Αλλά ο διάβολος ποντάρει σε σένα

Στο δρόμο από Θεσσαλονίκη προς Χαλκιδική βρωμάει κοπριά.

Βρίσκεται εκεί το εργοστάσιο οινοποιίας του Κάραλη κι ο αμπελώνας του. Λίγα χιλιόμετρα παρακάτω -ή παραπάνω, εξαρτάται αν έρχεσαι ή πηγαίνεις, οδός άνω κάτω μία και αυτή- υπάρχει ένα μικρό σπίτι που κανείς δεν παρατηρεί.

Είναι ένα αδιάφορο κτίριο, που δεν σου τραβάει την προσοχή, δεν το βλέπεις καν, σαν να είναι αόρατο. Μάλλον αυτό συμβαίνει γιατί είναι πολύ άχρωμο, κοινό, συνηθισμένο. Μπορεί κι η μπόχα του Κάραλη να το καλύπτει, σαν ένας μικρός πλανήτης που βρίσκεται σε πολύ κοντινή τροχιά στον ήλιο του.

Όμως κάποιες φορές στα πιο αδιάφορα μέρη κρύβονται οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι.

~~

Ο Γιώργος γυρνούσε απ’ το σχολείο ειδικής αγωγής της Ποτίδαιας, όταν έσκασε το λάστιχο.

Έβρισε, άναψε αλάρμ, έκανε στην άκρη, σταμάτησε στη λωρίδα έκτακτης ανάγκης, κι έβρισε λίγο ακόμα.

Θα μπορούσε να ήταν μια απλή κακοτυχία, αλλά σίγουρα δεν τον βοήθησε που ήταν νεολουδίτης.

Είχε ένα κινητό των 25 ευρώ. Ούτε σύνδεση στο ίντερνετ, ούτε παιχνίδια ή ενημέρωση για τον καιρό, ούτε κάμερα. Πιο πολύ έμοιαζε μ’ ένα απ’ τα αρχαία τηλέφωνα, μόνο που το δικό του ήταν φορητό -κι είχε ξυπνητήρι.

Αυτό δεν θα ήταν πρόβλημα, αν δεν ήταν αναβλητικός τύπος. Γιατί το τηλεφωνάκι του ήταν καρτοκινητό, χωρίς σύνδεση.

Εκείνη τη στιγμή, που χρειαζόταν, είχε αμελήσει να βάλει κάρτα. Έτσι όταν πήγε να πάρει την οδική βοήθεια άκουσε την ευγενική κυρία-ρομπότ να τον ενημερώνει ότι το υπόλοιπο του δεν επαρκεί για να πραγματοποιήσει την κλήση.

~~

Άφησε το αυτοκίνητο εκεί όπου ήταν -δεν μπορούσε να πάει πουθενά έτσι κι αλλιώς. Πήδηξε την μπάρα, πέρασε έναν χώρο με αγριόχορτα και βγήκε στην παράπλευρη οδό. Μπορούσε να δει -και να μυρίσει- τον Κάραλη. Εκεί θα έβρισκε τηλέφωνο.

Στα μισά της διαδρομής συνάντησε το αδιάφορο σπίτι. Είχε κάνει τόσες φορές αυτόν τον δρόμο, αλλά ως τότε δεν το είχε δει.

Σκέφτηκε ότι εκεί μέσα θα μπορούσε να τηλεφωνήσει -και να γλιτώσει τον ποδαρόδρομο.

~~

Το σπίτι ήταν σχεδόν ανατριχιαστικό, γιατί -ακριβώς- ήταν τόσο αδιάφορο. Έμοιαζε λίγο με βουλκανιζατέρ και λίγο με διάδρομο δημόσιου νοσοκομείου. Κανένα διακοσμητικό, χρώματα στο υπόλευκο και ξεθωριασμένο καφέ.

Ακόμα κι η πόρτα ήταν στο εργοστασιακό της χρώμα, ενώ δεν υπήρχε κουδούνι, ούτε όνομα. Έκανε μερικά βήματα πίσω και κοίταξε καλύτερα. Δεν υπήρχε επιγραφή, για το τι ήταν, αλλά την ίδια στιγμή δεν έμοιαζε και με σπίτι -“που είναι το χαλάκι εισόδου;”

Όλα τα παντζούρια ήταν κατεβασμένα, αλλά δεν έμοιαζε εγκαταλειμμένο, πιο πολύ νεκρό.

Κατάπιε τη φρίκη που ένιωθε. Αν ήταν νύχτα θα είχε φύγει από κει τρέχοντας. Αλλά ήταν μέρα μεσημέρι, και στο φως του ήλιου δεν φοβάσαι τα φαντάσματα και τους δαίμονες.

~~

Πάτησε το κουδούνι. Δεν το άκουσε να ηχεί. Χτύπησε την πόρτα. Τίποτα.

Γύρισε και κοίταξε προς τον Κάραλη, υπολογίζοντας πόση ώρα ήθελε για να φτάσει εκεί. Αλλά λίγο πριν ξεκινήσει άκουσε κάτι.

Ήταν μια ανθρώπινη φωνή, πολύ σιγανή, υπόκωφη, σαν από κάποιον θαμμένο στο χώμα.

Στάθηκε, γύρισε προς την πόρτα.

“Είναι κάποιος εκεί;” φώναξε.

Η λέξη, μέσα απ’ τον τάφο πάλι, ακούστηκε πιο καθαρά: “Βοήθεια!”

~~

Κι είναι εκείνη η στιγμή που το ασυνείδητο σου λέει “τρέχα μακριά, ανόητε”, αλλά η συνείδηση σου λέει “είναι ένας άνθρωπος που χρειάζεται βοήθεια.”

Δεν έτρεξε. Πήγε απ’ την πίσω μεριά του σπιτιού, όπου υπήρχε μια πόρτα με τζάμι. Ήταν κλειδωμένη κι αυτή, αλλά μπορούσε να δει το κλειδί απ’ τη μέσα μεριά.

Έβγαλε τη μπλούζα του, τύλιξε τη γροθιά του και χτύπησε το τζάμι. Δεν έσπασε, όπως συμβαίνει στις ταινίες, μόνο πόνεσε. Χρειάστηκε να ψάξει λίγο τριγύρω, μέχρι που βρήκε ένα ξύλο. Καθώς πήγαινε προς το τζάμι βρήκε κι ένα σίδερο. Τι να το κάνεις το σπαθί όταν έχεις δυναμίτη;

Το τζάμι της πόρτας έσπασε με το τρίτο χτύπημα. Έβαλε το χέρι μέσα, ξεκλείδωσε και μπήκε.

~~

Μόνο εκείνη τη στιγμή αντιλήφθηκε ότι υπήρχε μια άλλη μυρωδιά, πιο απωθητική απ’ την κοπριά, μόνο τότε, όταν βρέθηκε μέσα.

Η μυρωδιά της κοπριάς σου φέρνει στο νου τη γονιμότητα, τη ζωή. Εκεί μέσα -κι απέξω μπορούσες να το καταλάβεις, αλλά πιο αμυδρά- υπήρχε κάτι που μύριζε σαν θάνατος.

Αλλά πλέον ήταν πολύ αργά για να φύγει.

Πέρασε απ’ την κουζίνα, που ήταν της δεκαετίας του ογδόντα, αλλά πεντακάθαρη, λες και κανείς δεν είχε μαγειρέψει εκεί από τότε που η Madonna τραγουδούσε το Like a Virgin.

Το διπλανό δωμάτιο ήταν ένας μεγάλος άδειος χώρος, χωρίς έπιπλα. Υπήρχε μόνο μια μεταλλική στριφογυριστή σκάλα για το πάνω πάτωμα -κι ένας άνθρωπος πεσμένος κάτω.

Η πρώτη σκέψη που έκανε: “Το κεφάλι του είναι σε λάθος μέρος.”

Δεν ήταν αλλού, αποχωρισμένο απ’ το σώμα, αλλά ο κορμός του κοιτούσε προς τη δύση, ενώ το κεφάλι την ανατολή.

“Αν δεν είναι γιόγκι, πολύ προχωρημένος στην ασαχανά, την έχει γαμήσει. Διαλυμένη σπονδυλική στήλη, στην καλύτερη περίπτωση”, σκέφτηκε.

Ο άντρας μίλησε,  μ’ εκείνη τη φωνή του τάφου που είχε ακούσει κι απέξω.

“Βοήθησέ με”, είπε, κουνώντας μόνο τα χείλη και τα βλέφαρα. Τα χέρια, τα πόδια, το υπόλοιπο σώμα, ήταν ακίνητα, σαν μέδουσα που λιώνει στην αμμουδιά.

(Ένας άνθρωπος πεσμένος μπρος στη στριφογυριστή σκάλα. Το σώμα ακίνητο, σε παράξενη στάση, το κεφάλι να μιλάει. Δεν πρέπει να τον κουνήσεις.)

“Δεν νιώθω τα πόδια και τα χέρια μου”, είπε εκείνος.

Ο Γιώργος έβαλε το χέρι στο στόμα του, γιατί του ήρθε να γελάσει. Νευρικό γέλιο, σαν να γελάς όταν θάβουν κάποιον. Δεν ήταν αστείο, ήταν τόσο τραγικό που δεν ήξερε τι να κάνει, τι να πει.

Τότε παρατήρησε κάτι που δεν είχε δει πριν: Το πρόσωπο του.

~~

Ο τραυματίας έμοιαζε με το κτίριο. Ήταν ένας τόσο συνηθισμένος άνθρωπος, τόσο κανονικός, τόσο… αδιάφορος. Ένας από εκείνους που δεν προσέχεις ότι υπάρχουν, επειδή η μυρωδιά της κοπριάς κάποιου άλλου, ή μπορεί η ευωδία της ευτυχίας, δεν σ’ αφήνει να τον προσέξεις.

Σε κάθε τάξη σχολείου υπάρχουν οι υπέροχοι δημοφιλείς, υπάρχουν οι σπαστικοί νταήδες, υπάρχουν οι γοητευτικοί -παρότι εσωστρεφείς, υπάρχουν οι αθλητικοί, οι σπασίκλες, υπάρχουν κι εκείνοι που κάνουν παρέα με κάποιους απ’ τους άλλους. Αλλά πάντα θα βρεις κάποιον που δεν μπορείς να θυμηθείς το όνομα του.

Στο σχολείο αυτοί οι “πολύ κανονικοί” εξαφανίζονται. Το ίδιο συμβαίνει και μετά. Σου φαίνονται πολύ κανονικοί, μέχρι που να πέσεις απ’ τα σύννεφα.

~~

“Πού θα βρω τηλέφωνο;” τον ρώτησε ο Γιώργος, ενώ δεν μπορούσε να ξεκολλήσει  απ’ την κανονικότητα της φάτσας του.

Του έδειξε με τα μάτια την κορυφή της στριφογυριστής σκάλας. Αλλά το έκανε κατά λάθος. Μετά προσπάθησε να κοιτάει κάτω ξανά, σαν να ‘κρυβε κάτι -που βρισκόταν εκεί πάνω.

Την ανέβηκε με προσοχή. Ήταν υψοφοβικός ούτως ή άλλως, αλλά μ’ έναν άνθρωπο στο πάτωμα είχε κι έναν λόγο παραπάνω να προσέχει .

~~

Στον πάνω όροφο επικρατούσε ακαταστασία. Τρεις υπολογιστές στη σειρά, καθώς και διάφορα άλλα μηχανήματα τεχνολογίας που ο Γιώργος δεν ήξερε τι έκαναν -ούτε τον ενδιέφερε να μάθει.

Μια τηλεόραση ήταν ανοιχτή, αλλά έδειχνε χιόνια.

Κοίταξε για τηλέφωνο. Υπήρχε ένα μεγάλο, μάλλον ήταν και φαξ. Το σήκωσε, ήταν νεκρό. Έψαξε γύρω για κάποιο κινητό.

Τον ένα τοίχο ολόκληρο τον κάλυπταν ράφια. Σε κάθε ράφι υπήρχαν DVD και σημειωμένα ονόματα και αριθμοί: Γιασμίν 22, Νίκος 36, Αχμέτ 19.

Αλλά δεν υπήρχε τηλέφωνο.

Πρόσεξε ότι υπήρχε και δεύτερος χώρος, με μισάνοιχτη την πόρτα. Πήγε να δει. Ήταν ένα μικρό δωμάτιο, όπου υπήρχε μόνο ένα υπέρδιπλο κρεβάτι. Απέναντι απ’ το κρεβάτι ήταν στημένη σε τρίποδα μια κάμερα.

Το πρώτο πράγμα που του ήρθε στο μυαλό ήταν μια λέξη: Τσόντα.

Ήταν προφανές. Ο τύπος με τον σπασμένο σβέρκο ή γυρνούσε τσόντες ή βιντεοσκοπούσε τις ερωτικές του περιπέτειες.

Ανασήκωσε τους ώμους, καθένας και τα γούστα του. Όμως καθώς γυρνούσε για να ψάξει πάλι στο μεγάλο δωμάτιο, είδε κάτι που δεν ταίριαζε καθόλου.

Στην από ‘κει πλευρά του κρεβατιού υπήρχαν παιδικά παιχνίδια. Συγκεκριμένα ήταν παιχνίδια για μωρά και νήπια, όπως αυτά που χρησιμοποιούσαν στο σχολείο του.

Είναι κάποιες συνδέσεις που κάνουν το κεφάλι σου να βαρέσει συναγερμό, πριν προλάβεις να σκεφτείς.

Έμεινε για λίγο να τρέμει και ν’ αρνιέται αυτό που κατάλαβε. Ξεκίνησε να ξεφυσάει ρυθμικά και γρήγορα, όπως είχε μάθει να κάνει όταν αγχωνόταν.

“Μάλλον κάτι άλλο συμβαίνει, κάτι αστείο”, είπε στον εαυτό του, αλλά δεν γέλασε.

Έσφιξε τα δόντια, πήγε στο μεγάλο δωμάτιο. Έπιασε ένα DVD (Νίκος 36), το έβαλε στη συσκευή και πάτησε να παίξει.

Πρώτα του κόπηκε η ανάσα. Μετά ξεκίνησε να ξερνάει. Πήγε να κλείσει το DVD κοιτώντας κάτω. Δεν τα κατάφερνε, τα χέρια του έτρεμαν, ακουγόταν απ’ την τηλεόραση το κλάμα του παιδιού. Το ξερίζωσε απ’ την πρίζα και το πέταξε στον τοίχο. Μετά έσπασε με κλωτσιές την τηλεόραση.

Οι αριθμοί δίπλα στα ονόματα δεν ήταν χρόνια, ήταν μήνες. Ούρλιαξε με όλη του τη δύναμη.

Μετά πάγωσε. Δεν είχε αισθανθεί ξανά τόσο μίσος. Πήγε στη σκάλα τρεκλίζοντας. Θα τον πατούσε στον λαιμό. Μόνο αυτό. Ένα πάτημα για να του λιώσει τελείως τον σβέρκο.

“Γαμιόλη!” φώναξε απ’ την κορυφή της σκάλας. Και κατέβηκε για να τον σκοτώσει.

“Σκότωσέ με”, είπε εκείνος.

Τον κοίταξε ξανά. Εκείνο το τόσο συνηθισμένο πρόσωπο, τόσο κανονικό. Σίγουρα θα τον είχαν όλοι για φιλήσυχο πολίτη και θα πέφταν απ’ τα σύννεφα.

“Σκότωσέ με”, του είπε ξανά.

“Όχι, όχι… Θα το ‘θελες, αλλά δεν θα είναι τόσο απλό. Θα πεθάνεις υποφέροντας.”

Θα ήθελε να τον βιάσει με κάθε αντικείμενο που θα ‘βρισκε, αλλά ο τύπος δεν ένιωθε τίποτα απ’ τον λαιμό και κάτω.

Πήγε στην κουζίνα. Μπορούσε να βράσει νερό και να τον κάψει. Έψαξε στα ντουλάπια κάτω απ’ τον νεροχύτη. Υπήρχε χλωρίνη και ακουαφόρτε. Το κεφάλι του θα πονούσε, τα μάτια του θα πονούσαν, το στόμα του θα πονούσε. Θα τον βασάνιζε μέχρι θανάτου.

Πήρε το ακουαφόρτε και στήθηκε από πάνω του. Εκείνος έκλεισε τα μάτια. Ήταν στο έλεος του.

~~

“Δεν είσαι άνθρωπος, δεν είσαι άνθρωπος”, είπε ο Γιώργος, αλλά έμοιαζε σαν να προσπαθούσε να πείσει τον εαυτό του για ν’ αρχίσει το βασανιστήριο. Ο άλλος δεν μίλησε.

Δεν μπορούσε να το κάνει. Ήξερε ότι του άξιζαν τα χειρότερα, αλλά δεν μπορούσε. Ούτε καν να τον σκοτώσει, μ’ ένα χτύπημα.

Άρχισε να σκέφτεται τι θα γινόταν αν καλούσε την αστυνομία. Θα καταδικαζόταν, αλλά θα τον είχαν σε νοσοκομειακή φυλακή. Θανατική ποινή δεν υπήρχε.

Τότε του ήρθε μια άλλη ιδέα. Δεν θα τον πείραζε, δεν θα του έκανε τίποτα. Μόνο θα έφευγε και θα τον άφηνε να ψοφήσει στο πάτωμα, από πείνα και δίψα. Είναι δολοφονία αυτό; Μάλλον. Δικαιοσύνη είναι; Σίγουρα.

Έφυγε παραπατώντας απ’ το σπίτι. Καθώς προχωρούσε προς το εργοστάσιο του Κάραλη έπαιρνε βαθιές ανάσες (κοπριά, κοπριά). Σκεφτόταν ότι θα ήταν καλύτερο να καλέσει την αστυνομία. Όχι για να σώσουν το τέρας, αλλά γιατί μπορεί να κατάφερναν να βρουν κι άλλους σαν κι εκείνον.

Αλλά καταλάβαινε ότι το βασικό κίνητρο για το τηλεφώνημα στην αστυνομία ήταν ότι δεν μπορούσε να γίνει, έστω κι έτσι, χωρίς να τον αγγίξει, δολοφόνος ενός ανθρώπου.

~~{}~~

Πλησίασε τον φύλακα στην πύλη.

“Σας περιμένει ο κύριος Κάραλης”, είπε ο σεκιουριτάς.

“Υπάρχει πρόβλημα. Πρέπει να καλέσουμε την αστυνομία, ασθενοφόρο.”

“Μην ανησυχείτε γι’ αυτό, σας περιμένει ο κύριος Κάραλης. Ακολουθήστε με.”

“Εμένα; Μάλλον κάποιο λάθος…”

Ο σεκιουριτάς τον έπιασε βίαια απ’ το μπράτσο.

“Τι κάνεις; Πρέπει να…”

“ΜΗ ΜΙΛΑΣ!”

Το βλέμμα του, η λαβή, δεν άφηνε περιθώρια για άλλη αντίδραση. Τον ακολούθησε νιώθοντας… φυλακισμένος;

Ανέβηκαν με το ασανσέρ στον τρίτο όροφο. Εκεί ο σεκιουριτάς έκανε πίσω κι είπε στον Γιώργο να μπει.

Όλος ο όροφος ήταν ένα δωμάτιο. Περισσότερο θύμιζε ρετιρέ στη Νέα Υόρκη. Ένα τεράστιο τζάκι έκαιγε στον πίσω τοίχο -κι ήταν Ιούλιος, με καύσωνα. Στους τοίχους είχε πίνακες του Μπέικον, πολλούς από εκείνους με τα σφαχτά, αλλά δέσποζε ο πίνακας που είχε φτιάξει ο ζωγράφος κατακρεουργώντας τον πάπα Ιννοκέντιο του Βελάσκεζ.

Υπήρχε μόνο ένα έπιπλο μέσα σ’ εκείνο τον τεράστιο χώρο. Ένα γραφείο, ένα πραγματικά επιβλητικό γραφείο, που θα μπορούσες και να παίξεις και ποδόσφαιρο πάνω του.

Πίσω του καθόταν ένας μελαχρινός πενηντάρης. Σαν τον είδε ο Γιώργος ένιωσε ν’ ανατριχιάζει ως την ψυχή του.

“Ξέρετε τι απεχθάνομαι περισσότερο, κύριε Τζελάτη;” είπε ο Κάραλης χωρίς να σηκώσει τα μάτια.

Ο Γιώργος δεν αναρωτήθηκε πού ήξερε το επίθετο του. Δυσκολευόταν να σκεφτεί οτιδήποτε.

“Την υποτιθέμενη δικαιοσύνη του χριστιανισμού. Αν φερθείς με τον ίδιο τρόπο σ’ έναν δίκαιο και σε κάποιον άδικο, αν φερθείς και στους δύο με… αγάπη”, αυτή τη λέξη την είπε όσο πιο σαρκαστικά μπορεί να ειπωθεί μια λέξη, “τότε δεν υπάρχει δικαιοσύνη.”

Του έδειξε μια καρέκλα μπρος στο γραφείο, μια μικρή ψάθινη, που σίγουρα δεν ταίριαζε με την υπόλοιπη διακόσμηση. Ο Γιώργος έκατσε κι ένιωσε ακόμα πιο άβολα.

“Είχατε μια ευκαιρία σήμερα, κύριε Τζελάτη. Να γλιτώσετε τον κόσμο από ένα σκουπίδι. Αλλά δεν το κάνατε.”

“Πώς το ξέρετε;”

“Η ευκαιρία ήταν και για σας. Αν τον σκοτώνατε θα ήσασταν ελεύθερος να φύγετε, να πάτε στην οικογένεια σας, στη δουλειά σας. Τι θα χάνατε; Την αθωότητα σας; Την ψυχή σας;”

“Εσείς το στήσατε όλο αυτό;”

“Δεν είναι προφανές; Παραήταν εύκολα όλα, δεν ήταν; Κι εσείς κάνατε πίσω, δειλιάσατε.”

Σηκώθηκε και πήγε στο παράθυρο. Έκανε ένα νόημα και το τζάμι άνοιξε. Η μυρωδιά της κοπριάς σχεδόν φάνηκε.

“Ο κόσμος σας βρωμάει κοπριά. Είστε ζώα που τρώνε και χέζουν και μετά πεθαίνετε και γίνεστε λίπασμα. Τι έχετε στο ενδιάμεσο; Γιατί θυσιάσατε την αθανασία; Για την ελευθερία επιλογής. Κι όταν σας δίνεται η ευκαιρία να είστε ελεύθεροι εσείς συνεχίζετε ν’ ακολουθείτε τις ψευδαισθήσεις του Ναζωραίου. Δεν είστε ελεύθεροι, ζώα είστε.”

“Επέλεξα να μην τον σκοτώσω”, είπε ο Γιώργος.

“Όχι! Ήθελες να τον σκοτώσεις, έπρεπε να τον σκοτώσεις, αλλά φοβήθηκες.”

“Ο φόβος δεν είναι μια επιλογή;”

“Επιλογή σκλαβιάς. Έτσι θα είστε πάντα. Σκλάβοι.”

Ο Γιώργος σηκώθηκε και προσπάθησε να γελάσει. Ακούστηκε σαν λόξυγγας.

“Εντάξει”, είπε όσο πιο αποφασιστικά μπορούσε. “Σας ευχαριστώ πολύ για το μάθημα ηθικής και φιλοσοφίας. Τώρα πρέπει να φύγω, γιατί έχω σημαντικότερα πράγματα να κάνω.”

“Ό,τι πρόλαβες να κάνεις στη ζωή σου, το έκανες”, του είπε ο Κάραλης.

Ένας καθρέφτης στο πλάι έγινε διάφανος. Εκεί στέκονταν τρεις ντουλάπες, τρεις τετράγωνοι άνθρωποι με κουστούμια. Πίσω τους ένα χειρουργικό τραπέζι κι οι απαραίτητοι μασκοφορεμένοι χειρούργοι.

“Είχες την ευκαιρία να γίνεις ο θύτης. Τώρα θα είσαι το δόλωμα.”

~~{}~~

Συνήλθε στο πάτωμα. Από πάνω του η στριφογυριστή σκάλα του σπιτιού. Δεν μπορούσε να νιώσει τα χέρια και τα πόδια του.

Έμεινε έτσι πολλές ώρες, μπορεί και μέρες. Κοιμόταν, ξυπνούσε και νόμιζε ότι βλέπει εφιάλτη. Έκλεινε πάλι τα μάτια κι έλεγε: “Τώρα θα ξυπνήσω στο κρεβάτι μου, τώρα θα ξυπνήσω στο κρεβάτι μου.” Αλλά ήταν εκεί.

Κάποια στιγμή άκουσε να χτυπάνε την πόρτα.

“Φύγετε!” ξεκίνησε να φωνάζει. “Φύγετε όσο πιο γρήγορα μπορείτε. Φύγετε.”

Η προσπάθεια τον έκανε να χάσει τις αισθήσεις του. Όταν συνήλθε είδε μια γυναίκα να κατεβαίνει απ’ τον πάνω όροφο, εξοργισμένη, όπως είχε κατέβει κι εκείνος.

“Κάθαρμα”, του ‘πε ενώ πλησίαζε για να τον σκοτώσει.

“Ο διάβολος το ‘κανε”, κατάφερε να πει ο Γιώργος.

“Δεν πιστεύω στον διάβολο, βρωμιάρη.”

“Αλλά ο διάβολος ποντάρει σε σένα.”

“Νομίζεις ότι θα γλιτώσεις έτσι;”

“Να γλιτώσω εσένα θέλω. Δεν έχω κάνει τίποτα σε παιδιά.”

“Ποια παιδιά;” του είπε η γυναίκα.

Τότε ο Γιώργος κατάλαβε. Κάθε περίπτωση, κάθε σκηνοθεσία ήταν διαφορετική. Κάθε φορά υπήρχε κάτι άλλο, αυτό που γεννούσε περισσότερο μίσος στον εκάστοτε θύτη.

Έπρεπε να τη βοηθήσει. Αν τον σκότωνε θα ζούσε, αλλά ο διάβολος θα κέρδιζε το στοίχημα, την ψυχή της.

“Ου φονεύσεις”, της είπε.

Εκείνη εξαγριώθηκε περισσότερο.

“Κι όλα τα ζώα που σκότωσες εσύ, καθίκι;”

Ο Γιώργος μόλις που πρόλαβε ν’ αναρωτηθεί: “Ζώα; Θα με σκοτώσει επειδή… Ζώα;”

Τον πάτησε με το πόδι της στο λαρύγγι.

“Μη γίνεις… δολοφόνος”, της είπε πνιγμένα. “…Δεν … σου … αξίζει.”

Εκείνη χαλάρωσε την πίεση.

Ο Γιώργος μάζεψε όση δύναμη είχε.

“Άσε με εδώ, να πεθάνω, αργά. Μου αξίζει αυτό. Αλλά εσύ μη φορτωθείς τέτοιο βάρος. Φύγε και μη μιλήσεις σε κανέναν. Φύγε μακριά.”

Η γυναίκα πήρε το πόδι της. Έμεινε να κοιτάζει στη γωνία και να κουνάει το κεφάλι, σαν να απαντούσε στον εαυτό της.

Έπειτα έφτυσε τον Γιώργο κι έφυγε.

~~

Έμεινε πάλι μόνος. Κατάλαβε ότι θα υπέφερε πολύ μέχρι να ξεψυχήσει. Αλλά είχε σώσει τη γυναίκα.

Του φάνηκε ότι άκουσε τον διάβολο να βλαστημά.

“Ελευθερία επιλογής, κατσικοπόδαρε”, είπε και γέλασε μέχρι που του κόπηκε η ανάσα.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Γελωτοποιός  

Η εικόνα είναι λεπτομέρεια απ’ τον πίνακα του Francis Bacon, Study after Velasquez’s Portrait of Pope Innocent X, 1953

Δύο χρόνια μετά – Γιατί απέτυχε το πραξικόπημα

Του Σταύρου Λυγερού

Με την απόσταση των δύο χρόνων που έχουν περάσει από την απόπειρα πραξικοπήματος, επιβεβαιώθηκε αυτό που γρήγορα έγινε εμφανές. Το γεγονός εκείνο αποτελεί καθοριστική καμπή στην ιστορία της Τουρκίας. Το πραξικόπημα του 2016 χρησιμοποιήθηκε από τον Ερντογάν ως πολιτικό εργαλείο για να προβεί σε μαζικές εκκαθαρίσεις όχι μόνο στο ευρύτερο κράτος, αλλά ακόμα και στον ιδιωτικό τομέα. Εκκαθαρίσεις που του επέτρεψαν να κερδίσει -έστω και οριακά- το δημοψήφισμα του Απριλίου 2017 και τις εκλογές του Ιουνίου 2018. Με άλλα λόγια, να μετατραπεί σε απόλυτο σχεδόν κυρίαρχο στην πολιτική σκηνή της γείτονος.

Δεν είναι ακόμα σαφές τι ακριβώς συνέβη την 16η Ιουλίου 2015. Ισχύει το επίσημο σενάριο ότι ο Ερντογάν δεν γνώριζε τίποτα; Ή μήπως πληροφορήθηκε εγκαίρως για τις κινήσεις των πραξικοπηματιών και τις άφησε να εξελιχθούν; Έχοντας, όμως, πάρει τα μέτρα του και για την αποτελεσματική καταστολή, αλλά και για να έχει την πολιτικά νομιμοποιητική δικαιολογία για το πογκρόμ που σχεδίαζε. Υπάρχει, τέλος, και το σενάριο που υποστηρίζει ότι η όλη απόπειρα ήταν στημένη από το βαθύ ερντογανικό αυτή τη φορά κράτος.

Ό,τι και να έχει συμβεί, είναι αληθές πως η απειλή πραξικοπήματος συνόδευε τον Ερντογάν από την πρώτη στιγμή που το κόμμα του κέρδισε τις εκλογές του 2002 και σχημάτισε κυβέρνηση. Το μετακεμαλικό καθεστώς έλεγχε τότε όχι μόνο τις ένοπλες δυνάμεις, αλλά και την αστυνομία, τις μυστικές υπηρεσίες, το δικαστικό σώμα και τους υπόλοιπους κρατικούς μηχανισμούς.

Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και ο αρχηγός του, όμως, είχαν ένα σημαντικό πολιτικό πλεονέκτημα που εκείνα τα κρίσιμα χρόνια τους βοήθησε να επιβιώσουν στην εξουσία και σταδιακά να θέσουν υπό τον έλεγχό τους κρίσιμους τομείς του κράτους. Η Ουάσιγκτον και η Ευρώπη αντιμετώπιζαν τον Ερντογάν σαν εκφραστή ενός ήπιου και κυρίως δυτικόφιλου πολιτικού Ισλάμ. Προσδοκούσαν αφενός την αποδόμηση με δημοκρατικό τρόπο του αρτηριοσκληρωτικού και αυταρχικού μετακεμαλικού καθεστώτος, αφετέρου την ανάδειξη της Τουρκίας σε πρότυπο για τις άλλες μουσουλμανικές χώρες.

Ας σημειωθεί ότι το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης υποστήριζε σαφώς την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ πριν σχηματίσει κυβέρνηση. Καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, μάλιστα, ο Ερντογάν χρησιμοποιούσε τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις για μέτρα εκδημοκρατισμού, σαν μέσο αποδυνάμωσης της κεμαλικής στρατογραφειοκρατίας και κατ’ αντιδιαστολή σαν μέσο ενίσχυσης της δικής του εξουσίας. Προβάλλοντας τις αναγκαίες για την προώθηση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων μεταρρυθμίσεις, κατάφερε να ξηλώσει σταδιακά το θεσμικό-νομικό πλέγμα, μέσω του οποίου οι στρατηγοί ποδηγετούσαν την πολιτική ζωή.

Χάρη στο δίκτυο Γκιουλέν

Παρά τις αλλεπάλληλες συνωμοσίες, αφενός οι αλλεπάλληλες εκλογικές νίκες των νεοοθωμανών, αφετέρου η αμερικανική εύνοια λειτούργησαν εκείνα τα χρόνια σαν ομπρέλα προστασίας και από τις απόπειρες πραξικοπήματος και από τις δικαστικές διώξεις. Υπενθυμίζουμε ότι ο εισαγγελέας του Συνταγματικού Δικαστηρίου είχε ζητήσει να κηρυχθεί εκτός νόμου το κυβερνών κόμμα και να απαγορευθεί η πολιτική δραστηριότητα στον τότε πρωθυπουργό Ερντογάν, στον τότε Πρόεδρο Δημοκρατίας Γκιούλ και στα σημαντικότερα στελέχη του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.

Παρόλα αυτά, η κυβέρνηση Ερντογάν δεν θα κατάφερνε να ελέγξει σταδιακά κρίσιμους μηχανισμούς, όπως η αστυνομία και οι μυστικές υπηρεσίες, εάν δεν είχε στο πλευρό της το δίκτυο του Φετουλά Γκιουλέν. Ο Γκιουλέν είναι ιμάμης, ηγέτης μίας αδελφότητας, η οποία στην Τουρκία ελέγχει τράπεζα, επιχειρήσεις, ΜΜΕ, πανεπιστήμιο και ένα μεγάλο δίκτυο σχολείων και φιλανθρωπικών ιδρυμάτων. Επίσης ελέγχει ένα μεγάλο δίκτυο σχολείων και φροντιστηρίων σε δεκάδες χώρες.

Η εν λόγω αδελφότητα είχε με συνωμοτικό τρόπο καταφέρει να διεισδύσει στους κρατικούς μηχανισμούς. Έτσι, στην κρίσιμη περίοδο τους έθεσε υπό έλεγχο και βοήθησε αποφασιστικά την κυβέρνηση Ερντογάν να εξαρθρώσει συνωμοσίες του κεμαλικού “βαθέος κράτους” και να εδραιώσει την εξουσία της. Ο Γκιουλέν είχε διωχθεί από το μετακεμαλικό καθεστώς στη δεκαετία του 1990 και είχε καταφύγει στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ. Αν και δεν ομολογείται είναι κοινός τόπος πως η Ουάσιγκτον χρησιμοποιούσε τον ιμάμη και το δίκτυό του για να επηρεάζει, αν όχι να διαμορφώνει τις πολιτικές ισορροπίες στην Τουρκία.

Το ξήλωμα του κεμαλικού «βαθέος κράτους»

Το 2012 ο Ερντογάν είχε καταφέρει όχι μόνο να σταθεροποιήσει την εξουσία του, αλλά και να περάσει στην αντεπίθεση, συλλαμβάνοντας και διώκοντας δικαστικά στρατηγούς και άλλα σημαντικά στελέχη του μετακεμαλικού κατεστημένου. Το ένα μετά το άλλο τα οχυρά των κεμαλιστών στο κράτος έπεσαν στα χέρια των νεοοθωμανών. Κατάφερε να προσεταιριστεί κάποιους ανώτατους αξιωματικούς και μέσω αυτών να προκαλέσει σημαντικά ρήγματα στη μονοκρατορία των κεμαλιστών στο Γενικό Επιτελείο.

Όταν ο Ερντογάν θεώρησε πως κέρδισε τον εσωτερικό πόλεμο εναντίον του κεμαλικού κατεστημένου, άρχισε να συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες στα χέρια του και να συμπεριφέρεται σαν ένα είδος σύγχρονου σουλτάνου. Παραλλήλως, άρχισε να ξεδιπλώνει την ατζέντα του αφενός για τη σταδιακή ισλαμοποίηση της δημόσιας ζωής, αφετέρου για να μετατρέψει την Τουρκία σε ηγέτη του μεταοθωμανικού χώρου και σε σχετικά αυτόνομη από τις ΗΠΑ περιφερειακή δύναμη.

Ο διογκούμενος αυταρχισμός του παρόξυνε όχι μόνο την αντίθεση του παραδοσιακού κεμαλικού κατεστημένου που έβλεπε να χάνει τον έλεγχο, αλλά και των δυτικότροπων μεσοαστικών στρωμάτων. Αν και αυτά δεν είχαν καμία ιδεολογική σχέση με τους νεοοθωμανούς αρχικά τους είχαν αντιμετωπίσει θετικά. Θεωρούσαν ότι θα ξήλωναν το αυταρχικό και αρτηριοσκληρωτικό μετακεμαλικό καθεστώς και θα διευκόλυναν την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, την οποία είχαν κάνει σημαία τους.

Οι δύο Τουρκίες

Η εξέγερση εναντίον του καθεστώτος Ερντογάν την άνοιξη του 2013 αντανακλούσε ακριβώς την απογοήτευση από τη στροφή του τότε πρωθυπουργού προς τον αυταρχισμό και προς τη σταδιακή ισλαμοποίηση της δημόσιας ζωής. Τότε βγήκε με δύναμη στην επιφάνεια το βαθύ ρήγμα της τουρκικής κοινωνίας. Στην πραγματικότητα υπάρχουν δύο Τουρκίες.

Από τη μία είναι η “βαθιά Τουρκία” που προέρχεται από την Ανατολία, που είναι θρησκευόμενη και που εκφράζεται ιδεολογικοπολιτικά από τον Ερντογάν. Είναι η πλειονότητα και αυτή που του δίνει τις εκλογικές νίκες του. Στον αντίποδα κινείται η κοσμική και δυτικότροπη Τουρκία, η οποία απεχθάνεται και τον Ερντογάν και το καθεστώς του, αλλά εκλογικά είναι μία πολύ μεγάλη μειονότητα στην Τουρκία.

Όταν ο νεοοθωμανός ηγέτης θεώρησε πως απέκτησε τον έλεγχο του κράτους άνοιξε τον δικό του βηματισμό. Τότε, οι κάποιες επιφυλάξεις της Ουάσιγκτον και της Ευρώπης για τον ρόλο του Ερντογάν μετατράπηκαν σε ολοένα και πιο έντονη, αλλά ανομολόγητη αντιπαλότητα. Σ’ αυτό συνέβαλε και η τότε εχθρική στάση του προς το Ισραήλ. Τα άλλοτε εγκώμια παραχώρησαν τη θέση τους σε επικρίσεις, κατά κανόνα μέσω δημοσιευμάτων.

Η αυτονόμηση από την Ουάσιγκτον

Αν και οι Αμερικανοί απέφυγαν να στραφούν ευθέως εναντίον του “σουλτάνου”, επιχείρησαν παρασκηνιακά να τον αποδυναμώσουν. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποίησαν τον Γκιουλέν. Πράγματι, η αδελφότητα, μέσω των πολλών και ισχυρών ερεισμάτων της σε κρίσιμους κρατικούς μηχανισμούς, άρχισε εμμέσως να κοντράρει επιλογές της κυβέρνησης. Αποκορύφωμα ήταν η διεξαγωγή μυστικής έρευνας σε βάρος της οικογένειας Ερντογάν για διαφθορά.

Όταν ο νεοοθωμανός ηγέτης συνειδητοποίησε ότι ήταν στο στόχαστρο εξαπέλυσε έναν πόλεμο εναντίον της αδελφότητας Γκιουλέν, μέσω εκκαθαρίσεων και δικαστικών διώξεων. Εφεξής κύριος στόχος του ήταν όχι το αποδυναμωμένο κεμαλικό “βαθύ κράτος”, αλλά ο “στρατός του ιμάμη”, το “παράλληλο κράτος”, όπως τον αποκαλεί ο Ερντογάν.

Ο κοινός εχθρός έφερε ατύπως στην ίδια όχθη το δίκτυο του Γκιουλέν με όσα από τα υπολείμματα της κεμαλικής στρατογραφειοκρατίας δεν τα είχαν εντωμεταξύ βρει με τον Ερντογάν. Αν και στο παρελθόν ήταν ορκισμένοι εχθροί και οι δύο τους επηρεάζονταν από την Ουάσιγκτον. Ο Ερντογάν δεν χάνει ευκαιρία να κατονομάζει σαν οργανωτή του πραξικοπήματος τον Γκιουλέν. Αυτό δεν φαίνεται να αντανακλά την πραγματικότητα.

Η αδελφότητα δεν είχε ισχυρά ερείσματα στα ανώτατα κλιμάκια των ενόπλων δυνάμεων. Ίσως να είχε ερείσματα στα κατώτερα και μεσαία κλιμάκια. Στο πραξικόπημα πιθανότατα πήραν μέρος και στελέχη της αδελφότητας, αλλά τον πρώτο λόγο τον είχαν κεμαλιστές. Ο “σουλτάνος” στοχοποιεί τον Γκιουλέν για να καταγγείλει εμμέσως τους Αμερικανούς σαν υποκινητές του πραξικοπήματος. Τούρκοι επίσημοι το είπαν και καθαρά, προκαλώντας την έντονη αντίδραση της Ουάσιγκτον.

Ένα διαφορετικό πραξικόπημα

Το πραξικόπημα απέτυχε επειδή δεν ήταν σαν τα πραξικοπήματα που σφράγισαν τη μεταπολεμική ιστορία της Τουρκίας (1960, 1971 και 1980). Εκείνα τα πραξικοπήματα, όπως και το «βελούδινο» του 1997, τα έκανε συντεταγμένα η ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων ως σύνολο. Και βεβαίως δεν είχαν συναντήσει την παραμικρή αντίδραση. Στη συνείδηση των Τούρκων, άλλωστε, οι ένοπλες δυνάμεις ήταν ο εγγυητής του κράτους, γεγονός που εμμέσως πλην σαφώς νομιμοποιούσε την τάση τους να ποδηγετούν την πολιτική ζωή.

Πάντα μιλώντας με βάση την επίσημη εκδοχή για τα γεγονότα, σε αντίθεση με τα προηγούμενα, το πραξικόπημα του 2016 το σχεδίασε και το εκτέλεσε μία ομάδα ανώτατων και ανώτερων αξιωματικών. Ομάδα, μάλιστα, που έλεγχε περιορισμένες δυνάμεις. Τις πρώτες ώρες, λόγω του αιφνιδιασμού, φάνηκε πως είχε πιθανότητες να επικρατήσει.

Στην πραγματικότητα, όμως, παραβιάσθηκαν οι βασικές αρχές. Το πραξικόπημα δεν εκδηλώθηκε αργά τη νύχτα, αλλά σε ώρα που ο κόσμος κυκλοφορούσε. Οι πραξικοπηματίες δεν είχαν φροντίσει να συλλάβουν αμέσως τον Ερντογάν, τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς του. Δεν έκλεισαν τους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς και το Διαδίκτυο, δεν έλεγξαν τις τηλεπικοινωνίες. Κυρίως δεν είχαν εξασφαλίσει τη σύμπραξη των διοικητών των μεγάλων μονάδων.

Τον περιμένουν στη γωνία

Όπως φάνηκε και από όσα είπε ο ίδιος ο Ερντογάν, η κυβέρνηση είχε πληροφορηθεί από το μεσημέρι της ίδιας ημέρας (16 Ιουλίου) ότι γίνονταν κινήσεις στις ένοπλες δυνάμεις και προσπάθησε να συλλάβει υπόπτους. Αυτό υποχρέωσε όσους είχαν αναμιχθεί στη συνωμοσία να επισπεύσουν την εκδήλωση του πραξικοπήματος με τα γνωστά χαοτικά αποτελέσματα.

Το πραξικόπημα εξελίχθηκε μπροστά στα μάτια των Τούρκων και όλης της ανθρωπότητας. Ο Ερντογάν είχε την ευκαιρία να απευθυνθεί στους νομιμόφρονες αξιωματικούς και να κινητοποιήσει τους οπαδούς του. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι πραξικοπηματίες να βρεθούν αντιμέτωποι όχι μόνο με τον κορμό των σωμάτων ασφαλείας και τις μυστικές υπηρεσίες, που ελέγχονταν από την κυβέρνηση, αλλά και με τμήματα των ενόπλων δυνάμεων που αντιτάχθηκαν.

Όταν, μάλιστα, οι οπαδοί της νόμιμης κυβέρνησης άρχισαν να κατεβαίνουν μαζικά στους δρόμους και να μην διαλύονται με τη χρήση όπλων από τις δυνάμεις των πραξικοπηματιών η ζυγαριά άρχισε να γέρνει προς την πλευρά του Ερντογάν. Όπως φάνηκε, οι στρατιώτες δεν είχαν εντολές, ούτε ήταν έτοιμοι να πυροβολήσουν μαζικά τους διαδηλωτές. Το γεγονός αυτό ενισχύει τη θεωρία ότι επρόκειτο για στημένο πραξικόπημα και πως οι στρατιώτες πίστευαν ότι συμμετείχαν σε άσκηση.

Σύμφωνα με την τρέχουσα εκδοχή, πάντως, όσοι διοικητές τηρούσαν στάση αναμονής, περιμένοντας να δουν πως θα εξελιχθούν τα πράγματα, άρχισαν να μπαίνουν στο παιχνίδι για να βρεθούν στην πλευρά του νικητή. Από εκεί και πέρα η αποτυχία του πραξικοπήματος ήταν προδιαγεγραμμένη. Ο Ερντογάν εκμεταλλεύθηκε τη μοναδική ευκαιρία για να εκκαθαρίσει τους κρατικούς μηχανισμούς από κάθε μη φιλικό στοιχείο και για να εδραιώσει το καθεστώς του.

Εάν δεν είχε προηγηθεί η απόπειρα πραξικοπήματος, δεν θα είχε καταφέρει να μετατρέψει το πολίτευμα σε προεδρικό και τον εαυτό του σε σύγχρονο σουλτάνο. Είναι σαφές, ωστόσο, πως οι Αμερικανοί δεν ξεχνούν. Τον περιμένουν στη γωνία για να του βάλουν τρικλοποδιά όπου και όποτε μπορέσουν. Ο ίδιος το έχει συνειδητοποιήσει και γι’ αυτό αρνείται να επιστρέψει στο δυτικό «μαντρί».

15 Ιουλίου 1974: Το χουντικό πραξικόπημα στην Κύπρο

Η αρχή του 1974 βρίσκει την Κύπρο στη δίνη δολοπλοκιών, συνωμοσιών, διχαστικών κηρυγμάτων, πολιτικών δολοφονιών και μηχανορραφιών ελληνικών και ξένων μυστικών υπηρεσιών. Ολα αυτά προοιωνίζονται το χειρότερο για την υπόθεση του κυπριακού ελληνισμού. Ρόλο καταλύτη παίζει η παράνομη οργάνωση του στρατηγού Γρίβα, η ΕΟΚΑ Β’. Με συνθήματα υπέρ της ένωσης Κύπρου – Ελλάδας, με ανοιχτά διακηρυγμένο στόχο την αντροπή του Μακάριου και της «ανεξαρτησιακής» του πολιτικής και με κάθε είδους ενίσχυση από τη χούντα της Αθήνας, οι παραστρατιωτικοί του Γρίβα οργανώνουν αιματηρές επιθέσεις εναντίον αστυνομικών τμημάτων, κλοπές όπλων από στρατόπεδα της Εθνοφρουράς και τρομοκρατικά χτυπήματα εναντίον αντιφρονούντων, ώστε να πέσει σαν ώριμο φρούτο μια τελικά «εθνοσωτήριος» επέμβαση των Ενόπλων Δυνάμεων.

Η χούντα της Αθήνας υπό τον Ιωαννίδη καταστρώνει το σχέδιο του πραξικοπήματος, το οποίο μάλιστα στις κρυπτογραφημένες συνομιλίες αναφέρεται με την κωδική ονομασία «Κόκα Κόλα»! Οι Αμερικανοί διαβεβαιώνουν τη χούντα ότι οι Τούρκοι δεν επρόκειτο να εκμεταλλευτούν την κατάσταση, για να εισβάλουν στην Κύπρο.

Το πρωί της Δευτέρας, 15 Ιούλη, ο Μακάριος επιστρέφει από τη θερινή του κατοικία στο προεδρικό μέγαρο. Στις 8.30 π.μ. και ενώ δεχόταν μια ομάδα παιδιών από την ελληνική παροικία του Καΐρου ακούγονται οι πρώτοι πυροβολισμοί. Ακολουθεί βομβαρδισμός του προεδρικού μεγάρου με όλμους και ρουκέτες. Υποστηριζόμενοι από ισχυρές δυνάμεις τεθωρακισμένων, οι κινηματίες της Εθνικής Φρουράς κάμπτουν τη σθεναρή, αλλά άνιση, αντίσταση των ανδρών του Εφεδρικού Σώματος, της προεδρικής φρουράς και κάποιων εθελοντών. Οι πρώτοι πραξικοπηματίες αξιωματικοί που εισβάλλουν στο μέγαρο ψάχνουν, με το πιστόλι στο χέρι, τον Μακάριο. Χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Στις 10 το πρωί, παρά τη γενναία αντίσταση του Εφεδρικού Σώματος και των εθελοντών, πέφτει στα χέρια των πραξικοπηματιών το κτίριο της Αρχιεπισκοπής και το κτίριο του ραδιοφωνικού σταθμού της Λευκωσίας. Από εκεί μεταδίδουν την πρώτη ανακοίνωση της χούντας: «Σήμερον την πρωίαν η Εθνική Φρουρά επενέβη διά να σταματήση τον αδελφοκτόνον εμφύλιον πόλεμον. Η Εθνική Φρουρά είναι την στιγμήν αυτήν κυρία της καταστάσεως. Ο Μακάριος είναι νεκρός».

Η είδηση προκαλεί τους πανηγυρισμούς της χούντας των Αθηνών, όμως λίγες ώρες αργότερα, στις 3 μ.μ. όλοι παγώνουν. Από έναν μικρό ιδιωτικό ραδιοφωνικό σταθμό της Πάφου ακούγεται: «Ελληνικέ κυπριακέ λαέ! Γνώριμη είναι η φωνή που ακούεις. Γνωρίζεις ποίος σου ομιλεί. Είμαι ο Μακάριος… Δεν είμαι νεκρός, όπως η χούντα των Αθηνών και οι εδώ εκπρόσωποί της θα ήθελαν… Η χούντα δεν πρέπει να περάσει και δε θα περάσει. Νυν υπέρ πάντων ο αγών».

Οι εξελίξεις, όμως, είχαν πάρει το δρόμο τους…  

imerodromos.gr

Η στρουθοκάμηλος που δολοφονεί 15 χρονα

Από την ψυχολόγο Εύη Νικολοπούλου

Ένα παιδί 15 ετών χτές, έβαλε τέλος στη ζωή του, ύστερα από επίμονη κοροιδία και bullying από τους συμμαθητές του. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγουμε,εφόσον στο σημείωμα που άφησε το ίδιο το παιδί στους γονείς του έγραφε «καταστρέψτε τους όπως με κατέστρεψαν».

Μερικές σκέψεις:

Είμαι σίγουρη ότι ο σύσσωμη η ελληνική κονωνία και οι θεσμικοί της εκπρόσωποι, δηλαδή οι πολιτικοί και θρησκευτικοί ηγέτες, καταδικάζουν το bullying εναντίον του 15χρονου που τον οδήγησε στην αυτοκτονία , και που σύμφωνα με πληροφορίες, είχε στοχοποιηθεί από τους συμμαθητές του για τον σεξουαλικό του προσανατολισμό. Από που αντλώ την σιγουριά μου για τον αποτροπιασμό των θεσμών αυτών στην ιδέα του bullying; Ιδού.

–Γεράσιμος Γιακουμάτος, πρώην βουλευτής ΝΔ: «Η ομοφυλοφιλία είναι κολλητική αρρώστια»

–Μητροπολίτης Αιγειαλίας και Καλαβρύτων Αμβρόσιος:

Part 1”Το ‘φτύστε τους’ είναι το λιγότερο. Αν είχα όπλο, και μπορούσα από τον νόμο, θα το χρησιμοποιούσα να τελειώνουμε. Αν παρόμοια φρασεολογία χρησιμοποιούσαν οι ναζί, τότε μπράβο”.

Part 2..”Η ομοφυλοφιλία είναι εκτροπή από τους Νόμους της φύσεως! Είναι κοινωνικό κακούργημα! Είναι αμαρτία! Όσοι, λοιπόν, είτε την βιώνουν, είτε την υποστηρίζουν δεν είναι φυσιολογικοί άνθρωποι! Είναι αποβράσματα της Κοινωνίας!”.4/12/2015.

-Και ο μητροπολίτης Θεσσαλλονίκης Άνθιμος καταδικάζει το bullying.

«Υπήρξε ποτέ τέτοιο φαινόμενο 2015 χρόνια να παντρεύεται ο άνδρας τον άνδρα και η γυναίκα την γυναίκα; Και να θέλουν να τους δώσουμε και δικαίωμα να έχουν ξένα παιδιά, για να τα μεγαλώσουν», ανέφερε. «Για να τα μεγαλώσουν πώς, να τους προσφέρουν τι, και να τους πουν τι;», συνέχισε και έκανε λόγο περί «τρελών φαινομένων». «Ούτε τα ζώα δεν έχουν τέτοιες διαθέσεις!»

–Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος: «Η ομοφυλοφιλία είναι εκτροπή από την ζωή» 21/12/2015

–Χρυσή Αυγή προς τους ομοφυλόφιλους: ”Είστε οι επόμενοι“.

–Βουλευτής ΝΔ: “Παρομοιάζει την ομοφυλοφιλία με την κτηνοβασία και την παιδοφιλία» 5/9/2014

–Κώστας Κατσίκης, Βουλευτής Ανεξάρτητων Ελλήνων :”Μιλούν πολύ για την αγάπη των ομόφυλων ζευγαριών. Εγώ θα ρωτήσω είναι αμαρτία η αγάπη;”

Το bullying δεν είναι ακραίο καιρικό φαινόμενο, δεν είναι κάτι που συμβαίνει ξαφνικά και απροειδοποίητα.Και φυσικά δεν έχει ευθύνη το παιδί γιαυτό που του συμβαίνει.Ποιός ευθύνεται; Ας κοιτάξουμε λίγο στον καθρέφτη και μετά ας δούμε τι συμβαίνει και στο περιβάλλον μας, πως αντιμετωπίζεται η διαφορετικότητα από εμάς, τα μμε, την εκκλησία και τους πολιτικούς.

Θα σταθώ εδώ: Η θυματοποίηση του παιδιού ξεκινάει από την ίδια του την οικογένεια και συνεχίζεται στο κοινωνικό περιβάλλον. Όταν το παιδί υφίσταται ψυχολογική βία, ντρόπιασμα και ξύλο μέσα στην οικογένεια, οι αντιλήψεις που θα διαμορφώσει για τον εαυτό του θα είναι αρνητικές και οι προσδοκίες του χαμηλές. Δεν μαθαίνεις κάποιον να αποδέχεται τον εαυτό του με τις επικρίσεις και τις καταιγιστικές συμβουλές. Ένα παιδί που νιώθει ότι δεν αξίζει, ότι απογοητεύει συχνά τους γονείς του βάζει κατευθείαν υποψηφιότητα για θυματοποίηση και στοχοποίηση από τους συνομιλήκους του.

Όταν ο σεβασμός θα είναι πλέον κάτι αυτονόητο στην κοινωνία, και η διαφορετικότητα δεν θα γίνεται αντικείμενο μίσους από το δηλητήριο που χύνουν εναντίον των φαντασιακών εχθρών τους οι διάφοροι ταγοί,τότε θα στματήσουν να τερματίζουν τη ζωή τους νέα παιδιά εξ αιτίας τους, εξαιτίας της περιθωριοποίησης τους από το κοινωνικό σώμα.

Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με συνθήματα κενά περιεχομένου “οχι στο bullying” λες και είναι ναρκωτικά που θα σου προσφέρουν στο σχολείο και πρέπει να τα αρνηθείς.Οι αντιστάσεις και η αυτοεκτίμηση χτίζονται μέσα στην οικογένεια και η αποδοχή και η ενσωμάτωση των ατόμων είναι καθήκον της κοινωνίας. Αυτό που χρειάζεται να αντιτάξουμε είναι το ΝΑΙ ΣΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ και την περιθωριοποίηση των φορέων και των ατόμων εκείνων που πολιτεύονται με σημαία τη μισαλλοδοξία και το διχασμό και σταυροφορούν εναντίον κατασκευασμένων εχθρών.

Σύνδεσμοι:

Εργαστήριο παραγωγής θυμάτων bullying:Η οικογενειακή εστία, https://evinikolopoulou.blogspot.com/2016/08/bullying.html

https://tvxs.gr/news/ellada/o-anthimos-yper-ambrosioy-kai-kata-omofylofilon-apo-ambonos

https://tvxs.gr/news/ellada/ieronymos-kata-symfonoy-symbiosis https://www.lifo.gr/team/readersdigest/31086

http://www.iefimerida.gr/news/242045/ieronymos-i-omofylofilia-einai-ektropi-apo-tin-zoi-vinteo

alfavita

https://www.cnn.gr/news/politiki/story/129114/katsikis-gia-omofylofilia-ola-ayta-xepernoyn-tin-logiki-mas

Σάλος και πολιτική αντιπαράθεση για τα δάνεια των αδελφών Τσίπρα- Πώς κατάφεραν ευνοϊκή ρύθμιση για την αποπληρωμή τους

Αφορμή για σφοδρή αντιπαράθεση μεταξύ κυβέρνησης και ΝΔ αποτελεί το δημοσίευμα της εφημερίδας "Παραπολιτικά" σχετικά με τα δάνεια που έχουν λάβει μέλη της οικογενείας του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα.

Συγκεκριμένα, η εφημερίδα αποκαλύπτει ότι τα αδέρφια Τσίπρα, Δημήτρης και Ζανέτ, πέτυχαν για την εταιρεία τους «Δίοδος», ευνοϊκή ρύθμιση για τα δάνειά τους.

Σύμφωνα με την εφημερίδα και το ρεπορτάζ του Παναγιώτη Τζένου, στην εταιρεία αυτή συμμετείχαν και συμμετέχουν (;) ως ομόρρυθμοι εταίροι τα αδέλφια του πρωθυπουργού, Δημήτρης Τσίπρας και Ζαννέτ Τσίπρα. Η «Διόδος» κατάφερε το 2016, την περίοδο δηλαδή της πρωθυπουργίας του Αλέξη Τσίπρα, να ρυθμίσει το δάνειό της, ύψους 243.544 ευρώ, και μάλιστα με ευνοϊκότατους όρους, δηλαδή με αποπληρωμή της οφειλής σε 49 μηνιαίες τοκοχρεολυτικές δόσεις των 4.970 ευρώ η κάθε μία και κυρίως με συμφωνία σταθερής δόσης, με μόλις… 300 ευρώ τον μήνα, για τα πρώτα 2 χρόνια.

Η λήψη των δανείων

Η όλη ιστορία, αφορά τη σύμβαση που υπέγραψε με μία από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες στις 23 Μαΐου 2016 η «Δ. Τσίπρας – Ζ.Τσίπρα Ο.Ε.», φέρουσα τον διακριτικό τίτλο ΔΙΟΔΟΣ Ο.Ε.. Επί πρωθυπουργίας Τσίπρα, η εταιρεία ΔΙΟΔΟΣ Ο.Ε. τροποποίησε με νέους, ευμενείς όρους ληξιπρόθεσμη οφειλή και άληκτο κεφάλαιο παλαιού δανείου.

Η ΔΙΟΔΟΣ Ο.Ε. συστάθηκε στις 4 Ιουνίου 1997, με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο 25 εκατ. δραχμών και σκοπό «την κατασκευή και ανάληψη δημοσίων ή ιδιωτικών έργων». Λίγους μήνες αργότερα, σύναψε το πρώτο της δάνειο (αρ. σύμβασης 16/1561/05-09-1997), με ανοικτό αλληλόχρεο λογαριασμό και ανοικτή πίστωση έως του ποσού των 1,3 εκατ. ευρώ (οι τιμές σε ευρώ και όχι δραχμές, όπως αναφέρονται στη σύμβαση).

Τον Νοέμβριο του 2012, όταν δηλαδή ο Αλ. Τσίπρας ήταν ήδη αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τα αδέλφια του πέτυχαν μετατροπή των υφιστάμενων όρων της αρχικής σύμβασης εξασφαλίζοντας τη μετατροπή του συγκεκριμένου δανείου σε «τοκοχρεολυτικό» από την «ειδική διάδοχο» του ως άνω χρηματοπιστωτικού ιδρύματος.

Όμως, το έτος 2016, με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα, όπως προκύπτει από την τροποποιητική σύμβαση που έχουν στα χέρια τους τα «Π», η συνολική οφειλή της εν λόγω κατασκευαστικής εταιρείας ανερχόταν, τον Μάιο του 2016, στις 243.544 ευρώ, πλέον τόκων κεφαλαίου (το άληκτο κεφάλαιο τον Μάιο του 2016 ανήλθε στις 133.749 ευρώ και το ληξιπρόθεσμο στις 109.794 ευρώ).

Σύμφωνα με το περιεχόμενο της σύμβασης, «η εξόφληση του συνολικά ανεξόφλητου υπολοίπου του δανείου από τον οφειλέτη οριζόταν σε 49 μηνιαίες δόσεις, της πρώτης καταβλητέας την 01/06/2016». Το δε επιτόκιο ορίστηκε στο 6,1% με βάση το ετήσιο Euribor και την ασφαλιστική εισφορά.

Ωστόσο, σε άλλη παράγραφο αναφέρεται ειδικότερος όρος, σύμφωνα με τον οποίο ο «οφειλέτης» (ΔΙΟΔΟΣ Ο.Ε.) θα καταβάλλει στην τράπεζα ένα σταθερό ποσό, το οποίο για τις επόμενες 24 δόσεις θα ανέρχεται στο γιγαντιαίο ποσό των… 300 ευρώ.

Σημειώνεται ότι η ειδική αυτή μεταβολή συμφωνήθηκε ταυτόχρονα με τον κύριο τρόπο ρύθμισης της οφειλής και όχι σε μεταγενέστερο χρόνο, όταν τυχόν θα διαπιστώνονταν από την οφειλέτρια αδυναμία καταβολής των συμφωνηθεισών δόσεων.

Επιπροσθέτως, στη σύμβαση ορίζεται ότι «με την καταβολή κάθε σταθερής δόσης θα εξοφλούνται πρώτα τα έξοδα του δανείου και οι δεδουλευμένοι τόκοι, με το τυχόν δε υπόλοιπο αυτής θα εξοφλείται μέρος του άληκτου κεφαλαίου του δανείου». Δηλαδή, η ΔΙΟΔΟΣ ρύθμισε οφειλή 243.544 ευρώ με επιτόκιο 6,1% σε 49 δόσεις, εκ των οποίων για τις πρώτες 24 θα έδινε μόλις 300 ευρώ τον μήνα, ποσό που δεν επαρκεί καν για την αποπληρωμή των μηνιαίων ανακυπτόντων τόκων!

Σύμφωνα με το extrait (αναλυτική κίνηση λογαριασμού, με κωδικό 13964685) της 7ης Φεβρουαρίου 2018, το συνολικό υπόλοιπο του δανείου παρέμενε σχεδόν «αναλλοίωτο», στις 243.573 ευρώ.

Η σκοπιμότητα της ρύθμισης

Παράγοντες της αγοράς εκφράζουν προβληματισμό για τη σκοπιμότητα της ρύθμισης, πιστεύοντας ότι έγινε για να μην ενεργοποιηθούν οι διαδικασίες κατάσχεσης και πλειστηριασμού των ακινήτων που είχαν υποθηκευτεί σχετικά.

Τραπεζικοί παράγοντες μίλησαν στην εφημερίδα εκφράζοντας απορίες και θέτουν συγκεκριμένα ερωτήματα, μεταξύ των οποίων, αν η εταιρεία είχε συναλλαγές και δραστηριότητα, τι είδους και μέχρι πότε και ποια είναι σήμερα η πραγματική και νομική της κατάσταση, βάση ποίων οικονομικών στοιχείων εγκρίθηκαν χρήματα το 2012 και επιτεύχθηκε ρύθμιση το 2016, για το αν το δάνειο εξυπηρετούνταν κανονικά και έως πότε και για το ποια είναι η σχέση στην παρούσα φάση της ΔΙΟΔΟΣ με την τράπεζα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το τηλέφωνο της ΔΙΟΔΟΣ, η οποία εδρεύει στην οδό Φθιώτιδος στους Αμπελόκηπους, όπως φαίνεται στη σφραγίδα που έχει τεθεί σε κάθε σελίδα του συμβολαίου, είναι το ίδιο με αυτό της τεχνικής Τ&Τ Ο.Ε. Οπως είχαν αποκαλύψει τα «Παραπολιτικά» στο φύλλο της 22ας Σεπτεμβρίου 2012, η Τ&Τ είχε ιδρυθεί το 2006 από τον Αλέξη Τσίπρα και τον εξάδελφό του, Γιώργο Τσίπρα, ο οποίος σήμερα έχει αναλάβει καθήκοντα προϊσταμένου του Οικονομικού Γραφείου της Γενικής Γραμματείας του Πρωθυπουργού, διατηρώντας γραφείο στο Μέγαρο Μαξίμου.

Κατά τον Αλ. Τσίπρα, τη διετία 2006-2008 η εταιρεία «δεν επέδειξε κάποιον σημαντικό απολογισμό». Προφανώς για εκείνον ήταν ασήμαντο το ποσό των 283.574 ευρώ που έλαβε το 2008 για τη «διαμόρφωση της Πλατείας Αγ. Τιμόθεου στην κοινότητα Σταμάτας».

Βάσει εκείνης της απόφασης (αρ. 159/2008) του Κοινοτικού Συμβουλίου και μεταγενέστερων, συμπληρωματικών συμβάσεων, το έργο έφθασε στις 326.242 ευρώ!

Το ρεπορτάζ προκάλεσε την αντίδραση της ΝΔ που ζητά εξηγήσεις για το θέμα, αλλά και την απάντηση τόσο του ΣΥΡΙΖΑ όσο και του γραφείο τύπου του πρωθυπουργού.  

thecaller.gr

Παραβιάζοντας το κόκκινο

Αλιεύουμε δυο ειδήσεις από την εφημερίδα «rodiaki.gr» σχετικές με ατυχήματα στο δρόμο και θύματα ανυποψίαστους πεζούς.

Γράφει η Λώρη Κέζα

14 Ιουλίου: μια οικογένεια τουριστών προσπάθησε να διασχίσει τον δρόμο, αλλά δυστυχώς το 10χρονο παιδί τους δεν τα κατάφερε, αφού παρασύρθηκε από διερχόμενη μηχανή.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ακρωτηριαστεί επιτόπου. Το ατύχημα συνέβη πάνω σε διάβαση πεζών που βρίσκεται επί της Ρόδου – Καμείρου, στο ύψος της Ιξιάς.

4 Ιουλίου: τροχαίο ατύχημα στην περιοχή της Ιξιάς σημειώθηκε προχθές το βράδυ όταν οδηγός Ι.Χ. παρέσυρε πεζό και μάλιστα πάνω σε διάβαση. Το φαινόμενο αυτό δυστυχώς είναι σύνηθες στη Ρόδο καθώς οι οδηγοί τρέχουν ανεξέλεγκτα, ενώ προχθές κόντεψε να στοιχίσει τη ζωή σε έναν άτυχο τουρίστα ο οποίος τελικά έσπασε τον αυχένα του και επιστρέφει εσπευσμένα στη χώρα του. 

Τι κοινό έχουν οι παραπάνω ειδήσεις και θα έπρεπε να το απομονώσουμε; Σίγουρα όχι το νησί. Το «σε διάβαση» είναι ο κοινός τόπος. Εκεί όπου ο πεζός έχει προτεραιότητα. Εκεί όπου ο τουρίστας περπατά με τη βεβαιότητα ότι ο οδηγός να σταματήσει. Βασική αγωγή κυκλοφορίας, κάτι που όλοι διδάσκονται, υποτίθεται, ώστε να αποκτήσουν την άδεια οδήγησης.

Τα δυο αναφερθέντα περιστατικά είναι ενδεικτικά. Αποτελεί παράδοση, είναι μέρος της κουλτούρας μερίδας οδηγών να περνούν τις διαβάσεις πεζών χωρίς να σταματούν. Κατόπιν παραβιάζουν και τον κόκκινο σηματοδότη. Ορισμένοι τολμούν να καθυβρίσουν τους πεζούς που διαμαρτύρονται. Ποιοι είναι οι αριθμοί των παραβιάσεων; Δεν το ξέρουμε. Είχε όμως ενδιαφέρον η καταγραφή από αλλοδαπό δημοσιογράφο, προ εικοσαετίας, για την αγγλόφωνη εφημερίδα Athens News. Έκπληκτος από την κυκλοφοριακή αγωγή στην πόλη, στάθηκε σε ένα φανάρι, γωνία Σταδίου με Χρήστου Λαδά, και μετρούσε τα αυτοκίνητα που περνούν με κόκκινο. Μέτρησε περίπου ένα όχημα το λεπτό.

Πόσες παραβιάσεις σηματοδοτών γίνονται, πόσες επιταχύνσεις στις διαβάσεις; Γνωρίζουμε μόνο όσες καταγράφονται και όχι το σύνολο που μπορούμε να υποθέσουμε. Tο πρώτο εξάμηνο του 2017 καταλογίστηκαν 7.809 παραβιάσεις κόκκινου. Άλλο ένα στοιχείο: το 2017 παρασύρθηκαν και σκοτώθηκαν στο δρόμο 117 πεζοί. Το δεκάχρονο παιδάκι της παραπάνω είδησης, αυτό που θα ζήσει χωρίς πόδι επειδή ένας μοτοσικλετιστής ήταν επιπόλαιος, δεν καταγράφεται στα θύματα, δεν σκοτώθηκε. Το δεκάχρονο παιδάκι της παραπάνω είδησης μάλλον δεν ενδιαφέρεται για στατιστικές.

Ποια θα είναι η τιμωρία των οδηγών; Κάτι που θα περιέχει αναστολή και εντέλει ελευθερία. Ποια είναι η τιμωρία όσων γκαζώνουν στη διάβαση και ρίχνουν μια μούντζα στον πεζό; Τίποτα, το πολύ πολύ να ανταμειφθούν με γελάκια από τους συνεπιβάτες τους, οι οποίοι είναι ίδιας νοοτροπίας. Το παιδί με αναπηρία, ο ενήλικας με τον τραυματισμένο αυχένα, ο νεκρός στα καλά καθούμενα, η μάνα που θρηνεί το παιδί της, η χήρα, το ορφανό, όλοι αυτοί λογίζονται ως παράπλευρη απώλεια μιας επιπολαιότητας που είναι ανεκτή, νομικά και ηθικά. Επιπολαιότητα και ατιμωρησία.

Η νέα ιστορία για την προέλευση της ανθρωπότητας

Η κρατούσα θεωρία έλεγε ότι ο άνθρωπος αποφάσισε να μετακινηθεί από την «πατρογονική» του εστία, την Αφρική σε άλλες περιοχές του πλανήτη πριν από περίπου 60 χιλιάδες έτη και αυτή η μετακίνηση έγινε μαζικά. 'Ομως τα τελευταία χρόνια ευρήματα διαφόρων μελετών ανέτρεψαν αυτή την εικόνα και έδειξαν ότι ο άνθρωπος άρχισε να μετακινείται από την αφρικανική ήπειρο προς την Ευρώπη και την Ασία πολύ νωρίτερα από τις προηγούμενες εκτιμήσεις και ότι η διαδικασία αυτή εξελίχθηκε σταδιακά.

Νέα γενετική μελέτη από Σουηδούς και Νοτιοαφρικανούς επιστήμονες τοποθετεί τις απαρχές του Homo sapiens πριν από 260.000 έως 350.000 χρόνια.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον γενετιστή Ματίας Γιάκομπσον του Πανεπιστημίου της Ουψάλα και την καθηγήτρια προϊστορικής αρχαιολογίας Μαρλίζ Λόμπαρντ του Πανεπιστημίου του Γιοχάνεσμπουργκ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science», ανέλυσαν το γονιδίωμα επτά Αφρικανών κυνηγών-τροφοσυλλεκτών που ζούσαν πριν από 3000 έως 2.300 χρόνια.

Η ανάλυση του DNA τους οδήγησε στην εκτίμηση ότι ο εξελικτικός διαχωρισμός ανάμεσα στον Homo sapiens και στις άλλες ομάδες προγόνων του ανθρώπου έλαβε χώρα προ 260.000 έως 350.000 ετών. Η νέα εκτίμηση συμβαδίζει με την πρόσφατη ανακάλυψη απολιθωμάτων Homo sapiens στο Μαρόκο το περασμένο καλοκαίρι, τα οποία χρονολογήθηκαν ότι ήταν ηλικίας 300.000 έως 350.000 ετών.

Είχε προηγηθεί πριν από 600.000 έως 700.000 χρόνια ο εξελικτικός διαχωρισμός από τους Νεάντερταλ, οι οποίοι ακολούθησαν το δικό τους δρόμο, αλλά αργότερα εξαφανίσθηκαν.

Οι επιστήμονες γενικά μέχρι τώρα συμφωνούσαν ότι η ανθρωπότητα «γεννήθηκε» στην Αφρική, αλλά διαφωνούσαν στο πού ακριβώς και πότε συνέβη αυτό. Με το πέρασμα του χρόνου και με τη συσσώρευση νέων στοιχείων, διαφαίνεται ότι το λίκνο των ανατομικά συγχρόνων ανθρώπων δεν ήταν αποκλειστικά η Ανατολική Αφρική όπως είχε αρχικά υποτεθεί, αλλά τείνει να επικρατήσει πλέον η θεωρία της παναφρικανικής καταγωγής, που υποστηρίζει την εμφάνιση του Homo sapiens επίσης στη Νότια και στη Βόρεια Αφρική, καθώς και σε άλλα σημεία της «μαύρης ηπείρου». Από την άλλη, η καταγωγή μας ωθείται συνεχώς πιο πίσω στο παρελθόν.

Όπως αναφέρεται και σε άρθρο του Atlantic, ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν τώρα ότι η αφήγηση αυτή είναι λάθος στην απλότητα, τη γραμμικότητα και τη γεωγραφία της. Σύμφωνα με αυτούς, ναι, εξελιχθήκαμε από τους πατροπαράδοτες ανθρωποειδείς στην Αφρική, αλλά το κάναμε με πολύπλοκο τρόπο και αφορούσε ολόκληρη την ήπειρο. Τα απολιθώματα από ολόκληρη την Αφρική φαίνεται να αντιπροσωπεύουν διαφορετικά υποείδη του Homo sapiens, ή διαφορετικά είδη εντελώς.

«Αν κοιτάξετε τα κρανία, θα δείτε διαφορετικά χαρακτηριστικά των σύγχρονων ανθρώπων που προκύπτουν σε διαφορετικές τοποθεσίες σε διαφορετικές χρονικές στιγμές», λέει η Eleanor Scerri, αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Και ο λόγος για αυτό, λέει, είναι ότι «είμαστε είδος με πολλές αφρικανικές καταβολές».

Αρκετοί επιστήμονες λοιπόν ισχυρίζονται ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι προέρχονται από πολλούς διαφορετικούς πληθυσμούς που ζούσαν στην Αφρική. Διαχωριζόταν ο ένας από τον άλλο από γεωγραφικούς φραγμούς, εξελίχθηκαν ως επί το πλείστον μεμονωμένα και κάθε ομάδα ανέπτυξε μερικά από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματά μας, αλλά όχι άλλα.

Αλλά ο διαχωρισμός τους δεν ήταν σταθερός: Καθώς ένα μεταβαλλόμενο κλίμα αναμόρφωσε το αφρικανικό τοπίο (πρασίνισμα των ερήμων και ξήρανση των δασών), αυτοί οι πρώτοι άνθρωποι συρρέουν επανειλημμένα και απομακρύνονται. Κάθε φορά που συναντήθηκαν, ζευγαρώθηκαν και αναμίχθηκαν, ανταλλάσσοντας γονίδια και ιδέες σε ένα χωνευτήρι σε μια ολόκληρη ήπειρο, που τελικά συνέβαλε στο πλήρες «μπίνγκο» των χαρακτηριστικών που μπορούμε να αναγνωρίσουμε σήμερα.

Αυτή η θεωρία, γνωστή ως «αφρικανική πολυπεριφερειακή», είναι μια διαφορετική άποψη για το πώς ήρθαμε και ποιοι είμαστε. Λέει ότι κανένα συγκεκριμένο μέρος ή συγκεκριμένος πληθυσμός δεν μας έφτιαξε. Αλλά ότι το λίκνο της ανθρωπότητας ήταν το σύνολο της Αφρικής. Τα πολυάριθμα ευρήματα που προέκυψαν από διαφορετικές τοποθεσίες στην Αφρική υποδηλώνουν ένα συνονθύλευμα από εξαιρετικά δομημένους πληθυσμούς που ζουν σε ολόκληρη την ήπειρο, λένε οι επιστήμονες.

Αυτή μοιάζει να είναι μια περίπλοκη αντίληψη για να την κατανοήσουμε, δεδομένου ότι είμαστε συνηθισμένοι να σκεφτόμαστε την καταγωγή του ανθρώπου και όχι μόνο, ως ένα «οικογενειακό» δέντρο που ενώνει τα μέλη μιας φυλής ή ενός εξελικτικού δέντρου που καταγράφει τις σχέσεις μεταξύ των ειδών. Τα δέντρα αυτά έχουν μοναδικούς κορμούς που ξετυλίγονται σε καλά διαχωρισμένα κλαδιά. Έτσι αναρωτιόμαστε…ακόμα κι αν οι άνθρωποι ήταν διαδεδομένοι σε ολόκληρη την Αφρική πριν 300.000 χρόνια, σίγουρα πρέπει να ξεκινήσαμε από κάπου.

Δεν είναι έτσι, σύμφωνα με τους υποστηρικτές της Αφρικανοπολυπεριφερειακής άποψης. Υποστηρίζουν ότι ο Homo sapiens προέκυψε μεν από ένα πατρικό ανθρωποειδές που ήταν όμως διαδεδομένο σε όλη την Αφρική και είχε ήδη διαχωριστεί σε πολλούς απομονωμένους πληθυσμούς. Εμείς εξελιχθήκαμε μέσα από αυτές τις ομάδες, οι οποίες περιστασιακά ζευγαρώνονταν μεταξύ τους και ίσως με άλλα σύγχρονα ανθρωποειδή όπως ο Homo naledi. Έτσι η καλύτερη μεταφορά για αυτήν την αντίληψη δεν είναι ένα δέντρο. Είναι ένα πλεγμένο ποτάμι - μια ομάδα ρευμάτων που είναι όλα μέρος του ίδιου συστήματος, αλλά που υφαίνονται μέσα και έξω από το άλλο.

Αυτά τα ρεύματα τελικά συγχωνεύονται στο ίδιο μεγάλο κανάλι, αλλά χρειάζονται χρόνο-εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας μας, οποιαδήποτε ομάδα του Homo sapiens είχε μόνο μερικές από τις πλήρεις αφηρημένες λειτουργίες που χρησιμοποιούμε για να ορίσουμε τον εαυτό μας.

Η συμπεριφορά μας πιθανότατα εξελίχθηκε κι αυτή με τον ίδιο τρόπο. Για μερικά εκατομμύρια χρόνια, οι ανθρωποειδείς έφτιαχναν το ίδιο στιλ μεγάλων πέτρινων χειροποίητων εργαλείων. Αλλά αυτή η τεχνολογική στασιμότητα έληξε περίπου 300.000 χρόνια πριν - την ίδια χρονική στιγμή με τα πρώτα απολιθώματα Homo sapiens. Από εκείνη τη χρονική περίοδο, οι αρχαιολόγοι ανακτούν νέα είδη εξειδικευμένων και εξελιγμένων πέτρινων εργαλείων.

Αυτά τα εργαλεία δείχνουν ότι το σύγχρονο ανθρώπινο μυαλό αναπτύχθηκε την ίδια περίπου στιγμή με το σύγχρονο ανθρώπινο σώμα. Και υπαινίσσονται ότι αυτή η μετάβαση συνέβη σε ηπειρωτική κλίμακα, καθώς τέτοια εργαλεία βρέθηκαν στο Μαρόκο, στην Κένυα και στη Νότια Αφρική, με περιφερειακές διαφορές σε κάθε τοποθεσία. Η θεωρία αυτή είναι βέβαια ακόμη στην αρχή και αντιμετωπίζει διάφορα ερωτήματα. Για να μάθουμε περισσότερα για το τι συνέβη, πρέπει να αποκτήσουμε περισσότερα δεδομένα που θα φωτίσουν τα πολλά κενά στην Αφρική.

tvxs.gr