Η Ελλάδα του Μάνου Χατζιδάκι

 

γράφει ο Μανώλης Κουφάκης

 

Καμιά φορά οι καιροί είναι γενναιόδωροι με την Ελλάδα. Της χαρίζουν ανθρώπους που φαίνεται να χωρούν πολύ περισσότερα απ’ όσα αντέχουν τα μέτρα της εποχής. Έτσι έγινε και πριν από εκατό χρόνια, το 1925, όταν μέσα στην ίδια χρονιά γεννήθηκαν δύο πρόσωπα που έμελλε να σημαδέψουν την ελληνική τέχνη και την αυτογνωσία μας: ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζιδάκις. Πολίτες του κόσμου από γεννησιμιού τους, κρητικής καταγωγής αλλά μεγαλωμένοι σε άλλα μέρη, έφεραν την Ελλάδα όπου κι αν πήγαν, και γύρισαν από παντού κάτι δικό τους πίσω σε εμάς.

 

Για τον Θεοδωράκη μίλησα σε προηγούμενο σημείωμά μου. Το σημερινό είναι αφιερωμένο στον Μάνο Χατζιδάκι – όχι τόσο στον μουσουργό που όλοι αγαπήσαμε, αλλά στον άνθρωπο που άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα με τον λόγο, το ήθος και την παρουσία του. Γιατί αν τα τραγούδια του μας μεγάλωσαν, η στάση του μας ενηλικίωσε.

 

Ποιος δεν έχει σιγοτραγουδήσει τις μελωδίες του; Ποιος δεν έχει συγκινηθεί από τη μουσική του στις ταινίες που συνόδευσαν την παιδική και νεανική μας ηλικία; Ποιος δεν έχει νιώσει, χάρις σε ένα τραγούδι του, κάποια ευαίσθητη χορδή να πάλλεται μέσα του, αποκαλύπτοντας συναισθήματα που ίσως δεν γνώριζε καν ότι είχε; Όμως σήμερα θέλω να κοιτάξουμε πέρα από τον συνθέτη. Να δούμε τον ολοκληρωμένο Έλληνα, τον άνθρωπο που με ευαισθησία, πνεύμα και γενναιότητα εξέφρασε μιαν Ελλάδα που μας λείπει – και ταυτόχρονα μένει δυνατόν να υπάρξει.

 

Ο Χατζιδάκις ήξερε ότι ο άνθρωπος, η κοινωνία, η ζωή δεν χωρούν σε εύκολες κατηγορίες. Δεν είναι όλα άσπρο ή μαύρο. Όπως έλεγε και ο ίδιος, «η παλέτα έχει αμέτρητα χρώματα», κι αυτό είναι η ομορφιά του κόσμου. Γι’ αυτό κι έψαχνε την ουσία των πραγμάτων πέρα από ταμπέλες και πρόχειρες ερμηνείες. Με μια δόση χιούμορ αλλά και αυτογνωσίας, είχε περιγράψει κάποτε τον εαυτό του: «Ως συμπεριφορά, είμαι μεγαλοαστός. Ως καλλιέργεια, είμαι ποιητής. Και ως βαθύτερη ιδιοσυγκρασία, είμαι λαϊκός». Ίσως σε αυτήν τη μικρή φράση να συμπυκνώνεται όλη του η πολυπλοκότητα – και η γοητεία.

 

Εμείς οι Έλληνες βιαζόμαστε συχνά να κατατάξουμε τους ανθρώπους· κι έτσι τον βάλαμε στη Δεξιά, προφανώς γιατί δεν έμοιαζε αρκετά αριστερός για τους αριστερούς. Μα ο τόπος μας θα ήταν ευτυχέστερος αν οι αριστεροί ήταν τόσο αριστεροί και οι δεξιοί τόσο δεξιοί όσο ο Χατζιδάκις. Γιατί ο ίδιος δεν πίστευε στις παρατάξεις αλλά στην ευθύνη του ανθρώπου. Δεν μιλούσε με όρους ιδεολογίας, αλλά με όρους ήθους.

 

 

Στον Εμφύλιο στάθηκε απέναντι σε κάθε μισαλλοδοξία, όχι με θυμό αλλά με καθαρότητα. Τον αντιμετώπιζε ως το μεγάλο, συλλογικό μας τραύμα, όχι ως ευκαιρία να θριαμβεύσει μια πλευρά έναντι της άλλης. Δεν χάιδευε αυτιά – ούτε των «δικών του», ούτε των «άλλων». Ήξερε πως όποιος χρησιμοποιεί την Ιστορία για να δικαιώσει τον εαυτό του, στο τέλος την ακυρώνει. Κι αυτό, σε μια χώρα που συχνά ζει εγκλωβισμένη στις αφηγήσεις της, είναι πράξη θάρρους.

 

Η στάση του για την παράδοση ήταν ακόμη μια έκφραση της πνευματικής του καθαρότητας. Δεν την αντιμετώπιζε ως μουσειακή αναπαράσταση ούτε ως εθνική ρητορεία για χρήση σε εορτές και επετείους. Την έβλεπε ως ζωντανή πνοή, ως ποιότητα που έχει νόημα μόνο όταν γίνεται προσωπική καλλιέργεια και συλλογική εξέλιξη. Γιατί η παράδοση, έλεγε, «είναι ό,τι μας βοηθά να γινόμαστε καλύτεροι, όχι ό,τι μας κρατά καθηλωμένους σε αυτό που νομίζουμε ότι είμαστε». Θέλω να μείνω λίγο περισσότερο εδώ – στην άποψη του Χατζιδάκι για την παράδοση – και χρησιμοποιώ τα δικά του λόγια: «Κείνο που νιώθω σίγουρα είναι μια φυσική απέχθεια σ’ ό,τι χρειάζεται παράσταση, σε ό,τι γραφικό. Δεν με ενδιαφέρουν οι συνήθειες του πατέρα μου και των λοιπών συγγενών, παρά μόνο στο ποσοστό που συντηρούνται μέσα μου και μ’ εξυπηρετούν στο σήμερα. Κι αν αυτό που περιέχω είναι μια ένδειξη ελληνικής παράδοσης, τότε καλώς να υπάρξει. Γιατί δεν μ’ αρέσει να παριστάνω τον πολύ Έλληνα. Θέλω να είμαι όσο είμαι. Καιρός είναι η έννοια Έλληνας να δώσει τη θέση της στην έννοια άνθρωπος. Και τότες πιστεύω πως θα συνδεθούμε με μια πιο βαθιά παράδοση που, κατά σύμπτωση, είναι κι αυτή γνησίως ελληνική».

 

Από το 1975 έως το 1981, ως διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος, δημιούργησε έναν ραδιοφωνικό κόσμο που μοιάζει σήμερα σχεδόν μυθικός. Δεν επρόκειτο για έναν σταθμό ακόμη: ήταν ένα παραθυράκι σε μια άλλη Ελλάδα. Σε μια Ελλάδα που διάβαζε, που άκουγε, που σκεφτόταν· μια Ελλάδα χωρίς φοβικά σύνδρομα, χωρίς κομπλεξικές ανασφάλειες, χωρίς την ανάγκη να αποδείξει συνεχώς την αξία της φωνάζοντας. Το Τρίτο της εποχής του ήταν ίσως η πιο «ευρωπαϊκή» στιγμή της ελληνικής ραδιοφωνίας – ακριβώς επειδή ήταν η πιο βαθιά ελληνική. Γιατί στηριζόταν όχι στην επιφάνεια, αλλά στην ποιότητα.

 

Κι όμως, παρά την αυστηρότητα που συχνά εξέπεμπε, ο Χατζιδάκις ήταν ένας βαθιά τρυφερός άνθρωπος. Είχε την ευγένεια εκείνη που δεν φωνάζει, την αξιοπρέπεια που δεν παρατάσσεται, την ευφυΐα που δεν επιδεικνύεται. Είχε μιαν εσωτερική περηφάνια, όχι για τον εαυτό του, αλλά για την Ελλάδα που πίστευε πως θα μπορούσε – και θα όφειλε – να είναι.

 

Σε μια εποχή σαν τη σημερινή, όπου ο δημόσιος λόγος συχνά κατακερματίζεται σε συνθήματα, κραυγές και εύκολες βεβαιότητες, ο Χατζιδάκις μοιάζει σχεδόν ανατρεπτικός. Μας θυμίζει ότι η καλλιέργεια είναι πράξη αντίστασης, ότι η ευγένεια είναι δύναμη, ότι η σκέψη είναι υποχρέωση και όχι πολυτέλεια.

 

Και κυρίως ότι ο πολιτισμός δεν είναι τα λόγια μας, αλλά οι πράξεις μας.

 

Αυτός ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις: Ένας ωραίος Έλληνας. Όχι επειδή ήταν αλάνθαστος – κανείς δεν είναι. Αλλά επειδή κατάφερε να ενώσει την ευφυΐα με το ήθος, την ποίηση με την πράξη, την προσωπική αλήθεια με τη δημόσια ευθύνη. Κατάφερε να εκφράσει μια Ελλάδα που θα θέλαμε να είμαστε: λιγότερο θορυβώδη, περισσότερο ουσιαστική· λιγότερο διχασμένη, περισσότερο δημιουργική.

 

Και ίσως, στο τέλος, αυτό είναι που μας λείπει περισσότερο σήμερα.

Mητσοτάκης ο Β’, ο εκδικητικός

 

Η χειρότερη κυβέρνηση της μεταπολίτευσης έχει και ένα ακόμη αρνητικό γνώρισμα: Την εκδικητικότητα.

  

Μόνο τις τελευταίες μέρες είχαμε την έφοδο του ΣΔΟΕ στα γραφεία του Συλλόγου Θυμάτων και Συγγενών των Τεμπών και τη βροχή λάσπης κατά του αγροτοσυνδικαλιστή Κώστα Ανεστίδη.

 

Φυσικά κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου και ο έλεγχος κατά των…εκατομμυριούχων του Συλλόγου είναι νόμιμος (αν και θα πρόκειται για τους λίγους που έχουν ελεγχθεί).

 

Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι του κ. Ανεστίδη, που δέχθηκε επίθεση παρότι ανήκει στη ΝΔ.

 

Ο ίδιος αποκάλυψε ότι είχε δεχθεί δεκάδες τηλεφωνήματα στα οποία οι κυβερνητικοί τον πίεζαν να φύγει από τα μπλόκα.

 

Όταν αρνήθηκε, το Μαξίμου ανέλαβε δράση: εισαγγελική παραγγελία στο πλαίσιο ελέγχων για «ύποπτα» ΑΦΜ και έρευνα για τις σχέσεις του αγροτοσυνδικαλιστή με τον ΟΠΕΚΕΠΕ, από την Οικονομική Αστυνομία της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος.

 

Η επιχείρηση συντονίστηκε με τα φερέφωνα της ΕΡΤ, που παρουσίασαν την υπόθεση ως αναμφισβήτητο γεγονός, παρά τις διαψεύσεις Ανεστίδη. Ο «Φραπές» και η Πόπη με τις Φεράρι, είχαν πολύ καλύτερη μεταχείριση.

Μία από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις εκδίκησης, είναι οι προστατευόμενοι μάρτυρες στην υπόθεση Νovartis.

 

Όχι μόνο τους κάθισαν στο σκαμνί γιατί κατήγγειλαν τη διαφθορά, αλλά τώρα διώκονται και για ξέπλυμα μαύρου χρήματος!

 

Πρόκειται για τη νόμιμη αμοιβή τους από το αμερικανικό δημόσιο, το οποίο εισέπραξε από την ελβετική εταιρεία πρόστιμο 350 εκατ $.

 

Η Novartis μόλυνε με τη διαφθορά το ελληνικό ιατρικό και πολιτικό σύστημα, αλλά το τελευταίο δεν έδειξε αυτή τη φορά εκδικητικότητα αλλά μεγαλοφροσύνη: δεν θα εισπράξει ούτε φράγκο από τη Novartis που τιμωρήθηκε για την πολιτική της στην…Ελλάδα! 

Aν στην περίπτωση Novartis το μήνυμα ήταν «μην τολμήσει κανείς να καταγγείλει διαφθορά», στην περίπτωση Μητσοτάκη οι πράξεις εκδίκησης, είναι συχνά τυφλές και καταστροφικές

Η κοινή λογική και η πολιτική σκοπιμότητα επιβάλλει στον πρωθυπουργό που βρίσκεται σε δύσκολη θέση, να μην ανοίγει νέα μέτωπα. Παρόλα αυτά, τις προάλλες στράφηκε εναντίον του Κώστα Καραμανλή, για κάποιες αιχμηρές αλλά γενικόλογες δηλώσεις του.

 

Ο Μητσοτάκης Α’ ο Αποστάτης, ήταν ρεαλιστής πολιτικός και απέφυγε να ανοίγει μέτωπα εκεί που δεν χρειάζονται. Κοιτούσε να προσεγγίσει, παρά να επιτεθεί εκδικούμενος. Δεν θα άνοιγε μέτωπο ούτε με τους Συγγενείς των Τεμπών, ούτε με τους αγρότες. Κάνοντας τους ακόμη πιο συμπαθείς στην κοινή γνώμη.

 

Ο υιός καταλαβαίνει ότι μπορεί να μην τον συμφέρει πολιτικά, αλλά δεν κρατιέται. Είναι όπως στο ανέκδοτο με τον σκορπιό, που παρά τις υποσχέσεις του δαγκώνει θανάσιμα τον βάτραχο που τον κουβαλάει στην πλάτη του, καθώς περνούν τον ποτάμι.

 

«Μα τώρα θα πνιγούμε και οι δύο», του λέει ο βάτραχος, «Δεν μπορούσα, είναι στη φύση μου», απαντάει ο σκορπιός.  

πηγή

 

Τόση αναίδεια δεν καταπίνεται

 

Είναι ένα ζωντανό και πειστικό παράδειγμα πως οι ικανότητες, οι δεξιότητες και τα ταλέντα έχουν μετατοπιστεί και το μέτρο είναι η αναίδεια απέναντι στην σκέψη, τις αξίες, την ζωή την ίδια. Θέλεις να πηδήξεις μέσα στην οθόνη, να τους πιάσεις από τον λαιμό και να τους φωνάξεις: «Τι λες άνθρωπέ μου; Ακούς τι λες;»

 

 γράφει ο Οδυσσέας Ιωάννου

 

 

 

Δεν είναι πως δεν το ξέραμε ότι ζούμε ανάμεσα σε «φραπέδες» – τόσο πολύ στον κόσμο του δεν είναι πια κανείς – δεν είναι πως η αυθάδεια απέναντι στην ζωή – συγγνώμη για την φιλοσιφικούρα – παρουσιάζεται σαν ένας κανόνας, σαν ένα μέτρο που θα έπρεπε ως κράτος να το καταθέσουμε στο Διεθνές Γραφείο Μέτρων και Σταθμών των Σεβρών, είναι δύο ακόμη πραγματάκια που σε χαλάνε.

 

 

Το πρώτο – αρκετά προσωπικό – είναι που δεν σε αφήνουν να κρατηθείς μέσα σε μία γραμμή που έχεις παλέψει χρόνια να την ακολουθήσεις με συνέπεια και είναι η γραμμή του κοινού τόπου. Υπάρχει φανατίλα εκεί έξω, υπάρχει ένας διχαστικός λόγος που δεν είναι πάντα αποτέλεσμα οργής και απόγνωσης αλλά κάποιες φορές εξυπηρετεί προσωπικές ατζέντες «επαναστατικότητας», υπάρχουν οπλισμένες πένες που κηρύττουν μίσος και ευαγγελίζονται αλλαγή αλλά μόνο μέσα από το αίμα των εχθρών.

 

Κάπου ανάμεσα υπάρχει ένας κοινός τόπος, έστω λίγα τετραγωνικά, δρόμοι που πρέπει να παραμείνουν ανοιχτοί. Κάποιοι πρέπει να ποτίζουν αυτά τα χωραφάκια, έστω παρτεράκια, να φυλάνε τους αρμούς που μας ενώνουν. Με κόστος βέβαια, γιατί με το που σκάει μία τέτοια φωνή αμέσως βαφτίζεται «συνθηκολογημένη» και «κρυφοδεξιά» σε ένα κρεσέντο μανιχαϊσμού.

 

Οι «φραπέδες» όμως και οι πολιτικοί τους προϊστάμενοι δεν σε αφήνουν να υπερασπιστείς ούτε τον εαυτό σου. Σκέφτεσαι πως όταν προσπαθείς να μιλήσεις στοιχειωδώς ενωτικά, γίνεται μία τσίχλα η στάση σου, ένας άχρηστος πασιφισμός και τελικά καταλήγει σε έναν κούφιο ιδεαλισμό. Ακριβώς όπως πρέπει να επιλέγεις τις μάχες σου έτσι πρέπει να επιλέγεις και το πού θα ασκήσεις την ενσυναίσθησή σου. Δεν θα αγιάσουμε κιόλας.

 

Το δεύτερο – που δεν συμφέρει κανέναν μας η παραδοχή του – είναι πως αυτοί οι άνθρωποι πληρώθηκαν για τις υπηρεσίες τους, πληρώθηκαν για να κάνουν μία δουλειά, και αν κρίνουμε από το ποσό της αμοιβής τους, την έκαναν πολύ καλά. Αυτοί οι τύποι που δυσκολεύονται αρκετά με την ελληνική γλώσσα, που το ρήμα, το αντικείμενο και το υποκείμενο στο στόμα τους μοιάζουν με συγκρουόμενα σε λούνα παρκ, κατάφεραν να στρέψουν ένα μεγάλο εκλογικό σώμα προς ένα συγκεκριμένο κόμμα. Αυτό δεν καταπίνεται εύκολα. Δεν τους έπιασαν να πουλάνε ατελώνιστα ρολόγια στου Ψυρρή, αλλά να κάνουν ένα νησί – μεγαλούτσικο -γαλάζιο.

Κάποιοι οπλίζουν τη σκανδάλη

 

γράφει ο Πέτρος Μανταίος

 

Στο φονικό του Σίδνεϊ, όπου μουσουλμάνοι του Πακιστάν θέριζαν Εβραίους της Αυστραλίας σε ώρα διασκέδασης θρησκευτικής εορτής (ανάμεσά τους και… επιζών του ναζιστικού Ολοκαυτώματος), κακά τα ψέματα, κάποιοι όπλισαν τη σκανδάλη. Σ’ αυτά τα εγκλήματα, τα τυφλά, ομαδικά, εναντίον αμάχων ανύποπτων, σε ώρα διασκέδασης, εγκλήματα μίσους και εκδίκησης, δεν αρκεί ένας σκοπευτής και ένα όπλο. Κάποιοι διεγείρουν το μίσος και προκαλούν την εκδίκηση. Αυτοί είναι που οπλίζουν τη σκανδάλη.

 

 

Αυτοί υποσκάπτουν τους ατελείωτους κύκλους αίματος και θεμελιώνουν τα συνεχή και αδιέξοδα λουτρά αίματος. Πρώτοι αυτοί ενεργούν και φανατίζουν και μετά ακολουθούν τα ενεργούμενα, οι φανατικοί που… απλώς πατούν τη σκανδάλη· άλλοτε πωρωμένοι από μίσος εκδίκησης, άλλοτε εντεταλμένοι και άλλοτε –ποιος αμφιβάλλει τώρα πια– ως κοινοί προβοκάτορες, βαλτοί για αντιπερισπασμούς που κανένα σωστό μυαλό δεν μπορεί να τους σκεφτεί.

 

 

Ετσι έγινε κι εκείνη η ολέθρια επίθεση της Χαμάς εναντίον Ισραηλινών, κυρίως νέων, που διασκέδαζαν σε φεστιβάλ μουσικής στις 7 Οκτωβρίου 2023· αποφράδα μέρα για όλη την ανθρωπότητα με ό,τι ακολούθησε και συνεχίζει να ακολουθεί εναντίον πλέον και, εν ψυχρώ, των Παλαιστινίων, με χιλιάδες νεκρούς στις συνεχιζόμενες λίστες θανάτων και με «εκεχειρία» από τον Οκτώβριο, που όσα εισαγωγικά και να βάλεις εκεχειρία δεν βγαίνει.

 

Επιτέθηκε ο Νετανιάχου στον Αυστραλό πρωθυπουργό, Εργατικό παρεμπιπτόντως, Αντονι Αλμπανέζι, ότι τον προειδοποίησε, από τον Αύγουστο, όταν η αυστραλιανή κυβέρνηση ανακοίνωσε απόφαση αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους, ότι «έριξε λάδι στη φωτιά του αντισημιτισμού». Τι να πεις για προβοκάτσια· λόγια χαμένα! Και τον Νετανιάχου τότε, πριν από την τραγωδία της 7ης Οκτωβρίου, τον προειδοποίησαν –οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες!– ότι κάτι… επίκειται. Χαμένα λόγια…

 

Εμείς πάντως, οι… άοπλοι, είμαστε με το πένθος, κι από τη μια μεριά κι από την άλλη. Και με τον μουσουλμάνο Αχμεντ αλ Αχμεντ που αφόπλισε έναν από τους δολοφόνους μουσουλμάνους του Σίδνεϊ και καν δεν διανοήθηκε να πατήσει τη σκανδάλη…

Το έγκλημα σε βάρος των αγροτών και της χώρας

Το ερώτημα αν «δικαίως αντιδρούν οι αγρότες ή αδίκως» έχει στην πραγματικότητα ήδη απαντηθεί από τα ίδια τα γεγονότα. Όταν ο πρωτογενής τομέας καταρρέει, όταν οι νέοι αγρότες από 17.000 το 2021 γίνονται μόλις 6.500, όταν το κόστος παραγωγής εκτοξεύεται κατά 40% και η παραγωγή κόκκινου κρέατος μειώνεται κατά 30%, τότε δεν μιλάμε για συντεχνιακό συνδικαλισμό. Αλλά για έναν κόσμο που παλεύει για επιβίωση.

Το «έγκλημα» δεν είναι ρητορική υπερβολή. Είναι η συστηματική υπονόμευση της αγροτικής παραγωγής μέσω κυβερνητικού εμπαιγμού, κακοδιαχείρισης και απουσίας στρατηγικής. Οφειλές που φθάνουν τα 3,7 δισ. ευρώ για τα έτη 2024−2025 και για έργα στον πρωτογενή τομέα, υποσχέσεις για καταβολή του 70% της βασικής ενίσχυσης που μετατρέπονται σε 40% –και για κάποιους σε 15−20%– συνθέτουν εικόνα όχι απλώς ανικανότητας, αλλά βαθιάς περιφρόνησης προς αυτούς που τρέφουν τη χώρα.

Την ίδια στιγμή, οι ζωονόσοι επεκτείνονται, κοπάδια σφάζονται σε όλη την Ελλάδα, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί έχουν καταρρεύσει, ο ΟΠΕΚΕΠΕ τίθεται υπό ευρωπαϊκή εποπτεία, ενώ χιλιάδες εγκαταλείπουν το επάγγελμα. Σε αυτό το φόντο, η κυβέρνηση εμφανίζεται να ταλαντεύεται μεταξύ αυταρχικών απειλών για «να μην κλείσουν οι δρόμοι» και προσχηματικού διαλόγου. Οι αγρότες απαντούν με μπλόκα σε Νίκαια, Καρδίτσα, Μάλγαρα, Ευζώνους, Κήπους, σε εθνικές οδούς και τελωνεία. Δεν είναι επίδειξη δύναμης· είναι κραυγή απόγνωσης.

Η αδικία κορυφώνεται με τις επιδοτήσεις: 1 στους 3 αγρότες δεν πήρε ούτε ευρώ, 139.000 έμειναν εκτός. Την ίδια ώρα, καταγγέλλονται σκάνδαλα, «γαλάζιες ακρίδες», μεθοδεύσεις στην Εξεταστική για τον ΟΠΕΚΕΠΕ και κίνδυνος απώλειας ευρωπαϊκών πόρων.

Έτσι, οι έντιμοι παραγωγοί τιμωρούνται αντί να προστατεύονται. Το μήνυμα που στέλνει η Πολιτεία είναι σαφές: ο αγρότης αντιμετωπίζεται ως εχθρός, όχι ως εθνικός πυλώνας.

Το έγκλημα σε βάρος των αγροτών είναι ταυτόχρονα έγκλημα σε βάρος της χώρας. Γιατί χωρίς αγροτικό κόσμο, δεν υπάρχει διατροφική ασφάλεια, δεν υπάρχουν ζωντανά χωριά, δεν υπάρχει πραγματική εθνική ανεξαρτησία. Αν δεν αλλάξει ριζικά πορεία η αγροτική πολιτική, το κόστος δεν θα το πληρώσουν μόνο οι αγρότες, αλλά ολόκληρη η κοινωνία.

Πηγή

Κουτσομπόληδες χομπίστες έκαναν τις υποκλοπές

 

Και για αυτό δικάζονται για πλημμελήματα… Και ενώ ακούγονται τρομακτικά πράγματα στο ακροατήριο, η πορεία της δίκης μόλις που απασχολεί την ειδησεογραφία και ουδόλως την πολιτική επικαιρότητα.

 γράφει ο Κώστας Γιαννακίδης

 

Το πιο συγκλονιστικό στοιχείο που προκύπτει από τη δίκη για τις υποκλοπές, δεν συνδέεται με όσα ακούγονται κατά την ακροαματική διαδικασία. Αφορά το δικαστήριο που δικάζει την υπόθεση. Είναι το Μονομελές Πλημμελειοδικείο. Δηλαδή κάποιοι ιδιώτες παρακολουθούσαν ως και τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά δικάζονται για πλημμέλημα. Διότι, σου λέει, δεν προέκυψαν στοιχεία που εγείρουν θέμα εθνικού κινδύνου.

Και από τη στιγμή που, κατά την προανάκριση, δεν αναδείχθηκε κάποιο συγκεκριμένο κέντρο το οποίο καθοδηγούσε τον μηχανισμό παρακολούθησης, τότε μάλλον έχουμε να κάνουμε με ιδιώτες χομπίστες που άκουγαν κόσμο για να σπάνε πλάκα. Ναι, είναι αρκετά πειστική εξήγηση που υπογραμμίζει την ανεξαρτησία της ελληνικής Δικαιοσύνης την οποία άπαντες εμπιστευόμαστε.

Είναι και άλλοι οι λόγοι. Ας πούμε, δεν αποδείχθηκε ότι οι υποκλοπές έγιναν για την αποκομιδή οικονομικού οφέλους, ούτε ότι εξυπηρετούσαν μία εγκληματική οργάνωση. Για να μην το κουράζουμε, οι πράξεις που αποδόθηκαν στους κατηγορούμενους εντάσσονται (λόγω του Ποινικού Κώδικα του 2019) στην κατηγορία των πλημμελημάτων, αφού δεν στοιχειοθετήθηκαν τα επιπλέον στοιχεία που θα τις ανήγαγαν σε κακουργήματα.

Πλημμελήματα, λοιπόν. Μια χαρά. Ποινές, εξαγοράσιμες ή με αναστολή, ως πέντε χρόνια και μικρός χρόνος παραγραφής. Παρακολουθούσαν κρατικούς αξιωματούχους και δεν θα περάσουν ούτε έξω από τη φυλακή. Αυτή η συνθήκη, όμως, καθιστά ακόμα πιο εξοργιστικά όσα ακούγονται εντός του δικαστηρίου.

Μάρτυρας, συνδεδεμένος με ελεγχόμενη εταιρεία, κατέθεσε ότι όταν πήγε στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής γνώριζε εκ των προτέρων τις ερωτήσεις που θα δεχθεί. Ζήτησε ο Χαρίτσης να ανοίξει εκ νέου η διαδικασία στη Βουλή, αλλά δεν έλαβε απάντηση. Και γιατί να λάβει; Οπως αποκαλύπτει «Το Βήμα» (Νίκη Λυμπεράκη), σχεδόν όλα τα μέλη της Επιτροπής, που προήλθαν από την κυβερνητική πλειοψηφία, έλαβαν υπουργικό χαρτοφυλάκιο μετά το πέρας των εργασιών. Φαντάζομαι ότι πρόκειται για σύμπτωση, αλλά κάποιος κακόβουλος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι έλαβαν μπόνους συνέπειας και υπακοής.

Μαρτυρικές καταθέσεις έδειξαν, με σαφή στοιχεία, ότι οι ιδιώτες που έκαναν παρακολουθήσεις είχαν άμεση πρόσβαση σε δεδομένα πολιτών, όπως τα ραντεβού για εμβολιασμό. Η πρώην επικεφαλής του Εγκληματολογικού της Αστυνομίας κατέθεσε ότι η συσκευή της μολύνθηκε από μήνυμα που περιείχε τα ακριβή στοιχεία για το ραντεβού της.

Αλλοι μάρτυρες βεβαίωσαν ότι η διασύνδεση των ιδιωτών του συστήματος Predator και της ΕΥΠ είναι σαν το νιαούρισμα που ακούς από τα κεραμίδια. Δεν μπορεί παρά να είναι γάτα.

Και όμως, η πορεία της δίκης μόλις που απασχολεί την ειδησεογραφία και ουδόλως την πολιτική επικαιρότητα. Λες και άπαντες αναγνωρίζουν τη ματαιότητα του πράγματος. Είναι και εκείνοι που προσπαθούν να μας πείσουν ότι οι παρακολουθήσεις, ανεξαρτήτως επιχειρησιακού κέντρου, λειτουργούν υπέρ της εθνικής ασφάλειας. Αλλά, πείτε μου, πόσο, στα αλήθεια, ασφαλείς αισθάνεστε όταν διαπιστώνετε πώς λειτουργεί το κράτος και, κυρίως, η Δικαιοσύνη;

«Οχι από το εξώφυλλό του»;

 γράφει ο Παντελής Μπουκάλας

Δεν είναι ακριβώς σαιξπηρικής βαρύτητας το δίλημμα «Να γράψει κανείς ή να μη γράψει για ένα βιβλίο που το ξέρει εξ αποσπασμάτων» , κάποια αξία πάντως την έχει . Εννοώ την καβαφικών παρά ομηρικών συμπαραδηλώσεων «Ιθάκη» του Αλέξη Τσίπρα («Gutenberg»). Διχάζομαι λοιπόν ανάμεσα σε δύο παλαιότερους τίτλους, ίσως γνωστούς και στον νεοπροσήλυτο της συγγραφής πρώην πρωθυ πουργό. Ο πρώτος, «Οχι από το εξώφυλλο του », κατονομάζει ένα από τα ισχυρότερα διηγήματα του Φίλιπ Κ. Ντικ , προκρίθηκε δε ως γενικός τίτλος σε βιβλίο όπου συστεγάζονται τέσσερα διηγήματα του Αμερικανού μάστορα της επιστημονικής φαντασίας (μτφρ. Γιάννης Ανδρέου, «Απόπειρα») . Ο δεύτερος τίτλος, « Πώς να μιλάμε για βιβλία που δεν έχουμε διαβάσει», αφορά ένα προκλητικό δοκιμιακό βιβλίο του Γάλλου ψυχαναλυτή και καθηγητή Λογοτεχνίας Πιερ Μπαγιάρ (μτφρ. Ελπίδα Λουπάκη, Πατάκης).

«Αυτό που μετράει σε κάθε βιβλίο», λέει ο Μπαγιάρ, «είναι τα βιβλία που βρίσκονται δίπλα του » – κι εδώ, αναγκαστικά, ευχόμαστε να είχαν διαβάσει οι πολιτικοί μας πολύ περισσότερα βιβλία , κάθε είδους, απ ‘ όσα (δεν) αποκαλύπτει ο πενιχρός δημόσιος λόγος τους. Οσο αξίζει το περιεχόμενο ενός βιβλίου, προσθέτει , αξίζει και η «περίσταση μέσα στην οποία εντάσσεται». Την «περίσταση» της «Ιθάκης» τη γνωρίζουμε: Ένας πολιτικός που αδράνησε πλήρως επί διετία ως βουλευτής, χωρίς καμιά διάθεση «να αφουγκραστεί τον λαό», και ο οποίος ουσιαστικά παρέδωσε το κόμμα του στον πολιτικώς δραματικά ανυπόληπτο Στέφανο Κασσελάκη, εμπιστευόμενος λέει το κριτήριο του Παύλου Πολάκη, επανακάμπτει χρησιμοποιώντας τα τόσο πρόωρα Απομνημονεύματά του σαν εμβρυουλκό του νέου κόμματός του και συγχρόνως σαν σιλωαμική κολυμβήθρα. Αυτοκριτικός;

Αυτό δεν ήταν ποτέ το δυνατό του σημείο. Ο ιστορικός του μέλλοντος θα δυσκολευτεί να κρίνει ποιος επιστράτευσε περισσότερες φορές, ναρκισσιστικότερα , τον απατηλό βιβλικό όφι : ο κ . Τσίπρας ή ο κ. Μητσοτάκης; Ο Οδυσσέας ιστορήθηκε φιλέταιρος, παρότι ολοκλήρωσε τον νόστο του χωρίς έναν σύντροφο πλάι του. Μιλάει με κανέναν από τους παλιούς εταίρους του ο κ. Τσίπρας, πλην του κ . Καμμένου;

Στο διήγημα του Ντικ το περιεχόμενο των βιβλίων αλλοιώνεται αν έχουν εξώφυλλο από δέρμα γουμπ, ενός πλάσματος του Άρη . Στην «Ιθάκη» το περιεχόμενο είναι ήδη στο εξώφυλλο: στη φωτογραφία του συγγραφέα . Μονολεκτικό το όλον μήνυμα: « Εγώ». Ίσως αυτός θα ήταν πιο ταιριαστός τίτλος. Το «Αλεξιάς» το πρόλαβε η Αννα Κομνηνή.

H τύχη του να είσαι ΝΔ

Δύο στελέχη της Νέας Δημοκρατίας, που εμπλέκονται στην υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, έχουν κερδίσει κατά το παρελθόν τυχερά παιχνίδια που αναβάθμισαν τον τρόπο ζωής τους. Αυτό και αν είναι τύχη και μάλλον συνδέεται με την κομματική τους ιδιότητα. Κατά τα λοιπά απορούμε γιατί οι πολίτες προτιμούν το χάος…

 γράφει ο Κώστας Γιαννακίδης 

 

 

H κυρία Πόπη Σεμερτζίδου έχει συγγενείς που διατηρούν εξαιρετική σχέση με την τύχη. Ούτε και η ίδια θυμάται πόσες φορές κέρδισαν στον κρατικό τζόγο. Ετσι προέκυψε η Ferrari, η οποία ανήκει στο σύντροφο της, ο οποίος της την παραχωρεί. Αυτό είναι και ένα μήνυμα συμπερίληψης στην πατριαρχική κοινωνία μας. Πόσοι άνδρες θα παραχωρούσαν τη Ferrari στη γυναίκα τους;

Η κόρη του Ανδρέα Στρατάκη, γνωστού ως «Χασάπη», κέρδισε τρεις φορές το λαχείο. Είναι να σε θέλει βρε παιδί μου. Και από τη στιγμή που η ίδια εισέπραξε τα κέρδη, δεν μπορείς να της πεις κουβέντα. Ο δε «Φραπές», που δεν εμφανίστηκε στην επιτροπή για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, θα προσέλθει με συνοπτικές διαδικασίες, εν ανάγκη με τις κλωτσιές, προκειμένου να εξηγήσει τις σχέσεις του με το ΠΑΣΟΚ. Ολα και όλα. Πρώτα θα μάθουμε ποια είναι η σχέση του με το ΠΑΣΟΚ και μετά θα ρωτήσουμε, αν μας επιτραπεί, τη σχέση του με υπουργούς της Νέας Δημοκρατίας.

Από όποια πλευρά και αν το δεις, η Νέα Δημοκρατία φέρνει γούρι. Η ιδιότητα του κομματικού στελέχους είναι λαγοπόδαρο στην τσέπη. Από τη στιγμή που θα ενταχθείς στα αγροτικά του κόμματος, η τύχη σου κάθεται μπροστά στον καθρέφτη της, ντύνεται, στολίζεται και σου εμφανίζεται κούκλα, έτοιμη να την πας βόλτα με το supercar.

Στο Μαξίμου προκαλούν εντύπωση οι δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι οι πολίτες προτιμούν το χάος έναντι της παρούσας κατάστασης. Και γιατί να μην το επιλέγουν; Τι χειρότερο θα μπορούσαν να δουν; Τι έμεινε; Να βγει ένα στέλεχος της παράταξης στο κέντρο της αίθουσας, όπου συνεδριάζει η Επιτροπή, να κατεβάσει τα παντελόνια και να μας δείξει τα οπίσθια του.

Πριν από καιρό στην ίδια αίθουσα συνεδρίαζε η επιτροπή για τις υποκλοπές. Και ένας μάρτυρας, που κατέθεσε προ ημερών στη δίκη, αποκάλυψε ότι του έδωσαν έτοιμες τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις.

Υπάρχει, αλήθεια, μεγαλύτερο χάος από αυτό που δημιουργούν οι εργασίες των δύο επιτροπών; Οι οποίες, βέβαια, κάνουν τη δουλειά τους. Αναδεικνύουν την αλήθεια με τέτοιο κυνισμό και θράσος, ώστε ο πολίτης αισθάνεται, εκτός από οργή, πλήρη αδυναμία. Τον κοροϊδεύουν, κατά πρόσωπο, από το κτίριο της Βουλής. Και μετά αναρωτιώνται γιατί η Ζωή στέκει καλά στις δημοσκοπήσεις. Στέκει γιατί οι επιτροπές δεν παράγουν θεσμικό έργο. Παράγουν απελπισία. Και όταν η απελπισία γίνει μόνιμη κατάσταση, μην απορείτε που το χάος αρχίζει να μοιάζει πιο έντιμο από τη «σταθερότητα».

Οσο κρατάει ένας στεναγμός…

 

γράφει ο Πέτρος Μανταίος

 

Τόσο κρατάει, η λάμψη της αυγής· χρονικά, δύο με τρία λεπτά· ποιητικά, όσο ένας στεναγμός. Είτε την πιάνεις είτε τη χάνεις. Δεν έχει μέσες-άκρες. Δεν χαρίζεται. Οση η ομορφιά της. Τόση και η αυστηρότητα. Ησουν, τη στιγμή τη δέουσα; είδες και θαύμασες. Δεν ήσουν; Μείνε με την απορία. Αύριο πάλι. Εφόσον συμπέσουν τα ίδια, που δεν γίνεται και κάθε μέρα.

Θέλει και την τύχη του. Θέλει, φέρ’ ειπείν, η αυγή από τον Υμηττό, κατάλληλη συννεφιά, βοριαδάκι και χαμηλή υγρασία, που ανεβάζει την καθαρότητα, για να υψωθεί η λάμψη ώς την έκπληξη. Κυρίως, να είσαι εκεί ακριβώς τότε που γίνεται το θαύμα· πάνω στα δυο-τρία λεπτά ή όσο κρατάει ένας στεναγμός. «Μόνο μια λάμψη ο άνθρωπος· κι αν είδες, είδες» λέει κάπου ο Ελύτης.

Την πέτυχα χθες στο φτερό. Τη φωτογράφισα, 7.15. Μόνο που η καλή στιγμή, ο… στεναγμός, ήταν πάνω από λαμαρίνες έργων του μετρό. Δεν μου άρεσε η φωτογραφία, παρά την απίστευτη λάμψη, την κοκκινάδα στα μάγουλα ερωτευμένου κοριτσιού που, ενώ θέλει, ντρέπεται να εξομολογηθεί τον έρωτά του. Κυνήγησα μια δεύτερη ευκαιρία στην πρώτη στροφή. Η λάμψη είχε σβήσει.

Σκέφτηκα τότε την ηώ τη ροδοδάχτυλη του Ομηρου στην Οδύσσεια: «Ἦμος δ᾽ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς», «Ευθύς με το ξημέρωμα που φάνηκε η ροδοδάχτυλη αυγή». Αλλά και την κροκάτη γάζα του Βάρναλη στους Μοιραίους: «Ω της αυγής κροκάτη γάζα». Είδα και μια ωραία περιγραφή μετά που το γκουγκλάρισα: «Αρματοδρομεί σκορπώντας άνθη και καταδιώκοντας το σκότος». Η αυγή, η θεά Ηώς της μυθολογίας.

Ομως στάθηκα σε μια «ματιά» του αξέχαστου Νίκου Ψιλάκη, που τον χάσαμε πρόσφατα και αναπάντεχα! «Αδίκησε τον εαυτό του όποιος δεν στάθηκε μπροστά σε τούτο το θαύμα, όποιος δεν έστρεψε το βλέμμα στην ανατολή την ώρα που γεννιέται το φως. Ισως να μην καταλάβει ποτέ τι πα να πει ομορφιά»…

Μια κυβέρνηση που διαιρεί τη χώρα και δεν την αφήνει να πάει μπροστά

 

Η κυβέρνηση έχει απέναντί της το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, όμως δεν κάνει τίποτα για να αντιστρέψει τη σημερινή διαίρεση

γράφει ο Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από τις δημοσκοπήσεις επιμένω πως δεν είναι η διαφορά της ΝΔ από το δεύτερο κόμμα, σε ένα πολιτικό τοπίο που όλοι γνωρίζουν ότι είναι μεταβατικό.

Το βασικό ζήτημα είναι η διαίρεση που καταγράφεται αυτή τη στιγμή στην κοινωνία.

Εάν κανείς κοιτάξει τα στοιχεία όλων των ερευνών, θα διαπιστώσει ότι διαμορφώνονται στην ελληνική κοινωνία δύο «παρατάξεις». Όχι με κομματικούς όρους, αλλά με κοινωνικούς.

Από τη μια έχουμε μια μεγάλη πλειοψηφία, πάνω από τα δύο τρίτα, που είναι δυσαρεστημένη, οργισμένη και θυμωμένη με την κατάσταση που επικρατεί: με την ακρίβεια, με την «κρίση των θεσμών», τη διάχυτη αίσθηση διαφθοράς.

Από την άλλη, έχουμε ένα συμπαγές κομμάτι της κοινωνίας, κοντά στο ένα τρίτο, που πιστεύει ότι τα πράγματα πηγαίνουν στη σωστή κατεύθυνση, που βλέπει το μέλλον με αισιοδοξία, που έχει θετική εικόνα και για την κυβέρνηση και για τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.

Η Νέα Δημοκρατία πατάει πρωτίστως σε αυτό το κομμάτι της κοινωνίας, την ώρα που η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας δεν κατορθώνει προς το παρόν να βρει θετική διέξοδο και όραμα στο σημερινό πολιτικό τοπίο, εξ ου και ο κατακερματισμός του τοπίου της αντιπολίτευσης.

Όμως, το πρόβλημα δεν είναι απλώς ότι η ελληνική κοινωνία είναι διαιρεμένη. Σε τελική ανάλυση είναι οι κοινωνικές πολώσεις που παράγουν τις διαφορετικές πολιτικές και δίνουν και στη δημοκρατία το δυναμικό της χαρακτήρα.Το πρόβλημα είναι ο τρόπος που η κυβέρνηση επενδύει σε αυτή τη διαίρεση. Ουσιαστικά προσπαθεί πρωτίστως να διατηρήσει συμπαγή την κοινωνική της βάση, χωρίς να προσπαθεί να διαμορφώσει μια ευρύτερη συναίνεση γύρω από τις πολιτικές της. Ακόμη χειρότερα, ο τρόπος που αντιμετωπίζει την κριτική στις πολιτικές της μοιάζει κάποιες φορές σαν να θέλει να συντηρήσει αυτή τη διαίρεση: για παράδειγμα την ώρα που το πραγματικό επίδικο είναι να μειωθούν οι έμμεσοι φόροι για να ανασάνουν τα λαϊκά στρώματα, η κυβέρνηση αντιπροτείνει τις φοροαπαλλαγές που κυρίως θα ωφελήσουν τα στρώματα με σχετικά υψηλότερα εισοδήματα. Την ώρα που η κοινωνία αγωνιά για τις ελλείψεις στα δημόσια σχολεία και πανεπιστήμια, η κυβέρνηση κυρίως ασχολήθηκε με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια που αφορούν πρωτίστως το δικό της ακροατήριο. Την ώρα που το πρόβλημα είναι τα υψηλά ενοίκια και συνολικά το κόστος στέγασης, η κυβέρνηση παρότι σε επίπεδο ρητορικής παραδέχεται το πρόβλημα κυρίως αντιμετωπίζει τη στέγη ως πεδίο επένδυσης και όχι κοινωνικής πολιτικής.

Με αυτό τον τρόπο παγιώνεται όχι μόνο η πολιτική διαίρεση, οι δύο κόσμοι που καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις, αλλά επιτείνεται και η κοινωνική διαίρεση και πόλωση. Και παρότι το τελευταίο διάστημα ιδίως ο πρωθυπουργός προσπαθεί να δείξει ότι αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει κοινωνικό πρόβλημα, στην πράξη η κυβέρνηση αντιμετωπίζει τις απαιτήσεις της κοινωνικής πλειοψηφία ως «λαϊκισμό». Σε ορισμένες περιπτώσεις προσπαθεί να πείσει ότι όσοι διαμαρτύρονται δεν αντιπροσωπεύουν την κοινωνία, αλλά έχουν πολιτική σκοπιμότητα. Δείτε για παράδειγμα πώς ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης επιμένει ότι αυτοί που διαμαρτύρονται το κάνουν επειδή είναι… κομμουνιστές ή μίζεροι.

Δεν υπάρχει τίποτα πιο επικίνδυνο από το να εμπεδωθεί η πεποίθηση σε μεγάλα κοινωνικά κομμάτια ότι θα είναι τα μονίμως αδικημένα, την ώρα που κάποια θα είναι τα μονίμως ευνοημένα. Γιατί αυτή η συνθήκη δεν οδηγεί πάντα σε νικηφόρα κοινωνικά κινήματα και τελικά μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή. Μπορεί να οδηγήσει και σε έναν κοινωνικό κανιβαλισμό και ακόμη μεγαλύτερη διαίρεση.

Είναι ακριβώς αυτή η συνθήκη και ο κίνδυνος που ελλοχεύει που καθιστά επιτακτικό ένα αίτημα πολιτικής αλλαγής. Γιατί μόνο μια ριζική αναπροσαρμογή των πολιτικών που εφαρμόζονται, ιδίως στην οικονομία, μπορεί να εξασφαλίσει ότι το σύνολο της κοινωνίας θα δει μια βελτίωση στους όρους ζωής του και την προοπτική ενός καλύτερου μέλλοντος.

Δεν αρκεί απλώς να διορθωθούν κάποιες αδικίες. Πρωτίστως χρειάζεται να διαμορφωθεί μια ευρύτερη κοινωνική συμμαχία γύρω από το αίτημα μιας δίκαιης ανάπτυξης, μια κοινωνική συμμαχία για να πάει μπροστά η χώρα. Να το πω διαφορετικά: δεν χρειαζόμαστε μια αντίστροφη «ταξική μεροληψία» (που όταν δοκιμάστηκε δημιούργησε και οδυνηρές αντισυσπειρώσεις εάν θυμηθούμε τη σύγκρουση γύρω από το ασφαλιστικό το 2016). Χρειαζόμαστε μέτρα και πολιτικές που να φέρνουν από την ίδια μεριά το σύνολο της μεσαίας τάξης και το σύνολο των εργαζομένων και να εξασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή.

Η κυβέρνηση ακόμη και όταν ρητορικά φαίνεται να αναγνωρίζει το πρόβλημα, δεν έχει την ικανότητα να στοχαστεί τέτοιες πολιτικές με ορίζοντα την πραγματική κοινωνική δικαιοσύνη, ενώ όσο πηγαίνουμε κοντά στις εκλογές θα αναδιπλώνεται ακόμη περισσότερο στην κοινωνική της βάση.

Αυτή είναι μια πρόκληση για νέα πολιτικά σχήματα και συνθέσεις – ιδίως από τη στιγμή που το σημερινό τοπίο της αντιπολίτευσης είναι εμφανώς αναντίστοιχο των διαθέσεων της κοινωνίας – αλλά πρωτίστως για εκείνη τη συλλογική προσπάθεια για την επεξεργασία πολιτικών που να πηγαίνουν πέρα από τους δημοσιονομικούς δείκτες και από την απλή επιδίωξη μεγέθυνσης του ΑΕΠ και να φέρνουν στο προσκήνιο κοινωνικές ανάγκες, προσδοκίες και τελικά την «αγωνία αυτού του τόπου για ζωή».

Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύµατι…(;)

 

γράφει ο Μανώλης Κουφάκης*

Στην παραπάνω φράση από το Ευαγγέλιο του Ευαγγελιστή Ματθαίου (5:3-11), µπορείς να δώσεις την ερµηνεία ότι: Μακάριοι είναι όσοι έχουν απλό (όχι απλοϊκό) πνεύµα και δεν κάνουν πονηρές σκέψεις. Μπορείς όµως να το ερµηνεύσεις και διαφορετικά, ότι δηλαδή: Μακάριοι είναι όσοι δεν γνωρίζουν πολλά και το µυαλό τους δεν είναι για πολλά.

Εγώ προσωπικά, από σεβασµό στη θρησκευτική πίστη, αλλά και από την επιθυµία µου να ζω σε µια κοινωνία όπου θα µπορούµε να κουβεντιάζουµε «ήσυχα κι απλά» κι όπου θα λέµε «τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη» (για να θυµηθώ το Ρίτσο), επιλέγω την πρώτη ερµηνεία. Ωστόσο, οι θιασώτες της δεύτερης φαίνεται να είναι περισσότεροι.

Αφορµή πήρα από δηµοσιεύµατα του τύπου που πληροφορούν ότι το Υπουργείο Παιδείας του Ισραήλ αφαιρεί από την εξεταστέα ύλη του µαθήµατος της Αγωγής του Πολίτη των λυκείων, κεφάλαια όπως «Αρχές της φιλελεύθερης δηµοκρατίας», «Κοινωνικά και οικονοµικά δικαιώµατα», «Η ∆ιακήρυξη της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ (1948)», «Συνταγµατικές εγγυήσεις για τους πολίτες του Ισραηλινού κράτους» κ.ά. Είναι προφανής η πρόθεση της ακραίας κυβέρνησης του Ισραήλ να στερήσει από τους πολίτες του τη γνώση, και εν τέλει την ικανότητα να ζουν δηµοκρατικά και να συνυπάρχουν µε άλλους διαφορετικούς ανθρώπους, εν προκειµένω µε τους αραβικής καταγωγής πολίτες του Ισραηλινού κράτους.

Στο σηµείο αυτό υπέκυψα στον πειρασµό να κάνω µια σύντοµη επίσκεψη στην ιστορία των Εβραίων. Εκεί λοιπόν, πολύ εµφατικά διαπιστώνω ότι: η Γάζα δεν είναι η πρώτη γενοκτονία που πραγµατοποιούν. Έχει προηγηθεί η εξολόθρευση των Χαναναίων, των κατοίκων της γης Χαναάν. Μετά την Έξοδό τους από την Αίγυπτο και την περιπλάνησή τους στην έρηµο Σινά οι Ισραηλίτες εισέβαλαν στη γη Χαναάν. Σύµφωνα µε την Τορά (Παλαιά ∆ιαθήκη), ο Θεός έδρασε κατ’ επανάληψη για χάρη τους ώστε να καταλάβουν σταδιακά όλη την γεωγραφική περιοχή που είχε υποσχεθεί ο Θεός στον προπάτορα τους τον Αβραάµ, εξολοθρεύοντας τις φυλές των Χαναναίων (Γένεση 12:7· 13:14-17· 15:7, 13-21· 17:8). Αυτό είναι ένα αυθεντικό «χέρεµ», δηλαδή µια θεϊκή εντολή να αφιερωθεί κάτι ή κάποιος ολοκληρωτικά στον Θεό µέσω καταστροφής — χωρίς δυνατότητα ιδιοποίησης ή διατήρησης. Με άλλα λόγια: Οι εχθρικοί λαοί (π.χ. Χαναναίοι, Αµαληκίτες, Αµορραίοι, Γεργεσαίοι, Ιεβουσαίοι κ.λπ. ) τίθενται «υπό χέρεµ», πάει να πει: πρέπει να εξοντωθούν ολοκληρωτικά· άνδρες, γυναίκες, παιδιά, ζώα, και περιουσίες. Τίποτα δεν επιτρέπεται να ληφθεί ως λάφυρο, γιατί ανήκει στον Γιαχβέ. Το χέρεµ (ērem) είναι εποµένως θρησκευτική πράξη, όχι µόνο πολεµική· µια «θυσία» ολικής καταστροφής. Σας θυµίζει, µήπως, κάτι αυτό;

Αργότερα, µετά την επιστροφή των Εβραίων από τη Βαβυλώνα επαναλαµβάνονται πολλά µοτίβα της Εξόδου και της κατάκτησης της Χαναάν, ένα νέο «χέρεµ», όχι όµως ως πολεµική εξολόθρευση (αφού δεν υπήρχε ανεξάρτητο κράτος να κατακτηθεί), αλλά ως πνευµατική “κάθαρση” και αναδηµιουργία του λαού. Αντί για στρατιωτική εξόντωση, έχουµε κάτι πνευµατικά ανάλογο: µια εσωτερική “εκκαθάριση” του λαού, ώστε να αποκατασταθεί η ιερότητα της κοινότητας. Ο θρησκευτικός φανατισµός πλέον αποτελεί εθνικό χαρακτηριστικό και µεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά. Από τη Βίβλο (Έσδρας 9–10) µαθαίνουµε ότι, όταν ανακαλύπτεται ότι πολλοί άνδρες είχαν νυµφευθεί γυναίκες αλλοεθνείς, ο Έσδρας διατάζει τη διάλυση των µεικτών γάµων για να «καθαριστεί» ο λαός. Αυτό είναι ένα “πνευµατικό χέρεµ” – όχι εξολόθρευση, αλλά αποκλεισµός. Η περίπτωση  αυτή µας ενδιαφέρει άµεσα διότι στην ουσία του ήταν ένα  «πνευµατικό χέρεµ» αυτό που άρχισε λίγο αργότερα µε την µετάφραση της Βίβλου στην ελληνική γλώσσα.

Ακόµα, συναντώ στην ιστορία τους την εµµονική πίστη ότι είναι ο περιούσιος λαός που έχει υποχρέωση να κατακυριεύσει και να εξουσιάζει τη Γη, κατ’ εντολή του θεού τους του Γιαχβέ. Ενός θεού αυστηρού, χωρίς έλεος, που µόνο το φόβο και την τιµωρία επιφυλάσσει για τους ανθρώπους. Κι αυτά τα µισάνθρωπα είναι γραµµένα στα ιερά βιβλία του Εβραϊσµού. Τα 5 βιβλία του Μωυσή, τα 13 βιβλία των Προφητών και τα 4 βιβλία ψαλµών και παροιµιών. Αυτή ήταν όλη κι όλη η πνευµατική και πολιτιστική σκευή των Εβραίων στα χρόνια του Χριστού, και δεν υπήρχε άλλη. Ούτε επιτρεπόταν άλλη γνώση.

Απέναντί τους είχαν την βαθιά και εκλεπτυσµένη σκέψη των Ελλήνων. Των Ελλήνων που είχαν φτιάξει θεούς όχι για να τους φοβούνται, αλλά για να εκφράζουν την αγάπη και το σεβασµό σε κάθε έκφανση της ζωής, της φύσης και του ανθρώπου. Απέναντι στα 22 θρησκευτικά βιβλία των Εβραίων, τα περισσότερα από τα οποία βρίθουν από αφηγήσεις ασύλληπτης ωµότητας και φρίκης,  υπήρχε η ανεξάντλητη υψηλής ποιότητας παραγωγή των Ελλήνων φιλοσόφων. Για το λόγο αυτό ονόµασαν συλλήβδην τους ειδωλολάτρες (δηλαδή τους εξ ορισµού θρησκευτικούς αντιπάλους), Έλληνες. Προσέδωσαν δε στη λέξη «Έλλην» αρνητική και υποτιµητική έννοια.

Μαθαίνω ακόµα ότι, στα χρόνια πριν από τον Χριστό, ο Εβραϊσµός αντιµετώπισε ένα σοβαρό κίνδυνο. Σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο είχε επικρατήσει η ελληνική γλώσσα. Πολλοί Έλληνες έµποροι είχαν εγκατασταθεί στην Παλαιστίνη. Επίσης πολλά εκατοµµύρια Εβραίοι (από 4 έως 7 εκατοµµύρια υπολογίζονται οι Εβραίοι της ∆ιασποράς την εποχή εκείνη) είχαν εγκατασταθεί απανταχού της γης και µετά χρόνια έπαυαν να µιλούν την Εβραϊκή γλώσσα. Το εβραϊκό στοιχείο, µέσα κι έξω από την Παλαιστίνη, αποβάλλει σταδιακά τη θρησκευτικότητά του και αφοµοιώνεται µε τον ελληνικό πολιτισµό.  Πραγµατικά ένας αγώνας µεταξύ ∆αυίδ και Γολιάθ. Η πνευµατική πενία µε την υψηλή, πρωτογενή και πρωτότυπη διανοητική παραγωγή ήρθαν αντιµέτωπες και νίκησε η πρώτη!

Για την ιστορία να πούµε ότι η πρώτη καθοριστική απόφαση που πήρε το Εβραϊκό ιερατείο ήταν να µεταφραστεί η Βίβλος, δηλαδή τα βιβλία που προανέφερα, στα Ελληνικά. Αυτή είναι η γνωστή µετάφραση των Εβδοµήκοντα, η οποία άρχισε τον τρίτο και τελείωσε τον πρώτο προ Χριστού αιώνα.

Έτσι, χρησιµοποιώντας την ίδια τη γλώσσα της φιλοσοφίας, την Ελληνική, διεµβόλισε την ελληνική σκέψη. Προσποιούµενος ο Ιουδαϊσµός ότι προσηλυτίζεται, στην πραγµατικότητα προσηλύτιζε. Με προσκλητήριο στους «πτωχούς τω πνεύµατι», στην απέραντη µάζα, µε σύστηµα και επιµονή φανατικού, κατελάµβανε µια-µια τις θέσεις και τα οχυρά µέχρι που κατέλαβε και το ίδιο το κάστρο, την εξουσία. Τώρα πλέον, έχοντας την εξουσία να νοµοθετεί προέβη σε απηνή διωγµό των φιλοσόφων και σε συστηµατική καταστροφή-εξαφάνιση του έργου των. Κάθε ικµάδα σκέψης ήταν αδιανόητη. Φυσική συνέπεια: ο χιλιόχρονος Μεσαίωνας που ακολούθησε.

Στις µέρες µας παρακολουθούµε πάλι ένα νέο προσκλητήριο «πτωχών τω πνεύµατι». Είναι αυτοί που, αφού οι εκµεταλλευτές τους τούς εξαθλίωσαν µε τη φτώχεια και τους αποβλάκωσαν µε την αµάθεια και τα πάσης φύσεως ψηφιακά παραισθησιογόνα, τους καλούν ξεδιάντροπα να στρατευθούν πίσω τους· ίσως, για να ολοκληρωθεί έτσι η αυτοχειρία τους. Είναι αυτοί στην Αµερική που «µπούκαραν» στο Καπιτώλιο και οι οποίοι, λίγο αργότερα, ξανάφεραν τον Τραµπ στην εξουσία. Είναι αυτοί που έβγαλαν τη Μελόνι στην Ιταλία, που προετοιµάζουν τη Λεπέν στη Γαλλία, που πλαισιώνουν τον Φάραντζ στη Βρετανία και το AfD στη Γερµανία.

Φόβος µου είναι ότι, οι παραπάνω και όσοι κρύβονται πίσω από αυτούς, εξυφαίνουν ένα δυσοίωνο µέλλον για την Ευρώπη, η οποία, παρ’ όλα τα προβλήµατά της παραµένει ακόµα ένας δροσερός τόπος για να φυτρώσουν ιδέες και αξίες. Ένας τόπος που προσπαθεί να σέβεται τον άνθρωπο και την αυταξία του, αντί να κραδαίνει τον φόβο, το νόµο και την τιµωρία σαν υπέρτατα σύµβολα της εξουσίας της. Ο Μεσαίωνας δεν είναι πίσω µας· είναι πάντα µπροστά µας – σε αναµονή. Οι “πτωχοί τω πνεύµατι” δεν είναι απλώς ένα κοινωνικό φαινόµενο – είναι η πνευµατική συνθήκη που κάνει εφικτό τον Μεσαίωνα. Κάθε φορά που το πλήθος παραιτείται από τη σκέψη, κάθε φορά που η φωνή υπερισχύει του λόγου, κάθε φορά που η ευκολία νικά την κρίση, η ιστορία επιστρέφει στο σκοτάδι.

*O Μανώλης Κουφάκης είναι δρ µηχανικός π. δ/ντής ∆Ε∆∆ΗΕ Α.Ε.

Αναζητώντας δημοσκοπικά σωσίβια

Τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ προσπαθούν εναγωνίως να δείξουν ότι η κυβέρνηση «γυρίζει το παιχνίδι»

 

γράφει ο Λευτέρης Θ.Χαραλαμπόπουλος

 

Πολλά χρόνια τώρα γνωρίζουμε ότι οι δημοσκοπήσεις πέρα από εργαλείο μέτρησης των διαθέσεων της κοινής γνώμης είναι και εργαλείο πολιτικής παρέμβασης, διαμόρφωσης κλίματος και τάσης και όχι απλώς καταγραφής συσχετισμών.

 

Αυτό το «εκμεταλλεύονται» τόσο κόμματα και ΜΜΕ που προσπαθούν να τις αξιοποιήσουν, συχνά παρουσιάζοντας επιλεκτικά τα αποτελέσματά τους, όσο και οι ίδιοι οι πολίτες που ενίοτε θεωρούν ότι με τις απαντήσεις τους στέλνουν μήνυμα.

 

Αυτό σημαίνει ότι θέλει ιδιαίτερη προσοχή στο πώς κανείς χρησιμοποιεί ή προβάλλει τις δημοσκοπήσεις, ακόμη μεγαλύτερη στο πώς τις διαβάζει και στα συμπεράσματα που εξάγει.

 

 

Προσθέστε, ως προς την ανάγκη μεγάλης προσοχής και σύνεσης, και το πρόβλημα που κατά καιρούς αντιμετωπίζουν οι δημοσκόποι ώστε να έχουν αρκετές θετικές απαντήσεις και να αποφεύγουν τα προβλήματα από ένα δείγμα με πάρα πολλές αρνήσεις που εξ ορισμού τείνει να είναι πιο αναξιόπιστο, όσο σύνθετη και εάν η προσπάθεια στάθμισής του.

 

Το ζήτημα των δημοσκοπήσεων επανέρχεται γιατί παρατηρείται μια συντονισμένη προσπάθεια «φίλιων ΜΜΕ» να παρουσιάσουν μια εικόνα ότι η κυβέρνηση αρχίζει να αντιστρέφει το σε βάρος της κλίμα μέσα στην κοινωνία, την ώρα που διατηρεί μεγάλη απόσταση από το δεύτερο κόμμα.

 

Καταρχάς, το να υπάρχουν διακυμάνσεις πότε προς τα πάνω, πότε προς τα κάτω σε δημοσκοπήσεις είναι κομμάτι της ίδιας της φύσης της διαδικασίας και συχνά δεν σημαίνουν απαραίτητα και αλλαγή τάσης. Για την εξαγωγή ενός τέτοιου συμπεράσματος προκειμένου να είναι ασφαλές απαιτείται μεγαλύτερο βάθος χρόνου.

 

 

Όμως, ακόμη και αν επιβεβαιωθεί το νέο δημοσκοπικό εύρημα, η υποτιθέμενη νέα δυναμική δεν διαφέρει από αυτή που είχαμε μέχρι τώρα. Δηλαδή, πιστοποιείται για άλλη μια φορά ότι η κυβέρνηση έχει μια συμπαγή εκλογική βάση, πιο μεγάλη και πιο συσπειρωμένη από οποιοδήποτε άλλο κόμμα. Επιβεβαιώνεται, όμως, επίσης και το γεγονός ότι αυτή η εκλογική βάση δεν εξασφαλίζει σε κανένα σενάριο κοινοβουλευτική πλειοψηφία, γιατί είναι πολύ κάτω από το κατώφλι της αυτοδυναμίας.

 

Δεν ανατρέπεται και δεν διαψεύδεται δηλαδή αυτό που έχει διαπιστωθεί καιρό τώρα. Η Νέα Δημοκρατία συσπειρώνει εκλογικά το μεγαλύτερο μέρος των ανθρώπων που αισθάνονται ότι τα πράγματα πάνε προς τη σωστή κατεύθυνση και έχουν λόγους να είναι αισιόδοξοι για το μέλλον. Αυτή είναι μια πραγματική εκλογική βάση για την κυβέρνηση, η οποία έχει όντως ευνοήσει συγκεκριμένα κοινωνικά στρώματα.

 

Μόνο που αυτή η κοινωνική βάση είναι μειοψηφική. Η μεγάλη πλειοψηφία, πάνω από τα δύο τρίτα της κοινωνίας είναι δυσαρεστημένα από την κυβερνητική πολιτική, πιο σωστά ασφυκτιούν με την κοινωνική συνθήκη που αυτή έχει διαμορφώσει. Αυτό αφορά την ακρίβεια, τους χειρισμούς στο έγκλημα στα Τέμπη, τα σκάνδαλα τύπου ΟΠΕΚΕΠΕ, την αγωνία της νεολαίας και των αγροτών, την ανυπαρξία κοινωνικού κράτους, την έκρηξη των ανισοτήτων, τη διάχυτη αίσθηση μιας κρίσης θεσμών.

 

Αυτή η πλειοψηφική δυσαρέσκεια όντως δεν εκπροσωπείται πολιτικά αυτή τη στιγμή. Αυτό καταδεικνύουν οι πολύ χαμηλές δημοσκοπικές πτήσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης.

 

Γιατί είναι προφανές ότι αυτά τα κόμματα, αυτή τη στιγμή και με τον τρόπο που ασκούν πολιτική δεν πείθουν, ακόμη και εάν πολλές παρεμβάσεις τους είναι σε σωστή κατεύθυνση. Κυρίως γιατί δεν δίνουν προοπτική κυβερνησιμότητας.

 

Όλα αυτά διαμορφώνουν μια συνθήκη βαθιάς πολιτικής κρίσης. «Το παλιό αργεί να πεθάνει και το νέο αργεί να γεννηθεί».

 

Σε αυτό το τοπίο προφανώς η κυβέρνηση θα παίξει, συνεπικουρούμενη από τα φιλικά προς αυτή ΜΜΕ, το «χαρτί» ότι είναι η μόνη δύναμη διακυβέρνησης. Αυτό μπορεί να φέρει – σε δημοσκοπικό επίπεδο – ακόμη και περιστασιακές φαινομενικές επανασυσπειρώσεις. Όμως, δεν αλλάζει τη μεγάλη εικόνα και τον συνολικό συσχετισμό.

 

Σε αυτή τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας συμβάλλει βεβαίως το γεγονός ότι δεν έχουν ακόμη υπάρξει πρωτοβουλίες που θα δοκιμάσουν να διαμορφώσουν νέα σχήματα, με ορίζοντα μια εναλλακτική κυβερνησιμότητα που να μπορεί να αφουγκραστεί ευρύτερες κοινωνικές ανάγκες.

 

Γιατί τότε είναι σαφές ότι θα έχουμε νέο τοπίο, πολύ διαφορετικό από το τωρινό. Και τότε είναι που θα μπορούμε όντως να δούμε εάν διαμορφώνεται ένας νέος συσχετισμός. Που μπορεί να υπάρξει, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, μόνο εάν πέρα από νέα σχήματα έχουμε και μια νέα συσπείρωση της κοινωνίας στη βάση όχι του θυμού, αλλά μιας απτής θετικής προοπτικής.

Εσείς τι θα κάνατε στη θέση του Τσίπρα;

 

Θα παίρνατε στο καινούργιο κόμμα τους παλιούς συντρόφους που θέλουν να ταξιδέψουν και αυτοί προς την Ιθάκη ή θα τους αφήνατε στην άκρη;

 

 γράφει ο Κώστας Γιαννακίδης

 

 

 

Η Νέα Αριστερά πάει για διάσπαση. Εντάξει, θυμίζει το παλιό αστείο με τη διάσπαση του ατόμου, αλλά ισχύει. Οι βουλευτές, πλην Τσακαλώτου, θέλουν να πάνε με τον Τσίπρα. Κάποια στελέχη συζητούν με τον Βαρουφάκη. Είναι και εκείνοι που θέλουν να διατηρήσουν μία αυτόνομη ριζοσπαστική πορεία. Ο δε Χαρίτσης, που βλέπει προς Τσίπρα, προτείνει δημοψήφισμα, να αποφασίσουν τα μέλη. Αλλά ποια μέλη; Εκείνα που επαναπατρίστηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ όταν έφυγε ο Κασσελάκης; Δεν θα βγει άκρη.

 

 

Τέλος πάντων, μικρή σημασία έχουν οι λεπτομέρειες. Μπορεί η Αριστερά να απεχθάνεται τον μεσσιανισμό και τα παρελκόμενα, αλλά όταν η συζήτηση φτάνει σε βουλευτικές έδρες, τα πράγματα σοβαρεύουν. Είναι λογικό οι άνθρωποι να επιδιώκουν την παρουσία τους στην επόμενη Βουλή. Αυτό έχει σημασία. Ο Τσακαλώτος που γκρινιάζει και λέει να μείνει στην άκρη, δεν έχει ανάγκη. Το πολύ να κρατήσει ο ίδιος το κόμμα σαν πολιτικό ησυχαστήριο.

 

Όμως το θέμα μας δεν είναι τι θα κάνει η Νέα Αριστερά. Το ερώτημα που τίθεται είναι τι θα κάνει ο Τσίπρας. Φάμελλος, Χαρίτσης και λοιποί στριμώχνονται στην προκυμαία για να ανέβουν πρώτοι στο πλοίο που πάει για την Ιθάκη. Προφανώς ο Τσίπρας θα γνωρίζει ότι κινδυνεύει να βρεθεί με έναν ΣΥΡΙΖΑ που θα φοράει καινούργιο καπέλο. Και θα θυμίζει ένα πολύ παλιό ανέκδοτο με τον ελέφαντα που προσπαθούσε να κρυφτεί πίσω από ένα θάμνο. Ομως τι να κάνει και αυτός; Με κάποιους οφείλει να πορευτεί.

 

Και εδώ θα προκύψει ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα. Ο Τσίπρας έκανε, ας πούμε, το rebranding. Οι υπόλοιποι παραμένουν ίδιοι. Αν ο Αλέξης, λοιπόν, εμφανιστεί επί σκηνής με τον Φάμελλο και άλλους από τον ΣΥΡΙΖΑ, τον Χαρίτση, την Αχτσιόγλου, τον Τζανακόπουλο, πώς θα πουλήσει το rebranding στην εκλογική πελατεία; Θα του πουν ότι θυμίζει ΠΑΕ που άλλαξε όνομα για να πάρει καινούργιο ΑΦΜ. Διότι αν ο πρόεδρος δηλώσει σοσιαλδημοκράτης και ανοιχτεί προς τον κεντρώο χώρο, θα πρέπει και οι υπόλοιποι να ερμηνεύσουν αντίστοιχο ρόλο. Μπορούν; Φυσικά και μπορούν, πολιτικοί είναι. Όμως θα δείχνουν κομματάκι αμήχανοι. Ίσως και λίγο αστείοι.

 

Όμως ούτε για τον Τσίπρα είναι μία εύκολη απόφαση. Αν τους δει ως βαρίδια του παρελθόντος και τους αποκλείσει από το καινούργιο μαγαζί, θα έχει στερηθεί την υποστήριξη στελεχών που διαθέτουν και εμπειρία και εκλογικούς μηχανισμούς. Αν τους βάλει μέσα, θα του μιλάνε για τα καινούργια ρούχα του ΣΥΡΙΖΑ. Αλήθεια, εσείς τι θα κάνατε στη θέση του;