22 Απριλίου: Ημέρα της Γης (φωτογραφίες)

Σωροί από αλάτι στη Σενεγάλη. Η υψηλή περιεκτικότητα της λίμνης σε αλάτι παρέχει τα προς το ζην στους συλλέκτες αλατιού.

Φύλλα, αποξηραίνονται στιβαγμένα σε σειρές στην Κένυα.

Βακτήρια φωτοσυνθέτουν σε θερμή πηγή στη Νέα Ζηλανδία. Απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα και απελευθερώνουν οξυγόνο.

Σταγόνες δροσιάς προσκολλημένες στα μικρά άνθη ενός ηλίανθου.

Λειχήνες που μεγαλώνουν σε γρανιτένια πλάκα στη λίμνη Champlain, στη Νέα Υόρκη.

Ιριδίζοντα σημεία γύρω από τον μανδύα μιας γιγάντιας αχιβάδας στο νησί Παλάου, στη Μικρονησία.

Οι πολύπλοκα διακλαδισμένοι βραχίονες ενός αστερία, στην Κούβα.

Σύννεφα mammatus σκεπάζουν τον ουρανό της Νεμπράσκα.

Το φως του ήλιου γλιστρά μέσα από μια ρωγμή στο Antelope Canyon της Αριζόνα.

Matanuska Glacier- αντανακλάται σε μια παγωμένη λίμνη στο Matanuska Valley της Αλάσκας.

Θείο, αλάτι και άλλα μεταλλεύματα χρωματίζουν τον κρατήρα του ηφαιστείου Dallol της Αιθιοπίας.

Υψηλές θερμοκρασίες, που μερικές φορές φτάνουν τους 120 βαθμούς Φαρενάιτ (49 βαθμοί Κελσίου), δημιουργούν ρωγμές στη γη στην έρημο Danakil της Αιθιοπίας.

Πηγή φωτογραφιών:  National Geographic

 

Ο κ. Σαμαράς επιχειρεί να θυσιάσει την περιφέρεια Αττικής στο βαθύ ΠΑΣΟΚ για να διατηρηθεί στην εξουσία.

Με αφορμή τις δηλώσεις του απερχόμενου Περιφερειάρχη, σήμερα, στο κανάλι Mega, ο συνδυασμός «Δύναμη Ζωής» τονίζει:

Ο κ. Σαμαράς επιχειρεί να θυσιάσει την περιφέρεια Αττικής στο βαθύ ΠΑΣΟΚ για να διατηρηθεί στην εξουσία.

Έγκριση 28 συμβάσεων 1 μήνα πριν από τις εκλογές σε «κολλητούς» δημάρχους, συνιστά αποθέωση της νοοτροπίας που κατέστρεψε την Ελλάδα.

Δυστυχώς για αυτόν και ευτυχώς για τους πολίτες τίποτα δεν θα μείνει κρυφό. Όχι σε ένα αλλά σε όσα ντιμπέιτ περισσότερα γίνεται. Η νοοτροπία που εκπροσωπεί αυτός και ο κ. Σαμαράς θα ξεριζωθεί από την Αττική μια για πάντα.

Ποιους εξυπηρετεί η παραβίαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας στο θέμα των σκουπιδιών; Γιατί ο απερχόμενος περιφερειάρχης είναι άφωνος στην ληστρική αύξηση των διοδίων;

———————————

• Ο πρωθυπουργός κ. Σαμαράς έχει επιλέξει να θυσιάσει την Περιφέρεια Αττικής, τη σημαντικότερη της χώρας, στο παλαιοκομματικό ΠΑΣΟΚ, προκειμένου να διατηρήσει εν ζωή τον κυβερνητικό του εταίρο.
• Θα πρέπει ο απερχόμενος Περιφερειάρχης, να εξηγήσει γιατί θυμήθηκε, τώρα, μετά από 3.5 χρόνια θητείας να φέρει εσπευσμένα προς έγκριση στο τελευταίο Περιφερειακό Συμβούλιο, 33 ημέρες πριν από τις εκλογές, 28 προγραμματικές συμβάσεις με δήμους; Τι και ποιες σκοπιμότητες εξυπηρετεί αν όχι ψηφοθηρικές;

• Θα πρέπει επίσης να εξηγήσει γιατί η πολιτική του σε σχέση με τη διαχείριση των απορριμμάτων παραβιάζει την ευρωπαϊκή και την εθνική νομοθεσία, θέτοντας σε κίνδυνο τόσο τα κοινοτικά κονδύλια και διακινδυνεύοντας η χώρα να δεχθεί πρόστιμο.
• Θα ήταν πράγματι πολύ χρήσιμο για τους πολίτες να ακούσουν αυτές τις εξηγήσεις στο πλαίσιο όχι ενός αλλά όσων ντιμπέιτ χρειαστεί, εφ όλης της ύλης.

http://ecoleft.gr/

Μόνιμος μηχανισμός απολύσεων στο Δημόσιο μέσω διαθεσιμότητας

Τη διατήρηση μόνιμου μηχανισμού απολύσεων μέσω διαθεσιμότητας στο Δημόσιο και μετά το 2015, που θα λειτουργεί ταυτόχρονα με το πρόγραμμα κινητικότητας επιβεβαιώνει το επικαιροποιημένο Μνημόνιο κυβέρνησης και τρόικας για τον δημόσιο τομέα, διαψεύδοντας πλήρως τις πρόσφατες διαβεβαιώσεις του υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης Κυριάκου Μητσοτάκη ότι δεν θα υπάρξουν άλλες διαθεσιμότητες, δηλαδή απολύσεις, στον δημόσιο τομέα.

Όπως αποκαλύπτεται από τη συμφωνία του επικαιροποιημένου Μνημονίου που παρουσιάζει σε αποκλειστικότητα η "Αυγή" της Κυριακής, η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί στους δανειστές να επανεξετάσει όλους τους μεταρρυθμιστικούς στόχους για το Δημόσιο τον προσεχή Σεπτέμβριο, αφήνοντας ανοιχτό έτσι το ενδεχόμενο για νέες παρεμβάσεις. Στο κείμενο αναφέρεται ότι ο μηχανισμός διαθεσιμότητας θα διατηρηθεί και μετά το 2015, θα λειτουργεί δε παράλληλα με το πρόγραμμα κινητικότητας δημοσίων υπαλλήλων. Ταυτόχρονα προβλέπονται απολύσεις για το προσωπικό των υπηρεσιών που θα καταργηθούν και οι υπηρεσίες θα παραχωρηθούν σε ιδιώτες (μέσω outsourcing) εισάγοντας τον θεσμό της ενοικίασης εργαζομένων και στο Δημόσιο.

Οι απολύσεις που θα προέλθουν από την κατάργηση των υπηρεσιών δεν θα συνυπολογίζονται στις 15.000 που προβλέπονται μέχρι το τέλος του έτους, κάτι που επίσης σκοπίμως αποσιωπά η ηγεσία του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Ακόμα στο κείμενο της συμφωνίας επιβεβαιώνεται πως η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να προχωρήσει σε νέο σύστημα αμοιβών από 1.1.2015 με κατάργηση του μισθολογίου και καθιέρωση ατομικού μισθού για κάθε υπάλληλο.

Μονιμότητα... απολύσεων

Ειδικότερα τα μέτρα αυτά, που περιλαμβάνονται στο προσχέδιο διαπραγματεύσεων της κυβέρνησης με την τρόικα στο πλαίσιο του νέου (επικαιροποιημένου) Μνημονίου, διαψεύδουν κατηγορηματικά τον υπουργό Δοικητικής Μεταρρύθμισης Κ. Μητσοτάκη, ο οποίος τόνισε πρόσφατα (στην εκπομπή του Ν. Χατζηνικολάου τη Μ. Τετάρτη) ότι έκλεισε ο κύκλος των απολύσεων και ότι η κυβέρνηση κατάφερε να συμφωνήσει με την τρόικα πως δεν θα υπάρχουν νέοι μελλοντικοί ποσοτικοί στόχοι απολύσεων εκτός από τις 15.000 απολύσεις μέσα στο 2014.

Τα νέα μέτρα στο Δημόσιο διαψεύδουν συνολικά την κυβέρνηση και τα φιλικά ΜΜΕ ότι το Μνημόνιο τελείωσε και η Ελλάδα επιστρέφει στην ομαλότητα. Το Μνημόνιο είναι εδώ και το 2015 αναμένεται μια «νέα εκκαθάριση κεφαλών και μισθών» στον χώρο του Δημοσίου. Επιπροσθέτως, προβέπεται ολοκλήρωση των εκθέσεων βιωσιμότητας και αξιολόγησης της ποιότητας των υπηρεσιών του Δημοσίου σε συνεργασία με την τρόικα, ώστε να εξορθολογιστούν (περιοριστούν) το μέγεθος των εργαζομένων στο Δημόσιο και οι αμοιβές τους (τέλος Μαΐου 2014). Αμέσως δηλαδή μετά τις εκλογές κυβέρνηση και τρόικα θα ανακοινώσουν τον μελλοντικό προγραμματισμό ανθρώπινου δυναμικού στο Δημόσιο.

Η συμφωνία του επικαιροποιημένου Μνημονίου για το Δημόσιο πρόβλεπει ακόμα:

* Ολοκλήρωση της σύνδεσης μισθών - παραγωγικότητας και δημιουργία νέου μισθολογίου. Το νέο μισθολόγιο δεν θα επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό και θα είναι δημοσιονομικά ουδέτερο στο συνολικό του κόστος. Στην πράξη όμως θα οδηγήσει σε εκ νέου περικοπές των μισθών και σε μεγαλύτερη διασπορά αμοιβών και κατατμήσεων στο Δημόσιο με βάση την ατομική απόδοση (νέα νομοθεσία στο τέλος του Οκωβρίου 2014). Στο πλαίσιο του λεγόμενου εξορθολογισμού μπαίνουν και τα μη μισθολογικά επιδόματα (π.χ. αργίες, μεθόδοι χορήγησης ετήσιων αδειών ανάπαυσης, εκτός έδρας αποζημιώσεις κ.λπ.). Το νέο σύστημα ρύθμισης των μισθών με βάση την ατομική απόδοση θα τεθεί σε ισχύ από 1.1.2015.

* Σε διαθεσιμότητα θα τεθούν μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου 2014 (τρεις περίπου μήνες μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές) άλλοι 3.000 δημοτικοί υπάλληλοι, ενώ 2.000 απολύσεις αναμένεται να πραγματοποιηθούν το πρώτο τρίμηνο του 2015 από την εξέταση παράνομων προσλήψεων ή παράνομων μετατροπών συμβάσεων ορισμένου χρόνου σε αορίστου.

* Εισαγωγή μόνιμου συστήματος κινητικότητας (Μάρτιος 2015): Πρόκειται για την τεχνητή μεταφορά από το εξωτερικό του μοντέλου της εσωτερικής αγοράς εργασίας με την εισαγωγή υποχρεωτικού συστήματος εναλλαγής θέσεων εργασίας και σχεδόν ολική κατάργηση αποσπάσεων και μετατάξεων στο Δημόσιο. Εξαιρετικά σημαντική συνοδευτική διάταξη του μόνιμου μηχανισμού κινητικότητας είναι η τιμωρία των εργαζομένων που αρνούνται να αλλάξουν θέση εργασίας με την ένταξή τους στο καθεστώς της διαθεσιμότητας.

* Άρση μονιμότητας για τους νεοπροσλαμβανόμενους υπαλλήλους με τη ρητή υποχρέωση της κυβέρνησης να επιβάλει την εφαρμογή του Κώδικα Δημοσίων Υπαλλήλων περί διετούς δοκιμαστικής περιόδου.

* Τέλος Δεκεμβρίου 2014: προβλέπονται νέες υπεργολαβίες (outsourcing / ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι) με κατάργηση θέσεων στο Δημόσιο, εκτός από τις προβλεπόμενες απολύσεις 15.000 μέχρι το τέλος του έτους. Το υπουργείο έχει αναλάβει δέσμευση να υλοποιήσει μελέτες εξοικονόμησης κόστους από τη μεταφορά έργου των δημόσιων υπηρεσιών σε ιδιώτες και να προχωρήσει στην αντικατάσταση δημοσίων υπαλλήλων με ενοικιαζόμενους εργαζόμενους μέχρι το τέλος του Ιουνίου του 2015.

* Καθιερώνεται πλαφόν στον αριθμό των εργαζόμενων στα ανώτατα και τα κατώτατα μισθολογικά κλιμάκια χωρίς να προσδιορίζονται όρια και προϋποθέσεις.

* Πρόσληψη νέων manager / προϊσταμένων στο Δημόσιο (με νόμο για το Δημόσιο στο τέλος του 2014) και νέο θεσμικό πλαίσιο.

* Νέα οργανογράμματα υπουργείων και δοικητικών δομών με συρρίκνωση του προσωπικού ακόμη και για τις δομές που παρουσιάζουν σοβαρές ελλείψεις, όπως οι δομές πρόνοιας.

* Διατηρούνται οι πρότερες μνημονιακές δεσμεύσεις για τον έλεγχο της ροής εισόδου και εξόδου από το Δημόσιο, καθώς διατηρούνται οι κανόνες του 1 προς 5, και της μείωσης των θέσεων προσωρινής εργασίας κατά 10% του συνολικού αριθμού των εργαζομένων αυτών το προηγούμενο έτος

Σχόλιο του Γραφείου Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ

Το δημοσίευμα  της εφημερίδας «Η ΑΥΓΗ», σχετικά με την ύπαρξη  επικαιροποιημένου μνημονίου, είναι αποκαλυπτικό των δεσμεύσεων της κυβέρνησης έναντι των δανειστών. Ουσιαστικά, το περιεχόμενο του επικαιροποιημένου μνημονίου, συνιστά μια βίαιη νεοφιλελεύθερη απορύθμιση στο δημόσιο τομέα με μόνιμο μηχανισμό απολύσεων και μετά το 2015, κατάργηση του ενιαίου μισθολογίου και ενοικιαζόμενους εργαζόμενους, καθώς και καθήλωση των δαπανών για συντάξεις και υγειονομική περίθαλψη.

Η χώρα όχι μόνο δεν βγαίνει από το μνημόνιο αλλά αντίθετα μπαίνει πιο βαθιά σε αυτό. Οι πανηγυρισμοί περί του πρωτογενούς-προεκλογικού πλεονάσματος, που προέκυψε από τις σάρκες της ελληνικής κοινωνίας, δεν μπορούν να κρύψουν το μέλλον που επιφυλάσσει ο κ. Σαμαράς και η κα Μέρκελ στον ελληνικό λαό. Υπολογίζουν όμως χωρίς το ξενοδόχο.

http://www.koutipandoras.gr/

Η Ελλάδα έχει τα πιο ακριβά τέλη και φορολογία καυσίμων στην Ευρωζώνη!

Τη δεύτερη θέση πίσω μόνο από την Ολλανδία καταλαμβάνει η Ελλάδα ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης με τα πιο ακριβά τέλη κυκλοφορίας και τη φορολογία καυσίμων.

Εάν προσθέσουμε και τον φόρο πολυτελούς διαβίωσης για τα οχήματα μεγάλου κυβισμού, αλλά και τα τεκμήρια, το κόστος συντήρησης των ΙΧ εκτινάσσεται πραγματικά.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, όπως το καταγράφει η «Καθημερινή», είναι πως για τέλη και φόρο πολυτελείας, ένα δίλιτρο ΙΧ κοστίζει στον Ελληνα 815 ευρώ ετησίως, ενώ στον Γερμανό 184 ευρώ και στον Γάλλο τίποτα.

Η έρευνα του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου, που τη δημοσιεύει η εφημερίδα, καταγράφει το φορολογικό καθεστώς για τα αυτοκίνητα σε 40 χώρες του κόσμου. Αποτυπώνει τη νομοθεσία που ίσχυε την 1η Ιανουαρίου 2014, ενσωματώνοντας όλες τις αλλαγές που επήλθαν κατά τη διάρκεια της περυσινής χρονιάς. Τα στοιχεία έρχονται στην επιφάνεια σε μία περίοδο που στην Ελλάδα έχει ανοίξει η συζήτηση σχετικά με το κατά πόσο θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για τη μείωση της επιβάρυνσης στην κατοχή ΙΧ.

Στην έρευνα αναφέρεται ότι τα συνολικά έσοδα από τους φόρους που συνδέονται με το αυτοκίνητο (ειδικός φόρος κατανάλωσης στα καύσιμα, ΦΠΑ, τέλη κυκλοφορίας, τέλη ταξινομήσης, φόρος πολυτελείας και πολυτελούς διαβίωσης) ανήλθαν το 2013 στην Ελλάδα στα 5,34 δισ.

Λεπτομερώς αναλύεται από τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Κατασκευαστών το σύστημα υπολογισμού των τελών κυκλοφορίας στις 40 χώρες. Επιλέγοντας τρία μοντέλα αυτοκινήτων (1.200, 1.400 και 2.000 κυβικά) και υπολογίζοντας τα τέλη με βάση το σύστημα κάθε χώρας, η Ελλάδα εμφανίζεται στη 2η θέση όσον αφορά στα ΙΧ μεγάλου κυβισμού, μεταξύ των χωρών-μελών της Ευρωζώνης.

Ενδεικτικό είναι ότι μόνο στην Ολλανδία είναι ακριβότερα τα τέλη, όπου για ένα δίλιτρο αυτοκίνητο το οποίο εκπέμπει 167 γραμμάρια διοξειδίου του άνθρακα ανά χιλιόμετρο και έχει 151 ίππους τα τέλη φθάνουν τα 1.444 ευρώ.

Η Ελλάδα είναι στη δεύτερη θέση, καθώς, αν προστεθούν τα τέλη κυκλοφορίας και ο φόρος πολυτελούς διαβίωσης, η επιβάρυνση φτάνει στα 815,75 ευρώ. Στην 3η θέση είναι η Ιρλανδία και η Αυστρία με 570 ευρώ, ακολουθεί η Κύπρος με 501 ευρώ, ενώ Ιταλία και Βέλγιο βρίσκονται στα επίπεδα των 400-430 ευρώ.

Ολες οι άλλες χώρες ρίχνουν την επιβάρυνση ακόμη και κάτω από τα 200 ευρώ, με τρεις (Γαλλία, Εσθονία, Σλοβακία) να εφαρμόζουν πολιτική μηδενικών τελών κυκλοφορίας.

koutipandoras

 

Die Presse: Ο Βενιζέλος προσπαθεί να κρύψει το ΠΑΣΟΚ πίσω από την Ελιά

Ουπς, μας κατάλαβαν. «Τελευταία ευκαιρία για τους Έλληνες Σοσιαλιστές», είναι ο τίτλος άρθρου της αυστριακής εφημερίδας Die Presse αναφορικά με τη… μεταμόρφωση του ΠΑΣΟΚ σε Ελιά – ή μάλλον, όπως το θέτει η ίδια η εφημερίδα, το «κρυφτό» του ονόματος «ΠΑΣΟΚ» πίσω από το σχηματισμό της Ελιάς.

Όπως σημειώνεται στο δημοσίευμα, ο Ευάγγελος Βενιζέλος είναι σήμερα «καπετάνιος ενός βυθιζόμενου πλοίου», κι έτσι ένα μήνα πριν από τις ευρωεκλογές το κόμμα αποφάσισε να «κρύψει» το όνομά του πίσω από τον εκλογικό συνασπισμό «Ελιά», τη στιγμή που τα ποσοστά στις δημοσκοπήσεις κυμαίνονται μεταξύ 5-6%, δηλαδή στο ένα έβδομο των ψήφων του 2009.

Η αυστριακή εφημερίδα αναφέρεται στη «διαρροή» παραδοσιακών ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ κυρίως προς τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και στην εσωκομματική κόντρα Βενιζέλου-Παπανδρέου, μία κόντρα που, όπως επισημαίνεται, παραβλέπει τον πυρήνα του προβλήματος, ότι δηλαδή μόνο ένας νέος, άφθαρτος ηγέτης του κόμματος θα μπορούσε να προσελκύσει τους ψηφοφόρους, όμως ο Βενιζέλος φρόντισε για το αντίθετο, να μην εκπροσωπούνται δηλαδή στην Ελιά σημαίνοντες, ανεξάρτητοι υποψήφιοι. 

http://www.koutipandoras.gr/

Αναζητώντας την Πασχαλιά

Της Βικτώριας Τράπαλη

Αν ανήκετε σε αυτούς που πιστεύουν ότι μόνο μια αφύπνιση μπορεί να βγάλει την Ελλάδα από το τέλμα και τη σήψη δεκαετιών, η οποία εκδηλώνεται σήμερα με τη χρεοκοπία μιας ολόκληρης κοινωνίας, με ορδές αστέγων, με ολοένα αυξανόμενες αυτοκτονίες, με θάνατο ασθενών από έλλειψη φαρμάκων και περίθαλψης, ίσως το πρώτο που πρέπει να ζητήσουμε είναι να σταθούν επιτέλους απέναντι στις ευθύνες τους πολίτες και πολιτικό προσωπικό μαζί.Της Βικτώριας Τράπαλη

Όσο καιροσκοπική κι αν είναι από τη φύση της η εποχή μας, όσο κι αν το ίδιο το "σύστημα" κατασκευάζει παγκόσμια ένα μοντέλο κατώτερο του ανθρώπου σαν πρότυπο προσαρμογής για την επιβίωση, με σύγχρονους σκλάβους να δουλεύουν χωρίς κανένα δικαίωμα, καμιά ασφάλεια, στο έλεος του ανώνυμου κι απρόσωπου κεφαλαίου, υπάρχουν ακόμα αποκαλυπτικά πρόσωπα που μας θυμίζουν τη θεϊκή, παντοδύναμη πλευρά μας.

Η τραγωδία του ναυάγιου στην Κορέα, βρίθει από το γνώριμο είδος των ανευθυνοϋπεύθυνων που καραβοτσακίζουν αιώνες τώρα την ανθρωπότητα.

Ο καπετάνιος που εγκατέλειψε το πλοίο ενώ υπήρχαν ακόμη επιβάτες, οι αρχές που δε συντονίστηκαν, κλπ.

Μέσα σ' αυτόν τον ορυμαγδό, συγκλονιστικό παράδειγμα συναίσθησης, επίγνωσης και συνείδησης του εαυτού του, ο 51χρονος καθηγητής Κανγκ Μιν-γκιου που βρέθηκε κρεμασμένος σε ένα δέντρο, έξω από το γυμναστήριο όπου έχουν καταλύσει οι οικογένειες των αγνοουμένων, περιμένοντας να μάθουν νέα για την τύχη τους. Στο πορτοφόλι του, η αστυνομία ανακάλυψε ένα επεξηγηματικό σημείωμα, που έλεγε:

«Το να ζήσω εγώ, όταν ακόμα υπάρχουν 200 αγνοούμενοι, είναι πολύ οδυνηρό. Αναλαμβάνω την πλήρη ευθύνη. Εγώ πίεσα, για να γίνει αυτή η εκδρομή. Θα ξαναγίνω δάσκαλος στην άλλη ζωή, για τους μαθητές μου, τα πτώματα των οποίων δεν έχουν βρεθεί».

Πιστεύετε ότι οι κυβερνήσεις Γ. Παπανδρέου-Παπαδήμου-Σαμαρά που επίσης πίεσαν να γίνει η δική μας εκδρομή ως χώρα στην επικράτεια της Τρόικας και του ΔΝΤ συμμερίζονται αυτά τα αισθήματα όσο ακόμα υπάρχουν 10.000.000 πολίτες που καθημερινά φτωχοποιούνται κι εξαθλιώνονται;

Ίσως είναι ένα ερώτημα που θα πρέπει να μας απασχολήσει όταν θα ψέλνουμε χορωδιακά το βράδυ σε ξωκκλήσια ή μεγαλόπρεπους ναούς το Χριστός Ανέστη εκ νεκρών.

Για να ανακτήσει ο ύμνος τη σημασία του. Για να μην έχουν πάει όντως τζάμπα τα πάθη των τελευταίων ετών. Γιατί, στο τέλος-τέλος, πολλοί φοβούνται ότι ο Γολγοθάς μας τώρα αρχίζει, κι η Πασχαλιά θα έρθει όταν πραγματικά την αναζητήσουμε.

aeginalight.gr

Τα σκάνδαλα της Χούντας (7 χρόνια αρπαχτή)

Ο Τύπος δεν ασχολούνταν με σκάνδαλα, ούτε σκανδαλιζόταν από τις σχέσεις των κρατούντων με τους μεγιστάνες του πλούτου. Είχε έρθει άλλωστε το πλήρωμα του χρόνου για να εκπληρωθεί το Τάμα του Έθνους. Στους έντονα αντικοινοβουλευτικούς καιρούς μας, ένα δόλιο φάντασμα πλανιέται στον αέρα: ο ισχυρισμός περί «τιμιότητας» των δικτατόρων που κατέλαβαν πραξικοπηματικά την εξουσία το 1967 για να την επιστρέψουν πριν από 38 χρόνια, σαν βρεγμένες γάτες, «στους πολιτικούς». Πρόκειται βέβαια για μύθο, θεμελιωμένο στη μίζερη εικόνα των επιζώντων «πρωταιτίων» – αφού πρώτα έχασαν την εξουσία, στερήθηκαν όσα είχαν παράνομα καρπωθεί και υπέστησαν τις οικονομικές συνέπειες της κοινωνικής απομόνωσής τους. Ακόμη κι αυτή η εικόνα δεν αφορά, ωστόσο, παρά ελάχιστους πρωτεργάτες της δικτατορίας. Αγνοεί την οικονομική ευμάρεια πάμπολλων μεσαίων ή «πολιτικών» στελεχών της, που η νομική κατασκευή περί «στιγμιαίου αδικήματος» άφησε παντελώς ατιμώρητα ν’ απολαμβάνουν τα αποκτήματά τους.

Την επιβίωση του μύθου διευκολύνει η χαώδης διαφορά του τότε με το σήμερα, όσον αφορά τη δυνατότητα δημόσιας συζήτησης για παρόμοια ζητήματα. Επί χούντας η ραδιοτηλεόραση ήταν κρατική (κι αυστηρά προπαγανδιστική), ενώ ο Τύπος περνούσε από δρακόντεια λογοκρισία. Οποιαδήποτε έρευνα ή ακόμη και νύξη για κρατικά σκάνδαλα ήταν απλά αδιανόητη. χαρακτηριστικό το κύριο άρθρο του Γιάννη Καψή στον «Ταχυδρόμο» (24.5.74), όταν η δικτατορία Ιωαννίδη δημοσιοποίησε το (παπαδοπουλικό) «σκάνδαλο των κρεάτων»: «Δεν είναι καινούρια η υπόθεση. Μήνες ολόκληρους οι φήμες οργίαζαν. Κι όμως κανείς δεν τολμούσε. Κανείς δεν είχε το θάρρος να μεταβάλη τον ψίθυρο σε καταγγελία. Κι όσο οι φήμες απλώνονταν, αγκαλιάζοντας όλο και περισσότερους υπεύθυνους και μη, τόσο μεγάλωνε κι ο φόβος μήπως θίξουμε τα κακώς κείμενα. Ηταν μια ‘συνωμοσία κραυγαλέας σιωπής’, χάρη και στη δρακόντεια νομοθεσία που ρυθμίζει -και συμπιέζει- την ενάσκηση του λειτουργήματός μας». Μετά τη Μεταπολίτευση, ο Τύπος ξεχείλισε βέβαια από πληροφορίες για σκάνδαλα της χουντικής επταετίας. Ομως αυτά θεωρούνταν τότε -και σωστά- απλές παρωνυχίδες μπροστά στα υπόλοιπα εγκλήματα της δικτατορίας.

Απολαβές και «ασυλία»

Το πρώτο πράγμα που φρόντισαν να κάνουν οι ηγέτες της χούντας, ήταν να αυγατίσουν τα εισοδήματά τους –σε σχέση όχι μόνο με τους ώς τότε δημοσιοϋπαλληλικούς μισθούς τους, αλλά και με τις απολαβές της ανατραπείσας κοινοβουλευτικής «φαυλοκρατίας». Με τον Α.Ν. 5 του 1967, ο μισθός του πρωθυπουργού υπερδιπλασιάστηκε (από 23.600 σε 45.000 δρχ), των υπουργών και υφυπουργών αυξήθηκε από 22.400 σε 35.000 δρχ, ενώ θεσπίστηκαν -για πρώτη φορά- ημερήσια «εκτός έδρας» 1.000 και 850 δρχ αντίστοιχα («Πολιτικά Θέματα» 5.10.73). Ακολούθησαν κι άλλες «τακτοποιήσεις», όπως η καταχρηστική στεγαστική αποκατάσταση «αξιωματικών διαδραματισάντων εξέχοντα ρόλον» στο πραξικόπημα με ειδική ρύθμιση του 1970 («Πολιτικά Θέματα» 8.2.75). Οι δικτάτορες θεσμοθέτησαν τέλος τη μελλοντική ασυλία τους, με ρυθμίσεις που κάνουν τα σημερινά κουκουλώματα να μοιάζουν με παιδικό παιχνίδι. Η χουντική νομοθεσία «περί ευθύνης υπουργών» (Ν.Δ. 802 της 30.12.1970) περιείχε «μεταβατική διάταξη» (§ 48) βάσει της οποίας δίωξη υπουργού ή υφυπουργού της χούντας μπορούσε να γίνει μόνο με απόφαση των …συναδέλφων τους. Επιπλέον, όλα τα «εγκλήματα δια τα οποία δεν ησκήθη ποινική δίωξις μέχρι της ημέρας συγκλήσεως» της μελλοντικής Βουλής, θεωρούνταν αυτομάτως παραγεγραμμένα! Προϋπόθεση για την ατιμωρησία συνιστούσε, φυσικά, η επιτυχία της ελεγχόμενης επιστροφής στον κοινοβουλευτισμό «αλά τουρκικά». Η εξέγερση του Πολυτεχνείου τίναξε όμως το εγχείρημα στον αέρα, με αποτέλεσμα τον κάθετο θεσμικό διαχωρισμό της Μεταπολίτευσης απ’ το προηγούμενο καθεστώς.

Τα μαύρα κρέατα

Το μόνο σκάνδαλο που εκκαθαρίστηκε δικαστικά επί χούντας, αποκαλύφθηκε για λόγους προπαγανδιστικής «νομιμοποίησης» της ανατροπής του Παπαδόπουλου απ’ τον Ιωαννίδη. Πρόκειται για την (κυριολεκτικά δύσοσμη) «υπόθεση των κρεάτων», με βασικούς κατηγορούμενους τον πρώην υφυπουργό Εμπορίου Μιχαήλ Μπαλόπουλο και το Γεν. Διευθυντή του Υπουργείου (και διορισμένο πρόεδρο της ΑΔΕΔΥ) Ζαφείριο Παπαμιχαλόπουλο. Το κατηγορητήριο αφορούσε ποικίλες παρανομίες, με κυριότερη τη «δωροληψία κατά συρροήν» από μεγαλεμπόρους για τη μονοπωλιακή εξασφάλιση αδειών εισαγωγής κρέατος –με αποτέλεσμα παράνομες ανατιμήσεις («καπέλα») σε βάρος των καταναλωτών. Επιμέρους πτυχή του σκανδάλου συνιστούσε η απαγόρευση διάθεσης ντόπιων ζώων, ώστε να πουληθούν τα προβληματικά κρέατα Αργεντινής που «μαύριζαν» και «δεν τάθελε ο κόσμος». Στη δίκη πρόκυψε ανάμιξη του Παττακού – αναγνώστηκε, μάλιστα, και διαταγή του (21.9.72) «όπως διατεθούν το ταχύτερον εις την κατανάλωσιν» τα επίμαχα προϊόντα. Ο Μπαλόπουλος καταδικάστηκε σε 3,5 χρόνια φυλάκιση, ποινή που το 1976 μειώθηκε σε 14 μήνες. Δεν διώχθηκε, αντίθετα, για την επίδοση που τον έκανε ευρύτερα διάσημο: το «μπαλόσημο» που (φέρεται να) εισέπραττε ως γραμματέας του ΕΟΤ, με το παρατσούκλι «ο κύριος 10%». Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι σχετικές ημερολογιακές εγγραφές του διπλωμάτη Γεωργίου Χέλμη, γαμπρού του Μαρκεζίνη. «Φαίνεται πως συνελήφθη ο Μπαλόπουλος, πρώην του Τουρισμού, για οικονομικά σκάνδαλα και καταδιώκεται ο Παύλου, γαμπρός του Παττακού, επίσης για οικονομικά σκάνδαλα (υπόθεσις κρεάτων)», σημειώνει στις 21.1.74, για να συμπληρώσει στις 5.2: «Για τα σκάνδαλα, πιστεύει ο Μομφεράτος ότι τίποτε δεν πρόκειται να προωθήσουν, διότι φοβούνται να έλθουν εις αντιθέσεις και, άλλωστε, δεν έχουν μάρτυρες να καταθέσουν». Με τη δημοσιοποίηση της δίωξης, εκτιμά τέλος «ότι κατά την δίκη θα προκύψουν και στοιχεία για άλλες υποθέσεις (ίσως σκάνδαλα στον τουρισμό κά)» («Ταραγμένη διετία», Αθήνα 2006, σ.123, 129 & 161).

Η «νέα φαυλοκρατία»

Η δυσοσμία δεν περιοριζόταν ωστόσο στα κρέατα. Επτά μήνες μετά το πραξικόπημα, ο εκδότης του «Ελεύθερου Κόσμου» (και κεντρικός προπαγανδιστής της χούντας) Σάββας Κωσταντόπουλος εξομολογείται γραπτά στον παλιό του πάτρωνα Κωνσταντίνο Καραμανλή: «Λυπούμαι, διότι είμαι υποχρεωμένος να μνημονεύσω και ένα άλλο εκτάκτως λυπηρόν φαινόμενον. Ενεφανίσθη και αναπτύσσεται μία νέο-φαυλοκρατία (ατομικά ρουσφέτια, προσωπικαί εξυπηρετήσεις, τακτοποιήσεις συγγενών, ατομική προβολή κοκ)» («Αρχείο Καραμανλή», τ.7ος, σ.50). Παρά τη στενή σχέση του με το καθεστώς, ο Κωσταντόπουλος διατήρησε την ίδια γνώμη μέχρι τέλους. Αναλύοντας το Δεκέμβριο του 1973 στον Καραμανλή την ανατροπή του Παπαδόπουλου, τονίζει πως «είχε υποστεί το καθεστώς και αυτός προσωπικώς ηθικήν φθοράν εις την συνείδησιν των Ενόπλων Δυνάμεων. Μεγάλην ζημίαν του έκαμε η σύζυγός του και ο ταξίαρχος Μ. Ρουφογάλης, τον οποίον είχε τοποθετήσει εις την ΚΥΠ. Εκαμαν προκλητικάς ενεργείας (εντυπωσιακοί γάμοι, θορυβώδεις δεξιώσεις, δημόσιαι εμφανίσεις με μεγαλοπλουσίους, επίδειξις πλούτου κλπ). Μοιραίον ρόλον έπαιξαν και οι γαμβροί ωρισμένων παραγόντων του καθεστώτος (του κ. Σ. Παττακού και άλλων). Εδημιουργήθη μία αποπνικτική ατμόσφαιρα σκανδάλων δια την οποίαν δεν δυνάμεθα ακόμη να γνωρίζωμεν μέχρι ποίου σημείου ανταπεκρίνετο εις την πραγματικότητα. Πάντως, αντιστοιχία υπήρχε οπωσδήποτε» (όπ.π., σ.203-5). Παρόμοια αίσθηση αναδύουν κι οι επιστολές του «γεφυροποιού» Ευάγγελου Αβέρωφ προς τον Καραμανλή: «κυκλοφορούσαι φήμαι περί μεγάλων ή μικρών σκανδάλων (δημοπρασίαι τηλεοράσεως, ΟΛΠ, σύμβασις Reynold’s, βέβαιοι μικρολοβιτούραι Ματθαίου και άλλα)» (14.10.68), «ανησυχία» του Παπαδόπουλου για «τα γύρω του σκάνδαλα, το ξεχαρβάλωμα της Διοικήσεως» (28.10.72). Ιδια γεύση και στη συνομιλία του νεαρού -τότε- πολιτικού επιστήμονα Θεόδωρου Κουλουμπή με τον παλαίμαχο μεταξικό υπουργό Ασφαλείας, Κωνσταντίνο Μανιαδάκη (27.8.71): «Και για το στρατό; τον ρώτησα. Η απάντησή του ήταν να τρίψει τα δάχτυλα του δεξιού του χεριού, υπονοώντας ότι δωροδοκούνται» («Σημειώσεις ενός πανεπιστημιακού», σ.116-7). Ειδική πτυχή της «νεοφαυλοκρατίας» αποτέλεσε η ποικιλότροπη «τακτοποίηση» του συγγενικού περιβάλλοντος των δικτατόρων: * Ο Μακαρέζος διόρισε υπουργό Γεωργίας (κι αργότερα Βορείου Ελλάδος) τον κουνιάδο του, Αλέξανδρο Ματθαίου. * Ο Λαδάς έκανε τον ένα ξάδερφό του διοικητή της ΑΣΔΕΝ και τον άλλο Γ.Γ. Κοινωνικών Υπηρεσιών. * Ο γαμπρός του Παττακού Αντρέας Μεϊντάσης επιδόθηκε σε μπίζνες με το Δήμο Αθηναίων –από την κατασκευή του υπόγειου γκαράζ της Κλαυθμώνος μέχρι μια τεχνική μελέτη αξιοποίησης δημοτικού ακινήτου, ύψους 1.109.000 δρχ. * Τα αδέρφια του αρχηγού βολεύτηκαν κι αυτά. Ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος ως στρατιωτικός ακόλουθος, Γ.Γ. του Υπ. Προεδρίας, Περιφερειακός Διοικητής Αττικής και «υπουργός παρά τω πρωθυπουργώ». Ο Χαράλαμπος Παπαδόπουλος αναρριχήθηκε αστραπιαία στην υπαλληλική ιεραρχία για να αναλάβει Γ.Γ. Δημ. Τάξεως. Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα βαθμοφόρου υφισταμένου του, «μένει γνωστός σαν ‘μπον φιλέ’ γιατί, τυλιγμένος σε χειμωνιάτικο παλτό, τρέχει νύκτα μαζί με αξιωματικούς αστυνομίας πόλεων στα καμπαρέ σαν γκάγκστερς και τρώγουν φιλέτο» (Αλέξανδρος Δρεμπέλας, «Ο θρήνος του χωροφύλακα», Αθήνα 1998, σ.118). Ειδική κατηγορία σκανδάλων συνιστούν οι ανεξέλεγκτες δανειοδοτήσεις «ημετέρων». Τον πρώτο καιρό μετά τη μεταπολίτευση το θέμα απασχόλησε επανειλημμένα τα ΜΜΕ, για προφανείς όμως λόγους οι σχετικές κατηγορίες ουδέποτε ερευνήθηκαν σε βάθος. Αποκαλυπτικά είναι δυο έγγραφα του τότε αρχηγού της ΚΥΠ Μιχαήλ Ρουφογάλη που αποκάλυψε ο «Ταχυδρόμος» (29.8 και 12.9.74), με το ενδοκαθεστωτικό φακέλωμα «δανείων άτινα θεωρούνται χαριστικά ή επισφαλή», καθώς και των παραγόντων που «παρενέβησαν» για τη χορήγησή τους. Το συνολικό ύψος των «χορηγηθέντων» δανείων ήταν 1.519.000.000 δρχ. και των «υπό έγκρισιν» 1.644.000.000 δρχ. Ενδιαφέρουσα και η εμπιστευτική ενημέρωση του Χαρίλαου Χατζηγιάννη, προσωπικού φίλου του δικτάτορα, προς τον αυλάρχη του εξόριστου βασιλιά Κωνσταντίνου (25.11.70): «Αυξάνεται η επιρροή της Δέσποινας [Παπαδοπούλου], του Ρουφογάλη και του Φραγκίστα. Η Δέσποινα ανακατεύεται σε όλα και, αναμφισβήτητα, επηρεάζει τον άντρα της. Ακόμη και η κόρη της παίζει ρόλο. Μιλούν και για οικονομικά συμφέροντα. Ο Λαδάς φώναξε τον Χατζηγιάννη και του συνέστησε, φιλικά, να διαφωτίσει τον Παπαδόπουλο» (Λεωνίδας Παπάγος, «Σημειώσεις 1967-1977», Αθήνα 1999, σ.296).

Η Ντόλτσε Βίτα

Την εικόνα συμπληρώνουν, από διαφορετική οπτική γωνία, οι αναμνήσεις της Ντέλλας Ρουφογάλη, φωτομοντέλου που το 1973 παντρεύτηκε το διοικητή της ΚΥΠ: «Αρχίζω να ράβω την καινούρια μου γκαρνταρόμπα στους μετρ της ραπτικής για τους οποίους μέχρι τώρα έκανα επιδείξεις. Η ζωή μου έχει αλλάξει τελείως, το ίδιο και η συμπεριφορά όλων απέναντί μου. Μου φέρονται με έκδηλο σεβασμό και τα κοπλιμέντα τους είναι υπερβολικά. Αλλά μου αρέσει. Εγώ εξακολουθώ να φέρομαι φιλικά προς τους παλιούς γνωστούς και τους κανούριους, πλούσιους φιλοχουντικούς επιχειρηματίες που πληθαίνουν μέρα με τη μέρα μαζί με τα ραβασάκια για ρουσφέτια. Αισθάνομαι πως έχω υποχρέωση να εξυπηρετήσω τους πάντες. Ο Μιχάλης συνήθως δεν αρνείται. Γεύομαι τη δύναμη της εξουσίας, και με μαγεύει» (σ.85-6). Στην ιδιαίτερη πατρίδα της, τη Βέροια, «έρχονται πολλοί να με δουν. Γνωστοί και άγνωστοι. Ο πατέρας μου μου δίνει πακέτο τα σημειωματάκια με τα ρουσφέτια που ζητούσαν οι γνωστοί του όλο αυτό τον καιρό και εγώ του υπόσχομαι ότι κάτι θα προσπαθήσω να κάνω». Μεταξύ των αιτημάτων που ικανοποίησε, γράφει, ήταν και η απονομή χάριτος (απ’ τον Παπαδόπουλο) σ’ ένα συντοπίτη της εξαγωγέα, πρώην «μεγάλο ποδοσφαιριστή της τοπικής ομάδας», που είχε καταδικαστεί «με αποδείξεις» για κατασκοπεία υπέρ της Βουλγαρίας (σ.89). Τους αρραβώνες του ζεύγους τίμησαν «επιλεγμένοι εξωκυβερνητικοί παράγοντες»,όπως οι επιχειρηματίες Λάτσης και Κιοσέογλου. «Την επόμενη βδομάδα καινούρια δώρα, καινούριες ανθοδέσμες, φρέσκα ψάρια απ’ όλα τα νησιά της Ελλάδας, κούτες με το καλύτερο χαβιάρι της Περσίας και παγωμένα καβούρια της Αλάσκας καταφθάνουν στο σπίτι. Δεν ξέρω τι να τα κάνω» (σ.88). Στο γάμο τους, πάλι, παραβρέθηκαν «ο Παύλος Βαρδινογιάννης, ο εφοπλιστής Θεοδωρακόπουλος με το γιο του τον Τάκη, ο Κώστας Δρακόπουλος των διυλιστηρίων, ο Νίκος Ταβουλάρης των ναυπηγείων, το ζεύγος Μποδοσάκη, ο Αγγελος Κανελλόπουλος των τσιμέντων ‘Τιτάν’ με τη γυναίκα του, ο Τομ Πάππας, ο Γ. Λύρας, ο Γιώργος Ταβλάριος, εφοπλιστής από τη Νέα Υόρκη με τη γυναίκα του και ο Γιάννης Λάτσης με τη μεγάλη του κόρη, αφού η γυναίκα του την ίδια μέρα πάντρευε την ανηψιά της σε άλλη εκκλησία» (σ.95). Εύγλωττη για τις στενές σχέσεις χουντικής ηγεσίας και μεγαλοκαπιταλιστών είναι η περιγραφή ενός ιδιωτικού ταξιδιού της Ντέλλας με τη Δέσποινα Παπαδοπούλου στο Παρίσι: «Μένουμε σε μεγάλες σουΐτες στο Intercontinental. Ερχονται να μας επισκεφθούν με το τραίνο από τη Γενεύη ο Γιάννης Λάτσης και η σύζυγός του Εριέτα. Είναι πολύ φίλοι της Δέσποινας. [...] Πηγαίνουμε σε όλα τα καλά μαγαζιά της Φομπούρ Σεντ Ονορέ. Η Δέσποινα έχει αφεθεί στο γούστο μου. [...] Λόγω της παρατεταμένης κακοκαιρίας, πηγαίνουμε οδικώς στις Βρυξέλλες με λιμουζίνα που μας έστειλε ο Ωνάσης» (σ.87). Οι επαφές αυτές δεν ήταν αυστηρά κοινωνικές. Λίγο μετά το Πολυτεχνείο, π.χ., το ζεύγος Ρουφογάλη τρώει στο σπίτι του με το Λάτση. Αρχηγός της ΚΥΠ κι εφοπλιστής «συζητούν για τα διϋλιστήρια και τα προβλήματα που έχει». Μετά το τέλος της κουβέντας, ο δεύτερος προθυμοποιείται να συνοδεύσει τη γυναίκα του πρώτου στο Λονδίνο, για κάποιες ιατρικές εξετάσεις (σ.100). Μια στιχομυθία του Ρουφογάλη φωτίζει, τέλος, καλύτερα την τυχοδιωκτική διαχείριση του δημόσιου πλούτου από τα ηγετικά στελέχη της χούντας: «Ενα βράδυ ο Χρήστος Μίχαλος, τότε υπουργός, μισοαστειευόμενος, του λέει ότι τώρα που παντρεύτηκε θα πρέπει να κάνουν καμιά δουλειά να εξασφαλίσουν το μέλλον τους, γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι γίνεται. Ο Μιχάλης, ατάραχος, του λέει να μην ανησυχεί. ‘Οσο είμαστε στα πράγματα δεν μας χρειάζονται λεφτά και, αν πέσουμε, τα λεφτά δεν θα μας σώσουν’. Ξεσπάει σε γέλια. Εγώ παγώνω, μαζί μου κι ο Μίχαλος» (σ.98).

Οι συμβάσεις

Το φιλέτο των σκανδάλων της «επταετίας» υπήρξαν ωστόσο οι μεγάλες «αναπτυξιακές» συμβάσεις της περιόδου. * Η πρώτη υπογράφηκε με την αμερικανική πολυεθνική Litton (15.5.67), για «παροχήν υπηρεσιών οργανώσεως και διεκπεραιώσεως της οικονομικής αναπτύξεως ορισμένων περιοχών εις Κρήτην και Δυτικήν Πελοπόννησον» (ΦΕΚ 1972/Α/88). Είχε προταθεί το 1966 απ’ την κυβέρνηση των αποστατών (κυρίως τον Μητσοτάκη), αλλά η Βουλή δεν τόλμησε να την ψηφίσει. Η Litton θα εισέπραττε όλα τα έξοδα που έκανε «βοηθώντας» το δημόσιο (συν κέρδος 11%) και προμήθεια 2% επί των κεφαλαίων (ή των δανείων) που θα έφερνε, θεωρητικού ύψους 800.000.000 δολαρίων. Ως «προκαταβολή», το δημόσιο της κατέβαλε 1.200.000 δολάρια. Στην πράξη, η εταιρεία αρκέστηκε να ξεκοκκαλίζει τα ποσοστά επί των …εξόδων της: «Το κέρδος μας είναι φυσικά δυσανάλογα μεγάλο», παραδεχόταν (στις ΗΠΑ) ο υπεύθυνος του προγράμματος, «επειδή δεν έχουμε κάνει βασική επένδυση. Η επένδυση είναι το καλό μας όνομα». Τελικά η σύμβαση λύθηκε στις 15.10.69, με καταβολή από το κράτος των δαπανών της εταιρείας -συν 11%- ακόμη και κατά την …«περίοδο τερματισμού» (ΦΕΚ 1969/Α/268). Επίσημη δικαιολογία: «αι ελληνικαί υπηρεσίαι είναι εις θέσιν να συνεχίσουν άνευ ειδικής εξωτερικής βοηθείας τας προσπαθείας δια την ανάπτυξιν» (Βήμα, 16.10.69). * Απίστευτα επαχθής ήταν και η σύμβαση για την κατασκευή της Εγνατίας, που ο Μακαρέζος υπέγραψε με τον αμερικανό εργολάβο Ρόμπερτ Μακντόναλντ (ΦΕΚ 1969/Α/15). Το δημόσιο έβαζε 45 απ’ τα 150 εκατομμύρια δολάρια του έργου, «διευκόλυνε» τον «επενδυτή» με ομόλογα 80.000.000 κι εγγυόταν για τα δάνειά του. Το έργο θα γινόταν από έλληνες υπεργολάβους, ενώ ο «ανάδοχος» θα φρόντιζε απλώς για μελέτες και δάνεια, εισπράττοντας αμοιβή 14% επί των εξόδων (συμπεριλαμβανόμενης της δημόσιας χρηματοδότησης!) – τα 4.500.000 δολάρια «εν είδει προκαταβολής». «Εάν κατά την διάρκειαν της μελέτης ήθελεν διαπιστωθή» από τον ίδιο πως 150 εκατομμύρια δεν αρκούν, μπορούσε είτε να ψάξει γι’ άλλα είτε απλά να «θεωρηθή εκτελέσας την σύμβασιν άμα τη συμπληρώσει της κατασκευής τμήματος της οδού, ούτινος η αξία ανέρχεται εις δολλ. ΗΠΑ 150.000.000» (άρθρο 1§4). Τελικά, δε βρήκε ούτε τα προβλεπόμενα κι έφυγε, αφού το δημόσιο επιβαρύνθημε με 1 ½ δις δρχ. * Ο ελληνοαμερικανός Τομ Πάππας ήταν ήδη παρών με το διϋλιστήριο της ESSO στη Θεσσαλονίκη, επένδυση του 1962 που είχε καταγγελθεί ως σκανδαλωδώς προνομιακή. Το Μάιο του 1972, η χούντα τον απάλλαξε από τις αντισταθμιστικές υποχρεώσεις που είχε αναλάβει, για ανέγερση έξι αγροτοβιομηχανικών μονάδων σε διάφορα σημεία της χώρας (ΦΕΚ 1972/Α/72). Του έδωσε και άδεια για τα εργοστάσια της Coca Cola, που οι κοινοβουλευτικές κυβερνήσεις δεν ενέκριναν, ως ανταγωνιστικά προς τη ντόπια παραγωγή αναψυκτικών (ΦΕΚ 1968/Α/201). Θερμός υποστηρικτής της χούντας, ο Πάππας πρωταγωνίστησε ως γνωστόν στο «ελληνικό Γουτεργκέιτ», ανακυκλώνοντας κονδύλια της CIA για το χρηματισμό του Νίξον απ’ τους δικτάτορες. Ενας προσωπάρχης του με σκανδαλώδες παρελθόν, ο Παύλος Τοτόμης, διορίστηκε το 1967 υπουργός Δημόσιας Τάξης και κατόπιν πρόεδρος της ΕΤΒΑ. * Μητέρα όλων των μαχών υπήρξε ωστόσο το ντέρμπι των μεγιστάνων (Ωνάσης, Νιάρχος, Βαρδινογιάννης, Ανδρεάδης, Λάτσης κ.ά) για το 3ο διϋλιστήριο της χώρας. Ο Παπαδόπουλος τάχθηκε αποφασιστικά υπέρ του Ωνάση, σε βίλα του οποίου (στο Λαγονήσι) έμενε αντί συμβολικού ενοικίου, ενώ ο Μακαρέζος υπέρ του Νιάρχου. Η σύγκρουση έφτασε στα άκρα, με απόπειρες πραξικοπημάτων κι έκτακτους ανασχηματισμούς. Τελικά ο Ωνάσης τα παράτησε, ακυρώνοντας τη «μεγαλειώδη» σύμβαση που είχε υπογράψει και παίρνοντας πίσω την εγγύησή του, το 3ο διϋλιστήριο μοιράστηκε μεταξύ Ανδρεάδη και Λάτση (ΦΕΚ 1972/Α/130) κι ένα 4ο παραχωρήθηκε στο Βαρδινογιάννη (ΦΕΚ 1972/Α/181). Μια λεπτομέρεια αυτής της τιτανομαχίας, από την εμπιστευτική ενημέρωση Χατζηγιάννη προς τον Παπάγο (25.11.70), παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον με βάση τα σημερινά δεδομένα: «Σε άλλο υπουργικό συμβούλιο, παραβρισκόταν ο Καρδαμάκης, ο οποίος εισηγήθηκε την αγορά μηχανημάτων από τη Siemens και την AEG χωρίς διαγωνισμό, για να μπορέσει να ανταποκριθεί η ΔΕΗ στο πρόγραμμά της, που καθυστερούσε λόγω των δυσκολιών εκτέλεσης των συμφωνιών Ωνάση. Ο Παπαδόπουλος έλυσε μόνος του το θέμα, αποδεχόμενος την αγορά από τη μια εταιρεία».

Το «Τάμα του Εθνους»

Υπήρξε ίσως το χαρακτηριστικότερο σκάνδαλο της χούντας: ο τέλειος συνδυασμός της επαγγελίας μιας «Ελλάδος Ελλήνων Χριστιανών» με τη μεγαλομανία του δικτάτορα και το ξάφρισμα υπέρογκων δημόσιων κονδυλίων. Στις 14 Δεκεμβρίου 1968 ο Παπαδόπουλος εξήγγειλε την ανέγερση ενός μνημειώδους ναού του Σωτήρος στα Τουρκοβούνια –ως εκπλήρωση, υποτίθεται, της σχετικής υπόσχεσης της Δ΄ Εθνοσυνέλευσης του 1829 προς το Θεό σε περίπτωση απελευθέρωσης της Ελλάδας. Σύμφωνα άλλωστε με τη χουντική προπαγάνδα, η «επανάστασις» της 21ης Απριλίου 1967 δεν ήταν παρά η άμεση συνέχεια -και ολοκλήρωση- του 1821. Το έργο εγκρίθηκε στις 5.1.69 σε κοινή συνεδρίαση υπουργικού συμβουλίου και αρχιεπισκόπου. Για την επίβλεψή του συστήθηκε το Μάιο μια «Ανώτατη Επιτροπή» με πρόεδρο τον ίδιο τον πρωθυπουργό Γ. Παπαδόπουλο και μέλη τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, τους υπουργούς Εσωτερικών Στ. Πατττακό, Συντονισμού Ν. Μακαρέζο, Παιδείας Θ. Παπακωνσταντίνου, Δημ. Εργων Κ. Παπαδημητρίου και τον υφυπουργό Προεδρίας Κ. Βοβολίνη. Ενα δεύτερο σώμα, το «Γνωμοδοτικό Συμβούλιο», αποτελούνταν από τον πρόεδρο της Ακαδημίας, τους πρυτάνεις του Πανεπιστημίου και του ΕΜΠ, το δήμαρχο Αθηναίων, το Γενικό Διευθυντή Αρχαιοτήτων και τον κοσμήτορα της Αρχιτεκτονικής. Στο εγχείρημα μετείχε, με άλλα λόγια, σύμπασα η ανώτατη πολιτική και πνευματική ηγεσία του καθεστώτος. Για το είδος της προπαγάνδας που συνόδευσε την εξαγγελία, αποκαλυπτικό είναι ένα απόσπασμα από την «Ηχώ των Ενόπλων Δυνάμεων» (3.6.73): «Ο Ναός του Σωτήρος Χριστού, αφ’ ενός μεν υλοποιεί την υπόσχεσιν που έδωσε το Εθνος προς τον Θεό, και αφ’ ετέρου θ’ αποτελέση, μετά την οικοδόμησίν του, το τρίτο αρχιτεκτονικό οικοδόμημα των Αθηνών, μετά τον κλασικό Παρθενώνα και τον Βυζαντινό Λυκαβηττό». Η επιστημονική κοινότητα των 1.857 ελλήνων αρχιτεκτόνων δεν φάνηκε πάντως να δείχνει τον ίδιο ενθουσιασμό. Τρεις διαδοχικοί διαγωνισμοί «προσχεδίων» και «ιδεών» μεταξύ 1970 και 1973 κατέληξαν σε φιάσκο: παρά τα τεράστια «βραβεία» που τους συνόδευαν (από 300.000 μέχρι 5.000.000 δραχμές, όταν ο μέσος μισθός του ιδιωτικού τομέα ήταν γύρω στις 4.000 δραχμές), οι προτάσεις που υποβλήθηκαν ήταν αντίστοχια 7, 35 και 31. Τελικά και οι τρεις διαγωνισμοί κηρύχθηκαν άγονοι – μάλλον δίκαια, αν κρίνουμε από τις μακέτες που δημοσιεύθηκαν μεταδικτατορικά στο «Αντί» (30.11.74). Ακόμη κι έτσι, 3.650.000 δρχ διανεμήθηκαν σε ελάσσονες «επαίνους». Απείρως μεγαλύτερη τέχνη επιδείχθηκε στη διασπάθιση των χρημάτων. Τον Ιούνιο του 1969 ανακοινώθηκε η σύσταση «Ειδικού Ταμείου» για την οικονομική διαχείριση του «τάματος». Σύμφωνα με τον τελικό απολογισμό του που δημοσιεύθηκε μετά την ανατροπή του Παπαδόπουλου («Εστία» 19.1.1974), το «Ταμείο» εισέπραξε συνολικά 453.300.000 δρχ: 45,5 εκατομμύρια ως επιχορήγηση απ’ τον τακτικό προϋπολογισμό, 180 εκατομμύρια από «δωρεές, εισφορές, κλπ» και 230 εκατομμύρια σε δάνεια. Ενα μέρος των «εισφορών» ήταν επίσης δημόσιο χρήμα (η Αγροτική Τράπεζα «πρόσφερε» π.χ. 10 εκατομμύρια), ενώ το υπόλοιπο προήλθε από το υστέρημα του φιλοχρίστου και φιλοθεάμονος κοινού – όπως ο συνταξιούχος δημόσιος υπάλληλος που θυσίασε στο «Τάμα» ολόκληρο το εφάπαξ του (109.455 δρχ), εισπράττοντας «τα συγχαρητήρια του πρωθυπουργού δια του υπουργού Προεδρίας» («Νέα» 31.12.68). Σύμφωνα ωστόσο με τον ίδιο απολογισμό, το 90% των εσόδων είχε ήδη καταναλωθεί σε απαλλοτριώσεις, «δαπάνες μελετών», προπαρασκευαστικά έργα και «δαπάνες διοικήσεως και λειτουργίας»! «Φαίνεται ότι ο Ναός του Σωτήρος, που πρόκειται να ανεγερθή πάνω στα Τουρκοβούνια, θα είναι απ’ τους πιο θαυματουργούς στη χώρα μας», σχολίαζαν τις επόμενες μέρες τα «Νέα» (26.1.74). «Γιατί, πριν ακόμα κτισθή, πριν καν γίνουν τα σχέδια για την κατασκευή του, δαπανήθηκαν -λες από θαύμα- τα 406 εκατομμύρια δραχμές από τα 453 εκατομμύρια που είχαν τελικά συγκεντρωθεί. Πάντως κι οι πιο ολιγόπιστοι θαύμασαν το γεγονός ότι με εντελώς κανονικό τρόπο αναλώθηκε ολόκληρο το τεράστιο αυτό ποσόν για ένα έργο του οποίου ακόμα δεν κατάφεραν οι υπεύθυνοι να έχουν ούτε το σχέδιο. [...] Αφού λεφτά δεν υπάρχουν πιά, αφού ούτε καν τα σχέδια του ναού δεν έχουν γίνει ακόμη, η υπόθεση αυτή θα πρέπει να λήξη εδώ και όλοι θα φροντίσουμε να ξεχασθή».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Jean Meynaud «Οι πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα» (Αθήνα 2002, εκδ. Σαββάλας) Η σφαιρικότερη ανάλυση της ελληνικής πολιτικής και κοινωνικής ζωής κατά τη δεκαετία του ’60. Ο 2ος τόμος είναι αφιερωμένος στα Ιουλιανά και τη δικτατορία.

Σταύρος Ζορμπαλάς «Ο νεοφασισμός στην Ελλάδα (1967-1974)» (Αθήνα 1978, εκδ. Σύγχρονη Εποχή) Ανάλυση του δικτατορικού καθεστώτος, με έμφαση στη διαπλοκή του με το μεγάλο κεφάλαιο και τον ξένο παράγοντα. Ενδιαφέρουσα πρωτογενής τεκμηρίωση.

Δ. Μπενάς «Η εισβολή του ξένου κεφαλαίου στην Ελλάδα» (Αθήνα 1976, εκδ. Παπαζήση) Εκτενής παρουσίαση των αμαρτωλών συμβάσεων της χούντας κι ακτινογραφία της διαπλοκής ντόπιου και ξένου κεφαλαίου κατά τη δεκαετία του ’70.

Γιώργης Κρεμμυδάς «Οι άνθρωποι της χούντας μετά τη Δικτατορία» (Αθήνα 1985, εκδ. Εξάντας) Δημοσιογραφική καταγραφή προσώπων και πραγμάτων, αποτυπώνει τις πολλαπλές ταχύτητες (και, συχνά, την πλήρη απουσία) «κάθαρσης» των συνεργατών της δικτατορίας.

Ευάγγελος Κουλουμπής «…71 …74: Σημειώσεις ενός πανεπιστημιακού» (Αθήνα 2002, εκδ. Πατάκη) Ημερολογιακή καταγραφή συνομιλιών και συναντήσεων του -εξ Αμερικής ορμώμενου- συγγραφέα με στελέχη, οπαδούς και αντιπάλους του καθεστώτος κατά την τελευταία τριετία του.

Ντέλλα Ρουφογάλη-Ρούνικ «Να γιατί…» (Αθήνα 2002, εκδ. Φερενίκη) Γλαφυρή αυτοβιογραφία της πάλαι ποτέ συζύγου του χουντικού αρχηγού της ΚΥΠ. Αποκαλυπτική για τον τρόπο ζωής του ηγετικού πυρήνα της χούντας, αλλά και για τη στενή διαπλοκή του με μικρούς και (κυρίως) μεγάλους καπιταλιστές.

ΠΗΓΗ: iospress.gr

«Μια κουβέντα με τον Γλέζο»: Αντί εισαγωγής

Ιανουάριος 2011, το βιβλίο του Πιέτρο Ινγκράο παίρνει τη θέση του στη βιβλιοθήκη δίπλα σε εκείνο του Χέρμαν Έσσελ.  «Αγανακτήστε» προτρέπει ο τελευταίος για να πάρει την απάντηση «Η αγανάκτηση δεν αρκεί» από τον Ινγκράο. Στα χέρια των ελλήνων αναγνωστών αυτός ο ιδιότυπος διάλογος δυο βετεράνων της πολιτικής και της διανόησης που ξεκινούσε από τους τίτλους ακόμη, ήρθε ελάχιστους μήνες μετά το κίνημα των αγανακτισμένων στο Σύνταγμα και με τις πλατείες της Μαδρίτης, του Παρισιού και της Ν.Υόρκης γεμάτες ακόμη από ένα πολύχρωμο πλήθος που φώναζε «Είμαστε όλοι Έλληνες».  

*Εισαγωγή από το βιβλίο της Ρένα Δούρου «Μια κουβέντα με τον Γλέζο», (εκδόσεις Λιβάνη) 


Η απρόσκλητη - όπως άλλωστε συμβαίνει πάντα - σκέψη διαμορφωνόταν ήδη ενώ το χέρι ήταν τεντωμένο προς το ψηλότερο ράφι της βιβλιοθήκης τακτοποιώντας τα δυο πρόσφατα διαβασμένα βιβλία. Τόσα χρόνια δημοκρατίας στην Ελλάδα, τόσες δεκαετίες εμβάθυνσης και διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσα πολύχρωμα κινήματα από τη δεκαετία του ΄50 και μετά και όλοι αναζητούμε τις εξηγήσεις για το σήμερα από τη γενιά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο λόγος σε εκείνους που βρίσκονται ήδη στην ένατη δεκαετία της ζωής τους. Κι από αυτή τη διαπίστωση, η ανάγκη να απαντηθούν ερωτήματα από τον δικό μας ενενηντάχρονο, το Μανώλη Γλέζο. Ένα τηλέφωνο στο σπίτι, δέκα ερωτήματα καλά προετοιμασμένα στο χαρτί, ένα κασετοφωνάκι μαγνητοφώνησης και το χέρι στο κουδούνι λίγες μέρες μετά.

Από την πρώτη συνάντηση, τα καλά προετοιμασμένα ερωτήματα που αναζητούσαν εναγωνίως απαντήσεις έδωσαν τη θέση τους σε ατέρμονους διάλογους αλλά και διαφωνίες. Το τηλέφωνο στο φιλόξενο σπίτι του δεν σταματούσε να κτυπάει. Ήταν ξένοι κυρίως δημοσιογράφοι που ζητούσαν συνεντεύξεις – αιτήματα τα οποία χειριζόταν και βέβαια συνεχίζει να χειρίζεται με μαεστρία έμπειρου συμβούλου επικοινωνίας, η ακούραστη σύντροφος – φύλακας άγγελός του, η Τζώρτζια. Δεν ήταν λίγες οι φορές που η δική μας συνέντευξη διεκόπη για μία κάποιου μέσου κι εν τέλει τροφοδοτήθηκε με υλικό προς συζήτηση.

Καινούργια, λοιπόν, ερωτήματα έπαιρναν τη θέση των αρχικών από τις απαντήσεις που γέμιζαν τη μία μετά την άλλη τις κασέτες για απομαγνητοφώνηση. Το αρχικά αυστηρό πρόγραμμα πήγε περίπατο. Οι δίωρες συναντήσεις εξελίσσονταν σε ολοήμερες γεμάτες από διηγήσεις, αρχειακό υλικό που σκόνιζε τα χέρια και των δυο μας, φωτογραφίες που πήραν το δρόμο της ψηφιοποίησης για να σωθούν από το πολυκαίρισμα. Στα Σάββατα προστέθηκαν και οι Κυριακές. Και ήδη από τον πρώτο μήνα οι Δευτέρες. Πολλές φορές πατήθηκε η παύση στο κασετόφωνο και χρειάστηκε να επαναλάβω ότι όσα ακουστήκαν μέχρι ότου να πατηθεί πάλι το play δε θα τα έγραφα και δε θα τα εκμυστηρευόμουν σε κανέναν ακόμη κι αν περάσουν δεκαετίες. Από πολύ νωρίς αισθάνθηκα ότι κι αν δεν έπαιρνα όλες τις απαντήσεις είχα την τύχη και την ευλογία να πάρω μαθήματα ήθους, να διδαχτώ σχεδόν πια καθημερινά συμπεριφορά που τείνει να ξεχαστεί, να περιθωριοποιηθεί κι ας την έχουμε περισσότερο από άλλοτε ανάγκη. Όπως τα παιδιά του σχολείου που επισκεφτήκαμε μαζί και έκατσα κι εγώ στο πίσω μέρος της σχολικής αίθουσας ακούγοντας τον να τους απαντά ακούραστα για ώρες στα ερωτήματα τους. Κανένα παιδί δεν ζήτησε να βγει έξω ούτε για μισό λεπτό στις τέσσερις και κάτι ώρες συζήτησης που διεκόπησαν από την καθηγήτρια για να συνεχιστεί με τους διδάσκοντες πια το πρόγραμμα εκείνης της μέρας.

«Στις φλέβες του ρέει η αντίσταση και η λεβεντιά. Έτσι εξηγείται η αιώνια νεότητα στη φυσιογνωμία του, παρόλο που εκείνος την αποδίδει στο κληρονομικό χαρακτηριστικό της οικογένειάς του. Στα μάτια του τρεμοπαίζει ακόμη η φλόγα της εφηβείας, της απαξίωσης προς την κυβέρνηση, η φωτιά του αγωνιστικού πνεύματος. Ενενήντα χρόνια σοφίας συσσωρεύονται στους ώμους του και χαρακτηρίζουν το “είναι” του». Τα λόγια αυτά ανήκουν σε μαθήτρια του 4ου Γυμνασίου Πετρούπολης και αναφέρονται στην επίσκεψη του Μανώλη Γλέζου στο σχολείο της, στο πλαίσιο των συστηματικών επαφών που έχει καθιερώσει ο ίδιος με τους μαθητές. Κρατώ ως φυλακτό τη στάση, το ύφος, τον επιτονισμό των λέξεων όταν απευθύνθηκε σε εκείνο το αγόρι που ήταν εμφανές σε όλους μας ότι είχε γοητευτεί από τη Χρυσή Αυγή. Κρατώ και την αντίδραση του παιδιού αμέσως μετά. Πόσα λίγα χρειάζονται για να παλέψουμε φαντάσματα του παρελθόντος που στοιχειώνουν τις καρδιές των νέων σήμερα και εν τέλει πόσο πολλά.

Καθάρια ματιά, σταράτα λόγια.

Δεν θα κάνω λόγο για «αιώνιο έφηβο» - είναι μια φράση που απεχθάνομαι, κι έχω την υποψία ότι την απεχθάνεται και ο ίδιος ο Μανώλης. Και αυτό γιατί, όποιος μιλήσει μαζί του, όποιος παρακολουθήσει την πολιτική του πορεία, τον βίο του -γιατί ο βίος του είναι κατεξοχήν πολιτικός-, αντιλαμβάνεται εύκολα ότι εκείνο που τον ενδιαφέρει και τον απασχολεί πραγματικά, δεν είναι η άθροιση των ετών της ηλικίας κι η όποια υστεροφημία, αλλά το πράττειν. Η δράση. Ο αγώνας για την άποψη. Όχι μόνο τη δική του. Αλλά για να ακουστεί η άποψη του άλλου, του πολίτη, του λαού.

Κανείς, ούτε οι Γερμανοί, ούτε οι βασιλικοί Επίτροποι στα μετεμφυλιοπολεμικά δικαστήρια, ούτε οι διευθυντές των φυλακών από όπου πέρασε, ουδέποτε μπόρεσε να κάμψει τον Γλέζο, δεν κατόρθωσε να τον αποτρέψει από το να πει τη γνώμη του, να διεκδικήσει την ελευθερία της άποψης, όχι ατομικιστικά, αλλά για το σύνολο, για το δίκαιο, για την πατρίδα. Και αυτό δεν είναι θέμα ηλικίας. Αποκαλυπτική η τελευταία του απάντηση στην ερώτηση «αν σήμερα θα έκανε τα ίδια»: «Σήμερα κάνω περισσότερα!»

«Αντίσταση και λεβεντιά» ρέουν λοιπόν στις φλέβες του Μανώλη Γλέζου, δύο χαρακτηριστικά που σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, χρειάζονται στην ελληνική κοινωνία καθώς δέχεται την ολομέτωπη επίθεση των μνημονιακών πολιτικών οι οποίοι εφαρμόζουν τα δύο τελευταία χρόνια οι διαδοχικές κυβερνήσεις Παπανδρέου, Παπαδήμου, Σαμαρά και Βενιζέλου, οι «τοις Τρόικας ρήμασι πειθόμενοι». Η αναζήτηση ενός σταθερού λόγου, ενός σημείου αναφοράς που να λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος, με έφερε στον Γλέζο. Τον μόνο ίσως που μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτό τον ρόλο. Ακριβώς γιατί δεν τον θεωρεί ως «ρόλο», όπως π.χ. οι επαγγελματίες διανοητές, αλλά ως την ίδια του τη ζωή.

Εκ των υστέρων  και ξαναδιαβάζοντας τα λόγια του, καταλαβαίνω καλύτερα το ρόλο του βιώματος στις απόψεις του. Γλέζος σημαίνει δράση. Σύγκρουση. Αντίσταση. Λεβεντιά.
«Αντίσταση και λεβεντιά», όπως ορθά διέκρινε η νεαρή μαθήτρια, αποπνέει άλλωστε και κάθε του κουβέντα.

Γύρω στα μέσα Απριλίου ριχθήκαμε και οι δύο στην προεκλογική μάχη της 6ης Μαΐου, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε το πρώτο άλμα. Καθώς χρόνος δεν υπήρχε - λόγω των διαγραφόμενων νέων εκλογών -  συμφωνήσαμε να κάνουμε μια τελευταία συνάντηση μετά από τις δεύτερες κάλπες, στις 17 Ιουνίου.

Όπως κι έγινε, χωρίς να είναι βεβαίως κι η τελευταία.

Και όπως ήταν φυσικό η συζήτηση εκείνη περιστράφηκε κυρίως στα αίτια της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και σε δυο ιστορίες εξόχως αποκαλυπτικές της «πάστας» του Μανώλη. Είναι δυο ιστορίες που τον έχω ακούσει να επαναλαμβάνει ακούραστα στους μαθητές, στα σχολεία όπου μιλάει. Δυο ιστορίες άξιες καταγραφής γιατί, πέραν του ότι αποτελούν κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, μαρτυρούν και τον τρόπο του σκέπτεσθαι και ενεργείν του αγωνιστή, του δημοκράτη, του αριστερού που λέγεται Μανώλης Γλέζος.

Ορκωμοσία, ανάληψη κοινοβουλευτικών καθηκόντων από κοινού - με αστεία και πειράγματα από εκείνον -, καινούργια ερωτήματα. Το απομαγνητοφωνημένο υλικό είχε ήδη φτάσει τις διακόσιες σελίδες. Από την αρχή είχαμε πει ότι δε θέλαμε δίτομο, ηρωικό κι ευφάνταστο. Φρόντιζε για αυτό άλλωστε η Τζώρτζια με παρεμβάσεις καθοριστικές κάθε είδους, καίριες πολιτικές, φροντίδας αλλά και αυστηρών παρατηρήσεων, όταν «απογειώναμε» την κουβέντα. Της χρωστάμε κι οι δυο για διαφορετικούς λόγους. Η ίδια φρόντισε να περιορίσει με απίστευτη σοφία το υλικό που κρατούσαμε πια στα χέρια μας τυπωμένο. Φρόντισε να μην παρασυρθούμε ενάντια σε αυτό που είχαμε υποσχεθεί ο ένας στον άλλον. Για να το πω με τα λόγια του Μανώλη, δε θέλαμε ένα θυμιατό στη ζωή του και στην προσωπικότητά του. Ας γράψουν άλλοι για αυτό και πιο ύστερα. Άλλωστε, ο ίδιος έχει αρνηθεί δεκάδες τέτοιου είδους προτάσεις: από προτομές μέχρι να δοθεί το όνομα του σε μικρά παιδιά, συγγενών ή μη. Για τα υπόλοιπα, όπως γραμματόσημο με την εικόνα του, δρόμοι, ακόμη και βουνά με το όνομα του δεν ρωτήθηκε. Θα είχε αρνηθεί, όπως τόσες και τόσες φορές. Θέλαμε να μείνουμε αυστηρά στο πολιτικό.

Η συγκυρία από τον Ιανουάριο του 2011 έως και το καλοκαίρι του 2012 ήταν καταιγιστική, για να χρησιμοποιήσω ένα δημοσιογραφικό χιλιοειπωμένο όρο, και  δεν μας έφτανε ούτε ο χρόνος, ούτε το ταλαιπωρημένο κασετόφωνο απομαγνητοφώνησης. Κοινοβούλιο, κινητοποιήσεις, διαλέξεις, ταξίδια, ένα βιβλίο με ποιήματα του Μανώλη για εκείνους που έφυγαν πιο πριν από τη ζωή  και το κείμενο να αλλάζει μορφή κάθε τόσο. Να μπολιάζεται με όλα αυτά κι με άλλα πολλά.

Το ιδρυτικό συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ έθεσε αυτή τη φορά ερωτήματα και από τις δυο πλευρές του τραπεζιού. Έντονες διαφωνίες, ατέρμονες συζητήσεις σε όλο τον προσυνεδριακό διάλογο με αγεφύρωτες τις διαφορές. Και πάλι όμως, το ήθος της λεγόμενης δρακογενειάς παρόν, να δημιουργεί εκείνο το πλαίσιο που δεν επιτρέπει το πολιτικό να γίνει προσωπικό, τον ευτελισμό να τρυπώσει από την πίσω πόρτα, όπως δυστυχώς συμβαίνει αρκετές φορές.

Πλησιάζουμε τις τριακόσιες σελίδες και η επίσκεψη στ’ Απεράθου, στα μουσεία του χωριού και στα ορυχεία του σμυριγλιού διεκδικεί σελίδες. Όπως και οι διηγήσεις κάτω από το γιασεμί της αυλής με αξιώτικο τσίπουρο για το μπάρμπα-Μιχάλη και το γιατρό Σιγανό, για το Φλώριο και τη Μαρουδίτσα, για τον Νίκο, τη Μπούμπα και τον πατριό του. Για τη μάνα του τη δασκάλα και τον πατέρα του, που έφυγε νωρίς, για τα παιδιά και τα εγγόνια. Το ίδιο και η επίσκεψη στη Βιάννο για τις γερμανικές οφειλές και τις εκδηλώσεις μνήμης και τιμής στο Ολοκαύτωμα.

Κάπως, κάπου πρέπει να μπει τέλεια. Τουλάχιστον στο χαρτί.

Το βιβλίο κλείνει με ένα παράρτημα με τρία κείμενα, που φωτίζουν τον πολιτικό Γλέζο (η ομιλία του κατά τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης Σαμαρά), τον διανοητή Γλέζο (η ομιλία του κατά την ανακήρυξή του σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών το 2008) και τέλος, τα γεγονότα του 1917, στην πατρίδα του Μανόλη, στ’ Απεράθου. Κατά τη γνώμη μου αυτά τα γεγονότα είναι αποκαλυπτικά της νοοτροπίας, της ψυχής, με την έννοια που ορίζει την psyché η αναλυτική ψυχολογία, ως το σύνολο δηλαδή των συνειδητών και μη εκδηλώσεων της ανθρώπινης προσωπικότητας και διάνοιας. Όποιος θέλει πραγματικά να κατανοήσει τον πυρήνα της σκέψης του Γλέζου, πρέπει να σκύψει ευλαβικά στα γεγονότα του 1917 στ’ Απεράθου. Εξ ου και η αναπαραγωγή του συγκεκριμένου υλικού, των μελετών που παρουσιάζουν  με λεπτομέρειες τα συμβάντα που έφεραν αντιμέτωπους τους ντόπιους με τους στρατιώτες του Βενιζέλου, και εξηγούν πολλά για τη γενέτειρα γη του Γλέζου.

Μια λεπτομέρεια που μπορεί  να μη λέει και τίποτε. Στη διάρκεια μιας κουβέντας μας, στις 25 Ιουνίου, στην αυλή στην Αθήνα λίγο πριν ξεκινήσουμε, ένα κοτσύφι, σφύζοντας από ζωή δεν έβαζε γλώσσα μέσα, σε βαθμό που σκεφτόμασταν να αλλάξουμε θέση. Δυσφορούσα. Το κασετόφωνο φοβόμουν ότι δε θα καταγράψει τη φωνή του Μανώλη που εκείνη την περίοδο ταλαιπωριόταν ακόμη από μια περιπέτεια του χειμώνα. Και όμως. Σαν πήγα σπίτι και έβαλα να ακούσω τη συζήτηση το άκουσμα ήταν συγκινητικό. Η μελωδία του κελαϊδήματος συνόδευε τη βραχνή εξιστόρηση σπουδαίων πραγμάτων και μύχιων σκέψεων που δεν βρήκαν θέση σε τούτο το βιβλίο, γιατί δεν έπρεπε. Και έμεινε η συνήχηση αρμονική παρηγοριά για εκείνες τις ώρες που δε θα γίνουν μελάνη και τυπωμένο χαρτί. Μα το ταίριασμα της φωνής του Μανώλη με το τραγούδι του κοτσυφιού είναι ενδεικτικό πολλών για όσους γνωρίζουν τον Γλέζο. Με δόση υπερβολής ίσως για εκείνους που στέκονται στο 19χρονο που κατέβασε τη σημαία των ναζιστών, σηματοδοτεί τη σχέση του Μανώλη με τη φύση και τα ζωντανά.  Με τη γη και τη θάλασσα. Με το πάτημα γερά στο χώμα για το χορό και το αναπετάρισμα.

Μας προβλημάτισε περισσότερο ίσως κι από όσο μπορούσαμε αρχικά να φανταστούμε η επιλογή του τίτλου για τη συζήτησή μας στο εξώφυλλο της έκδοσής της. «Στους ανεφανούς της καρδιάς μας ήσουνα και μας ήκουες;», «Μ. Γλέζος, για την Άμεση Δημοκρατία», «Μ. Γλέζος: για τον λαό, με τον λαό», «Μια κουβέντα με τον Μανώλη Γλέζο». Κάθε επιλογή σημαίνει αναπόφευκτα αποκλεισμό όλων των άλλων, εξ ου και η δυσκολία. Ελπίζω πάντως ότι ο τίτλος που επιλέχτηκε  τελικά να μην προδίδει το ύφος και την ουσία των όσων μοιράστηκε ο Μανώλης.

Και μια μικρή συμβουλή, η οποία συμπυκνώνει και τον τρόπο που γράφτηκε αυτό το βιβλίο: άναρχα εν τέλει. Μπορεί ο αναγνώστης να αρχίσει να το διαβάζει όπως θέλει, από τη μέση, από το τέλος… Όπως και να ναι, δεν χάνεται το νήμα της αφήγησης – γιατί ο Γλέζος είναι μεγάλος μάστορας στην αφήγηση, καθώς κατέχει την τέχνη να οδηγεί τον συνομιλητή του έξω από την πεπατημένη, να του ανοίγει νέους ορίζοντες, νέες, μη αναμενόμενες, οπτικές. Όποια άκρη κι αν τραβήξει ο αναγνώστης, είναι βέβαιο ότι θα είναι γόνιμη.

Τέλος, και από εδώ, ένα μεγάλο «ευχαριστώ» στον Μανώλη για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε, για το ότι δεν τσιγκουνεύτηκε το χρόνο του και μου άνοιξε την καρδιά και το νου του. Και βέβαια ένα εξίσου μεγάλο «ευχαριστώ» στην Τζώρτζια, χωρίς τη βοήθεια της οποίας, τίποτε δεν θα είχε γίνει. 

http://tvxs.gr/

Οι Financial Times «ερωτεύτηκαν» τον Θεοδωράκη

Μετά από το εγχώριο μιντιακό κατεστημένο έρχεται και το διεθνές για να σιγοντάρει τον Σταύρο Θεοδωράκη. Οι «Financial Times» δημοσιεύουν εκτενές αφιέρωμα στον πρώην δημοσιογράφο και νυν επικεφαλής του Ποταμιού, τον οποίο παρομοιάζουν με τον Μπέπε Γκρίλο στο πιο…σοβαρό του. Η βρετανική εφημερίδα στέκεται ακόμα και στον τρόπο ντυσίματος του κ. Θεοδωράκη, με τα t-shirt και τα τζιν παντελόνια, αλλά και το σακίδιο.

«Γιος κρητικού αστυνομικού, ο 50χρονος Σταύρος Θεοδωράκης θέλει να τονίσει ότι αντίθετα με τους περισσότερους έλληνες πολιτικούς οι οποίοι είτε κληρονομούν την πολιτική καριέρα των γονιών τους, είτε προέρχονται από τον χώρο του συνδικαλισμού εκείνος είναι ένας από τους πολλούς, που ξεκίνησε να δουλεύει από τα εφηβικά του χρόνια στον ιδιωτικό τομέα. Όπως και ο Μπέπε Γκρίλο στην Ιταλία, ο Σταύρος Θεοδωράκης, χρησιμοποίησε την φήμη που απέκτησε από την τηλεόραση για να προωθήσει τον εαυτό του στην πολιτική σκηνή. Όμως, αντίθετα με τον Γκρίλο, δεν είναι κωμικός αλλά ένας σοβαρός δημοσιογράφος που έχει καλύψει πολλά θέματα της ελληνικής επικαιρότητας».

Ο ίδιος ο κ. Θεοδωράκης ισχυρίζεται στο ρεπορτάζ πως αισθανόταν αδύναμος ως δημοσιογράφος και γι’ αυτό στράφηκε στην πολιτική για να αλλάξει τα πράγματα: «Οι άνθρωποι αισθάνονται ότι το παλιό σύστημα έχει αποτύχει. Σε αυτή την φάση η Ελλάδα δεν χρειάζεται αριστερές ή δεξιές ιδέες. Χρειάζεται λογικές λύσεις. Πρέπει να γίνει προτεραιότητα η προστασία όσων είναι σε ανάγκη».

Οι γενικόλογες προτεραιότητες Θεοδωράκη είναι τρεις: να μειώσει τη φοροδιαφυγή, να φτιάξει ικανή διοίκηση και να δημιουργήσει ευκαιρίες για τους νέους, που τώρα φεύγουν στο εξωτερικό.

Ερωτηθείς δε από τους «FT αν το Ποτάμι χρηματοδοτείται από συγκεκριμένους επιχειρηματίες, ο κ. Θεοδωράκης απάντησε πως οι οικονομικές του δυνάμεις είναι μικρές: «Τα βγάζουμε πέρα από μικρές δωρεές πολλών ανθρώπων και δεν πληρώνουμε μισθούς. Δεν έχουμε μεγάλα έξοδα σε ασφάλεια ή οχήματα και όποιος δουλεύει για εμάς είναι εθελοντής».

http://www.koutipandoras.gr/