σε ψυχολόγο κι εκείνη γέλασε. Ένα γέλιο υστερικό, τρομαχτικό.

Η συμβίωση μας είχε γίνει αφόρητη. Κάποιες φορές, σαν γνήσιος βλάκας, σκεφτόμουν ότι το έκανε στα ψέματα. Ότι με είχε βαρεθεί κι έψαχνε τρόπο να με διώξει.

Αλλά μετά θυμόμουν ότι η Τζένη αδυνατούσε να πει ψέματα, ακόμα κι όταν έπρεπε. Δεν έλεγε ψέματα. Υπέφερε. Και δεν ήξερα πώς να τη βοηθήσω. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να μένω δίπλα της.

~~

Ένα πρωινό, πριν ακόμα ξημερώσει, αντιλήφθηκα έναν άνθρωπο να στέκεται όρθιος μπροστά στο κρεβάτι.

Δεν είχα ανοίξει τα μάτια ακόμα. Μόνο καταλάβαινα ότι κάποιος ήταν εκεί, μες στο σκοτάδι, και με κοιτούσε. Καθώς άνοιγα τα μάτια ευχήθηκα να μη δω κάτι τρομακτικό.

Ήταν η Τζένη. Συνήθως ξυπνούσε στις 2 το πρωί και περιφερόταν στο σπίτι σαν φάντασμα. Εκείνη τη μέρα με περίμενε να ξυπνήσω.

«Θα πάω στο Μπρίστολ, στη Σούζι», μου είπε. Η Σούζι ήταν μια αγαπημένη της φίλη.

Δεν ρώτησα γιατί ήθελε να πάει εκεί. Ήξερα την απάντηση. Ανακάθισα στο κρεβάτι.

«Φτιάχνω καφέ και βγάζω εισιτήρια», της είπα. «Φεύγουμε σήμερα;»

«Ναι», είπε η Τζένη και βγήκε απ’ το δωμάτιο. Την άκουσα να κάνει δυο ξυπόλητα βήματα, να κοντοστέκεται, να γυρνάει.

«Σ’ ευχαριστώ», μου είπε απ’ την πόρτα.

«Είμαστε μαζί, έτσι δεν είναι;» της απάντησα.

~~

Φύγαμε το ίδιο βράδυ. Πήραμε μόνο δύο χειραποσκευές. Μέσα στο τετράδιο μου είχα χώσει και μια εκτύπωση του πίνακα με την κοκκινομάλλα. Ένιωθα λίγο σαν ντετέκτιβ που ψάχνει έναν αγνοούμενο.

Στο Μπρίστολ η Τζένη φάνηκε να ηρεμεί λίγο. Της άρεσε να βγαίνει και να περπατάει στους δρόμους.

Ένα απόγευμα που έλειπε πλησίασα τη Σούζυ. Έβγαλα απ’ το τετράδιο την εκτύπωση και της την έδειξα.

«Σου λέει κάτι αυτό;» τη ρώτησα.

«Τι ‘ν’ αυτό;»

«Ένας πίνακας. Της Τζένης. Σου θυμίζει κάτι;»

«Την Τζένη;»

«Ναι, πέρα απ’ αυτό. Κάτι άλλο; Τι σου ‘ρχεται στο μυαλό;»

«Σκωτία», είπε η Σούζυ.

«Σκωτία;»

«Εκεί είναι η χώρα των τζίντζερ.»

Σκωτία λοιπόν. Σαν μου το είπε θυμήθηκα ότι η Τζένη είχε ιδιαίτερη αγάπη γι’ αυτή τη χώρα, χωρίς να έχει πάει ποτέ.

Εγώ είχα, κι έχω ακόμα, ως χώρα ονείρου, ως μέρος που θέλω να επισκεφτώ προτού πεθάνω -αλλά και μετά δεν θα με πείραζε- τη Χιλή.

Η Τζένη πάντα έβαζε πρώτη στη λίστα τη Σκωτία, κι ειδικά τα Χάιλαντς.

Όταν γύρισε απ’ τον περίπατο της, της είπα ότι θα μπορούσαμε να πάμε για μια-δυο μέρες στα Χάιλαντς, όσες μας επέτρεπαν τα οικονομικά μας.

Αντί γι’ απάντηση η Τζένη άνοιξε την τσάντα της κι έβγαλε δυο φυλλάδια που είχε πάρει από κάποιο ταξιδιωτικό γραφείο στο Μπρίστολ: «Εξερευνήστε τα μαγικά Χάιλαντς. Μόνο … λίρες.»

~~

Πήγαμε με το λεωφορείο, το πιο φτηνό πακέτο. Άφησα την Τζένη να διαλέξει την περιοχή: Σάδερλαντς, το πιο βόρειο μέρος των Βρετανικών Νήσων.

Στο Ντόρνοχ, όπου κατεβήκαμε, η Τζένη ταίριαζε σαν να ‘ταν στο σπίτι της. Οι κοκκινομάλληδες εκεί δεν ήταν αξιοπερίεργο θέαμα. Κάθε πέντε ή έξι περαστικούς έβλεπες κι έναν τζίντζερ.

Το παράξενο θέαμα εκεί ήμουν μάλλον εγώ, με τα μαύρα κατσαρά μαλλιά, το σκούρο δέρμα (ήταν καλοκαίρι στην Ελλάδα) και τα ανοιχτόχρωμα μάτια.

Ο γέρος ιδιοκτήτης του Bed&Breakfast μας κοίταξε περίεργα, ειδικά εμένα. Σαν έμαθε ότι είμαστε Έλληνες γέλασε.

«Εσύ μοιάζεις πιο πολύ με βερβερίνο», είπε με βαριά σκωτσέζικα. «Αλλά εσύ, κοπέλα μου, είσαι γαελική, δικιά μας.»

«Το ξέρω», είπε η Τζένη σοβαρά -και με προφορά ανάλογη.

Βγήκαμε να περπατήσουμε. Η Τζένη έμοιαζε να μην είναι δίπλα μου. Παρατηρούσε τα σπίτια, τους δρόμους, μ’ ανοιχτό το στόμα.

«Έχω ξαναβρεθεί εδώ», μου είπε όταν κάτσαμε σε μια παμπ για να φάμε.

«Κανονικά εννοείς;»

«Όχι. Πρώτη φορά έρχομαι, το ξέρεις. Αλλά… Αυτός ο τόπος είναι τόσο οικείος και τόσο τρομαχτικός μαζί.»

«Déjà vu;» της είπα.

«Είναι κάτι πιο βαθύ, είναι… Έχω ζήσει εδώ. Έχω…» Κοίταξε κάτω τρέμοντας. «Νομίζω ότι έχω πεθάνει εδώ.»

Την πίστευα. Ήταν παράξενο, αλλά την πίστεψα πιο πολύ απ’ ό,τι πιστεύω ότι η Γη γυρνάει γύρω απ’ τον Ήλιο.

Την αγκάλιασα, μάζεψα τα πράγματα μας και σηκωθήκαμε για να γυρίσουμε στο B&B.

Καθώς προχωρούσαμε η Τζένη κοντοστάθηκε και μύρισε τον αέρα σαν λαγωνικό.

«Από ‘δω», είπε κι έφυγε μπροστά. Έπρεπε να τρέχω για να την προλάβω. Έστριβε δεξιά-αριστερά με βεβαιότητα, λες κι ήξερε πού πήγαινε.

Σ’ ένα άνοιγμα στάθηκε.

«Ωχ, θεέ μου», είπε κι έβαλε το χέρι στο στόμα.

Υπήρχε μια πέτρα εκεί, ένας μικρός μονόλιθος, σαν μνήμα. Πάνω του έγραφε 1722. Τίποτα άλλο.

Η Τζένη γονάτισε εκεί και ξεκίνησε να κλαίει. Δεν ήθελε να την παρηγορήσω, το ένιωσα.

Παραδίπλα υπήρχε ένας μικρός πίνακας, μια εξήγηση για τον μονόλιθο. Δεν ήθελα να πάω να δω τι έγραφε, αλλά με τραβούσε όπως το φως ελκύει τις νυχτοπεταλούδες. Πόσες νυχτοπεταλούδες αντιστέκονται;

Σαν διάβασα τι έγραφε δεν λιποθύμησα, μόνο χαμογέλασα. Ήταν σαν να είχα βρει το τελευταίο κομμάτι για ένα παζλ.

~~

Στο σημείο εκείνο όπου έκλαιγε η Τζένη, στο Ντόρνοχ, στα Χάιλαντς της Σκωτίας, είχαν κάψει την τελευταία μάγισσα. Την τελευταία γυναίκα που κατηγορήθηκε ως μάγισα και εκτελέστηκε γι’ αυτό. Το 1722.

Το όνομα της ήταν Janet Horne ή Jenny Horne, κι ήταν κοκκινομάλλα.

Είχε μια κόρη, χωρίς επίσημο σύζυγο, τη Μόλλυ. Η Τζάνετ ήταν παράξενος άνθρωπος. Κάποιοι γείτονες την κατηγόρησαν ότι είχε σχέσεις με τον διάβολο.

Ότι μεταμόρφωνε την κόρη της σε πόνι για να πηγαίνει να βρίσκει τον σατανά στα λιβάδια και να συνουσιάζεται μαζί του.

Ο σερίφης της περιοχής συνέλαβε τη μάνα και την κόρη, για να περάσουν από γρήγορη δίκη. Ζήτησαν από τη Τζάνετ να πει κάποια προσευχή στα γαέλικα. Εκείνη έκανε λάθος. Αυτό ήταν απόδειξη του σατανισμού. Καταδικάστηκαν, μητέρα και κόρη, στην πυρά.

Την Τζάνετ, καθώς η πομπή περνούσε μέσα απ’ το χωριό την χτύπησαν με πέτρες στο δεξί μάτι. Την άλειψαν με πίσσα, την ανέβασαν στο σωρό με τα ξύλα και την έκαψαν.

Όμως η κόρη της, η Μόλλυ, κατάφερε να δραπετεύσει, αφού είδε τη μητέρα της να καίγεται. Τη βοήθησε ένας ιερέας, που την ερωτεύτηκε.

Έφυγαν μαζί απ’ τα Χάιλαντς και τη Βρετανία. Κανείς δεν ξανάκουσε για κείνους στα μέρη τους.

~~

Από ‘κει και πέρα χρειάστηκε να κάνω συγγραφική έρευνα, να ψάξω πολύ, για να βρω στοιχεία κι ενδείξεις.

Όπως φαίνεται η Μόλλυ κι ο πρώην ιερέας προσπάθησαν να φύγουν όσο πιο μακριά μπορούσαν απ’ τον προτεσταντικό βορρά και τον ακόμα πιο θρησκόληπτο καθολικό νότο.

Παραδόξως βρήκαν καταφύγιο σε μια αλλόθρησκη αυτοκρατορία. Οι Οθωμανοί ήταν πολύ πιο ανεκτικοί με τις διάφορες θρησκείες. Ειδικά τους «λαούς του Βιβλίου», Εβραίους και Χριστιανούς.

Η Μόλλυ με τον εραστή της έφτασαν ως το Πήλιο. Εκεί, σ’ ένα μικρό χωριό, το Ανήλιο, που τότε είχε άλλο όνομα, τούρκικο, έζησαν ως χριστιανοί υπήκοοι της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ποτέ δεν έγινε κυνήγι μαγισσών στον ελλαδικό χώρο.

Παρότι κοκκινομάλλα, παρότι ξένη, η Μόλλυ έζησε, γέννησε, γέρασε και πέθανε σ’ ένα πέτρινο σπίτι στο Πήλιο.

Οι απόγονοι της μεγάλωσαν ως Έλληνες, κάποιοι πήραν μέρος στην επανάσταση, κάποιοι σκοτώθηκαν στον εμφύλιο, κάποιοι μετανάστευσαν στη Θεσσαλονίκη.

Μία από τους απογόνους της Μόλλυ, μία απ’ τους απογόνους της Τζάνετ, της τελευταίας μάγισσας, ήταν η Τζένη, που την έβλεπα γονατισμένη να κλαίει μπρος στο μνήμα της προ-προ-γιαγιάς της.

Ίσως θα μπορούσε να γίνει μια εξέταση DNA για να το αποδείξουμε. Αλλά εγώ δεν τη χρειάζομαι. Δεν μπορώ να το αποδείξω, αλλά το νιώθω βαθιά μέσα μου. Μια βεβαιότητα που είναι πιο στέρεη από κάθε επιστημονική απόδειξη.

Ίσως γιατί όταν σηκώθηκε η Τζένη, χωρίς δάκρυα πια, και με κοίταξε, δεν υπήρχε τίποτα, κανένα πρόβλημα να λύσουμε.

«Είσαι εντάξει τώρα», της είπα.

«Ναι, τώρα είμαι.»

Χαμογέλασε.

Τη φίλησα και προχωρήσαμε μαζί, χέρι με χέρι, ένας βερβερίνος πειρατής κι η εγγονή μιας μάγισσας που δεν μπόρεσαν να κάψουν.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Γελωτοποιός

Ο πίνακας είναι της Nelli Bloom

Tο σχέδιο των τριπλών εκλογών τον Μάιο

Ο Νίκος Βούτσης ήταν ο πρώτος που πριν από περίπου τρεις μήνες είχε ανοίξει δημόσια το «χαρτί» των διπλών εκλογών - εθνικών και ευρωεκλογών - τον επόμενο Μάιο. Πρόκειται για το σενάριο που γίνεται πλέον το επικρατέστερο και δη με… διευρυμένες, τριπλές και όχι μόνον διπλές κάλπες, μετά την τροπολογία που κατέθεσαν οι 16 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ για αλλαγή της ημερομηνίας των αυτοδιοικητικών εκλογών, η οποία και έγινε δεκτή.

Η τροπολογία, σύμφωνα με πληροφορίες κατατέθηκε κατόπιν συνεννόησης με το Μαξίμου και παρά τις επιφυλάξεις του αρμόδιου υπουργού Εσωτερικών Πάνου Σκουρλέτη. Οι 16 βουλευτές σε αυτή εισηγούνται την διεξαγωγή των εκλογών για τους δήμους και τις περιφέρειες ταυτόχρονα με τις ευρωεκλογές και, συγκεκριμένα, του πρώτου γύρου στις 26 Μαΐου του 2019 μαζί με τις ευρωκάλπες και του δεύτερου μία εβδομάδα αργότερα. Στο νομοσχέδιο του Κλεισθένη, το οποίο εισάγεται το απόγευμα στην Ολομέλεια της Βουλής, προβλεπόταν η διεξαγωγή των αυτοδιοικητικών εκλογών στις 13 Οκτωβρίου του 2019, ωστόσο οι 16 βουλευτές ζητούν την «κατ’ εξαίρεση» μετάθεσή τους κατά την πρώτη εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου.

Ανοιχτές επιλογές

Πίσω από αυτήν την κίνηση διαφαίνεται η πρόθεση του Μαξίμου να έχει ανοιχτές όλες τις επιλογές ως προς τον χρόνο διεξαγωγής των εθνικών εκλογών, την ώρα που τόσο εντός της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ όσο και εντός κυβέρνησης πληθαίνουν οι υποστηρικτές των τριπλών εκλογών τον Μάιο.

Οι υπέρμαχοι του εν λόγω σεναρίου, ανάμεσά τους και κορυφαίοι υπουργοί, στηρίζονται σε τέσσερα επιχειρήματα: Τον, ούτως ή άλλως, πεπερασμένο χρόνο της συνεργασίας με τους ΑΝΕΛ μετά το μακεδονικό, την διάχυση και εκτόνωση της δυσαρέσκειας του εκλογικού σώματος στις πολλαπλές κάλπες, την ντε φάκτο και από την βάση διαμόρφωση «προοδευτικών συμμαχιών» μέσα από τους υποψηφίους της κεντροαριστεράς που θα υποστηρίξει ο ΣΥΡΙΖΑ στις αυτοδιοικητικές κάλπες, και την αποσυσπείρωση που θα προκαλέσουν στην ΝΔ οι «αντάρτικες» γαλάζιες υποψηφιότητες σε δήμους και περιφέρειες.

Ως πρόσθετο στοιχείο προβάλλεται και ο κίνδυνος μιας επανάληψης του «συνδρόμου Σαμαρά». Δηλαδή, το ενδεχόμενο μια αρνητική επίδοση του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές του Μαΐου να διευρυνθεί και να μετατραπεί σε άνετη νίκη της ΝΔ στις εθνικές κάλπες εάν αυτές στηθούν τέσσερις μήνες αργότερα, με την λήξη της κυβερνητικής θητείας, όπως είχε γίνει αντίστροφα το 2014.

Ο εκλογικός «αιφνιδιασμός»

Απέναντι σε αυτά τα επιχειρήματα διατυπώνονται εισηγήσεις για εκλογικό αιφνιδιασμό, τόσο σε ό,τι αφορά τον χρόνο της εθνικής κάλπης όσο και σε σχέση με τα πολιτικά διλήμματα που θα τεθούν. Η βασική πρόταση εδώ, με λίγους όμως υποστηρικτές, είναι η διεξαγωγή των εθνικών εκλογών έως τις αρχές της άνοιξης και χωρίς να έχει κυρωθεί από την Βουλή η συμφωνία των Πρεσπών.

«Να μπει το μακεδονικό στα εκλογικά διακυβεύματα», λέει χαρακτηριστικά κυβερνητικό στέλεχος, προσμετρώντας και το πολιτικό κόστος που επιφέρει η συμφωνία ειδικά στην βόρειο Ελλάδα. Πρόκειται ωστόσο για άποψη χαμηλής δυναμικής, καθώς εκτιμάται ότι αφ’ ενός θα εμφάνιζε την κυβέρνηση διστακτική και ασυνεπή σε μια εμβληματική της επιλογή, την επίλυση του ονοματολογικού, και αφ’ ετέρου θα μετέτρεπε το μακεδονικό σε κεντρικό ζήτημα της προεκλογικής σύγκρουσης.

Σε κάθε περίπτωση, τελικές αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί, ούτε πρόκειται να ληφθούν πριν «ωριμάσουν» οι δημοσκοπήσεις της πρώτης μεταμνημονιακής περιόδου μαζί και με τα πρώτα μέτρα οικονομικής και κοινωνικής αποσυμπίεσης. Στο τραπέζι, άλλωστε, παραμένει πάντοτε και το σενάριο της πλήρους εξάντλησης της τετραετίας, ενώ οι πλέον σκεπτικοί εντός κυβέρνησης επισημαίνουν και δύο καθοριστικούς, αστάθμητους παράγοντες: Το εάν θα καταφέρει τελικά ο Ζόραν Ζάεφ να κερδίσει το δημοψήφισμα και να περάσει τις συνταγματικές αλλαγές στην πΓΔΜ και το ποιες θα είναι οι τελικές κινήσεις του Πάνου Καμμένου…     

tvxs.gr

Αυτό είναι το σχέδιο για τη μεταμνημονιακή εποπτεία που παρουσίασε η Κομισιόν..!

To πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας για την Ελλάδα που ενέκρινε η Κομισιόν παρουσίασαν σήμερα Ντομπρόβσκις-Μοσκοβισί.

Το πλαίσιο προβλέπει τριμηναίες αποστολές αξιολόγησης για τον έγκαιρο εντοπισμό των κινδύνων, που θα επιτρέπει την αντιμετώπισή τους σε αρχικό στάδιο ενώ θα εκδίδονται τριμηνιαίες αναφορές με τα ευρήματα της Κομισιόν και θα υποβάλλονται στο Ευρωκοινοβούλιο, στην ελληνική Βουλή και στο Euro Working Group. H ενεργοποίηση των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους θα γίνεται στη βάση των θετικών αναφορών.

Αναλυτικά, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Κομισιόν, το  πλαίσιο της εποπτείας θα περιλαμβάνει:

Τριμηνιαίες αξιολογήσεις για τον έγκαιρο εντοπισμό των κινδύνων, ώστε να μπορούν να λαμβάνονται μέτρα για την αντιμετώπιση τους σε πρώιμο στάδιο. Η Επιτροπή θα εκδίδει τριμηνιαίες εκθέσεις αξιολόγησης προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ελληνικό Κοινοβούλιο και την Ευρωομάδα/Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή, όπως προβλέπεται στον σχετικό κανονισμό. Η ενεργοποίηση των μέτρων για το χρέος, η οποία θα εξαρτάται από την εφαρμογή συγκεκριμένων πολιτικών και η οποία συμφωνήθηκε κατά τη συνεδρίαση της Ευρωομάδας της 22ας Ιουνίου, θα βασίζεται στις θετικές εκθέσεις που θα συντάσσονται στο πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας.

Η σημερινή απόφαση προβλέπει επίσης ότι η Επιτροπή θα αναλάβει την ενισχυμένη εποπτεία σε συνεργασία με την ΕΚΤ και, ενδεχομένως, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Θα συμμετέχει επίσης και ο ΕΜΣ. Ταυτόχρονα, από τη λήξη του προγράμματος στήριξης της σταθερότητας στις 20 Αυγούστου, η Ελλάδα θα ενσωματωθεί πλήρως στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για τον συντονισμό της οικονομικής και της κοινωνικής πολιτικής. Οι συνέργειες μεταξύ της ενισχυμένης εποπτείας και των διαδικασιών του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου θα μεγιστοποιηθούν προκειμένου να αποφευχθεί ο περιττός φόρτος εργασίας για τη διοίκηση και να διασφαλιστεί η συνοχή.

Οπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση της Κομισιόν, η απόφαση αυτή «διευκολύνει την επιστροφή της χώρας στην κανονικότητα, αξιοποιώντας την πρόοδο που έχει σημειωθεί. Θα στηρίξει την ολοκλήρωση, την υλοποίηση και τη συνέχιση της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν οι ελληνικές αρχές. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί η εμπιστοσύνη των αγορών και, συνεπώς, να ενισχυθεί η οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας, ιδίως κατά την αμέσως μετά το πρόγραμμα περίοδο».

Η ενισχυμένη εποπτεία είναι ένα στιβαρό μεταπρογραμματικό πλαίσιο εποπτείας, που θα καταστήσει δυνατή τη στενή παρακολούθηση της οικονομικής, δημοσιονομικής και χρηματοπιστωτικής κατάστασης στην Ελλάδα, καθώς και της εξέλιξής της. Η ενεργοποίησή της κρίθηκε σκόπιμη λόγω του παρατεταμένου χαρακτήρα της κρίσης που αντιμετώπισε η Ελλάδα, της κατάστασης του χρέους της χώρας, της ανάγκης να συνεχιστεί η εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα οδηγήσουν σε βιώσιμη οικονομική ανάκαμψη, και λοιπών αδυναμιών.

Η ενισχυμένη εποπτεία θα διευκολύνει την επιστροφή της Ελλάδας στην κανονικότητα, όπου θα θέτει τους δικούς της στόχους πολιτικής, ενώ ταυτόχρονα προβλέπει συνετή πολιτική πολύ πέραν του χρονικού ορίζοντα του προγράμματος. Όσον αφορά τη συμφωνία της Ευρωομάδας, αυτή η πολιτική αναμένεται να διατηρήσει τους στόχους των βασικών μεταρρυθμίσεων που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος του ΕΜΣ. Δεν συνεπάγεται νέες μεταρρυθμίσεις ή δεσμεύσεις και, ως εκ τούτου, σηματοδοτεί σαφώς το τέλος των πολυετών προγραμμάτων χρηματοδοτικής στήριξης.

Ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Επίτροπος αρμόδιος για το ευρώ και τον κοινωνικό διάλογο, καθώς και για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και την Ένωση Κεφαλαιαγορών, δήλωσε τα εξής:

«Από τις 20 Αυγούστου, η Ελλάδα θα βασίζεται στις δικές της δυνάμεις. Είναι σημαντικό η Ελλάδα να συνεχίσει τις συνετές δημοσιονομικές και μακροοικονομικές πολιτικές, καθώς και την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί. Η ενισχυμένη εποπτεία έχει σκοπό να βοηθήσει την Ελλάδα να κερδίσει την εμπιστοσύνη των αγορών, των επενδυτών, των επιχειρήσεων και των επιχειρηματιών, που επιθυμούν σταθερότητα και προβλεψιμότητα. Αυτός είναι ο προσφορότερος τρόπος προσέλκυσης περισσότερων επενδύσεων και διασφάλισης μίας βιώσιμης ανάπτυξης, που θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και θα βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο και τις κοινωνικές συνθήκες για τους Έλληνες πολίτες.»

Ο Πιερ Μοσκοβισί, Επίτροπος Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων, Φορολογίας και Τελωνείων, δήλωσε τα εξής:

«Ο ελληνικός λαός προσδοκά ότι η Ευρώπη θα συνεχίσει να συμμετέχει και να είναι προσηλωμένη στη στήριξη της χώρας του. Η σημερινή απόφαση αφορά ακριβώς αυτό. Η ενισχυμένη εποπτεία δεν είναι ένα τέταρτο πρόγραμμα. Δεν συνεπάγεται νέες δεσμεύσεις ή προϋποθέσεις. Πρόκειται για ένα πλαίσιο με στόχο τη στήριξη της ολοκλήρωσης και της υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη. Γιατί είναι τόσο σημαντικό αυτό; Επειδή η ανάκαμψη της Ελλάδας δεν αποτελεί στιγμιαίο γεγονός, αλλά συνεχή διαδικασία.»

Η απόφαση έπεται της συμφωνίας στην οποία κατέληξε η Ευρωομάδα στις 22 Ιουνίου, η οποία επιβεβαίωσε ότι η Ελλάδα υλοποίησε όλες τις προαπαιτούμενες δράσεις στο πλαίσιο της τέταρτης και τελικής αξιολόγησης του προγράμματος, και αποφασίστηκε μια ισχυρή δέσμη μέτρων για το χρέος, που θα επιτρέψει στην Ελλάδα να βασιστεί και πάλι στις δικές της δυνάμεις χωρίς χρηματοδοτική συνδρομή από τους εταίρους. Στο πλαίσιο της συνολικής συμφωνίας στην οποία κατέληξε η Ευρωομάδα, οι ελληνικές αρχές δεσμεύθηκαν να ολοκληρώσουν τις βασικές μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του τρέχοντος προγράμματος. Ανέλαβαν επίσης συγκεκριμένες δεσμεύσεις πολιτικής για να ολοκληρώσουν μια σειρά βασικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που έχουν ήδη ξεκινήσει και συμφώνησαν να ενεργοποιηθεί το πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας.

Οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις που έδωσε στη δημοσιότητα η Κομισιόν για το μεταπρογραμματικό πλαίσιο

Τι αποφάσισε σήμερα η Επιτροπή;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε απόφαση ενεργοποίησης του πλαισίου ενισχυμένης εποπτείας με σκοπό να διευκολύνει την εξομάλυνση της κατάστασης στην Ελλάδα, με βάση την πρόοδο που έχει σημειωθεί. Η προσέγγιση αυτή είχε εγκριθεί από τους Υπουργούς Οικονομικών της ζώνης του ευρώ κατά τη διάρκεια της Ευρωομάδας της 22ας Ιουνίου, σε συνεργασία με τις ελληνικές αρχές και κατόπιν διαβούλευσης με την Επιτροπή.

Τι σημαίνει «ενισχυμένη εποπτεία»;

Η ενισχυμένη εποπτεία είναι ένα πλαίσιο σχεδιασμένο για να διευκολύνει την εξομάλυνση και να στηρίζει την ολοκλήρωση, την υλοποίηση και τη συνέχεια των μεταρρυθμίσεων που οι ελληνικές αρχές έχουν δεσμευτεί να εφαρμόσουν βάσει του τρέχοντος προγράμματος στήριξης της σταθερότητας.

Επιτρέπει, επίσης, τη στενή παρακολούθηση της οικονομικής κατάστασης και της εξέλιξης της οικονομίας της Ελλάδας μετά τις 20 Αυγούστου 2018, οπότε θα λήξει το πρόγραμμα στήριξης της σταθερότητας του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ).

Θα καταστήσει ευκολότερο τον εντοπισμό των κινδύνων ενώ προκύπτουν και θα διευκολύνει τη λήψη των κατάλληλων μέτρων παρακολούθησης για την ολοκλήρωση, τη συνέχεια και την υλοποίηση της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς πολιτικής που καλύπτονται από το πρόγραμμα του ΕΜΣ.

Η ενισχυμένη εποπτεία είναι νέο πρόγραμμα ή συνέχεια του τρέχοντος προγράμματος;

Όχι. Η ενισχυμένη εποπτεία δεν αποτελεί ούτε συνέχεια του τρέχοντος προγράμματος ούτε νέο πρόγραμμα. Το τρέχον πρόγραμμα θα λήξει στις 20 Αυγούστου.

Το πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας διευκολύνει τη στήριξη της ολοκλήρωσης, της υλοποίησης και της συνέχειας των μεταρρυθμίσεων που οι ελληνικές αρχές έχουν δεσμευτεί να εφαρμόσουν βάσει του τρέχοντος προγράμματος στήριξης της σταθερότητας.

Υπογραμμίζεται ότι η ενισχυμένη εποπτεία δεν περιλαμβάνει νέες προϋποθέσεις. Οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται αφορούν μόνο την ολοκλήρωση μιας σειράς μεταρρυθμίσεων οι οποίες έχουν ήδη ξεκινήσει από την Ελλάδα στο πλαίσιο του προγράμματος στήριξης της σταθερότητας και οι οποίες παρέχουν τα κίνητρα και τις διασφαλίσεις που θα χρειαστούν καθώς θα εφαρμόζονται τα μέτρα για το χρέος κατά τους προσεχείς μήνες και έτη.

Ποιες δεσμεύσεις θα παρακολουθούνται στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας;

Η επιτήρηση θα επικεντρώνεται σε έξι τομείς, σε σχέση με τους οποίους η Ελλάδα ανέλαβε συγκεκριμένες δεσμεύσεις στο πλαίσιο της συμφωνίας της Ευρωομάδας της 22ας Ιουνίου. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η δημοσιονομική πολιτική και η δημοσιονομική διαρθρωτική πολιτική, η κοινωνική πρόνοια, η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, οι αγορές εργασίας και προϊόντων, και η δημόσια διοίκηση.

Έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν το πλαίσιο αυτό;

Όλα τα κράτη μέλη που έκαναν χρήση προγράμματος χρηματοδοτικής συνδρομής υπόκεινται σε εποπτεία μετά τη λήξη του προγράμματος. Αυτό απαιτεί επίσης τακτικές αποστολές και υποβολή εκθέσεων, καθώς και την παρακολούθηση της υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων κατά την περίοδο μετά τη λήξη του προγράμματος.

Ωστόσο, είναι η πρώτη φορά που ενεργοποιείται το πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας που θεσπίστηκε με το λεγόμενο «δίπτυχο» (κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 472/2013). Δεδομένης της διάρκειας της κρίσης στην Ελλάδα και της μακράς περιόδου κατά την οποία η χώρα λαμβάνει χρηματοδοτική βοήθεια, του ακόμη υψηλού χρέους της και της πρόσφατης συμφωνίας σχετικά με μια άνευ προηγουμένου δέσμη μέτρων για το χρέος, η ενισχυμένη εποπτεία αποτελεί την κατάλληλη προσέγγιση για να διευκολυνθεί η παροχή στήριξης για την υλοποίηση των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων κατά την περίοδο μετά τη λήξη του προγράμματος.

Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ της κανονικής εποπτείας μετά τη λήξη ενός προγράμματος και της ενισχυμένης εποπτείας;

Στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας, η Ελλάδα θα παρακολουθείται μέσω πιο συχνών αποστολών αξιολόγησης από την Επιτροπή και τους άλλους θεσμούς. Η υποβολή εκθέσεων θα πραγματοποιείται σε τριμηνιαία βάση. Σκοπός είναι να συμπίπτει σε μεγάλο βαθμό η εν λόγω παρακολούθηση με αυτήν που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της συνήθους διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η οποία θα εφαρμόζεται πλέον στην Ελλάδα όπως και σε όλα τα άλλα κράτη μέλη. Οι συνέργειες μεταξύ των δύο διαδικασιών θα μεγιστοποιηθούν.

Στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας, οι ελληνικές αρχές θα πρέπει επίσης να παρέχουν λεπτομερέστερα στοιχεία από ό,τι θα συνέβαινε βάσει της κανονικής εποπτείας μετά τη λήξη προγράμματος.

Ποια είναι η νομική βάση για την ενισχυμένη εποπτεία;

Η ενισχυμένη εποπτεία προβλέπεται στον κανονισμό αριθ. 472/2013 για την ενίσχυση της οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ τα οποία αντιμετωπίζουν ή απειλούνται με σοβαρές δυσκολίες αναφορικά με τη χρηματοοικονομική τους σταθερότητα (στο πλαίσιο των νομοθετικών μέτρων του λεγόμενου «διπτύχου»).

Πώς θα συμμετάσχουν τα υπόλοιπα θεσμικά όργανα;

Ο κανονισμός αριθ. 472/2013 ορίζει ότι η Επιτροπή αναλαμβάνει ενισχυμένη εποπτεία σε συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και, όπου είναι σκόπιμο, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).

Ο ΕΜΣ θα συμμετέχει στο πλαίσιο του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης, ως είθισται για την εποπτεία μετά τη λήξη ενός προγράμματος.

Το ΔΝΤ δεσμεύθηκε να εξακολουθήσει να συμμετέχει πλήρως στην Ελλάδα μετά τη λήξη του προγράμματος του ΕΜΣ.

Ποια είναι η σχέση μεταξύ της ενισχυμένης εποπτείας και της εφαρμογής μέτρων ελάφρυνσης του χρέους;

Η ενεργοποίηση μέτρων για το χρέος που εξαρτώνται από τις πολιτικές, τα οποία συμφωνήθηκαν κατά τη συνεδρίαση της Ευρωομάδας της 22ας Ιουνίου, θα βασίζεται σε θετικές εκθέσεις που θα καταρτίζονται βάσει του πλαισίου ενισχυμένης εποπτείας.

Συγκεκριμένα, μια θετική έκθεση ενισχυμένης εποπτείας θα καθιστά δυνατή την επιστροφή στην Ελλάδα του δημοσιονομικού ισοδύναμου των εσόδων των εθνικών κεντρικών τραπεζών από την κατοχή ελληνικών ομολόγων (τα λεγόμενα «κέρδη SMP/ANFA»). Τα κέρδη αυτά θα μεταβιβάζονται στην Ελλάδα ισόποσα σε εξαμηνιαία βάση, κάθε Δεκέμβριο και Ιούνιο, αρχής γενομένης το 2018 και έως τον Ιούνιο του 2022, υπό την προϋπόθεση θετικών εκθέσεων ενισχυμένης εποπτείας. Τούτο θα γίνεται επιπροσθέτως της συμφωνηθείσας παραίτησης από την προσαύξηση επιτοκίου («step-upinterestratemargin») όσον αφορά τη δόση για την επαναγορά χρέους του 2ου ελληνικού προγράμματος από το 2018. Τα μέτρα αυτά από κοινού θα καταστήσουν διαθέσιμα πρόσθετα κεφάλαια για την Ελλάδα κατά τα έτη αμέσως μετά τη λήξη του προγράμματος, παρά το γεγονός ότι η χώρα δεν υπόκειται πλέον σε πρόγραμμα.

Μέχρι πότε θα παραμένει η Ελλάδα υπό ενισχυμένη εποπτεία;

Η ενισχυμένη εποπτεία θα ισχύσει για αρχική περίοδο έξι μηνών, σύμφωνα με τις νομικές διατάξεις. Μπορεί να ανανεώνεται κάθε έξι μήνες και είναι πιθανό να παραμείνει σε ισχύ όσο διάστημα ισχύουν τα μέτρα για το χρέος που εξαρτώνται από τις πολιτικές, δηλαδή έως το 2022.

Η κανονική εποπτεία μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος θα αρχίσει μόλις λήξει (ή εφόσον δεν ανανεωθεί πλέον) το πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας και θα διαρκέσει έως ότου εξοφληθεί τουλάχιστον το 75 % της χρηματοδοτικής συνδρομής που έχει λάβει η Ελλάδα. Αυτό ισχύει για κάθε χώρα που βγαίνει από πρόγραμμα.

   

 iefimerida.gr