Δεν μας μιλάνε οι νεκροί στον ύπνο μας, μητέρα

“Είναι αμίλητη, Δεν μου έχει μιλήσει ποτέ. Την ακούω να μιλάει χωρίς να μιλάει. Δεν μας μιλάνε οι νεκροί που έρχονται στον ύπνο μας, δεν μας μιλάνε.

● Είχατε πιο στενή σχέση με τη μητέρα σας;

Έτσι γίνεται. Η μητέρα είναι η βάση, είναι ο άξονας που όλα γυρίζουν γύρω του.

● Γι’ αυτό και σας «επισκέπτεται» πιο συχνά…

Ναι. Όταν μου μιλάει δεν ανοίγει το στόμα της. Στα όνειρα ακούμε εκείνα που σκέφτονται οι νεκροί.”

~

Ο Μάνος Ελευθερίου, 80 χρονών, στην τελευταία του συνέντευξη

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

1966, Εθνική οδός Κέηπ Τάουν-Γιοχάνεσμπουργκ

Στο πίσω κάθισμα της ασημί μερσεντές κάθονται ο Πέτρος, έξι χρονών, και ο μεγαλύτερος αδελφός του, ο Νίκος. Τσακώνονται για ένα κόμιξ της DC.

Ο πατέρας οδηγάει. Εκνευρισμένος απ’ τις φωνές ανάβει τσιγάρο. Η μητέρα τον βλέπει. Λύνει τη ζώνη της και γυρίζει προς τα πίσω.

“Μπορείτε να σταματήσετε;” τους λέει.

“Δεν μου το δίνει. Είναι η σειρά μου”, λέει ο Πέτρος.

“Δεν είναι”, κάνει ο Νίκος.

“Είναι. Είπες ότι θα διαβάσεις μία ιστορία και θα μου το δώσεις.”

“Δεν την τέλειωσα ακόμη.”

“Την τέλειωσες, σε είδα.”

“Παιδιά… Παιδιά! Ενοχλείτε τον πατέρα σας που οδηγάει.”

“Δεν μου το δίνει.”

“Δεν τέλειωσα. Κι εσύ δεν ξέρεις ούτε να διαβάζεις.”

“ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΤΩΡΑ!”

Τα παιδιά σταματούν. Η μητέρα γυρνάει μπροστά. Ο Πέτρος μουτρώνει. Ο Νίκος τον κοιτάει και τον κοροϊδεύει.

“Cafri”, κάνει ο Πέτρος.

Ο πατέρας εξοργισμένος κοιτάει πίσω.

“Τι ‘ν’ αυτά που λες; Δεν θέλω ν’ ακούω απ’ τα παιδιά μου ρατσιστικά…”

Δεν προλαβαίνει να τελειώσει τη φράση. Ενώ κοιτάει πίσω η μερσεντές μπαίνει στη δεξιά λωρίδα.

“ΓΙΩΡΓΟ!” είναι η τελευταία λέξη που λέει η μητέρα.

Το αυτοκίνητο που τους προσπερνάει από δεξιά κορνάρει για να μην τρακάρουν. Ο πατέρας στρέφει απότομα το τιμόνι αριστερά. Χάνει τον έλεγχο. Η μερσεντές χτυπάει στο κράσπεδο και απογειώνεται. Κάνει τρεις τούμπες και εκατό μέτρα μέχρι να σταματήσει.

~~{}~~

Τον Ιούλιο του 1996 είχα κλείσει δεκαεφτά μήνες στον Ναύσταθμο Σούδας. Μετρούσα 58+σήμερα. Συνέχιζα να είμαι στα μαγειρεία, αλλά ήμουν τόσο παλιός, που δεν χρειαζόταν να κάνω τίποτα. Ούτε καν να κουρεύομαι. Απλώς περίμενα την απόλυση. Ευτυχισμένες μέρες.

Είχε μπει μόλις η καινούρια σειρά, η 96Δ, κι είχαν φέρει τα στραβάδια για τις αγγαρείες. Ο Πολάκης, που ήταν και λιγάκι σαδιστής, τους έβαλε να καθαρίσουν όλες τις λαμαρίνες απ’ την αρχή.

Ταΐζαμε χίλιους ανθρώπους κάθε μέρα. Υπήρχαν πολλές βρώμικες λαμαρίνες.

Τους κοιτούσα να τρίβουν, ενώ έπινα τον καφέ μου και διάβαζα την Ιστορία της Αναρχίας, του Νορντάου. Δεν ήμουν και πολύ αλληλέγγυος, το παραδέχομαι, αλλά όπως να το δεις οι παλιοί δεν κάνουν αγγαρείες.

Παρατήρησα ανάμεσα στους νέους κι έναν παππού. Παππούδες λέγαμε όλους εκείνους που ήταν πάνω από τριάντα και υπηρετούσαν. Εκείνος είχε μισή καράφλα, γυαλιά και κοιλιά. Ήταν αντιπροσωπευτικό δείγμα παππού.

Παραδόξως έτριβε τις λαμαρίνες με πολύ περισσότερο ζήλο απ’ τους άλλους, σαν να το απολάμβανε.

Κάποια στιγμή πέρασε δίπλα μου για να πάει στην τουαλέτα. Είδε τι διάβαζα.

“Νορντάου, ε; Πρέπει να διαβάσεις και Χάουαρντ Ζιν. Είναι πολύ πιο έγκυρος”, μου είπε ο παππούς.

Στο στρατό δεν ήταν εύκολο να βρεις άνθρωπο για να μιλήσεις. Έτσι του είπα ν’ αφήσει για λίγο τις λαμαρίνες και να κάτσει να τον κεράσω καφέ.

“Πρώτα θα βοηθήσω τους άλλους να τελειώσουν. Μετά καθόμαστε”, μου είπε και γύρισε γρήγορα στη δουλειά του.

Μου άρεσε ο τρόπος του. Πήγα κι εγώ εκεί.

“Περιμένετε να σας δείξω ένα κόλπο για να καθαρίζουν στο μισό χρόνο”, τους είπα.

Η σκόνη για τα ρούχα διαλύει πιο γρήγορα τα λίπη. Αυτά τα μαθαίνεις με τον καιρό.

~~

Κάτσαμε με τον Πέτρο στο εστιατόριο.

“Λοιπόν”, του είπα, “πόσων χρονών είσαι;”

“Θα γίνω τριάντα έξι σ’ ένα μήνα.”

“Τριάντα έξι!” (εγώ ήμουν μόλις είκοσι δύο) “Και γιατί μπήκες τώρα; Ανυπόταχτος;”

“Εξάμηνο θα κάνω. Σπούδαζα μέχρι πέρσι, στο Σικάγο.”

“Τριάντα έξι και σπούδαζες; Τι είσαι; Καρδιοχειρουργός ή πυρηνικός φυσικός;”

“Το δεύτερο”, είπε ο Πέτρος.

Το είχα πει για πλάκα. Ήταν η πρώτη φορά που γνώριζα έναν πυρηνικό φυσικό -και η τελευταία ως τώρα. Για να είμαι ειλικρινής δεν τον πίστεψα. Αλλά ρώτησα στο οπλονομείο και μου το επιβεβαίωσαν.

Αυτό είναι ένα απ’ τα παράλογα του στρατού -μήπως και της ελληνικής κοινωνίας; Να έχεις έναν πυρηνικό φυσικό και να τον βάζεις στα μαγειρεία να τρίβει λαμαρίνες.

Εκείνου του άρεσε να κάνει χειρωνακτικές εργασίες, να καθαρίζει τουαλέτες, να κάνει μάπα και ματσακόνι. Δεν ήθελε δουλειά γραφείου.

Μόνο μια φορά μίλησε για τις σπουδές του στους ανώτερους. Όταν κάποιος υπαξιωματικός πενηντάρης τον πρόσβαλε. Ο Πέτρος του είχε απαντήσει: “Κύριε Χατζηπανάγο. Εγώ με την ευφυία και τα πτυχία που έχω αν ήμουν στην ηλικία σας, στο ελληνικό ναυτικό, θα ήμουν τουλάχιστον αντιναύαρχος.”

Έφαγε μερικές μέρες φυλακή γι’ αυτό.

~~

Μου άρεσε πολύ να συζητάω με τον Πέτρο. Δεν ήταν μόνο σπουδαγμένος, ήταν μορφωμένος άνθρωπος. Ήξερε από μουσική και κινηματογράφο, είχε διαβάσει πολλή λογοτεχνία, κι είχε ζήσει κι έντονη ζωή.

Αλλά την σημαντικότερη κουβέντα την κάναμε την νύχτα που πήραμε μαζί το πλοίο για Αθήνα, αυτός σουκού, εγώ άδεια απολύσεως.

Το Βενιζέλος έφευγε απ’ τη Σούδα στις οκτώ το βράδυ κι έφτανε Πειραιά το πρωί. Ήταν καλό πλοίο για φαντάρους. Ήταν μεγάλο κι είχε πολλές καβάντζες για να στρώσεις σλίπινγκ μπαγκ και να κοιμηθείς -ακόμα και τον χειμώνα.

Το καλοκαίρι, με τις τουρίστριες να κοιμούνται παντού γύρω στο κατάστρωμα, ήταν ιδανικό μέρος.

~~

Είχα εφοδιαστεί για το ταξίδι. Ενάμιση κιλό ρακί, που μου έφερνε ένας πολίτης του ναυσταύθμου, ο κυρ Μανώλης -καλά να είναι αν ζει ακόμα. Ρακί πιο διάφανη κι από νερό. Όσο κι αν έπινες την άλλη μέρα ξυπνούσες χωρίς πονοκέφαλο.

Κάτσαμε με τον Πέτρο στο κατάστρωμα, έβγαλα και τα σάντουιτς που είχα καβαντζώσει απ’ το μαγειρείο, ανοίξαμε τη ρακί και πιάσαμε την κουβέντα. Πίναμε απ’ το μπουκάλι κι οι δύο. Με τέτοια περιεκτικότητα σε αλκοόλ δεν φοβάσαι μικρόβια.

Στην αρχή θυμάμαι ότι μιλάγαμε για κβαντομηχανική. Δεν κατάλαβα τίποτα. Μου πρότεινε εκλαϊκευμένα βιβλία να διαβάσω για το θέμα, όπως το “Η Αλίκη στη χώρα των κβάντων”.

Μετά ξεκίνησα να του λέω ότι κάθε μαθηματική επινόηση των ανθρώπων είναι ψευδαίσθηση -είχα αρχίσει να μεθάω. Ακόμα και το 1+1=2 είναι κατά συνθήκη. Γιατί ισχύει μόνο αν μπορούμε να ορίσουμε το 1, τη μονάδα. Και στη φύση δεν υπάρχει τίποτα που δεν μπορεί να διαιρεθεί σε μικρότερα κομμάτια.

Έλεγα ανοησίες ενός 22χρονου-θέλω-να-γίνω-συγγραφέας. Ο Πέτρος γελούσε.

~~

Κάποια στιγμή μες στη νύχτα με ρώτησε μήπως είχα και τίποτα άλλο μαζί μου. Κατάλαβα ότι εννοούσε φούντα. Όλοι στο ναύσταυθμο την έπιναν. Ακόμη κι οι υπαξιωματικοί. Αλλά -δυστυχώς για τον Πέτρο- είχε πέσει σε άτομο με διαφορετικό εθισμό.

Με αφετηρία αυτό ξεκινήσαμε να μιλάμε για ουσίες. Κι αντιλήφθηκα ότι ο Πέτρος, όσο ήταν φοιτητής στην Αμερική, είχε δοκιμάσει περισσότερα απ’ όσα μπορώ να ονομάσω, με προτίμηση στα ενθεογόνα ή ενθεογενή ή ψυχότροπα ή ψυχεδελικά ή παραισθησιογόνα.

Πεγιότ, ψυλοκυβίνη, μαγικά μανιτάρια, ντάτουρα, κι άλλα τόσα, τα είχε πάρει όλα.

“LSD;” τον ρώτησα.

Χαμογέλασε, αλλά είδα στο πρόσωπο του και κάτι παραπάνω, κάτι σαν θλίψη, κάτι σαν νοσταλγία.

“Το LSD”, μου είπε, “είναι κάτι εντελώς διαφορετικό απ’ τα φυσικά. Είναι τόσο δυνατό που…”

“Σαν βόμβα που ρίχνεις στο κεφάλι σου;”

“Όχι, καμιά σχέση. Έτσι είναι η ηρωίνη. Σε ισοπεδώνει. Το acid είναι αλλιώς. Είναι… Θυμάσαι στα παλιά χρόνια, στις ταινίες θα το ‘χεις δει, πώς ήταν τα τηλεφωνικά κέντρα;”

“Εννοείς με τις τηλεφωνήτριες που είχαν μπροστά τους τον πίνακα και σε συνδέανε με όποιον τους έλεγες;”

“Ναι, ακριβώς έτσι. Αλλά χωρίς τηλεφωνήτριες.”

Σταμάτησε για λίγο να μιλάει, κι εγώ να τον ακούω, καθώς περνούσε από μπροστά μας μια ημίγυμνη τουρίστρια που θα κόλαζε φιλόσοφο. Ήπιαμε λίγη ρακί για να συνέρθουμε.

Ήμασταν καταμεσίς στο Αιγαίο εκείνη την ώρα. Το φεγγάρι ήταν πάνω και κάτω, στον ουρανό και στη θάλασσα. Θα ήταν προτιμότερο να κάναμε ρομαντζάδα με μια ημίγυμνη. Αλλά η παρέα ενός φίλου είναι το δεύτερο καλύτερο που μπορεί να σου συμβεί.

“Φαντάσου”, είπε ο Πέτρος σαν ξεκολλήσαμε, “ένα απέραντο τηλεφωνικό κέντρο. Αυτό είναι ο εγκέφαλος. Κάθε φορά που παίρνεις LSD το βύσμα της αντίληψης μπαίνει σε μια διαφορετική τρύπα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορείς να ελέγξεις πού θα μπει.”

“Και;”

“Και τι; Τι εννοείς;”

“Εσένα πού σου μπήκε;” του είπα.

Ο Πέτρος με κοίταξε, πιο πολύ με σκάναρε στα γρήγορα, για να δει αν θα μπορούσε να με εμπιστευτεί. Κατάλαβε ότι ήμουν αρκετά τρελός για να τον πιστέψω.

“Αυτά που έχω δει, νιώσει, αντιληφτεί με το LSD, δεν μπορούν να τα φτάσουν πενήντα χρόνια σπουδών”, μου είπε. “Ο εγκέφαλος μας είναι αχανής και το πιο παράξενο απ’ όλα είναι ότι ακόμα κι αυτός είναι τόσο περιορισμένος. Υπάρχουν πολλά περισσότερα απ’ αυτά που καταλαβαίνουμε και άπειρα περισσότερα απ’ αυτά που μπορούμε να καταλάβουμε.”

Έκανε μια παύση, ήπιε κι άλλη ρακί -ο ορός της αλήθειας- και μου είπε μια παράξενη, μεταφυσική εμπειρία που είχε με LSD.

~~

Ο Πέτρος μεγάλωσε στη Νότια Αφρική. Ο πατέρας του ήταν διπλωμάτης, διορισμένος στο Κέηπ Τάουν. Όταν ήταν έξι χρονών είχαν ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Σκοτώθηκε η μητέρα του, που δεν φορούσε ζώνη. Εκείνος τραυματίστηκε σοβαρά, αλλά του βάλαν μια λάμα στο κεφάλι κι επέζησε (γι’ αυτό και ήταν Ι4 στο στρατό).

Ο αδελφός του, που ήταν μεγαλύτερος, από τότε πίστευε ότι έπρεπε να τον προστατεύει.

Κάποια μέρα που ο Πέτρος ήταν στο Σικάγο, φοιτητής, πήρε LSD. Εκείνη την εποχή ο Νίκος ήταν στο Λονδίνο, όπου σπούδαζε διοίκηση επιχειρήσεων.

Το LSD έδωσε στον Πέτρο ένα bad trip. Είχε βγει στους δρόμους σαν τρελός. Έτρεχε για να γλιτώσει απ’ το γεράκι.

Γιατί υπήρχε ένα γεράκι ακριβώς πάνω απ’ το κεφάλι του. Δεν πετούσε, ήταν εκεί, μερικά μέτρα από πάνω του. Κι όποτε σήκωνε τα μάτια να το δει, εκείνο έκανε πιο πίσω.

Ταυτόχρονα άκουγε, μες στο μυαλό του, τη φωνή του αδελφού του να του λέει: “Πρόσεχε, Πέτρο. Πρόσεχε!”

Τσακώθηκε με κάποιους στο δρόμο, παραλίγο να τον συλλάβει η αστυνομία, ήπιε χυμούς και βιταμίνες C για να ξενερώσει, αλλά τίποτα.

Μετά από δυο ώρες ο Πέτρος δεν άντεξε άλλο. Πήγε σ’ έναν τηλεφωνικό θάλαμο και πήρε Λονδίνο. Σαν το σήκωσαν απ’ την άλλη μεριά φώναξε: “Τι θες; Τι θες; Ακούω τη φωνή σου μες στο κεφάλι μου. Τι θες;”

Ο Νίκος, στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, ξεκίνησε να κλαίει. Είπε στον Πέτρο ότι είχε δει έναν εφιάλτη. Είχε δει ότι ήταν πάλι στη μερσεντές, ότι τσακώνονταν για το κόμιξ, κι ότι σκοτωνόταν κι ο Πέτρος στη σύγκρουση.

Είχε ξυπνήσει μες στη νύχτα και έλεγε από μέσα του: “Πρόσεχε, Πέτρο. Πρόσεχε, Πέτρο.”

Αλλά πώς ήξερε εκείνος τι του έλεγε;

Ο Πέτρος κατάλαβε. Το γεράκι πάνω απ’ το κεφάλι του ήταν ο αδελφός του, που προσπαθούσε να τον προφυλάξει. Χάρη στο LSD είχε πετύχει μια σύνδεση που είναι αδύνατον να προσδιοριστεί με επιστημονικούς όρους.

~~

Σταμάτησε να μιλάει και περίμενε την αντίδραση μου. Θα μπορούσα να είχα γελάσει ή -ακόμα χειρότερα- να πω: “Μαλακίες. Αυτά δεν γίνονται.”

Μαλακίες. Αυτά δεν γίνονται.

Αυτή είναι η αγαπημένη φράση των ανθρώπων που νομίζουν ότι το σύμπαν είναι φτιαγμένο σύμφωνα με όσα μπορούμε να καταλάβουμε -εμείς.

Δεν υπάρχει πιο εγωκεντρική, πιο ανθρωποκεντρική αντίληψη απ’ αυτή. Όταν πιστεύεις ότι μόνο αυτά που καταλαβαίνουμε είναι δυνατά. Όταν πιστεύεις ότι μόνο όσα έχουν συμβεί ήδη μπορούν να συμβούν και πάλι, τίποτα άλλο.

“Όλα τα κοράκια που έχω δει είναι μαύρα. Οπότε δεν μπορεί να υπάρχει ένα άσπρο κοράκι;”

Αυτό το έχει πει ο Μπέρτραντ Ράσελ.

Κι ο Βιτγκεστάιν είχε γράψει: “Κάθε πρωί ο ήλιος ανατέλλει. Αλλά θα ανατείλλει αύριο; Είναι μόνο μια υπόθεση.”

~~

Δεν είχα κανέναν λόγο να μην πιστέψω την ιστορία του Πέτρου. Αυτός την πίστευε και δεν ήταν το άτομο που θα μπορούσες εύκολα να αμφισβητήσεις. Είχε πάρει πολλά ψυχότροπα, το δέχομαι ως αντίρρηση, αλλά ήταν πυρηνικός φυσικός. Κι αυτό δεν το κάνεις εύκολα. Πρέπει να έχεις δυνατό μυαλό.

Άλλωστε αυτά που μου είπε στη συνέχεια ήταν πολύ πιο δύσκολο να τα καταλάβω και να τα πιστέψω.

Ξεκίνησε μιλώντας για κάποιες ιδιωτικές κλινικές στις ΗΠΑ που δίνουν LSD στους ετοιμοθάνατους. Μ’ αυτό τον τρόπο μπορούν να ξεπεράσουν τον φόβο του επερχόμενου θανάτου.

“Επειδή ναρκώνονται ή χάνονται σε συννεφάκια;” του είπα.

“Όχι, ακριβώς το αντίθετο. Το LSD δεν περιορίζει την αντίληψη, τη διευρύνει.”

“Έτσι λένε αυτοί που το παίρνουν.”

“Μη γίνεσαι βλάκας. Εγώ έχω πάρει και ξέρω πώς είναι. Εσύ ως αντίλογο τι έχεις να πεις;”

Δεν είχα κάτι να πω, πέρα απ’ τα κοινότοπα. Αλλά αυτό με τον θάνατο μου ήταν δύσκολο να το δεχτώ. Ίσως γιατί είναι ο μεγαλύτερος φόβος μου: Ο θάνατος, η εκμηδένιση του εαυτού.

Ο Πέτρος είπε ότι με καταλαβαίνει. Έτσι ένιωθε κι εκείνος, μέχρι που είχε την τελευταία συνάντηση.

Ακολουθώντας τα διδάγματα του Τίμοθι Λίρι είχε φτιάξει στο διαμέρισμα του ένα θάλαμο απομόνωσης. Όλα τα φώτα κλειστά, χωρίς κανέναν θόρυβο. Κι έπαιρνε διαρκώς LSD. Ο σκοπός του ήταν να θυμηθεί τη μητέρα του.

“Δεν είχα καμία ανάμνηση απ’ τη μητέρα μου”, είπε. “Μπορούσα να θυμηθώ απ’ τη στιγμή που ξύπνησα στο νοσοκομείο, με μια λάμα στο κεφάλι και τον πατέρα μου να με κοιτάει με απόγνωση. Τα πάντα πριν το δυστύχημα είχαν σβηστεί. Δεν μπορούσα να θυμηθώ το πρόσωπο της, το γέλιο της, τον ήχο της φωνής της. Μόνο φωτογραφίες είχα, αλλά αυτές δεν έφταναν. Μου έλειπε και ήθελα να τη ξαναβρώ.”

Ο Τίμοθι Λίρι είχε υποστηρίξει ότι τα υποκείμενα των πειραμάτων του στους θαλάμους απομόνωσης μπορούσαν να θυμηθούν με ακρίβεια περιστατικά απ’ τη νηπιακή τους ζωή, ακόμα και νωρίτερα, τη βρεφική. Όλα αυτά, έλεγε ο Λίρι, είναι αποθηκευμένα σε χαμένα αρχεία του μυαλού. Το LSD, σαν ένα είδος ύπνωσης, αλλά πολύ πιο ισχυρό, τα έφερνε στην επιφάνεια.

Ο Πέτρος σταμάτησε για λίγο. Τα τελευταία λεπτά δεν έπινε. Μόνο κάπνιζε, μιλούσε και κοιτούσε το φεγγάρι.

“Και λοιπόν;” τον επανέφερα στο Βενιζέλος. “Τα κατάφερες; Τη θυμήθηκες;”

“Έγινε κάτι πολύ πιο σημαντικό απ’ αυτό.”

~~

Έπαιρνε lsd, έτρωγε σούπες από τενεκεδάκια, κοιμόταν και ξυπνούσε στο σκοτάδι. Κάποια στιγμή, ίσως ήταν μετά από 24 ή 48 ώρες, δεν ξέρει ακριβώς, είδε.

Δεν ήταν κάτι ρευστό και ακαθόριστο, όπως στα όνειρα. Βρισκόταν εκεί.

Μπροστά του η ασημί μερσεντές αναποδογυρισμένη. Ακουγόταν μόνο ο αδελφός του να κλαίει. Πλησίασε στο αυτοκίνητο.

Είδε το σώμα του. Στο πίσω κάθισμα βρισκόταν ο εξάχρονος Πέτρος. Με αίμα να τρέχει απ’ το κεφάλι. Λιπόθυμος. Ο Νίκος δίπλα είχε σπασμένο χέρι, αλλά ήταν ξύπνιος.

Ο πατέρας μπροστά δεν φαινόταν να είχε κάποιο τραύμα, αλλά είχε χάσει τις αισθήσεις του. Φορούσε ζώνη, όπως και τα παιδιά. Αλλά το σώμα της μητέρας είχε σπάσει το παρμπρίζ κι είχε πεταχτεί έξω. Ήταν κουρελιασμένο μερικά μέτρα πίσω.

Ο Πέτρος πήγε να την πλησιάσει. Τότε άκουσε τη φωνή της, αυτή τη φωνή που νόμιζε πως είχε ξεχάσει.

“Μην πας. Δεν θέλω να με δεις έτσι.”

Στράφηκε και την είδε. Να στέκεται, όμορφη και νέα, εκεί δίπλα του. Αλλά ήταν πολύ ψηλή. Κατάλαβε ότι ήταν εξάχρονος ξανά.

“Μαμά, συγνώμη.”

“Αγάπη μου, δεν έκανες τίποτα εσύ.”

“Μου λείπεις”, της είπε.

“Μην ανησυχείς. Θα είμαι πάντα δίπλα σου. Εσύ θα γυρίσεις. Εγώ θα μείνω εδώ. Αλλά θα είμαι πάντα κομμάτι σου.”

Θα γυρίσεις. Ο Πέτρος δεν είχε δημιουργήσει μια καινούρια εικόνα. Αυτό που ζούσε ήταν μια ανάμνηση αυτού που είχε συμβεί.

“Είμαι νεκρός;” είπε στη μητέρα του.

“Είσαι ανάμεσα. Αλλά θα γυρίσεις και θα ζήσεις πολλά ακόμα.”

“Εσύ είσαι νεκρή; Και πώς; Νιώθω ότι είμαι εδώ κι ότι δεν είμαι. Σαν να μπορώ να δω τον εαυτό μου μετά από πολλά χρόνια. Κι είναι μεγάλος, σε μια ξένη πόλη.”

Η μητέρα του μόνο ξεφύσησε και χαμογέλασε.

“Είναι αδύνατον να στο εξηγήσω”, του είπε. “Αυτό που σου συμβαίνει τώρα θα το ξεχάσεις. Δεν θα θυμάσαι ούτε τη συνάντηση μας.”

“Δεν θέλω να ξεχάσω.”

“Δεν γίνεται αλλιώς. Θα γυρίσεις στο σώμα σου και θα ζήσεις πολλά χρόνια.”

“Και μετά;”

“Τότε ο χρόνος δεν θα ‘χει καμία σημασία.”

“Δεν καταλαβαίνω.”

“Δεν μπορείς να καταλάβεις, γιατί είσαι ακόμα εδώ.”

“Και μετά;”

“Σου είπα. Δεν υπάρχει πριν και μετά, αλλά πρέπει να φύγεις για να το καταλάβεις.”

Σταμάτησε να μιλάει, αλλά ο Πέτρος ένιωθε ότι μπορούσε ν’ ακούσει τις σκέψεις της:

Αυτά που καταλαβαίνουμε όσο ζούμε στο σώμα μας είναι αυτά που μπορεί να καταλάβει το σώμα μας. Μέχρι εκεί φτάνει η αντίληψη μας. Αλλά… Είναι τόσο δύσκολο και τόσο εύκολο, αλλά είναι τόσο διαφορετικό, κάτι που δεν μπορείς να εξηγήσεις με λέξεις. Απλώς να θυμάσαι ότι βλέπεις τον κόσμο μέσα από μια τρύπα. Κι είναι πολύ περισσότερα αυτά που δεν βλέπεις.

Ακούστηκε μια σειρήνα ασθενοφόρου. Οι νοσοκόμοι πήγαν πρώτα στη νεκρή γυναίκα. Ο Πέτρος με τη μητέρα τους κοιτούσαν.

“Δεν στεναχωριέσαι;” της είπε ο Πέτρος.

“Όταν θα είσαι εδώ θα καταλάβεις”, του είπε.

“Δεν υπάρχει στεναχώρια;”

“Δεν μπορώ να σου εξηγήσω. Δεν φτάνουν οι λέξεις για να το περιγράψω.”

Οι νοσοκόμοι άφησαν τη γυναίκα και πήγαν στ’ αμάξι. Έβγαλαν πρώτα τα παιδιά. Τον Νίκο που έκλαιγε και ζητούσε τη μαμά του. Μετά τον Πέτρο. Τον σήκωσαν προσεκτικά κι ενώ του έδεναν το κεφάλι του έβαλαν οξυγόνο.

“Θα γυρίσεις τώρα”, του είπε η μητέρα.

“Φοβάμαι”, έκανε ο Πέτρος.

Η μητέρα έσκυψε και τον κοίταξε κατά πρόσωπο.

“Μη φοβάσαι τίποτα”, του είπε. “Απόλαυσε ‘το όσο διαρκεί. Είναι δώρο. Και πες στον Νικολάκη και στον πατέρα σου…”

Ο Πέτρος ένιωσε να λιποθυμά. Βρέθηκε πρώτα στο ασθενοφόρο, με τους νοσομόκους από πάνω του, κι έπειτα στο σκοτεινό δωμάτιο του, στο Σικάγο, είκοσι χρόνια μετά. Κι εκεί ανάμεσα, στο μεταίχμιο, ανάμεσα στο 1966 και στο 1986, ανάμεσα στον εξάχρονο και στον είκοσι εξάχρονο, ανάμεσα στη ζωή και στο μετέκεινα, άκουσε τη φωνή της μητέρας του να λέει: “Το μόνο που δεν χάνεται είναι η αγάπη”.

~~

Από κείνη τη μέρα ο Πέτρος δεν ξαναπήρε lsd. Δεν το χρειαζόταν πλέον. Έλαβε το μήνυμα κι έκλεισε το τηλέφωνο.

Είπε στον πατέρα του και στον αδελφό του τα πάντα. Ο Νίκος άργησε να το αποδεχτεί. Αλλά ο πατέρας του, παραδόξως, σαν άκουσε την ανάμνηση του Πέτρου δεν ξαφνιάστηκε ούτε παραξενεύτηκε.

“Εγώ τη βλέπω συχνά στον ύπνο μου”, είπε στον Πέτρο. “Δεν μιλάει, αλλά καταλαβαίνω.”

~~

“Εσύ;” ρώτησα τον Πέτρο. “Την ονειρεύεσαι ποτέ;”

“Μια φορά”, είπε εκείνος, “ξύπνιος ήμουν, καθόμουν στο μπαλκόνι κι έπινα κρασί, και είδα μια γυναίκα με κόκκινο φόρεμα να περνάει από κάτω. Νομίζω ότι ήταν αυτή, αλλά μέχρι να σηκωθώ είχε φύγει.”

“Σου λείπει;”

“Εννοείται. Πάντα. Αλλά θυμάμαι αυτά που μου είπε.”

Ο Πέτρος έκανε ξαφνικά πίσω, χαμογέλασε, και με κοίταξε σαν να με έβλεπε για πρώτη φορά.

“Είναι αστείο”, μου είπε. “Αυτά που σου λέω λίγοι άνθρωποι τα ξέρουν. Ο πατέρας μου, ο αδελφός μου, η πρώην μου και η Γεωργία… Η πρώην μου δεν με πίστεψε.”

“Και καλά έκανε”, του είπα. “Κάποιες ιστορίες πρέπει να τις μοιράζονται λίγοι. Μην πετάς μαργαριτάρια στους χοίρους.”

“Είσαι παράξενος, παρότι πιτσιρίκι”, μου είπε ο Πέτρος.

“Κάποιοι γεννιόμαστε έτσι.”

~~

Ήπιαμε όση ρακί είχε μείνει στο μπουκάλι και κοιμηθήκαμε σαν πτώματα. Λίγες ώρες μετά, στον Πειραιά, ανταλλάξαμε τηλέφωνα και διευθύνσεις και χωριστήκαμε.

Δεν τον είδα ξανά. Γύρισα στον ναύσταθμο για να πάρω το χαρτί απόλυσης και να φύγω πάλι. Ο Πέτρος είχε έξοδο.

~~

Το πιο περίεργο αυτής της ιστορίας είναι ότι ο Πέτρος (με διαφορετικό όνομα) είναι υπαρχτό πρόσωπο -και είναι ο μόνος πυρηνικός φυσικός που έχω γνωρίσει.

Η ιστορία που μου είπε δεν ξέρω αν είναι αληθινή, δεν μπορώ να την επιβεβαιώσω με κάποιο τρόπο. Αλλά ο “Πέτρος” την πίστευε όταν μου την είπε. Κι εγώ τον πιστεύω, χωρίς να έχω καμία απόδειξη.

Ένα τελευταίο παράξενο στοιχείο αυτής της ιστορίας είναι το εξής: Ξεκίνησα να τη γράφω στις 20 Ιουλίου του 2018. Το επόμενο βράδυ τέλειωσα την πρώτη γραφή. Στις 22 πήγα να τη διορθώσω και να βρω φωτογραφία. Ήταν η μέρα που πέθανε ο σπουδαίος Μάνος Ελευθερίου.

Κατά τύχη έπεσα πάνω σε μία απ’ τις τελευταίες συνεντεύξεις του. Και βρήκα αυτά που έλεγε ο Ελευθερίου για τη νεκρή μητέρα του.

Κατά τύχη… Όλα τυχαία μοιάζουνε όταν κοιτάς τον κόσμο μέσα από μια τρύπα.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Γελωτοποιός  

    

Το αμερικανικό ΝΑΤΟ και η Ευρώπη

Του Δημήτρη Μηλάκα

Το ΝΑΤΟ είναι ο μηχανισμός που δημιουργήθηκε για να διασφαλίσει τα αμερικανικά κεκτημένα μετά τη νίκη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο στόχος αυτού του μηχανισμού, επιγραμματικά, έχει οριστεί ως εξής: Το ΝΑΤΟ είναι αμερικανικό εργαλείο που κρατά τη Γερμανία κάτω, τη Ρωσία έξω και τις ΗΠΑ μέσα στην Ευρώπη.

Παρά τις δραματικές αλλαγές στην παγκόσμια σκηνή μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, την επανένωση της Γερμανίας και την επανεμφάνισή της στο διεθνές στερέωμα ως οικονομική ατμομηχανή και ηγέτιδα δύναμη στην Ευρώπη, τα αμερικανικά συμφέροντα στη γηραιά ήπειρο δεν έχουν αλλάξει.

Οι Αμερικανοί γνωρίζουν ότι, για να ελέγχουν τον κόσμο, πρέπει να ελέγχουν (οικονομικά, πολιτικά / στρατιωτικά, ιδεολογικά) την Ευρώπη. Και, για να ελέγχουν την Ευρώπη, θα πρέπει να κρατούν στο τσεπάκι τους τη Γερμανία, εμποδίζοντας με κάθε τρόπο την εμβάθυνση των γερμανο-ρωσικών σχέσεων. Αν και έχει περάσει περισσότερο από μισός αιώνας από το τέλος του πολέμου και τις απαρχές της οικοδόμησης της αμερικανικής αυτοκρατορίας, οι στόχοι της Ουάσιγκτον παραμένουν αναλλοίωτοι: η Γερμανία κάτω, η Ρωσία έξω και οι ΗΠΑ μέσα στην Ευρώπη.

Αν κάτι, ωστόσο, έχει αλλάξει σ’ αυτό το παιχνίδι στην ευρωπαϊκή σκακιέρα, είναι ο βαθμός δυσκολίας επίτευξης των στόχων που η αμερικανική αυτοκρατορία έχει θέσει. Είναι προφανές ότι, τις δύο τελευταίες δεκαετίες, η προσπάθεια της Ουάσιγκτον να κρατήσει τη Γερμανία «κάτω» γίνεται ολοένα πιο δύσκολη και δαπανηρή (οικονομικά και πολιτικά) μια που η γερμανική οικονομία «πετάει» ως μοντέλο στο νεοφιλελεύθερο παγκοσμιοποιημένο σύστημα. Ανάλογη δυσκολία και κόστη συνεπάγονται για την Ουάσιγκτον οι προσπάθειες ανάσχεσης της αναγεννημένης Ρωσίας του Πούτιν.

Οι αμερικανικές δυσκολίες αποτυπώνονται σήμερα περισσότερο ξεκάθαρα από τη διάρρηξη της συνοχής εντός του αμερικανικού πολιτικού συστήματος, όπως αυτά εκφράζονται στην πρωτοφανή πολεμική που δέχεται ο Πρόεδρος Τραμπ και οι επιλογές του. Η εξίσωση που θα επιτρέψει στις ΗΠΑ να διαιωνίσουν την κυριαρχία τους, κατ’ αρχήν στην Ευρώπη, μοιάζει προς το παρόν χωρίς λύση, καθώς η Γερμανία έχει δραπετεύσει από την αμερικανική οικονομική ηγεμονία και η Ρωσία επανήλθε ως «παίκτης» παγκόσμιου βεληνεκούς. Για να διατηρηθεί το αμερικανικό σύστημα ελέγχου, είναι προφανές ότι, όσο περνά ο χρόνος, η πειθώ τον λόγων ολοένα και περισσότερο θα δίνει τη θέση της στην υποταγή της ισχύος (ΝΑΤΟ).

Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ στα δυτικά Βαλκάνια (με την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας) είναι άλλωστε ένα πρόσφατο και καλό παράδειγμα για τους τρόπους ρυμούλκησης των Ευρωπαίων συμμάχων που διαθέτουν ακόμη οι Αμερικανοί…  

Το εκπληκτικό ταξίδι που κάνει ο εγκέφαλός μας την ώρα του ύπνου

Κάθε νύχτα σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας βιώνουμε μία εκπληκτική μεταμόρφωση. Ο εγκέφαλός μας μεταβάλλει ριζικά τη συμπεριφορά του. Για λίγο, είμαστε σχεδόν εξ ολοκλήρου παράλυτοι. Τα μάτια μας, όμως, περιοδικά και πίσω από τα κλειστά βλέφαρα κάνουν σαν να βλέπουν και οι μικροσκοπικοί μύες στο μέσο αυτί μας, ακόμα και στη σιωπή, κινούνται σαν να ακούνε. Είμαστε -άνδρες και γυναίκες- επανειλημμένα σε σεξουαλική διέγερση. Μερικές φορές νομίζουμε ότι μπορούμε να πετάξουμε. Πλησιάζουμε στα όρια του θανάτου. Εν ολίγοις, κοιμόμαστε.

Γύρω στο 350 π.Χ., ο Αριστοτέλης έγραψε ένα δοκίμιο με τίτλο «Περί ύπνου και εγρηγόρσεως». Ο Έλληνας φιλόσοφος αφιέρωσε τρεις πραγματείες στον ύπνο, αναζητώντας το τι και το πώς: Τι είναι το όνειρο και πώς συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Για τα επόμενα 2.300 χρόνια κανείς δεν είχε δώσει μία πειστική απάντηση. Μέχρι που το 1924 ο Γερμανός ψυχίατρος Hans Berger εφηύρε τον ηλεκτροεγκεφαλογράφο, ο οποίος κατέγραψε την ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο. Ήταν η στιγμή κατά την οποία η μελέτη του ύπνου «μετατοπίστηκε» από τη φιλοσοφία στην επιστήμη. Μόνο τις τελευταίες δεκαετίες, όμως, καθώς οι απεικονιστικές εξετάσεις δίνουν μία λεπτομερή καταγραφή της εσωτερικής λειτουργίας του εγκεφάλου, κατάφεραν οι ερευνητές να δώσουν μία -σχετικά- πειστική απάντηση στον Αριστοτέλη.

Όλα όσα έχουμε μάθει για τον ύπνο καταλήγουν στη σημασία που έχει για την ψυχική και σωματική υγεία. Το μοντέλο ύπνος - αφύπνιση αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης βιολογίας, μια προσαρμογή στις απαιτήσεις της γήινης ζωής που γυρίζει στον τροχό της ημέρας και της νύχτας. Το 2017 το Νόμπελ Ιατρικής απονεμήθηκε σε τρεις επιστήμονες οι οποίοι, τις δεκαετίες του 1980 και του 1990, «ξεκλείδωσαν» τον κώδικα του βιολογικού ρολογιού που «βρίσκεται» μέσα στα κύτταρά μας και ο οποίος μας κρατάει σε συγχρονισμό με τον ήλιο. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, όταν ο κιρκαδικός ρυθμός καταρρεύσει, αυξάνεται ο κίνδυνος για ασθένειες όπως ο διαβήτης, οι καρδιακές παθήσεις και η άνοια.

Ωστόσο, η ανισορροπία μεταξύ του τρόπου ζωής μας και του κύκλου ημέρας - νύχτας, έχει λάβει μορφή επιδημίας. «Είναι σα να γίνεται ένα παγκόσμιο τεστ -στο οποίο υποβαλλόμαστε όλοι - με θέμα τις αρνητικές συνέπειες της στέρησης του ύπνου», σημειώνει ο Robert Stickgold, διευθυντής του Κέντρου για τον Ύπνο και τη Γνωστική Λειτουργία της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ. Ο μέσος Αμερικανός σήμερα κοιμάται λιγότερο από επτά ώρες τη νύχτα, περίπου δύο ώρες λιγότερο από έναν αιώνα πριν. Αυτό οφείλεται κυρίως στα ηλεκτρικά φώτα που υπάρχουν παντού, από τον φωτισμό μέχρι τις τηλεοράσεις, τους υπολογιστές και τα smartphones.

Στον φωταγωγημένο, αεικίνητο κόσμο μας, αντιλαμβανόμαστε συχνά τον ύπνο σαν αντίπαλο, ως μία κατάσταση που μας στερεί την παραγωγικότητα και το παιχνίδι. Ο Τόμας Έντισον στον οποίον συνήθως αποδίδεται η εφεύρεση του λαμπτήρα πυρακτώσεως, δήλωνε ότι «ο ύπνος είναι μία παράλογη, κακή συνήθεια» και πίστευε ότι τελικά θα απαλλαγούμε από αυτόν.

Ο πλήρης νυχτερινός ύπνος θεωρείται στις μέρες μας σπάνιος και ντεμοντέ όπως μια χειρόγραφη επιστολή. Όλοι προσπαθούμε λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής και των υποχρεώσεων να «κόψουμε δρόμο», να παρακάμψουμε τον ύπνο, αγνοώντας το περίπλοκο, συναρπαστικό ταξίδι που είμαστε κατασκευασμένοι να κάνουμε κάθε βράδυ. Σε μια καλή νύχτα, περνάμε τέσσερις ή πέντε φορές μέσα από διάφορα στάδια ύπνου, καθένα με ξεχωριστές ιδιότητες και σκοπό, σαν μία σουρεαλιστική κάθοδο σε έναν εναλλακτικό κόσμο.

Στάδια 1 - 2

Την ώρα που πέφτουμε για ύπνο, ο εγκέφαλος παραμένει ενεργός και πυροδοτεί μία διαδικασία επεξεργασίας, αποφασίζοντας ποιες μνήμες θα κρατήσει και ποιες θα πετάξει. Ο μετασχηματισμός συμβαίνει γρήγορα. Το ανθρώπινο σώμα δεν θέλει να καθυστερεί ανάμεσα στα στάδια, να βρίσκεται σε κατάσταση αναμονής. Προτιμά να είναι είτε στο ένα, είτε στο άλλο -ξύπνιο ή κοιμισμένο. Έτσι σβήνουμε τα φώτα, πέφτουμε στο κρεβάτι και κλείνουμε τα μάτια. Εάν ο κιρκαδικός μας ρυθμός ακολουθεί τη ροή μέρας - νύχτας (φως - σκοτάδι) και εφόσον ο επίφυλος αδένας στη βάση του εγκεφάλου μας αντλεί μελατονίνη, δηλώνοντας κατά αυτόν τον τρόπο ότι είναι νύχτα και εφόσον ευθυγραμμιστεί με μια σειρά άλλων συστημάτων, αναλαμβάνουν οι νευρώνες μας.

Οι οποίοι νευρώνες, περίπου 86 δισεκατομμύρια από αυτούς, είναι τα κύτταρα που αποτελούν το «διαδίκτυο» του εγκεφάλου, επικοινωνώντας μεταξύ τους μέσω ηλεκτρικών και χημικών σημάτων. Όταν είμαστε εντελώς ξύπνιοι, οι νευρώνες σχηματίζουν ένα θορυβώδες πλήθος, μια κυτταρική καταιγίδα. Όταν πυροδοτούνται κατά τρόπο ομοιόμορφο και ρυθμικό -στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα μοιάζουν με τακτικές κυματιστές γραμμές- ο εγκέφαλος έχει «στραφεί προς τα μέσα», μακριά από το χάος της καθημερινότητας. Ταυτόχρονα, οι αισθητήριοι υποδοχείς μας ησυχάζουν και πολύ σύντομα είμαστε πλέον κοιμισμένοι.

Οι επιστήμονες το ονομάζουν στάδιο 1, το ρηχό τέλος του ύπνου. Διαρκεί ίσως πέντε λεπτά. Στη συνέχεια, από το βάθος του εγκεφάλου, έρχεται μια σειρά από ηλεκτρικούς σπινθήρες στον εγκεφαλικό φλοιό, τη γεμάτη πτυχώσεις φαιά ουσία που καλύπτει το εξωτερικό στρώμα του εγκεφάλου, έδρα της γλώσσας και της συνείδησης. Αυτές οι εκρήξεις μισού δευτερολέπτου, που ονομάζονται άτρακτοι, δείχνουν ότι έχουμε εισέλθει στο στάδιο 2.

Ο εγκέφαλός μας δεν είναι λιγότερο δραστήριος όταν κοιμάται, όπως εκτιμούσαν οι επιστήμονες επί σειρά ετών, απλώς είναι ενεργός με διαφορετικό τρόπο. Οι άτρακτοι διεγείρουν τον φλοιό με τέτοιο τρόπο ώστε να διατηρεί  πληροφορίες που έχουν αποκτηθεί πρόσφατα -και ίσως επίσης να τις συνδέουν με τη γνώση στη μακροχρόνια μνήμη. Ο ύπνος δημιουργεί συνδέσεις που ίσως ποτέ δεν θα είχαμε δημιουργήσει συνειδητά, κάτι που λίγο ως πολύ όλοι ξέρουμε διαισθητικά.

Την ημέρα ο εγκέφαλος συλλέγει εξωτερικά ερεθίσματα και τη νύχτα συνδέει τις πληροφορίες που έχουν συλλεχθεί. Τη νύχτα, δηλαδή, περνάει από την εγγραφή στην επεξεργασία, μια αλλαγή που μπορεί να μετρηθεί με τη μοριακή κλίμακα. Ο κοιμώμενος εγκέφαλος επιμελείται ενεργά ποιες αναμνήσεις πρέπει να κρατήσει και ποιες να πετάξει.

Δεν επιλέγει απαραίτητα σοφά. Ο ύπνος ενισχύει τη μνήμη μας τόσο δυναμικά -όχι μόνο στο στάδιο 2, όπου περνάμε περίπου το ήμισυ του ύπνου μας, αλλά σε όλο αυτό το νυχτερινό ταξίδι που κάνουμε βυθισμένοι- ώστε ίσως είναι καλύτερο, για παράδειγμα, οι εξαντλημένοι στρατιώτες που επιστρέφουν από οδυνηρές αποστολές να μην πηγαίνουν απευθείας για ύπνο. Εάν οι στρατιώτες μπορούν να παραμείνουν ξύπνιοι επί έξι έως οκτώ ώρες μετά, είναι πολύ πιθανό να αποφύγουν τη διαταραχή του μετατραυματικού στρες, σύμφωνα με την νευροεπιστήμονα Τζίνα Πάε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Σύμφωνα με έρευνες, ο ύπνος μετά από ένα σημαντικό γεγονός και πριν τη διανοητική επεξεργασία - επίλυσή του, είναι πιο πιθανό να μετατρέψει την εμπειρία σε μακροπρόθεσμες αναμνήσεις.

Το στάδιο 2 μπορεί να διαρκέσει έως και 50 λεπτά κατά τη διάρκεια του πρώτου κύκλου ύπνου που διαρκεί συνολικά 90 λεπτά. Όταν οι «εκρήξεις» μειώνονται, ο καρδιακός ρυθμός επιβραδύνεται και η θερμοκρασία πέφτει. Οποιαδήποτε επίγνωση του εξωτερικού περιβάλλοντος απλά εξαφανίζεται και ξεκινάμε τη μακρά κατάδυση στα στάδια 3 και 4, όπου αρχίζει ο βαθύς ύπνος.

Στάδια 3 - 4

Εισερχόμαστε σε έναν βαθύ ύπνο σαν να πέφτουμε σε κώμα, που είναι τόσο σημαντικός για τον εγκέφαλό μας όσο είναι η τροφή για το σώμα μας. Είναι η ώρα για το «νοικοκυριό» του οργανισμού, όχι για όνειρα.

Κάθε ζώο, χωρίς εξαίρεση, παρουσιάζει τουλάχιστον μια πρωτόγονη μορφή ύπνου. Οι καμηλοπαρδάλεις κοιμούνται λιγότερο από πέντε ώρες. Τα άλογα συνήθως κοιμούνται ένα μέρος της νύχτας όρθια και το υπόλοιπο ξαπλωμένα. Τα δελφίνια κοιμούνται με το μισό ημισφαίριο του εγκεφάλου τους: Το ήμισυ του εγκεφάλου κοιμάται ενώ το άλλο μισό είναι ξύπνιο, επιτρέποντάς τους να κολυμπούν συνεχώς. Ο καρχαρίας τροφός κοιμάται στον βυθό. Οι κατσαρίδες κοιμούνται όταν χαμηλώνουν τις κεραίες τους, ενώ είναι ευαίσθητες στην… καφεΐνη.

Ο ύπνος, που ορίζεται ως η συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από μειωμένη ανταπόκριση και μειωμένη κινητικότητα που διαταράσσεται εύκολα (σε αντίθεση με τη χειμερία νάρκη ή το κώμα), υπάρχει σε πλάσματα χωρίς καθόλου εγκέφαλο. Οι μονοκύτταροι οργανισμοί όπως το πλαγκτόν παρουσιάζουν σαφείς κύκλους δραστηριότητας και ανάπαυσης. Αυτό σημαίνει ότι ο ύπνος είναι αρχέγονος και ότι η αρχική και γενική λειτουργία του δεν αφορά την οργάνωση της μνήμης ή την εκμάθηση, αλλά περισσότερο τη διατήρηση της ίδιας της ζωής. Είναι προφανώς φυσικός νόμος ότι κάθε πλάσμα, ανεξάρτητα από το μέγεθός του, δεν μπορεί να «πατάει γκάζι» 24 ώρες το 24ωρο. «Το να είναι κανείς ξύπνιος είναι απαιτητική υπόθεση» σημειώνει ο Thomas Scammell, καθηγητής Νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. «Χρειαζόμαστε μια περίοδο ανάπαυσης που βοηθά τα κύτταρα να αναρρώσουν».

Για τους ανθρώπους αυτό συμβαίνει κυρίως όταν βρίσκονται στον βαθύ ύπνο, στα στάδια 3 και 4, τα οποία διαφέρουν ως προς το ποσοστό της εγκεφαλικής δραστηριότητας. Στον βαθύ ύπνο τα κύτταρά μας παράγουν την περισσότερη αυξητική ορμόνη, η οποία είναι απαραίτητη καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής για το σέρβις των οστών και των μυών.

Ο ύπνος είναι απαραίτητος για τη διατήρηση ενός υγιούς ανοσοποιητικού συστήματος, για τη θερμοκρασία του σώματος και την αρτηριακή πίεση. Χωρίς αρκετή ενέργεια, δεν μπορούμε να ρυθμίσουμε επαρκώς τη διάθεσή μας ή να ανακάμψουμε γρήγορα από τραυματισμούς. Ο ύπνος πιθανώς μας είναι πιο απαραίτητος ακόμη και από την τροφή. Τα ζώα πεθαίνουν πρώτα από τη στέρηση ύπνου και μετά από την πείνα, λέει ο Steven Lockley από το Brigham and Women’s Hospital στη Βοστόνη.

Όσο γίνεται όλο αυτό το «νοικοκυριό» και η επισκευή, οι μύες μας είναι απόλυτα χαλαροί. Η διανοητική δραστηριότητα είναι ελάχιστη: Τα κύματα στο στάδιο 4 είναι παρόμοια με τα μοντέλα που παράγουν οι ασθενείς με κώμα. Δεν ονειρευόμαστε συνήθως κατά το στάδιο 4 και μάλλον, δεν αισθανόμαστε πόνο. Στην ελληνική μυθολογία οι θεοί Ύπνος και Θάνατος, τα παιδιά της Νύχτας και του Ερέβους, ήταν δίδυμα αδέλφια και, σύμφωνα με το National Geographic, φαίνεται ότι οι Έλληνες έχουν δίκιο. «Το στάδιο 4 του ύπνου δεν απέχει πολύ από το κώμα ή τον εγκεφαλικό θάνατο. Και ενώ αφορά την ανάκτηση και αποκατάσταση, δεν είναι κάτι που χρειαζόμαστε σε υπερβολική δόση» εξηγεί ο Michael Perlis, διευθυντής του προγράμματος Behavioral Sleep Medicine στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. Το πιο πολύ που μπορούμε να παραμείνουμε στη φάση 4 μόνο είναι περίπου τα 30 λεπτά -αμέσως μετά ο εγκέφαλος ενεργοποιείται. (Στους υπνοβάτες, αυτή η μετατόπιση συνοδεύεται συνήθως από σωματικό τράνταγμα).

Σε αυτό το σημείο, αντί να επαναλάβει τα στάδια ξανά, ο εγκέφαλος επαναφέρει τον εαυτό του για κάτι εντελώς νέο, ένα ταξίδι πραγματικά περίεργο. 

REM

Το στάδιο REM (Rapid eye movement) ανακαλύφθηκε το 1953 από τους Eugene Aserinsky και Nathaniel Kleitman στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο.

Πριν από αυτό, η φάση αυτή θεωρούνταν μια παραλλαγή της πρώτης φάσης και όχι ιδιαίτερα σημαντική. Αλλά όταν τεκμηριώθηκε και έγινε κατανοητό ότι σχεδόν όλα τα «ζωντανά όνειρα» συμβαίνουν σε αυτή τη φάση, η επιστήμη του ύπνου κέρδισε το ενδιαφέρον των ερευνητών.

Ένας υγιής ύπνος αρχίζει με ένα σπιράλ καθόδου μέχρι το στάδιο 4, μια στιγμιαία επιστροφή στην αφύπνιση και μια φάση REM που διαρκεί από 5 έως 20 λεπτά. Με κάθε επόμενο κύκλο, ο χρόνος REM διπλασιάζεται. Συνολικά, ο ύπνος REM καταλαμβάνει περίπου το 1/5 του συνολικού χρόνου ανάπαυσης στους ενήλικες.

Ωστόσο, τα στάδια 1 έως 4 έχουν επισημανθεί ως ύπνος μη REM ή NREM- 80% του ύπνου ορίζεται από το τι δεν είναι. Οι επιστήμονες του ύπνου εικάζουν ότι συγκεκριμένες ακολουθίες NREM και REM ύπνου βελτιστοποιούν με κάποιο τρόπο τη σωματική και ψυχική ανάκτηση. Ο ύπνος REM φαίνεται επίσης απαραίτητος για τη ρύθμιση της διάθεσης και την εδραίωση της μνήμης.

Κάθε φορά που βρισκόμαστε στη φάση REM, κυριολεκτικά τρελαινόμαστε. Εξ ορισμού, η ψύχωση είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ψευδαισθήσεις και αυταπάτες. Τα όνειρα, υποστηρίζουν μερικοί επιστήμονες του ύπνου, είναι μια ψυχωτική κατάσταση: Πιστεύουμε απόλυτα αυτό που βλέπουμε -το οποίο δεν υπάρχει- και αποδεχόμαστε πλήρως  ότι ο χρόνος, η τοποθεσία και οι ίδιοι οι άνθρωποι μπορούν να μεταμορφωθούν και να εξαφανιστούν χωρίς καμία προειδοποίηση. Μόνο στον ύπνο REM συναντάμε την πλήρη δύναμη της νυχτερινής τρέλας μας.

Από τους αρχαίους Έλληνες μέχρι τον Σίγκμουντ Φρόιντ και τη λαϊκή παράδοση, τα όνειρα είναι τυλιγμένα σε ένα γοητευτικό πέπλο μυστηρίου, ερμηνευμένα είτε ως σημάδια από τους θεούς, είτε ως μηνύματα από το ασυνείδητό μας.

Σήμερα, πολλοί ειδικοί στον ύπνο εκτιμούν ότι τα όνειρα προκύπτουν από τη χαοτική λειτουργία των νευρώνων και ότι ακόμη και αν είναι «διαποτισμένα» από τη συναισθηματική κατάσταση μας στερούνται σημασίας. Όταν ξυπνήσουμε, αναζητώντας κάποιο νόημα, ο συνειδητός πλέον εγκέφαλος κόβει και ράβει στα γρήγορα ένα ύφασμα από τυχαία κομμάτια.

Άλλοι επιστήμονες του ύπνου διαφωνούν έντονα. «Το περιεχόμενο των ονείρων» λέει ο Stickgold του Χάρβαρντ, «αποτελεί μέρος ενός εξελιγμένου μηχανισμού για την εξέταση της μεγαλύτερης σημασίας των νέων αναμνήσεων και του τρόπου με τον οποίο θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες στο μέλλον».

Είναι λάθος ότι νομίζουμε πως τα όνειρα είναι μόνο μια στιγμιαία λάμψη, ένα «φλας», καθώς σύμφωνα με τους ερευνητές καλύπτουν σχεδόν όλο τον ύπνο REM, συνήθως περίπου δύο ώρες τη νύχτα, αν και αυτό μειώνεται με την ηλικία. Τα νεογέννητα βρέφη κοιμούνται μέχρι και 17 ώρες την ημέρα και ξοδεύουν περίπου τις μισές από αυτές τις ώρες σε μια ενεργό κατάσταση τύπου REM. Και για περίπου ένα μήνα στη μήτρα, ξεκινώντας από την 26η εβδομάδα της κύησης, φαίνεται ότι τα έμβρυα παραμένουν χωρίς παύση σε κατάσταση πολύ παρόμοια με τον ύπνο REM.

Όλος αυτός ο χρόνος REM σημαίνει ότι, το εγκέφαλος δοκιμάζει το software του λίγο πριν φτάσει σε πλήρη λειτουργία. Η διαδικασία δεν είναι τίποτα λιγότερο από το άνοιγμα του νου.

tvxs.gr

Πέθανε ο Μάνος Ελευθερίου

Σε ηλικία 80 ετών

Μια μεγάλη απώλεια για την Ελλάδα σήμερα το πρωί. Πέθανε σε ηλικία 80 ετών ο σπουδαίος Έλληνας ποιητής, στιχουργός και πεζογράφος Μάνος Ελευθερίου. Είχε πρόσφατα αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα υγείας, το ξεπέρασε αλλά τα ξημερώματα απεβίωσε από ανακοπή καρδιάς.

Ο Μάνος Ελευθερίου έχει γράψει ποιητικές συλλογές, διηγήματα, μία νουβέλα, δύο μυθιστορήματα και περισσότερα από 400 τραγούδια. Παράλληλα έχει εργαστεί ως αρθρογράφος, επιμελητής εκδόσεων, εικονογράφος και ραδιοφωνικός παραγωγός.

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ερμούπολη της Σύρου. Ο πατέρας του ήταν ναυτικός. Σε ηλικία 14 ετών έρχεται με την οικογένειά του από την Σύρο στην Αθήνα και τα πρώτα επτά χρόνια κατοικούν στο Χαλάνδρι. Το 1960 μετακομίζουν οικογενειακώς στο Νέο Ψυχικό. Το 1955 γνωρίζεται με τον Άγγελο Τερζάκη ο οποίος τον ωθεί να παρακολουθήσει μαθήματα στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου ως ακροατής. Το 1956 γράφεται στο τμήμα θεάτρου της Σχολής Σταυράκου με καθηγητές τον Χρήστο Βαχλιώτη, Γιώργο Θεοδοσιάδη και Γρηγόρη Γρηγορίου.

Το 1960 στα Ιωάννινα όπου βρέθηκε για να εκτελέσει την στρατιωτική του θητεία αρχίζει να γράφει θεατρικά έργα και ποιήματα. Το 1962 σε ηλικία μόλις 24 ετών δημοσιεύει την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Συνοικισμός, με δικά του χρήματα αλλά δεν είχε την αναμενόμενη επιτυχία. Την ίδια εποχή στα Ιωάννινα γράφει τους πρώτους στίχους, ανάμεσα στους οποίους ήταν και «Το τρένο φεύγει στις 8:00» που αργότερα μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης. Τον Οκτώβριο του 1963 ξεκινά να εργάζεται στο «Reader’s Digest» όπου και παρέμεινε για τα επόμενα δεκαέξι χρόνια. Στο μεταξύ κυκλοφορούν τα δύο πρώτα του βιβλία με διηγήματα, Το διευθυντήριο (1964) και Η σφαγή (1965) για τα οποία γράφτηκαν εξαιρετικές κριτικές.Το 1964 παρουσιάζεται στην ελληνική δισκογραφία.

Συνεργάζεται με το συνθέτη Χρήστο Λεοντή καθώς και τον Μίκη Θεοδωράκη (1967) με τον οποίο η συνεργασία διακόπηκε λόγω της Δικτατορίας. Τα συγκεκριμένα τραγούδια πρωτοκυκλοφόρησαν το 1970 στο Παρίσι. Συνεργάστηκε με τον Δήμο Μούτση (Άγιος Φεβρουάριος, 1971) και με τον Γιάννη Μαρκόπουλο στον δίσκο Θητεία του οποίου η ηχογράφηση άρχισε το Νοέμβριο του 1973, διακόπηκε από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και τελικά κυκλοφόρησε το 1974 με την Μεταπολίτευση.

Κατά καιρούς είχε συνεργαστεί σχεδόν με όλους τους Έλληνες συνθέτες, όπως με τον συνθέτη Σταύρο Κουγιουμτζή και τον τραγουδιστή Γιώργο Νταλάρα καθώς και με το Θανάση Γκαϊφύλλια στην Ατέλειωτη Εκδρομή (1975), τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Γιάννη Σπανό, τον Γιώργο Ζαμπέτα, τον Σταμάτη Κραουνάκη, τον Λουκιανό Κηλαηδόνη, τον Γιώργο Χατζηνάσιο, τον Αντώνη Βαρδή και πολλούς άλλους. Παράλληλα έγραφε και εικονογραφούσε παραμύθια για παιδιά και επιμελείται την έκδοση λευκωμάτων με θέμα την Σύρο: Ενθύμιον Σύρας, Θέατρο στην Ερμούπολη κ.α.

Την δεκαετία του ‘90 αρθρογραφεί και συγχρόνως κάνει ραδιοφωνικές εκπομπές στον Αθήνα 9,84 και στο Δεύτερο Πρόγραμμα.

Το 1994 εκδίδει τη πρώτη του νουβέλα με τίτλο Το άγγιγμα του χρόνου. Το 2004 δημοσιεύει το πρώτο του μυθιστόρημα Ο Καιρός των Χρυσανθέμων που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2005. Το 2013 ο Μάνος Ελευθερίου, βραβεύθηκε για την συνολική προσφορά του από την Ακαδημία Αθηνών.

Δισκογραφικές επιτυχίες

·         Το παλληκάρι έχει καημό (Μ.Θεοδωράκης)

·         Σ’ αυτή τη γειτονιά (Μ.Θεοδωράκης)

·         Ο Άγιος Φεβρουάριος (Δ.Μούτσης)

·         Η σούστα πήγαινε μπροστά (Δ.Μούτσης)

·         Άλλος για Χίο τράβηξε (Δ.Μούτσης)

·         Ο χάρος βγήκε παγανιά (Δ.Μούτσης)

·         Θητεία (Γ.Μαρκόπουλος)

·         Μαλαματένια λόγια (Γ.Μαρκόπουλος)

·         Τα λόγια και τα χρόνια (Γ.Μαρκόπουλος)

·         Παραπονεμένα λόγια ( Γ.Μαρκόπουλος)

·         Κάτω απ’τη μαρκίζα (Γ.Σπανός)

·         Οι ελεύθεροι κι ωραίοι (Στ.Κουγιουμτζής)

·         Στα χρόνια της υπομονής (Στ.Κουγιουμτζής)

·         Άμλετ της Σελήνης (Θ.Μικρούτσικος)

·         Δεν είμαι άλλος (Θ.Μικρούτσικος)

·         Είναι αρρώστια τα τραγούδια (Στ.Ξαρχάκος)

·         Έρημοι σταθμοί (Δ.Τσακνής)

·         Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες (Ηλ.Ανδριόπουλος)

·         Η Διαθήκη (Χρ.Νικολόπουλος)

·         Ποιος τη ζωή μου, ποιος την κυνηγά (Μ.Θεοδωράκης)

·         Το σπίτι γέμισε με λύπη (Χρ.Λεοντής)

·         Στων αγγέλων τα μπουζούκια (Χρ.Νικολόπουλος)

·         Μη χτυπάς σ’ ένα σπίτι κλειστό (Λ.Κηλαηδόνης)

·         Ατέλειωτη εκδρομή (Θ.Γκαϊφύλλιας)

·         Γνωριμία (Θ.Γκαϊφύλλιας)

Ποίηση

·         (2013) Μαύρα μάτια, Μεταίχμιο

·         (2013) Τα λόγια και τα χρόνια, Μεταίχμιο

·         (2010) Ο νοητός λύκος, Μεταίχμιο

·         (2009) Αγρυπνία για το σκοτεινό τρυγόνι στην εκκλησία του προφήτη Ελισσαίου, Εκδόσεις Καστανιώτη

·         (2008) Βλέμματα από την Ελλάδα, Μεταίχμιο

·         (2008) Παραμονή Πρωτοχρονιάς, Άμμος

·         (2006) Το άγγιγμα του χρόνου, Εκδόσεις Καστανιώτη

·         (2006) Το νεκρό καφενείο, Εκδόσεις Καστανιώτη

·         (2005) Ένα καράβι, καραβάκι…, Σχολή Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου

·         (2005) Ο καιρός των χρυσανθέμων, Μεταίχμιο

·         (2004) Ο καιρός των χρυσανθέμων, Μεταίχμιο

·         (2003) Η πόρτα της Πηνελόπης, Γαβριηλίδης

·         (2002) Είναι αρρώστια τα τραγούδια, Εκδόσεις Καστανιώτη

·         (2002) Ο ίσκιος της Αθήνας, Ποταμός

·         (2000) Η γάτα που ήθελε να γίνει πουλί, Ελληνικά Γράμματα

·         (1998) Του Γενάρη το φεγγάρι, Κέδρος [κείμενα, εικονογράφηση]

·         (1997) Ένα καράβι μια φορά, Ωκεανίδα

·         (1997) Το νεκρό καφενείο, Εκδόσεις Καστανιώτη

·         (1994) Το άγγιγμα του χρόνου, Εκδόσεις Καστανιώτη

·         (1987) Αναμνήσεις από την Όπερα, εκδόσεις Γνώση

·         (1983) Το μυστικό πηγάδι, εκδόσεις Γνώση

·         (1980) Μαθήματα μουσικής/Τα ξόρκια,1972 Επανέκδοση από τις εκδόσεις Ύψιλον

·         (1978) Τα όρια του μύθου, εκδόσεις Γνώση

·         (1975) Αγρυπνία για το σκοτεινό τρυγόνι στην εκκλησία του προφήτη Ελισσαίου, Αμοργός

·         (1973) Τα ξόρκια, Ύψιλον

·         (1972) Μαθήματα μουσικής

·         (1962) Συνοικισμός

Πεζογραφία

Μυθιστορήματα

·         (2004) Ο καιρός των χρυσανθέμων, Μεταίχμιο

·         (2006) Η γυναίκα που πέθανε δύο φορές, Μεταίχμιο

·         (2008) Άνθρωπος στο πηγάδι, Μεταίχμιο

·         (2011) Πριν απ’ το ηλιοβασίλεμα, Μεταίχμιο

·         (2016) Φαρμακείον εκστρατείας, Μεταίχμιο

Διηγήματα

·         (1964) Το διευθυντήριο, Φέξης

·         (1965) Η σφαγή

·         (2007) Η μελαγχολία της πατρίδας μετά τις ειδήσεις των οκτώ, Μεταίχμιο

Νουβέλα

·         (1994) Το άγγιγμα του χρόνου, Καστανιώτης

Μαρτυρίες-Ιστορικά

·         (2002) Είναι αρρώστια τα τραγούδια (Ανθολόγηση κειμένων του συγγραφέα. Επιμέλεια σειράς Θανάσης Θ. Νιάρχος), Καστανιώτης

·         (2005) Η δεκαετία του ’60 (μαζί με τον Θανάση Θ. Νιάρχο, Καστανιώτης

·         (2013) Μαύρα Μάτια – Ο Μάρκος Βαμβακάρης και η συριανή κοινωνία στα χρόνια 1905-1920, Μεταίχμιο

Μελέτες-Λευκώματα

·         Το θέατρο στην Ερμούπολη τον εικοστό αιώνα (τέσσερις τόμοι), Δήμος Ερμούπολης.

·         (2002) Ο ίσκιος της Αθήνας: Shadows of Athens (φωτογράφιση Εβίτα Μαχαίρα, μετάφραση Mary Kitroeff, κείμενα Μάνος Ελευθερίου), Ποταμός

Παιδικά

·         Παραμύθια για τον Αυτοκράτορα, Γνώση

·         (1997) Ένα καράβι μια φορά (εικονογράφηση Σοφία Φόρτωμα), Ωκεανίδα

·         (1998) Του Γενάρη το φεγγάρι: Παραμύθια για τους δώδεκα (εικονογράφηση Μάνος Ελευθερίου), Κέδρος

·         (2000) Η γάτα που ήθελε να γίνει πουλί (εικονογράφηση Σοφία Φόρτωμα), Ελληνικά Γράμματα

·         (2005) Ένα καράβι, καραβάκι… (εικονογράφηση Μαθητές Α΄ δημοτικού 2004-2005 σχολής Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου), Εκδόσεις της Σχολής Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου

Θέατρο

·         (2007) Μπλε μελαγχολία. Σας αρέσει ο Μπραμς; Άλτιν (Μάνος Ελευθερίου, Μάρω Δούκα, Μένης Κουμανταρέας), Κέδρος

·         (2010) Ο Γέρος Χορευτής, Μεταίχμιο

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα

·         (2013) Ημερολόγιο: Παιδιά του κόσμου, Εκδόσεις Γκοβόστη

·         (2013) Μακρουλάκης, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη

·         (2012) Φύγε για να μείνεις, Οδοιπόρος

·         (2011) Στίχοι στο καβαλέτο, Εκδόσεις Τέχνης «Οίστρος»

·         (2011) Τα ποιήματα του 2010, Κοινωνία των (δε)κάτων

·         (2008) 3.000 χρόνια ελληνική ερωτική ποίηση, Εκδοτική Θεσσαλονίκης

·         (2008) Μαρία Μοντέζ, Αιγόκερως

·         (2007) Μπλε μελαγχολία. Σας αρέσει ο Μπραμς; Άλτιν, Κέδρος

·         (2005) Η δεκαετία του ’60, Εκδόσεις Καστανιώτη

·         (2005) Το Χαλάνδρι που γνώρισα (19 Έλληνες συγγραφείς γράφουν για το Χαλάνδρι), Ευριπίδης

·         (2001) Μια πόλη, ένας συγγραφέας, Μίνωας

·         (1997) Έρωτας σε πρώτο πρόσωπο (29 ιστορίες που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα «Τα Νέα»), Αθήνα – Κέδρος

Επιμέλειες του συγγραφέα

·         (1981) Φωτογραφίες και σήματα Ελλήνων και ξένων φωτογράφων της περιόδου 1859-1910, εκδόσεις Γνώση

·         (1993) Ενθύμιο Σύρας φωτογραφίες και καρτ ποστάλ από το 1860-1950, εκδόσεις Γνώση

·         (2000) Νεοκλασική Ερμούπολη, (Επιμέλεια. Φωτογράφιση Παναγιώτης Δενδρινός, Νίκος Δεσύπρης, Ιάκωβος Καρβώνης κ.ά.) Ελληνικά Γράμματα

·         (2001) Ενθύμιον Σύρου: Σύρος ένα νησί – Μια ιστορία (Επιμέλεια. Καρτ ποστάλ και φωτογραφίες του 19ου και του 20ού αιώνα, μετάφραση Sophia Phocas), Ελληνικά Γράμματα

·         (2003) Κοκορέλη, Αργυρώ, Ο Μπαλού στο πάρκο, (εικονογράφηση), Μίλητος

·         (2004/2011) Ερμούπολη, Μια πόλη στη λογοτεχνία (Επιμέλεια Μάνος Ελευθερίου, επιμέλεια σειράς Κώστας Ακρίβος, φωτογράφιση Καμίλο Νόλλας) Μεταίχμιο

in.gr

Eurostat -Ελληνικό Δημόσιο Χρέος: Στο 180,4% του ΑΕΠ -Το υψηλότερο στην ΕΕ

Στο 180,4% του ΑΕΠ ανήλθε το δημόσιο χρέος της Ελλάδας (322,568 δισ. ευρώ) το πρώτο τρίμηνο του 2018, καταγράφοντας αύξηση κατά 11,907 δισ. ευρώ σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2017, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat που δόθηκαν στη δημοσιότητα. Τα νέα στοιχεία φανερώνουν για πολλοστή φορά ότι τα κάθε «χρώματος» κυβερνητικά αφηγήματα περί «ελάφρυνσης του χρέους» αποτελούν μια ακόμα απάτη με την οποία το κρέας βαφτίζεται ψάρι.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το πρώτο τρίμηνο του 2018, η Ελλάδα καταγράφει το υψηλότερο δημόσιο χρέος στην ΕΕ και ακολουθούν η Ιταλία (133,4%), η Πορτογαλία (126,4%) και το Βέλγιο (106,3%). Το χαμηλότερο επίπεδο δημόσιου χρέους κατέγραψαν η Εσθονία (8,7%), το Λουξεμβούργο (22,2%) και η Βουλγαρία (24,1%).

Σε σχέση με ένα χρόνο πριν (το πρώτο τρίμηνο του 2017), μόνο η Ελλάδα κατέγραψε αύξηση του δημόσιου χρέους (+2,7 ποσοστιαίες μονάδες, ήτοι αυξημένο κατά 11,907 δισ. ευρώ), ενώ 27 κράτη-μέλη κατέγραψαν μείωση του δημόσιου χρέους. Επίσης σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο του 2017, δώδεκα κράτη-μέλη κατέγραψαν αύξηση του δημόσιου χρέους. Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στο Βέλγιο (+2,9 ποσοστιαίες μονάδες), στην Ελλάδα (+1,8 ποσοστιαίες μονάδες), στην Ιταλία (+1,6), στη Σλοβενία (+1,4) και στην Τσεχία (+1,1).

Μετά από οκτώ χρόνια άγριας λιτότητας! Τέσσερα μνημόνια, πλήθος μεσοπρόθεσμων προγραμμάτων και αντιλαϊκών εφαρμοστικών νόμων, το χρέος συνεχίζει να αυξάνεται με αλματώδεις ρυθμούς.

Το χρέος σήμερα είναι στα 322,568 δι. ευρώ, στο 180,4% του ΑΕΠ. Το Μάρτιο του 2010, πριν τη προσφυγή στα μνημόνια, το χρέος ήταν στα 310,3 δισ. ευρώ, σύμφωνα με το Δελτίο Δημοσίου Χρέους και στο 146% του ΑΕΠ της χώρας. Με δεδομένο ότι το ΑΕΠ της Ελλάδας το 2010 ήταν στα 222 δισ. ευρώ, και το 2009 στα 231 δισ. ευρώ, διαπιστώνει εύκολα κανείς ότι παρά την φτωχοποίηση και την εξαθλίωση του εργαζόμενου λαού, το δημόσιο χρέος ανεβαίνει την ανηφόρα.

Το δημόσιο χρέος φουσκώνει αντί να περιορίζεται, παρά τα πολυδιαφημιζόμενα «κουρέματα» (PSI+, «επαναγορά ομολόγων») που τελικά λεηλάτησαν μόνο τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων και άλλων δημόσιων οργανισμών.

Τα στοιχεία για τα επίπεδα χρέους είναι αποκαλυπτικά για την αποτυχία των …«προγραμμάτων διάσωσης» πέντε χρόνια μετά. Αποδεικνύουν ότι τα μνημόνια δεν επιβλήθηκαν για να επιτευχθεί μείωση του ελληνικού χρέους, αλλά για να επιβληθούν οι αντιδραστικές καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις  με στόχο την μείωση μισθών, την πλήρη διάλυση των εργασιακών σχέσεων, την ανατροπή συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων, την καρατόμηση παροχών υγεία – πρόνοιας, το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας. 

Το χρέος είναι μεγαλύτερο στο τέλος του α’ τριμήνου του 2018, από όσο ήταν το 2010, όταν ξεκινούσαν τα μνημόνια παρά τις …«ενέσεις σωτηρίας» των δανειστών που έφτασαν τα 240 δισ. ευρώ. Βέβαια οι «ενέσεις», δεν ήταν τίποτα περισσότερο από νέα δάνεια, που φορτώθηκαν στις πλάτες του λαού, την ίδια ώρα που Ευρωπαίοι και ντόπιοι τραπεζίτες αξιοποιούσαν τα χρήματα για διασώσουν τις χρεωκοπημένες τράπεζες τους… 

    

imerodromos.gr