Το μεγαλύτερο βάρος καλούνται να καλύψουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, έμποροι – καταστηματάρχες, αλλά και επιστήμονες, οικονομολόγοι, δικηγόροι, γιατροί, δημοσιογράφοι και μηχανικοί, με δραστικές αλλαγές στα συνταξιοδοτικά δικαιώματατους.
Οι 13 ριζικές ανατροπές που φέρνει το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο και τις οποίες συνοψίζουν τα Νέα έχουν ως εξής:
1) Κύριες συντάξεις. Μειωμένες κατά 30% θα είναι οι νέες συντάξεις (αφορά όσους συνταξιοδοτηθούν μετά τη δημοσίευση του νόμου) που θα υπολογίζονται πλέον με βάση τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης και με βάση ολόκληρο τον ασφαλιστικό βίο. Θα κυμαίνονται από 400 έως 1.200 ευρώ τον μήνα. Θα είναι μειωμένες έως και 30% για τους ασφαλισμένους με πάνω από 30 χρόνια ασφάλισης και μέσο συντάξιμο μισθό πάνω από 1.500 ευρώ. Αντίθετα, ωφελούνται οι συνταξιούχοι με λίγα έτη ασφάλισης (μέχρι και 25) και εισόδημα μέχρι 1.000 ευρώ τον μήνα. Οι ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις θα έχουν περίοδο χάριτος για δυόμισι έτη ακόμα, καθώς θα συνεχίσουν να καταβάλλονται στο ύψος που είχαν διαμορφωθεί στις 31/12/2014 (σύμφωνα με τις τότε ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις) και μέχρι τις 31/12/2018. Από 1/1/2019, εφόσον το καταβαλλόμενο ποσό των συντάξεων αυτών είναι μεγαλύτερο από αυτό που προκύπτει από τον υπολογισμό τους, το επιπλέον ποσό εξακολουθεί να καταβάλλεται στον δικαιούχο ως προσωπική διαφορά, συμψηφιζόμενο κατ’ έτος και μέχρι την πλήρη εξάλειψή του, με την εκάστοτε αναπροσαρμογή των συντάξεων. Στη σπάνια περίπτωση που το καταβαλλόμενο ποσό των συντάξεων είναι μικρότερο από αυτό που προκύπτει από τον υπολογισμό τους, τότε δίνεται αύξηση με δόσεις. Δηλαδή η σύνταξη προσαυξάνεται κατά το ένα πέμπτο της διαφοράς σταδιακά και ισόποσα εντός πέντε ετών από την ολοκλήρωση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής. Οι συντάξεις όσων καταθέτουν αίτηση συνταξιοδότησης μέχρι την ημερομηνία έναρξης του νόμου υπολογίζονται βάσει των διατάξεων που ίσχυαν έως τις 31/12/2014.
2)Επικουρικές συντάξεις. Το πλέγμα προστασίας (άθροισμα κύριας και επικουρικής) ορίζεται στα 1.170 ευρώ καθαρά (1.300 μεικτά), ενώ αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο το υπερβάλλον ποσό (που ξεπερνά τα 1.170 ευρώ) να μηδενιστεί σε περιπτώσεις συντάξεων με υψηλό ποσοστό αναπλήρωσης, με αποτέλεσμα αυτή η κατηγορία των συντάξεων να υποστεί μείωση έως και 40%.
3) Εθνική σύνταξη. Το κυβερνητικό νομοσχέδιο εισάγει εθνική σύνταξη 384 ευρώ για όσους θα έχουν στο εξής από 20 έτη ασφάλισης και άνω. Για περιπτώσεις συνταξιοδότησης με λιγότερα έτη η εθνική σύνταξη θα είναι μικρότερη κατά 2% για κάθε έτος πριν από το 20ό.
4) Συντάξεις αναπηρίας. Τα 384 ευρώ θα λαμβάνουν μόνο όσοι έχουν ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω. Με ποσοστό αναπηρίας από 67% έως και 79,99% χορηγείται το 75% της εθνικής σύνταξης, ενώ με ποσοστό αναπηρίας από 50% έως 66,99% θα χορηγείται το 50%.
5) Συντάξεις χηρείας. Όσον αφορά τις συντάξεις χηρείας, εισάγονται αυστηρότερες προϋποθέσεις για τη χορήγησή τους. Συγκεκριμένα, τίθεται ως όριο ηλικίας τα 55 έτη. Δηλαδή αν ο επιζών σύζυγος έχει συμπληρώσει το 52ο έτος της ηλικίας του δικαιούται σύνταξη για διάστημα τριών (3) ετών, μετά την πάροδο των οποίων η καταβολή σύνταξης αναστέλλεται μέχρι τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας του. Εφόσον δεν έχει συμπληρώσει το 52ο έτος της ηλικίας του κατά τον ως άνω χρόνο, δικαιούται σύνταξη μόνο για διάστημα τριών (3) ετών. Οι συντάξεις χηρείας καταβάλλονται κανονικά αν ο επιζών σύζυγος έχει ανήλικα ή ανάπηρα παιδιά ή παιδιά που σπουδάζουν έως 24 ετών ή είναι ανίκανος για την άσκηση βιοποριστικού επαγγέλματος κατά ποσοστό 67% και άνω. Για πρώτη φορά περιορίζεται και το ποσοστό της σύνταξης αν υπάρχει μεγάλη διαφορά ηλικίας μεταξύ των συζύγων. Αν η διαφορά ηλικίας μεταξύ του αποβιώσαντος και της συζύγου του, αφαιρουμένου του διαστήματος του γάμου τους, είναι μεγαλύτερη από δέκα έτη, η σύνταξη του επιζώντος συζύγου υφίσταται, για κάθε πλήρες έτος διαφοράς, μείωση που καθορίζεται σε:
- 1% για τα έτη από το 10ο και το 20ό έτος.
- 2% για τα έτη από το 21ο έως το 25ο έτος.
- 3% για τα έτη από το 26ο έως το 30ό έτος.
- 4% για τα έτη από το 31ο έως το 35ο έτος.
- 5% για τα έτη από το 36ο και άνω.
6) ΕΚΑΣ. Καταργείται το ΕΚΑΣ από 1/1/2020. Από 1/1/2016 και έως τις 31/12/2019 η δαπάνη θα μειώνεται μέσω της αυστηροποίησης των εισοδηματικών κριτηρίων και κάθε χρόνο θα χάνει το ΕΚΑΣ ένα ποσοστό χαμηλοσυνταξιούχων έως ότου μηδενιστεί τελείως.
7) Εφάπαξ. Απώλειες 12-15%, εκτός των μνημονιακών περικοπών που έχουν ήδη υποστεί, θα δουν στο εφάπαξ τους οι ασφαλισμένοι αλλά και οι συνταξιούχοι που αποχώρησαν από 1/9/2013 εξαιτίας του νέου μαθηματικού τύπου.
8) Εισφορές. Οι αυξήσεις στις εισφορές είναι τόσο μεγάλες που καθιστούν αναπόφευκτη τη συσσώρευση χρεών προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Συγκεκριμένα πρόκειται για τις εξής:
- Εισφορά 7% μισθωτών - εργοδοτών για το ΕΤΕΑΠ από 1/6/2016.
- Εισφορά 7% των αυτοαπασχολουμένων για το ΕΤΕΑΜ από 1/6/2016.
- Εισφορά 20% επί του εισοδήματος των επαγγελματιών και επιστημόνων από 1/1/2017.
- Εισφορά 14% επί του εισοδήματος των αγροτών από 1/1/2017.
- Εισφορά 6,9% επί του εισοδήματος των επαγγελματιών υπέρ του ΕΟΠΥΥ.
- Εισφορά 7,1% επί των αποδοχών των μισθωτών υπέρ του ΕΟΠΥΥ.
- Εισφορά 6% στις κύριες συντάξεις υπέρ του ΕΟΠΥΥ (ισχύει από 1/7/2015).
- Εισφορά 6% στις επικουρικές συντάξεις υπέρ του ΕΟΠΥΥ (ισχύει από 1/7/2015).
9) Μερίσματα. Καθιερώνεται νέος τρόπος υπολογισμού για το μέρισμα του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων (με αναπροσαρμογή και των παλαιών δικαιούμενων μερισμάτων) με μειώσεις που ξεπερνούν το 35%.
10) Απασχόληση συνταξιούχων. Στις περιπτώσεις απασχόλησης συνταξιούχων η κύρια και η επικουρική σύνταξη περικόπτεται κατά 60%, χωρίς καμιά πρόβλεψη για μικρότερο ποσοστό στις περιπτώσεις χαμηλοσυνταξιούχων.
11) Προσωρινή σύνταξη. Αυστηροποιούνται οι προϋποθέσεις για την προσωρινή σύνταξη. Προβλέπεται ότι δεν μπορεί να χορηγηθεί προσωρινή σύνταξη αν δεν έχει ολοκληρωθεί η αναγνώριση - εξαγορά των πλασματικών ετών που προϋποθέτει καταβολή χρημάτων. Επιπλέον οι προσωρινές συντάξεις θα κυμαίνονται μεταξύ 384 και 768 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι θα υποστούν μειώσεις υψηλόμισθοι του ιδιωτικού τομέα, ΔΕΚΟ και τραπεζών που δικαιούνται σήμερα προσωρινή σύνταξη ίση με το 80% της οριστικής σύνταξης που θα τους χορηγηθεί.
12) Πρόωρη συνταξιοδότηση. Δραματικές μειώσεις θα υποστούν όσοι τολμήσουν να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα, πριν από το όριο πλήρους συνταξιοδότησης. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι η μείωση της εθνικής σύνταξης προκειμένου για τους ασφαλισμένους που παίρνουν μειωμένη σύνταξη λόγω γήρατος ανέρχεται σε 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται για τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης. Επιπλέον, το αναλογικό ποσό θα μειωθεί κατά 10% λόγω του πέναλτι.
13) Πλαφόν σύνταξης. Μειώνεται περισσότερο το πλαφόν για την κύρια σύνταξη στα 2.000 ευρώ μεικτά αντί για 2.304 που προβλεπόταν αρχικά. Ωστόσο, με βάση την ισχύουσα «οροφή» που προβλέπει ανώτατο ποσό σύνταξης 2.703 ευρώ μηνιαίως, το μαχαίρι στην ανώτατη σύνταξη ανέρχεται στο 26%. Πλέον η ανώτατη σύνταξη θα είναι 2.000 ευρώ μεικτά. Το καθαρό ποσό προ φόρων, αν αφαιρεθούν οι κρατήσεις υπέρ υγείας και ΑΚΑΓΕ, πέφτει στα 1.800 ευρώ.