Το ανόητο τανγκό της θεαματικότητας

Το «καθημερινό σόου το οποίο οι καθημερινοί θεατές συνήθισαν πολύ εύκολα» το βλέπουμε εδώ και περίπου δυο μήνες μπροστά μας.

«Τακτικοί τηλεθεατές» στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ – συνήθισαν κι αυτοί πια. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO

γράφει ο Γιάννης Παντελάκης

 

«Αυτή η υπόθεση δεν μου φαίνεται πως χρειάζεται σχόλια, είναι μόνο ένα δείγμα του καθημερινού “σόου” το οποίο οι τακτικοί τηλεθεατές συνήθισαν πολύ εύκολα... Εδώ γεννιέται ένα ερώτημα: ποιες κολακείες, ποιες ψεύτικες υποσχέσεις οδήγησαν ένα μεγάλο μέρος των Ιταλών να διολισθήσουν στην πιο τραγική υποβάθμιση, που δεν είναι άλλη από την άγνοια εκείνου που κοιτάζει δίχως να βλέπει, που ακούει δίχως να καταλαβαίνει, και αδυνατεί να κρίνει τους άλλους και τον ίδιο του τον εαυτό. Είναι μια σοβαρότατη πολιτισμική καταστροφή και η αριστερά αγνόησε, εξαιτίας του κομφορμισμού και της μωρία της, το πολιτισμικό πρόβλημα κατά τη γέννησή του και το μετέθεσε, με την ψευδαίσθηση ότι θα μπορούσε να χορέψει με ίσους όρους το ανόητο τανγκό της θεαματικότητας».

Μπερνάρντο Μπερτολούτσι*

ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟΝ κόσμο έχουν συμβεί και έχουν γραφτεί όλα ή σχεδόν όλα και αν μάταια έχουμε συχνά την εντύπωση του νέου, του πρωτότυπου, του καινούργιου, του εντυπωσιακού, δεν πρόκειται παρά για μια ακόμα ψευδαίσθηση.

Το μακρινό 2002 ο σπουδαίος σκηνοθέτης έγραφε, ανάμεσα στα άλλα, και τα προαναφερθέντα, σχολιάζοντας το φαινόμενο Μπερλουσκόνι που είχε κυριαρχήσει στην πολιτική ζωή της Ιταλίας: σάρωνε στην κοινωνία της γειτονικής χώρας και η απήχησή του ξεπερνούσε τα στενά όρια των παραδοσιακών συντηρητικών ψηφοφόρων – πρώτη φορά οι Ιταλοί δεν ψήφισαν έναν πολιτικό. Τότε γράφτηκαν εκατομμύρια λέξεις για να εξηγήσουν το πρωτόγνωρο φαινόμενο ενός πάμπλουτου μεγιστάνα των ΜΜΕ που κατέβαινε στην πολιτική και κέρδιζε με εντυπωσιακό τρόπο.

Αυτά συνέβησαν είκοσι ένα χρόνια πριν, αλλά, αν διαβάσει κάποιος προσεκτικά όσα γράφει στο κείμενό του ο Μπερτολούτσι, θα καταλάβει εύκολα ότι θα ταίριαζαν σε αυτό που ζει η χώρα, ιδιαίτερα ο ΣΥΡΙΖΑ αυτές τις μέρες. Αρκεί απλώς να αντικατασταθούν συγκεκριμένες λέξεις με άλλες, καταλληλότερες. Τότε η εικόνα θα ολοκληρωθεί και θα μοιάζει σαν ο Μπερτολούτσι να είχε γράψει για όσα συμβαίνουν στη χώρα μας τώρα.

Στον Κονφορμίστα του Μπερτολούτσι ήρωας της ταινίας είναι ένας τύπος που εμφανίζεται πρόθυμος να θυσιάσει όλες τις αξίες που είχε για να δημιουργήσει αυτό που λένε «κανονική ζωή». Αυτό ακριβώς συνέβη με τον ΣΥΡΙΖΑ…

Το «καθημερινό σόου το οποίο οι καθημερινοί θεατές συνήθισαν πολύ εύκολα» το βλέπουμε εδώ και περίπου δυο μήνες μπροστά μας, μας το προσφέρει ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος αγνοεί και ξεπερνάει παραδοσιακές κομματικές λειτουργίες (οι οποίες σε έναν βαθμό διασφαλίζουν το ότι δεν θα γίνουν παρεκτροπές από την κεντρική πολιτική ιδέα του φορέα) και ακολουθεί τον αδιαμεσολάβητο τρόπο επικοινωνίας με την κοινωνία. Και παράγει πολλά διαφορετικά σόου που σίγουρα έχουν σκηνοθετικό ενδιαφέρον.

Ας θυμηθούμε μερικά από αυτά: «με λένε Στέφανο», η επίσκεψη στη Μακρόνησο, η σκηνή που βάζει γαλότσες, φτυαρίζει τις λάσπες και αγκαλιάζει με αδελφικό ενδιαφέρον κατοίκους στις πληγείσες από τις πλημμύρες περιοχές της Θεσσαλίας, η τηλεοπτική ξενάγηση στο γραφείο του στη Βουλή – υπάρχουν κι άλλα, πολλά μικρά σόου από τα οποία απουσιάζει η πολιτική και κυριαρχεί η εικόνα. Όλα, όπως είναι φυσικό, καταγράφονται από μια τηλεοπτική κάμερα της οποίας οι «τακτικοί τηλεθεατές» στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ – συνήθισαν κι αυτοί πια.

Όπως ο Μπερτολούτσι, πολλοί αναρωτιόμαστε σήμερα ποια είναι εκείνα αρνητικά φορτία που έκαναν χιλιάδες ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ να επιλέξουν τον Κασσελάκη και να οδηγήσουν το κόμμα τους στη σημερινή τραγελαφική κατάσταση απώλειας της πολιτικής τους ταυτότητας, το μετέτρεψαν σε έναν απολιτικό φορέα και το αποξένωσαν ακόμα περισσότερο από τις ιδεολογικές αναφορές που είχε.

Και επειδή πρόκειται για ένα κόμμα που επικαλείται το αριστερό πρόσημο, ο Μπερτολούτσι έχει απάντηση και γι’ αυτό. Γράφει για την αριστερά «που, αγνόησε εξαιτίας του κομφορμισμού και τη μωρία της, το πολιτισμικό πρόβλημα κατά τη γέννησή του». Ο συγχρωτισμός με τους ΑΝ.ΕΛ., ο λαϊκισμός, η απουσία αυτοκριτικής, ο αρχηγισμός, ο αξιακός κώδικας της αριστεράς που πέταξαν στα σκουπίδια, όλα αυτά προκάλεσαν ένα πολιτισμικό πρόβλημα σε μια αριστερά που ποτέ δεν είχε αντιμετωπίσει κάτι αντίστοιχο. Προσπάθησε κι αυτή να χορέψει το «ανόητο τανγκό της θεαματικότητας» και αυτοκτόνησε.

Στον Κονφορμίστα του Μπερτολούτσι ήρωας της ταινίας είναι ένας τύπος που εμφανίζεται πρόθυμος να θυσιάσει όλες τις αξίες που είχε για να δημιουργήσει αυτό που λένε «κανονική ζωή». Αυτό ακριβώς συνέβη με τον ΣΥΡΙΖΑ…

*Ο ύπνος της λογικής, εκδόσεις Νάρκισσος.