«Οχι από το εξώφυλλό του»;

 γράφει ο Παντελής Μπουκάλας

Δεν είναι ακριβώς σαιξπηρικής βαρύτητας το δίλημμα «Να γράψει κανείς ή να μη γράψει για ένα βιβλίο που το ξέρει εξ αποσπασμάτων» , κάποια αξία πάντως την έχει . Εννοώ την καβαφικών παρά ομηρικών συμπαραδηλώσεων «Ιθάκη» του Αλέξη Τσίπρα («Gutenberg»). Διχάζομαι λοιπόν ανάμεσα σε δύο παλαιότερους τίτλους, ίσως γνωστούς και στον νεοπροσήλυτο της συγγραφής πρώην πρωθυ πουργό. Ο πρώτος, «Οχι από το εξώφυλλο του », κατονομάζει ένα από τα ισχυρότερα διηγήματα του Φίλιπ Κ. Ντικ , προκρίθηκε δε ως γενικός τίτλος σε βιβλίο όπου συστεγάζονται τέσσερα διηγήματα του Αμερικανού μάστορα της επιστημονικής φαντασίας (μτφρ. Γιάννης Ανδρέου, «Απόπειρα») . Ο δεύτερος τίτλος, « Πώς να μιλάμε για βιβλία που δεν έχουμε διαβάσει», αφορά ένα προκλητικό δοκιμιακό βιβλίο του Γάλλου ψυχαναλυτή και καθηγητή Λογοτεχνίας Πιερ Μπαγιάρ (μτφρ. Ελπίδα Λουπάκη, Πατάκης).

«Αυτό που μετράει σε κάθε βιβλίο», λέει ο Μπαγιάρ, «είναι τα βιβλία που βρίσκονται δίπλα του » – κι εδώ, αναγκαστικά, ευχόμαστε να είχαν διαβάσει οι πολιτικοί μας πολύ περισσότερα βιβλία , κάθε είδους, απ ‘ όσα (δεν) αποκαλύπτει ο πενιχρός δημόσιος λόγος τους. Οσο αξίζει το περιεχόμενο ενός βιβλίου, προσθέτει , αξίζει και η «περίσταση μέσα στην οποία εντάσσεται». Την «περίσταση» της «Ιθάκης» τη γνωρίζουμε: Ένας πολιτικός που αδράνησε πλήρως επί διετία ως βουλευτής, χωρίς καμιά διάθεση «να αφουγκραστεί τον λαό», και ο οποίος ουσιαστικά παρέδωσε το κόμμα του στον πολιτικώς δραματικά ανυπόληπτο Στέφανο Κασσελάκη, εμπιστευόμενος λέει το κριτήριο του Παύλου Πολάκη, επανακάμπτει χρησιμοποιώντας τα τόσο πρόωρα Απομνημονεύματά του σαν εμβρυουλκό του νέου κόμματός του και συγχρόνως σαν σιλωαμική κολυμβήθρα. Αυτοκριτικός;

Αυτό δεν ήταν ποτέ το δυνατό του σημείο. Ο ιστορικός του μέλλοντος θα δυσκολευτεί να κρίνει ποιος επιστράτευσε περισσότερες φορές, ναρκισσιστικότερα , τον απατηλό βιβλικό όφι : ο κ . Τσίπρας ή ο κ. Μητσοτάκης; Ο Οδυσσέας ιστορήθηκε φιλέταιρος, παρότι ολοκλήρωσε τον νόστο του χωρίς έναν σύντροφο πλάι του. Μιλάει με κανέναν από τους παλιούς εταίρους του ο κ. Τσίπρας, πλην του κ . Καμμένου;

Στο διήγημα του Ντικ το περιεχόμενο των βιβλίων αλλοιώνεται αν έχουν εξώφυλλο από δέρμα γουμπ, ενός πλάσματος του Άρη . Στην «Ιθάκη» το περιεχόμενο είναι ήδη στο εξώφυλλο: στη φωτογραφία του συγγραφέα . Μονολεκτικό το όλον μήνυμα: « Εγώ». Ίσως αυτός θα ήταν πιο ταιριαστός τίτλος. Το «Αλεξιάς» το πρόλαβε η Αννα Κομνηνή.

H τύχη του να είσαι ΝΔ

Δύο στελέχη της Νέας Δημοκρατίας, που εμπλέκονται στην υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, έχουν κερδίσει κατά το παρελθόν τυχερά παιχνίδια που αναβάθμισαν τον τρόπο ζωής τους. Αυτό και αν είναι τύχη και μάλλον συνδέεται με την κομματική τους ιδιότητα. Κατά τα λοιπά απορούμε γιατί οι πολίτες προτιμούν το χάος…

 γράφει ο Κώστας Γιαννακίδης 

 

 

H κυρία Πόπη Σεμερτζίδου έχει συγγενείς που διατηρούν εξαιρετική σχέση με την τύχη. Ούτε και η ίδια θυμάται πόσες φορές κέρδισαν στον κρατικό τζόγο. Ετσι προέκυψε η Ferrari, η οποία ανήκει στο σύντροφο της, ο οποίος της την παραχωρεί. Αυτό είναι και ένα μήνυμα συμπερίληψης στην πατριαρχική κοινωνία μας. Πόσοι άνδρες θα παραχωρούσαν τη Ferrari στη γυναίκα τους;

Η κόρη του Ανδρέα Στρατάκη, γνωστού ως «Χασάπη», κέρδισε τρεις φορές το λαχείο. Είναι να σε θέλει βρε παιδί μου. Και από τη στιγμή που η ίδια εισέπραξε τα κέρδη, δεν μπορείς να της πεις κουβέντα. Ο δε «Φραπές», που δεν εμφανίστηκε στην επιτροπή για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, θα προσέλθει με συνοπτικές διαδικασίες, εν ανάγκη με τις κλωτσιές, προκειμένου να εξηγήσει τις σχέσεις του με το ΠΑΣΟΚ. Ολα και όλα. Πρώτα θα μάθουμε ποια είναι η σχέση του με το ΠΑΣΟΚ και μετά θα ρωτήσουμε, αν μας επιτραπεί, τη σχέση του με υπουργούς της Νέας Δημοκρατίας.

Από όποια πλευρά και αν το δεις, η Νέα Δημοκρατία φέρνει γούρι. Η ιδιότητα του κομματικού στελέχους είναι λαγοπόδαρο στην τσέπη. Από τη στιγμή που θα ενταχθείς στα αγροτικά του κόμματος, η τύχη σου κάθεται μπροστά στον καθρέφτη της, ντύνεται, στολίζεται και σου εμφανίζεται κούκλα, έτοιμη να την πας βόλτα με το supercar.

Στο Μαξίμου προκαλούν εντύπωση οι δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι οι πολίτες προτιμούν το χάος έναντι της παρούσας κατάστασης. Και γιατί να μην το επιλέγουν; Τι χειρότερο θα μπορούσαν να δουν; Τι έμεινε; Να βγει ένα στέλεχος της παράταξης στο κέντρο της αίθουσας, όπου συνεδριάζει η Επιτροπή, να κατεβάσει τα παντελόνια και να μας δείξει τα οπίσθια του.

Πριν από καιρό στην ίδια αίθουσα συνεδρίαζε η επιτροπή για τις υποκλοπές. Και ένας μάρτυρας, που κατέθεσε προ ημερών στη δίκη, αποκάλυψε ότι του έδωσαν έτοιμες τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις.

Υπάρχει, αλήθεια, μεγαλύτερο χάος από αυτό που δημιουργούν οι εργασίες των δύο επιτροπών; Οι οποίες, βέβαια, κάνουν τη δουλειά τους. Αναδεικνύουν την αλήθεια με τέτοιο κυνισμό και θράσος, ώστε ο πολίτης αισθάνεται, εκτός από οργή, πλήρη αδυναμία. Τον κοροϊδεύουν, κατά πρόσωπο, από το κτίριο της Βουλής. Και μετά αναρωτιώνται γιατί η Ζωή στέκει καλά στις δημοσκοπήσεις. Στέκει γιατί οι επιτροπές δεν παράγουν θεσμικό έργο. Παράγουν απελπισία. Και όταν η απελπισία γίνει μόνιμη κατάσταση, μην απορείτε που το χάος αρχίζει να μοιάζει πιο έντιμο από τη «σταθερότητα».

Οσο κρατάει ένας στεναγμός…

 

γράφει ο Πέτρος Μανταίος

 

Τόσο κρατάει, η λάμψη της αυγής· χρονικά, δύο με τρία λεπτά· ποιητικά, όσο ένας στεναγμός. Είτε την πιάνεις είτε τη χάνεις. Δεν έχει μέσες-άκρες. Δεν χαρίζεται. Οση η ομορφιά της. Τόση και η αυστηρότητα. Ησουν, τη στιγμή τη δέουσα; είδες και θαύμασες. Δεν ήσουν; Μείνε με την απορία. Αύριο πάλι. Εφόσον συμπέσουν τα ίδια, που δεν γίνεται και κάθε μέρα.

Θέλει και την τύχη του. Θέλει, φέρ’ ειπείν, η αυγή από τον Υμηττό, κατάλληλη συννεφιά, βοριαδάκι και χαμηλή υγρασία, που ανεβάζει την καθαρότητα, για να υψωθεί η λάμψη ώς την έκπληξη. Κυρίως, να είσαι εκεί ακριβώς τότε που γίνεται το θαύμα· πάνω στα δυο-τρία λεπτά ή όσο κρατάει ένας στεναγμός. «Μόνο μια λάμψη ο άνθρωπος· κι αν είδες, είδες» λέει κάπου ο Ελύτης.

Την πέτυχα χθες στο φτερό. Τη φωτογράφισα, 7.15. Μόνο που η καλή στιγμή, ο… στεναγμός, ήταν πάνω από λαμαρίνες έργων του μετρό. Δεν μου άρεσε η φωτογραφία, παρά την απίστευτη λάμψη, την κοκκινάδα στα μάγουλα ερωτευμένου κοριτσιού που, ενώ θέλει, ντρέπεται να εξομολογηθεί τον έρωτά του. Κυνήγησα μια δεύτερη ευκαιρία στην πρώτη στροφή. Η λάμψη είχε σβήσει.

Σκέφτηκα τότε την ηώ τη ροδοδάχτυλη του Ομηρου στην Οδύσσεια: «Ἦμος δ᾽ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς», «Ευθύς με το ξημέρωμα που φάνηκε η ροδοδάχτυλη αυγή». Αλλά και την κροκάτη γάζα του Βάρναλη στους Μοιραίους: «Ω της αυγής κροκάτη γάζα». Είδα και μια ωραία περιγραφή μετά που το γκουγκλάρισα: «Αρματοδρομεί σκορπώντας άνθη και καταδιώκοντας το σκότος». Η αυγή, η θεά Ηώς της μυθολογίας.

Ομως στάθηκα σε μια «ματιά» του αξέχαστου Νίκου Ψιλάκη, που τον χάσαμε πρόσφατα και αναπάντεχα! «Αδίκησε τον εαυτό του όποιος δεν στάθηκε μπροστά σε τούτο το θαύμα, όποιος δεν έστρεψε το βλέμμα στην ανατολή την ώρα που γεννιέται το φως. Ισως να μην καταλάβει ποτέ τι πα να πει ομορφιά»…

Μια κυβέρνηση που διαιρεί τη χώρα και δεν την αφήνει να πάει μπροστά

 

Η κυβέρνηση έχει απέναντί της το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, όμως δεν κάνει τίποτα για να αντιστρέψει τη σημερινή διαίρεση

γράφει ο Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από τις δημοσκοπήσεις επιμένω πως δεν είναι η διαφορά της ΝΔ από το δεύτερο κόμμα, σε ένα πολιτικό τοπίο που όλοι γνωρίζουν ότι είναι μεταβατικό.

Το βασικό ζήτημα είναι η διαίρεση που καταγράφεται αυτή τη στιγμή στην κοινωνία.

Εάν κανείς κοιτάξει τα στοιχεία όλων των ερευνών, θα διαπιστώσει ότι διαμορφώνονται στην ελληνική κοινωνία δύο «παρατάξεις». Όχι με κομματικούς όρους, αλλά με κοινωνικούς.

Από τη μια έχουμε μια μεγάλη πλειοψηφία, πάνω από τα δύο τρίτα, που είναι δυσαρεστημένη, οργισμένη και θυμωμένη με την κατάσταση που επικρατεί: με την ακρίβεια, με την «κρίση των θεσμών», τη διάχυτη αίσθηση διαφθοράς.

Από την άλλη, έχουμε ένα συμπαγές κομμάτι της κοινωνίας, κοντά στο ένα τρίτο, που πιστεύει ότι τα πράγματα πηγαίνουν στη σωστή κατεύθυνση, που βλέπει το μέλλον με αισιοδοξία, που έχει θετική εικόνα και για την κυβέρνηση και για τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.

Η Νέα Δημοκρατία πατάει πρωτίστως σε αυτό το κομμάτι της κοινωνίας, την ώρα που η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας δεν κατορθώνει προς το παρόν να βρει θετική διέξοδο και όραμα στο σημερινό πολιτικό τοπίο, εξ ου και ο κατακερματισμός του τοπίου της αντιπολίτευσης.

Όμως, το πρόβλημα δεν είναι απλώς ότι η ελληνική κοινωνία είναι διαιρεμένη. Σε τελική ανάλυση είναι οι κοινωνικές πολώσεις που παράγουν τις διαφορετικές πολιτικές και δίνουν και στη δημοκρατία το δυναμικό της χαρακτήρα.Το πρόβλημα είναι ο τρόπος που η κυβέρνηση επενδύει σε αυτή τη διαίρεση. Ουσιαστικά προσπαθεί πρωτίστως να διατηρήσει συμπαγή την κοινωνική της βάση, χωρίς να προσπαθεί να διαμορφώσει μια ευρύτερη συναίνεση γύρω από τις πολιτικές της. Ακόμη χειρότερα, ο τρόπος που αντιμετωπίζει την κριτική στις πολιτικές της μοιάζει κάποιες φορές σαν να θέλει να συντηρήσει αυτή τη διαίρεση: για παράδειγμα την ώρα που το πραγματικό επίδικο είναι να μειωθούν οι έμμεσοι φόροι για να ανασάνουν τα λαϊκά στρώματα, η κυβέρνηση αντιπροτείνει τις φοροαπαλλαγές που κυρίως θα ωφελήσουν τα στρώματα με σχετικά υψηλότερα εισοδήματα. Την ώρα που η κοινωνία αγωνιά για τις ελλείψεις στα δημόσια σχολεία και πανεπιστήμια, η κυβέρνηση κυρίως ασχολήθηκε με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια που αφορούν πρωτίστως το δικό της ακροατήριο. Την ώρα που το πρόβλημα είναι τα υψηλά ενοίκια και συνολικά το κόστος στέγασης, η κυβέρνηση παρότι σε επίπεδο ρητορικής παραδέχεται το πρόβλημα κυρίως αντιμετωπίζει τη στέγη ως πεδίο επένδυσης και όχι κοινωνικής πολιτικής.

Με αυτό τον τρόπο παγιώνεται όχι μόνο η πολιτική διαίρεση, οι δύο κόσμοι που καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις, αλλά επιτείνεται και η κοινωνική διαίρεση και πόλωση. Και παρότι το τελευταίο διάστημα ιδίως ο πρωθυπουργός προσπαθεί να δείξει ότι αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει κοινωνικό πρόβλημα, στην πράξη η κυβέρνηση αντιμετωπίζει τις απαιτήσεις της κοινωνικής πλειοψηφία ως «λαϊκισμό». Σε ορισμένες περιπτώσεις προσπαθεί να πείσει ότι όσοι διαμαρτύρονται δεν αντιπροσωπεύουν την κοινωνία, αλλά έχουν πολιτική σκοπιμότητα. Δείτε για παράδειγμα πώς ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης επιμένει ότι αυτοί που διαμαρτύρονται το κάνουν επειδή είναι… κομμουνιστές ή μίζεροι.

Δεν υπάρχει τίποτα πιο επικίνδυνο από το να εμπεδωθεί η πεποίθηση σε μεγάλα κοινωνικά κομμάτια ότι θα είναι τα μονίμως αδικημένα, την ώρα που κάποια θα είναι τα μονίμως ευνοημένα. Γιατί αυτή η συνθήκη δεν οδηγεί πάντα σε νικηφόρα κοινωνικά κινήματα και τελικά μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή. Μπορεί να οδηγήσει και σε έναν κοινωνικό κανιβαλισμό και ακόμη μεγαλύτερη διαίρεση.

Είναι ακριβώς αυτή η συνθήκη και ο κίνδυνος που ελλοχεύει που καθιστά επιτακτικό ένα αίτημα πολιτικής αλλαγής. Γιατί μόνο μια ριζική αναπροσαρμογή των πολιτικών που εφαρμόζονται, ιδίως στην οικονομία, μπορεί να εξασφαλίσει ότι το σύνολο της κοινωνίας θα δει μια βελτίωση στους όρους ζωής του και την προοπτική ενός καλύτερου μέλλοντος.

Δεν αρκεί απλώς να διορθωθούν κάποιες αδικίες. Πρωτίστως χρειάζεται να διαμορφωθεί μια ευρύτερη κοινωνική συμμαχία γύρω από το αίτημα μιας δίκαιης ανάπτυξης, μια κοινωνική συμμαχία για να πάει μπροστά η χώρα. Να το πω διαφορετικά: δεν χρειαζόμαστε μια αντίστροφη «ταξική μεροληψία» (που όταν δοκιμάστηκε δημιούργησε και οδυνηρές αντισυσπειρώσεις εάν θυμηθούμε τη σύγκρουση γύρω από το ασφαλιστικό το 2016). Χρειαζόμαστε μέτρα και πολιτικές που να φέρνουν από την ίδια μεριά το σύνολο της μεσαίας τάξης και το σύνολο των εργαζομένων και να εξασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή.

Η κυβέρνηση ακόμη και όταν ρητορικά φαίνεται να αναγνωρίζει το πρόβλημα, δεν έχει την ικανότητα να στοχαστεί τέτοιες πολιτικές με ορίζοντα την πραγματική κοινωνική δικαιοσύνη, ενώ όσο πηγαίνουμε κοντά στις εκλογές θα αναδιπλώνεται ακόμη περισσότερο στην κοινωνική της βάση.

Αυτή είναι μια πρόκληση για νέα πολιτικά σχήματα και συνθέσεις – ιδίως από τη στιγμή που το σημερινό τοπίο της αντιπολίτευσης είναι εμφανώς αναντίστοιχο των διαθέσεων της κοινωνίας – αλλά πρωτίστως για εκείνη τη συλλογική προσπάθεια για την επεξεργασία πολιτικών που να πηγαίνουν πέρα από τους δημοσιονομικούς δείκτες και από την απλή επιδίωξη μεγέθυνσης του ΑΕΠ και να φέρνουν στο προσκήνιο κοινωνικές ανάγκες, προσδοκίες και τελικά την «αγωνία αυτού του τόπου για ζωή».

Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύµατι…(;)

 

γράφει ο Μανώλης Κουφάκης*

Στην παραπάνω φράση από το Ευαγγέλιο του Ευαγγελιστή Ματθαίου (5:3-11), µπορείς να δώσεις την ερµηνεία ότι: Μακάριοι είναι όσοι έχουν απλό (όχι απλοϊκό) πνεύµα και δεν κάνουν πονηρές σκέψεις. Μπορείς όµως να το ερµηνεύσεις και διαφορετικά, ότι δηλαδή: Μακάριοι είναι όσοι δεν γνωρίζουν πολλά και το µυαλό τους δεν είναι για πολλά.

Εγώ προσωπικά, από σεβασµό στη θρησκευτική πίστη, αλλά και από την επιθυµία µου να ζω σε µια κοινωνία όπου θα µπορούµε να κουβεντιάζουµε «ήσυχα κι απλά» κι όπου θα λέµε «τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη» (για να θυµηθώ το Ρίτσο), επιλέγω την πρώτη ερµηνεία. Ωστόσο, οι θιασώτες της δεύτερης φαίνεται να είναι περισσότεροι.

Αφορµή πήρα από δηµοσιεύµατα του τύπου που πληροφορούν ότι το Υπουργείο Παιδείας του Ισραήλ αφαιρεί από την εξεταστέα ύλη του µαθήµατος της Αγωγής του Πολίτη των λυκείων, κεφάλαια όπως «Αρχές της φιλελεύθερης δηµοκρατίας», «Κοινωνικά και οικονοµικά δικαιώµατα», «Η ∆ιακήρυξη της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ (1948)», «Συνταγµατικές εγγυήσεις για τους πολίτες του Ισραηλινού κράτους» κ.ά. Είναι προφανής η πρόθεση της ακραίας κυβέρνησης του Ισραήλ να στερήσει από τους πολίτες του τη γνώση, και εν τέλει την ικανότητα να ζουν δηµοκρατικά και να συνυπάρχουν µε άλλους διαφορετικούς ανθρώπους, εν προκειµένω µε τους αραβικής καταγωγής πολίτες του Ισραηλινού κράτους.

Στο σηµείο αυτό υπέκυψα στον πειρασµό να κάνω µια σύντοµη επίσκεψη στην ιστορία των Εβραίων. Εκεί λοιπόν, πολύ εµφατικά διαπιστώνω ότι: η Γάζα δεν είναι η πρώτη γενοκτονία που πραγµατοποιούν. Έχει προηγηθεί η εξολόθρευση των Χαναναίων, των κατοίκων της γης Χαναάν. Μετά την Έξοδό τους από την Αίγυπτο και την περιπλάνησή τους στην έρηµο Σινά οι Ισραηλίτες εισέβαλαν στη γη Χαναάν. Σύµφωνα µε την Τορά (Παλαιά ∆ιαθήκη), ο Θεός έδρασε κατ’ επανάληψη για χάρη τους ώστε να καταλάβουν σταδιακά όλη την γεωγραφική περιοχή που είχε υποσχεθεί ο Θεός στον προπάτορα τους τον Αβραάµ, εξολοθρεύοντας τις φυλές των Χαναναίων (Γένεση 12:7· 13:14-17· 15:7, 13-21· 17:8). Αυτό είναι ένα αυθεντικό «χέρεµ», δηλαδή µια θεϊκή εντολή να αφιερωθεί κάτι ή κάποιος ολοκληρωτικά στον Θεό µέσω καταστροφής — χωρίς δυνατότητα ιδιοποίησης ή διατήρησης. Με άλλα λόγια: Οι εχθρικοί λαοί (π.χ. Χαναναίοι, Αµαληκίτες, Αµορραίοι, Γεργεσαίοι, Ιεβουσαίοι κ.λπ. ) τίθενται «υπό χέρεµ», πάει να πει: πρέπει να εξοντωθούν ολοκληρωτικά· άνδρες, γυναίκες, παιδιά, ζώα, και περιουσίες. Τίποτα δεν επιτρέπεται να ληφθεί ως λάφυρο, γιατί ανήκει στον Γιαχβέ. Το χέρεµ (ērem) είναι εποµένως θρησκευτική πράξη, όχι µόνο πολεµική· µια «θυσία» ολικής καταστροφής. Σας θυµίζει, µήπως, κάτι αυτό;

Αργότερα, µετά την επιστροφή των Εβραίων από τη Βαβυλώνα επαναλαµβάνονται πολλά µοτίβα της Εξόδου και της κατάκτησης της Χαναάν, ένα νέο «χέρεµ», όχι όµως ως πολεµική εξολόθρευση (αφού δεν υπήρχε ανεξάρτητο κράτος να κατακτηθεί), αλλά ως πνευµατική “κάθαρση” και αναδηµιουργία του λαού. Αντί για στρατιωτική εξόντωση, έχουµε κάτι πνευµατικά ανάλογο: µια εσωτερική “εκκαθάριση” του λαού, ώστε να αποκατασταθεί η ιερότητα της κοινότητας. Ο θρησκευτικός φανατισµός πλέον αποτελεί εθνικό χαρακτηριστικό και µεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά. Από τη Βίβλο (Έσδρας 9–10) µαθαίνουµε ότι, όταν ανακαλύπτεται ότι πολλοί άνδρες είχαν νυµφευθεί γυναίκες αλλοεθνείς, ο Έσδρας διατάζει τη διάλυση των µεικτών γάµων για να «καθαριστεί» ο λαός. Αυτό είναι ένα “πνευµατικό χέρεµ” – όχι εξολόθρευση, αλλά αποκλεισµός. Η περίπτωση  αυτή µας ενδιαφέρει άµεσα διότι στην ουσία του ήταν ένα  «πνευµατικό χέρεµ» αυτό που άρχισε λίγο αργότερα µε την µετάφραση της Βίβλου στην ελληνική γλώσσα.

Ακόµα, συναντώ στην ιστορία τους την εµµονική πίστη ότι είναι ο περιούσιος λαός που έχει υποχρέωση να κατακυριεύσει και να εξουσιάζει τη Γη, κατ’ εντολή του θεού τους του Γιαχβέ. Ενός θεού αυστηρού, χωρίς έλεος, που µόνο το φόβο και την τιµωρία επιφυλάσσει για τους ανθρώπους. Κι αυτά τα µισάνθρωπα είναι γραµµένα στα ιερά βιβλία του Εβραϊσµού. Τα 5 βιβλία του Μωυσή, τα 13 βιβλία των Προφητών και τα 4 βιβλία ψαλµών και παροιµιών. Αυτή ήταν όλη κι όλη η πνευµατική και πολιτιστική σκευή των Εβραίων στα χρόνια του Χριστού, και δεν υπήρχε άλλη. Ούτε επιτρεπόταν άλλη γνώση.

Απέναντί τους είχαν την βαθιά και εκλεπτυσµένη σκέψη των Ελλήνων. Των Ελλήνων που είχαν φτιάξει θεούς όχι για να τους φοβούνται, αλλά για να εκφράζουν την αγάπη και το σεβασµό σε κάθε έκφανση της ζωής, της φύσης και του ανθρώπου. Απέναντι στα 22 θρησκευτικά βιβλία των Εβραίων, τα περισσότερα από τα οποία βρίθουν από αφηγήσεις ασύλληπτης ωµότητας και φρίκης,  υπήρχε η ανεξάντλητη υψηλής ποιότητας παραγωγή των Ελλήνων φιλοσόφων. Για το λόγο αυτό ονόµασαν συλλήβδην τους ειδωλολάτρες (δηλαδή τους εξ ορισµού θρησκευτικούς αντιπάλους), Έλληνες. Προσέδωσαν δε στη λέξη «Έλλην» αρνητική και υποτιµητική έννοια.

Μαθαίνω ακόµα ότι, στα χρόνια πριν από τον Χριστό, ο Εβραϊσµός αντιµετώπισε ένα σοβαρό κίνδυνο. Σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο είχε επικρατήσει η ελληνική γλώσσα. Πολλοί Έλληνες έµποροι είχαν εγκατασταθεί στην Παλαιστίνη. Επίσης πολλά εκατοµµύρια Εβραίοι (από 4 έως 7 εκατοµµύρια υπολογίζονται οι Εβραίοι της ∆ιασποράς την εποχή εκείνη) είχαν εγκατασταθεί απανταχού της γης και µετά χρόνια έπαυαν να µιλούν την Εβραϊκή γλώσσα. Το εβραϊκό στοιχείο, µέσα κι έξω από την Παλαιστίνη, αποβάλλει σταδιακά τη θρησκευτικότητά του και αφοµοιώνεται µε τον ελληνικό πολιτισµό.  Πραγµατικά ένας αγώνας µεταξύ ∆αυίδ και Γολιάθ. Η πνευµατική πενία µε την υψηλή, πρωτογενή και πρωτότυπη διανοητική παραγωγή ήρθαν αντιµέτωπες και νίκησε η πρώτη!

Για την ιστορία να πούµε ότι η πρώτη καθοριστική απόφαση που πήρε το Εβραϊκό ιερατείο ήταν να µεταφραστεί η Βίβλος, δηλαδή τα βιβλία που προανέφερα, στα Ελληνικά. Αυτή είναι η γνωστή µετάφραση των Εβδοµήκοντα, η οποία άρχισε τον τρίτο και τελείωσε τον πρώτο προ Χριστού αιώνα.

Έτσι, χρησιµοποιώντας την ίδια τη γλώσσα της φιλοσοφίας, την Ελληνική, διεµβόλισε την ελληνική σκέψη. Προσποιούµενος ο Ιουδαϊσµός ότι προσηλυτίζεται, στην πραγµατικότητα προσηλύτιζε. Με προσκλητήριο στους «πτωχούς τω πνεύµατι», στην απέραντη µάζα, µε σύστηµα και επιµονή φανατικού, κατελάµβανε µια-µια τις θέσεις και τα οχυρά µέχρι που κατέλαβε και το ίδιο το κάστρο, την εξουσία. Τώρα πλέον, έχοντας την εξουσία να νοµοθετεί προέβη σε απηνή διωγµό των φιλοσόφων και σε συστηµατική καταστροφή-εξαφάνιση του έργου των. Κάθε ικµάδα σκέψης ήταν αδιανόητη. Φυσική συνέπεια: ο χιλιόχρονος Μεσαίωνας που ακολούθησε.

Στις µέρες µας παρακολουθούµε πάλι ένα νέο προσκλητήριο «πτωχών τω πνεύµατι». Είναι αυτοί που, αφού οι εκµεταλλευτές τους τούς εξαθλίωσαν µε τη φτώχεια και τους αποβλάκωσαν µε την αµάθεια και τα πάσης φύσεως ψηφιακά παραισθησιογόνα, τους καλούν ξεδιάντροπα να στρατευθούν πίσω τους· ίσως, για να ολοκληρωθεί έτσι η αυτοχειρία τους. Είναι αυτοί στην Αµερική που «µπούκαραν» στο Καπιτώλιο και οι οποίοι, λίγο αργότερα, ξανάφεραν τον Τραµπ στην εξουσία. Είναι αυτοί που έβγαλαν τη Μελόνι στην Ιταλία, που προετοιµάζουν τη Λεπέν στη Γαλλία, που πλαισιώνουν τον Φάραντζ στη Βρετανία και το AfD στη Γερµανία.

Φόβος µου είναι ότι, οι παραπάνω και όσοι κρύβονται πίσω από αυτούς, εξυφαίνουν ένα δυσοίωνο µέλλον για την Ευρώπη, η οποία, παρ’ όλα τα προβλήµατά της παραµένει ακόµα ένας δροσερός τόπος για να φυτρώσουν ιδέες και αξίες. Ένας τόπος που προσπαθεί να σέβεται τον άνθρωπο και την αυταξία του, αντί να κραδαίνει τον φόβο, το νόµο και την τιµωρία σαν υπέρτατα σύµβολα της εξουσίας της. Ο Μεσαίωνας δεν είναι πίσω µας· είναι πάντα µπροστά µας – σε αναµονή. Οι “πτωχοί τω πνεύµατι” δεν είναι απλώς ένα κοινωνικό φαινόµενο – είναι η πνευµατική συνθήκη που κάνει εφικτό τον Μεσαίωνα. Κάθε φορά που το πλήθος παραιτείται από τη σκέψη, κάθε φορά που η φωνή υπερισχύει του λόγου, κάθε φορά που η ευκολία νικά την κρίση, η ιστορία επιστρέφει στο σκοτάδι.

*O Μανώλης Κουφάκης είναι δρ µηχανικός π. δ/ντής ∆Ε∆∆ΗΕ Α.Ε.

Αναζητώντας δημοσκοπικά σωσίβια

Τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ προσπαθούν εναγωνίως να δείξουν ότι η κυβέρνηση «γυρίζει το παιχνίδι»

 

γράφει ο Λευτέρης Θ.Χαραλαμπόπουλος

 

Πολλά χρόνια τώρα γνωρίζουμε ότι οι δημοσκοπήσεις πέρα από εργαλείο μέτρησης των διαθέσεων της κοινής γνώμης είναι και εργαλείο πολιτικής παρέμβασης, διαμόρφωσης κλίματος και τάσης και όχι απλώς καταγραφής συσχετισμών.

 

Αυτό το «εκμεταλλεύονται» τόσο κόμματα και ΜΜΕ που προσπαθούν να τις αξιοποιήσουν, συχνά παρουσιάζοντας επιλεκτικά τα αποτελέσματά τους, όσο και οι ίδιοι οι πολίτες που ενίοτε θεωρούν ότι με τις απαντήσεις τους στέλνουν μήνυμα.

 

Αυτό σημαίνει ότι θέλει ιδιαίτερη προσοχή στο πώς κανείς χρησιμοποιεί ή προβάλλει τις δημοσκοπήσεις, ακόμη μεγαλύτερη στο πώς τις διαβάζει και στα συμπεράσματα που εξάγει.

 

 

Προσθέστε, ως προς την ανάγκη μεγάλης προσοχής και σύνεσης, και το πρόβλημα που κατά καιρούς αντιμετωπίζουν οι δημοσκόποι ώστε να έχουν αρκετές θετικές απαντήσεις και να αποφεύγουν τα προβλήματα από ένα δείγμα με πάρα πολλές αρνήσεις που εξ ορισμού τείνει να είναι πιο αναξιόπιστο, όσο σύνθετη και εάν η προσπάθεια στάθμισής του.

 

Το ζήτημα των δημοσκοπήσεων επανέρχεται γιατί παρατηρείται μια συντονισμένη προσπάθεια «φίλιων ΜΜΕ» να παρουσιάσουν μια εικόνα ότι η κυβέρνηση αρχίζει να αντιστρέφει το σε βάρος της κλίμα μέσα στην κοινωνία, την ώρα που διατηρεί μεγάλη απόσταση από το δεύτερο κόμμα.

 

Καταρχάς, το να υπάρχουν διακυμάνσεις πότε προς τα πάνω, πότε προς τα κάτω σε δημοσκοπήσεις είναι κομμάτι της ίδιας της φύσης της διαδικασίας και συχνά δεν σημαίνουν απαραίτητα και αλλαγή τάσης. Για την εξαγωγή ενός τέτοιου συμπεράσματος προκειμένου να είναι ασφαλές απαιτείται μεγαλύτερο βάθος χρόνου.

 

 

Όμως, ακόμη και αν επιβεβαιωθεί το νέο δημοσκοπικό εύρημα, η υποτιθέμενη νέα δυναμική δεν διαφέρει από αυτή που είχαμε μέχρι τώρα. Δηλαδή, πιστοποιείται για άλλη μια φορά ότι η κυβέρνηση έχει μια συμπαγή εκλογική βάση, πιο μεγάλη και πιο συσπειρωμένη από οποιοδήποτε άλλο κόμμα. Επιβεβαιώνεται, όμως, επίσης και το γεγονός ότι αυτή η εκλογική βάση δεν εξασφαλίζει σε κανένα σενάριο κοινοβουλευτική πλειοψηφία, γιατί είναι πολύ κάτω από το κατώφλι της αυτοδυναμίας.

 

Δεν ανατρέπεται και δεν διαψεύδεται δηλαδή αυτό που έχει διαπιστωθεί καιρό τώρα. Η Νέα Δημοκρατία συσπειρώνει εκλογικά το μεγαλύτερο μέρος των ανθρώπων που αισθάνονται ότι τα πράγματα πάνε προς τη σωστή κατεύθυνση και έχουν λόγους να είναι αισιόδοξοι για το μέλλον. Αυτή είναι μια πραγματική εκλογική βάση για την κυβέρνηση, η οποία έχει όντως ευνοήσει συγκεκριμένα κοινωνικά στρώματα.

 

Μόνο που αυτή η κοινωνική βάση είναι μειοψηφική. Η μεγάλη πλειοψηφία, πάνω από τα δύο τρίτα της κοινωνίας είναι δυσαρεστημένα από την κυβερνητική πολιτική, πιο σωστά ασφυκτιούν με την κοινωνική συνθήκη που αυτή έχει διαμορφώσει. Αυτό αφορά την ακρίβεια, τους χειρισμούς στο έγκλημα στα Τέμπη, τα σκάνδαλα τύπου ΟΠΕΚΕΠΕ, την αγωνία της νεολαίας και των αγροτών, την ανυπαρξία κοινωνικού κράτους, την έκρηξη των ανισοτήτων, τη διάχυτη αίσθηση μιας κρίσης θεσμών.

 

Αυτή η πλειοψηφική δυσαρέσκεια όντως δεν εκπροσωπείται πολιτικά αυτή τη στιγμή. Αυτό καταδεικνύουν οι πολύ χαμηλές δημοσκοπικές πτήσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης.

 

Γιατί είναι προφανές ότι αυτά τα κόμματα, αυτή τη στιγμή και με τον τρόπο που ασκούν πολιτική δεν πείθουν, ακόμη και εάν πολλές παρεμβάσεις τους είναι σε σωστή κατεύθυνση. Κυρίως γιατί δεν δίνουν προοπτική κυβερνησιμότητας.

 

Όλα αυτά διαμορφώνουν μια συνθήκη βαθιάς πολιτικής κρίσης. «Το παλιό αργεί να πεθάνει και το νέο αργεί να γεννηθεί».

 

Σε αυτό το τοπίο προφανώς η κυβέρνηση θα παίξει, συνεπικουρούμενη από τα φιλικά προς αυτή ΜΜΕ, το «χαρτί» ότι είναι η μόνη δύναμη διακυβέρνησης. Αυτό μπορεί να φέρει – σε δημοσκοπικό επίπεδο – ακόμη και περιστασιακές φαινομενικές επανασυσπειρώσεις. Όμως, δεν αλλάζει τη μεγάλη εικόνα και τον συνολικό συσχετισμό.

 

Σε αυτή τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας συμβάλλει βεβαίως το γεγονός ότι δεν έχουν ακόμη υπάρξει πρωτοβουλίες που θα δοκιμάσουν να διαμορφώσουν νέα σχήματα, με ορίζοντα μια εναλλακτική κυβερνησιμότητα που να μπορεί να αφουγκραστεί ευρύτερες κοινωνικές ανάγκες.

 

Γιατί τότε είναι σαφές ότι θα έχουμε νέο τοπίο, πολύ διαφορετικό από το τωρινό. Και τότε είναι που θα μπορούμε όντως να δούμε εάν διαμορφώνεται ένας νέος συσχετισμός. Που μπορεί να υπάρξει, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, μόνο εάν πέρα από νέα σχήματα έχουμε και μια νέα συσπείρωση της κοινωνίας στη βάση όχι του θυμού, αλλά μιας απτής θετικής προοπτικής.

Εσείς τι θα κάνατε στη θέση του Τσίπρα;

 

Θα παίρνατε στο καινούργιο κόμμα τους παλιούς συντρόφους που θέλουν να ταξιδέψουν και αυτοί προς την Ιθάκη ή θα τους αφήνατε στην άκρη;

 

 γράφει ο Κώστας Γιαννακίδης

 

 

 

Η Νέα Αριστερά πάει για διάσπαση. Εντάξει, θυμίζει το παλιό αστείο με τη διάσπαση του ατόμου, αλλά ισχύει. Οι βουλευτές, πλην Τσακαλώτου, θέλουν να πάνε με τον Τσίπρα. Κάποια στελέχη συζητούν με τον Βαρουφάκη. Είναι και εκείνοι που θέλουν να διατηρήσουν μία αυτόνομη ριζοσπαστική πορεία. Ο δε Χαρίτσης, που βλέπει προς Τσίπρα, προτείνει δημοψήφισμα, να αποφασίσουν τα μέλη. Αλλά ποια μέλη; Εκείνα που επαναπατρίστηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ όταν έφυγε ο Κασσελάκης; Δεν θα βγει άκρη.

 

 

Τέλος πάντων, μικρή σημασία έχουν οι λεπτομέρειες. Μπορεί η Αριστερά να απεχθάνεται τον μεσσιανισμό και τα παρελκόμενα, αλλά όταν η συζήτηση φτάνει σε βουλευτικές έδρες, τα πράγματα σοβαρεύουν. Είναι λογικό οι άνθρωποι να επιδιώκουν την παρουσία τους στην επόμενη Βουλή. Αυτό έχει σημασία. Ο Τσακαλώτος που γκρινιάζει και λέει να μείνει στην άκρη, δεν έχει ανάγκη. Το πολύ να κρατήσει ο ίδιος το κόμμα σαν πολιτικό ησυχαστήριο.

 

Όμως το θέμα μας δεν είναι τι θα κάνει η Νέα Αριστερά. Το ερώτημα που τίθεται είναι τι θα κάνει ο Τσίπρας. Φάμελλος, Χαρίτσης και λοιποί στριμώχνονται στην προκυμαία για να ανέβουν πρώτοι στο πλοίο που πάει για την Ιθάκη. Προφανώς ο Τσίπρας θα γνωρίζει ότι κινδυνεύει να βρεθεί με έναν ΣΥΡΙΖΑ που θα φοράει καινούργιο καπέλο. Και θα θυμίζει ένα πολύ παλιό ανέκδοτο με τον ελέφαντα που προσπαθούσε να κρυφτεί πίσω από ένα θάμνο. Ομως τι να κάνει και αυτός; Με κάποιους οφείλει να πορευτεί.

 

Και εδώ θα προκύψει ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα. Ο Τσίπρας έκανε, ας πούμε, το rebranding. Οι υπόλοιποι παραμένουν ίδιοι. Αν ο Αλέξης, λοιπόν, εμφανιστεί επί σκηνής με τον Φάμελλο και άλλους από τον ΣΥΡΙΖΑ, τον Χαρίτση, την Αχτσιόγλου, τον Τζανακόπουλο, πώς θα πουλήσει το rebranding στην εκλογική πελατεία; Θα του πουν ότι θυμίζει ΠΑΕ που άλλαξε όνομα για να πάρει καινούργιο ΑΦΜ. Διότι αν ο πρόεδρος δηλώσει σοσιαλδημοκράτης και ανοιχτεί προς τον κεντρώο χώρο, θα πρέπει και οι υπόλοιποι να ερμηνεύσουν αντίστοιχο ρόλο. Μπορούν; Φυσικά και μπορούν, πολιτικοί είναι. Όμως θα δείχνουν κομματάκι αμήχανοι. Ίσως και λίγο αστείοι.

 

Όμως ούτε για τον Τσίπρα είναι μία εύκολη απόφαση. Αν τους δει ως βαρίδια του παρελθόντος και τους αποκλείσει από το καινούργιο μαγαζί, θα έχει στερηθεί την υποστήριξη στελεχών που διαθέτουν και εμπειρία και εκλογικούς μηχανισμούς. Αν τους βάλει μέσα, θα του μιλάνε για τα καινούργια ρούχα του ΣΥΡΙΖΑ. Αλήθεια, εσείς τι θα κάνατε στη θέση του;

 

H Ελληνική Περιφέρεια ερημώνει– Ο πληθυσμός συρρικνώνεται, η χώρα γερνά.!

 

 γράφει ο Σταύρος Φυντικάκης

Η Ελλάδα βιώνει μια αθόρυβη αλλά βαθιά κρίση: τα χωριά αδειάζουν, οι νέοι φεύγουν και οι γεννήσεις μειώνονται δραματικά. Η ερημοποίηση της ελληνικής περιφέρειας και η υπογεννητικότητα συνθέτουν ένα εκρηκτικό δημογραφικό μείγμα που απειλεί το μέλλον της χώρας.

 

Η Ελλάδα που μικραίνει

 

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης γονιμότητας στην Ελλάδα παραμένει καθηλωμένος στο 1,3 παιδί ανά γυναίκα, πολύ κάτω από το όριο αναπλήρωσης του πληθυσμού (2,1). Παράλληλα, ο πληθυσμός της χώρας μειώνεται σταθερά: το 2022 οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις κατά περίπου 35.000.

 

Η οικονομική κρίση, η ακρίβεια, η ανασφάλεια για το μέλλον και η απουσία σοβαρών πολιτικών στήριξης της οικογένειας έχουν κάνει πολλούς νέους να αναβάλουν ή να εγκαταλείψουν την ιδέα της τεκνοποίησης. Το αποτέλεσμα είναι μια κοινωνία που γερνά, χωρίς να ανανεώνεται.

 

Η περιφέρεια που αδειάζει

 

Την ίδια στιγμή, η ελληνική ύπαιθρος ερημώνει. Από τη Θεσσαλία και την Ήπειρο μέχρι τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη, ο πληθυσμός μειώνεται χρόνο με τον χρόνο. Νέοι φεύγουν για τα αστικά κέντρα ή το εξωτερικό, αφήνοντας πίσω χωριά με ελάχιστους κατοίκους, σχολεία που κλείνουν και υποδομές που υπολειτουργούν.

 

Η ερήμωση δεν είναι μόνο δημογραφική — είναι και οικονομική. Η εγκατάλειψη της γης οδηγεί σε μείωση της αγροτικής παραγωγής, ενώ η απουσία νέων ανθρώπων σημαίνει λιγότερη καινοτομία και λιγότερες ευκαιρίες ανάπτυξης. Πολλές περιοχές της χώρας ζουν πια με τον φόβο ότι θα «σβήσουν» από τον χάρτη.

 

Οι συνέπειες μιας σιωπηλής κρίσης

 

Η συρρίκνωση του πληθυσμού έχει ήδη αρχίσει να επηρεάζει κρίσιμους τομείς:

 

Το ασφαλιστικό σύστημα πιέζεται, καθώς λιγότεροι εργαζόμενοι συντηρούν περισσότερους συνταξιούχους.

 

Η οικονομία χάνει δυναμικό και παραγωγική βάση.

 

Η εθνική συνοχή απειλείται, καθώς μεγάλες περιοχές μένουν υποπληθυσμένες.

 

Η πολιτιστική ταυτότητα αλλοιώνεται, με τα παραδοσιακά επαγγέλματα και ήθη να χάνονται.

Χωρίς εθνικό σχέδιο πληθυσμιακής και περιφερειακής αναγέννησης, η τάση αυτή δύσκολα θα αναστραφεί.

Μέτρα που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αναζωογόνηση της Ελληνικής υπαίθρου θα μπορούσαν να είναι:

 

Οικονομικά κίνητρα και φοροαπαλλαγές για νέες οικογένειες.

 

Στήριξη της κατοικίας και της απασχόλησης στην περιφέρεια.

 

Επενδύσεις σε υποδομές, παιδεία, υγεία και συνδεσιμότητα, ώστε η ζωή μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα να είναι βιώσιμη.

 

Ενίσχυση της αγροτικής παραγωγής και της πράσινης οικονομίας.( Ενεργειακές Κοινότητες σε ΟΤΑ και Συνεταιρισμούς με απώτερο στόχο την μείωση του κόστους ζωής αλλά και του πρωτογενούς τομέα  κ.α). 

Αντί αυτών των αναπτυξιακών μέτρων, που θα έπρεπε να είναι ο πρωταρχικός στόχος, βλέπουμε να λυμαίνονται τις Κρατικές επιδοτήσεις  για τον αγροτοκτηνοτροφικό τομέα διάφοροι επιτήδειοι ....χωρίς να έχουν καμμία σχέση με την ιδιότητα του αγρότη - κτηνοτρόφου, τα καταστήματα των ΕΛΤΑ να κλείνουν εν μια νυκτί χωρίς καμία προειδοποίηση ή επεξεργασία κάποιου βιώσιμου σχεδίου, οι αναεμογεννήτριες εκεί που κάποτε υπήρχαν παραγωγικές εκτάσεις για καλλιέργειες φυτρώνουν σαν μανιτάρια, έναντι πινακίου φακής ως ενοίκιο, στους δικαιούχους των εκτάσεων.. 

Είναι πλέον πασιφανές και στους πιο δύσπιστους η παντελής έλλειψη πολιτικής βούλησης και οποιουδήποτε σχεδίου από τους Κρατούντες για την στήριξη και την αναζοωγόνηση της Ελληνικής Περιφέρειας...

 

Ένα στοίχημα για το μέλλον

 

Η Ελλάδα του μέλλοντος δεν μπορεί να στηρίζεται μόνο σε γηρασμένους πληθυσμούς στα μεγάλα αστικά κέντρα. Η αναζωογόνηση της περιφέρειας και η ενίσχυση της οικογένειας είναι προϋποθέσεις για τη βιωσιμότητα της χώρας.

Αν δεν υπάρξει άμεση δράση με στοχευμένες παρεμβάσεις, η «ερημοποίηση» δεν θα αφορά μόνο τη γη — θα αφορά και την ίδια την κοινωνία μας.

 

Αντίστροφη Πορεία: Γιατί η Ελλάδα πηγαίνει προς 13ωρο ενώ η Ευρώπη υιοθετεί την 4ήμερη εργασία

 

Με φόντο τις εργασιακές ελαστικοποιήσεις και το brain drain, η κυβέρνηση Μητσοτάκη ενισχύει τις ώρες εργασίας για να τονώσει την παραγωγικότητα. Όμως τα στατιστικά δείχνουν ότι η υπερεργασία δεν φέρνει ευημερία — αλλά φθορά, ανισότητα και φυγή.

Ενώ η Ευρώπη συζητά πειραματικά την καθιέρωση της 4ήμερης εργασίας για τη βελτίωση της παραγωγικότητας και της ψυχικής υγείας των εργαζομένων, η Ελλάδα ακολουθεί την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Την προηγούμενη εβδομάδα, η Βουλή ενέκρινε το νομοσχέδιο «Δίκαιη Εργασία για Όλους», το οποίο επιτρέπει — υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις — 13ωρες εργάσιμες ημέρες, ως συνέχεια της περσινής θεσμοθέτησης της 6ήμερης εργασίας σε επιλεγμένους κλάδους.

 

Η κίνηση αυτή, που υποστηρίζεται από την κυβέρνηση Μητσοτάκη ως εργαλείο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και τη μείωση της αδήλωτης εργασίας, πυροδότησε κύμα απεργιακών κινητοποιήσεων και επικρίσεις από συνδικάτα, ειδικούς εργασιακού δικαίου και την αντιπολίτευση.

 

Ποιο είναι το πραγματικό υπόβαθρο των αριθμών;

 

Η Ελλάδα διατηρεί σταθερά μια από τις υψηλότερες ετήσιες ώρες εργασίας παγκοσμίως. Το 2023, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι Έλληνες εργάστηκαν κατά μέσο όρο περισσότερες ώρες από τους πολίτες όλων των κρατών της Ε.Ε., ενώ μόνο Κολομβία, Μεξικό, Κόστα Ρίκα και Χιλή κατέγραψαν υψηλότερα επίπεδα παγκοσμίως.

 

Παρά τις υπερωρίες και τις εξαντλητικές εβδομάδες, η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών παραμένει σε ιστορικά χαμηλά. Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων το 2024 διαπίστωσε ότι σχεδόν τα μισά ελληνικά νοικοκυριά αδυνατούν να καλύψουν βασικές ανάγκες, ενώ η Ελλάδα κατατάσσεται προτελευταία στην Ε.Ε. ως προς την αγοραστική δύναμη.

 

Από την κρίση στην «ανάκαμψη»: Ποιο είναι το τίμημα;

 

Η χώρα υπέστη βαριά οικονομική καθίζηση μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008. Το ΑΕΠ της Ελλάδας κατέρρευσε κατά 25% μεταξύ 2009 και 2014, η ανεργία εκτοξεύθηκε στο 28%, ενώ το δημόσιο χρέος εκτοξεύτηκε άνω του 200% του ΑΕΠ.

 

Αν και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στατιστική ανάκαμψη — το χρέος υποχώρησε από 209,4% το 2020 σε 163,9% το 2023 και η ανάπτυξη υπερέβη τον μέσο όρο της Ευρωζώνης — η βελτίωση είναι εύθραυστη και εξαρτώμενη από χαμηλής παραγωγικότητας τομείς, όπως ο τουρισμός, η εστίαση και οι υπηρεσίες.

 

Έρευνα του London School of Economics με τίτλο Greece’s Cafe Economy διαπιστώνει πως από το 2009 έως το 2023, η απασχόληση σε τουριστικά επαγγέλματα αυξήθηκε κατά 87%, ενώ η προστιθέμενη αξία αυτών των επαγγελμάτων αυξήθηκε μόλις κατά 11%. Η παραγωγικότητα εργασίας μειώθηκε κατά 16% και οι πραγματικοί μισθοί κατέρρευσαν από 26% έως και 60% στους συγκεκριμένους κλάδους.

 

Ο φαύλος κύκλος των χαμηλών μισθών και των υπερωριών

 

Οι περικοπές στους μισθούς, οι παγωμένοι κατώτατοι, η εξασθένιση των συλλογικών συμβάσεων — όλα μέρος των μνημονιακών παρεμβάσεων — οδήγησαν στο σημερινό τοπίο: η Ελλάδα διαθέτει πλέον ένα από τα υψηλότερα ποσοστά χαμηλόμισθων εργαζομένων στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, το 20% των Ελλήνων εργάζεται πάνω από 45 ώρες την εβδομάδα — το υψηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε.

 

Ακόμα κι έτσι, σχεδόν 1 εκατομμύριο άτομα παραγωγικής ηλικίας εγκατέλειψαν τη χώρα μεταξύ 2010 και 2022. Ο συνδυασμός αυτής της φυγής με τον δείκτη γονιμότητας των 1,3 γεννήσεων ανά γυναίκα απειλεί με μείωση του πληθυσμού έως και 25% μέχρι το 2070 — έξι φορές πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. — θέτοντας σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος.

 

Τι υποστηρίζει η κυβέρνηση και γιατί αντιδρούν οι εργαζόμενοι;

 

Η κυβέρνηση επιχειρηματολογεί υπέρ της νέας εργασιακής ευελιξίας ως μηχανισμού ενίσχυσης της απασχόλησης, της καταγραφής της αδήλωτης εργασίας και της παραγωγικότητας. Μεταξύ άλλων έχει εφαρμόσει:

 

Ψηφιακή κάρτα εργασίας για την παρακολούθηση ωραρίων και υπερωριών

 

Αυξήσεις στον κατώτατο μισθό — που ωστόσο δεν ακολουθούν τον πληθωρισμό

 

Επέκταση γονικής άδειας και θεσμοθέτηση τηλεργασίας με δικαίωμα αποσύνδεσης

 

Μείωση των εργοδοτικών εισφορών

 

Το πιο πρόσφατο μέτρο αφορά την επέκταση των ωρών εργασίας έως 13 ημερησίως (με ανώτατο ετήσιο όριο τις 150 ώρες υπερωρίας), κυρίως σε τουριστικές και εποχιακές δραστηριότητες, με στόχο την κάλυψη της ζήτησης χωρίς προσλήψεις. Η κυβέρνηση υποστηρίζει πως πρόκειται για νόμιμη αναγνώριση υπερωριών που ήδη υφίστανται άτυπα και θα πληρώνονται κανονικά.

 

Όμως, όπως επισημαίνουν εργατολόγοι και εργατικά συνδικάτα, το μέτρο:

 

Νομιμοποιεί την υπερεργασία αντί να χτυπά τις αιτίες της — τις εξαντλημένες συλλογικές συμβάσεις και τους χαμηλούς μισθούς.

 

Δεν εγγυάται ουσιαστική προστασία: Αν και ο υπουργός Εργασίας διαβεβαιώνει ότι κανείς δεν μπορεί να εξαναγκαστεί να εργαστεί 13 ώρες ή να απολυθεί επειδή αρνήθηκε, η αδυναμία του ΣΕΠΕ να πραγματοποιεί επαρκείς ελέγχους αφήνει τους εργαζόμενους εκτεθειμένους σε αυθαιρεσία.

 

Υπερεργασία αντί για μεταρρυθμίσεις; Η Ελλάδα στο σταυροδρόμι

 

Θα βοηθήσει άραγε η 6ήμερη εβδομάδα και οι 13ωρες βάρδιες στην οικονομική ανάκαμψη της χώρας; Οι ενδείξεις δεν είναι ενθαρρυντικές. Η παρατεταμένη εργασία ενισχύει τον κίνδυνο εξουθένωσης και προβλημάτων υγείας, περιορίζει την παραγωγικότητα μακροπρόθεσμα και τροφοδοτεί τη διαρροή εγκεφάλων προς το εξωτερικό.

 

Πιο σκληρές εργασιακές συνθήκες δυσκολεύουν τις οικογένειες να αποκτήσουν παιδιά, εντείνοντας το δημογραφικό πρόβλημα. Το παράδοξο είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση επιλέγει να στηρίξει την ανάπτυξη όχι μέσα από την ενίσχυση της παραγωγικότητας και της καινοτομίας, αλλά μέσω της χρονικής επέκτασης της φθηνής εργασίας.

 

Συμπέρασμα: Ανάπτυξη για ποιους και με ποιους όρους;

 

Η Ελλάδα, παρά τις επίσημες πανηγυρικές αναφορές περί επιστροφής στην κανονικότητα, φαίνεται να πορεύεται σε αντίθετη τροχιά από τον ευρωπαϊκό διάλογο για τη μείωση της εργασιακής κόπωσης και την ποιότητα ζωής. Η στροφή προς περισσότερο χρόνο εργασίας — αντί για καλύτερες συνθήκες — κινδυνεύει να αναπαράγει το ίδιο το παραγωγικό αδιέξοδο που οδήγησε στη κρίση.

 

Η πραγματική ερώτηση δεν είναι αν δουλεύουμε αρκετά, αλλά τι αξία παράγουμε και πώς τη μοιραζόμαστε. Αν η απάντηση της χώρας στην κρίση είναι «δουλέψτε περισσότερο, κερδίστε λιγότερα», τότε η κοινωνική φθορά θα προηγηθεί της οικονομικής ανάκαμψης.

 πηγή

Η βία σαν το θηλυκό του βίου

 

γράφει ο Παντελής Μπουκάλας

 

 

Η μυθολογία, όπως την κωδικοποίησε ο Ησίοδος στη «Θεογονία», θέλει τη Βία θυγατέρα της Στυγός και του Γίγαντα Πάλλαντα και αδερφή του Κράτους, του Ζήλου και της Νίκης. Στην Τιτανομαχία η Στύγα τάχθηκε στο πλευρό του Δία και ο αρχιθεός την τίμησε, ορίζοντας να γίνει αυτή «ο μέγας όρκος των θεών» («Μά τη Στύγα»), να μείνουν δε τα τέκνα της αιώνιοι παραστάτες του. Κράτος και Βία, αχώριστο εννοιολογικό ζευγάρι έκτοτε, ανέλαβαν κατά τον Αισχύλο τον «σωφρονισμό» του φιλάνθρωπου Προμηθέα. Και με το δεδομένο ότι στις «φυσικές» και «κανονικές» πατριαρχικές κοινωνίες οι αδερφοί θεωρούν τις αδερφές τους κτήμα τους, που το μοιράζονται με τον Πατέρα Αφέντη, το Κράτος αυτοπροσδιορίζεται ανέκαθεν ως ο μοναδικός νόμιμος ιδιοκτήτης του δικαιώματος στην άσκηση βίας.

 

Από την πλευρά της, η γλωσσολογία θέλει την ομηρική λέξη «βία» καταγόμενη από αμάρτυρη ινδοευρωπαϊκή ρίζα. «Παλιό ριζικό ουσιαστικό που αντιστοιχεί επακριβώς» στο σανσκριτικό όνομα της υπερίσχυσης, της κυριαρχίας, γράφει ο Πιερ Σαντρέν στο «Ετυμολογικό Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής» (Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, 2023), ο δε Γ. Μπαμπινιώτης, στο «Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας» (Κέντρο Λεξικολογίας, 2009) σημειώνει ότι «πιθ. συνδ. με το αρχ. βινέω “συνουσιάζομαι”». Ακόμα κι αν η εικασία αυτή δεν αληθεύει, ο αρσενικός πόθος δεν εκδηλώνεται κυριαρχικός και καταναγκαστικός αποκλειστικά στους βιασμούς που γίνονται γνωστοί, και οι οποίοι είναι πολύ μικρό ποσοστό όσων γίνονται στα σκοτεινά και τα βουβά.

 

Ομηρική και η λέξη «βίος» –λιγότερο συχνή πάντως στα έπη από τη λέξη «βίοτος», που εικάζεται ότι πλάστηκε κατ’ αναλογίαν προς το «θάνατος»–, κατάγεται επίσης από αμάρτυρη ινδοευρωπαϊκή ρίζα. Και σημαίνει τον τρόπο ζωής των ανθρώπων, «από όπου», λέει ο Σαντρέν, «προέρχεται η σημασία μέσα διαβίωσης, περιουσία, πόροι». Και κάπως έτσι, εκ κληρονομίας ή εκ νέας δημιουργίας, δηλώνουμε οι νεοέλληνες το έχει μας με τη μονοσύλλαβη λέξη «βιός».

 

Στην αρχαιότητα, και έως τον Ομηρο, το «βιός», δισύλλαβο εκεί, «βι-ός», σήμαινε το τόξο ή τη χορδή του. Εξ ου και το λογοπαίγνιο του Ηράκλειτου, του μοναδικού μεταομηρικού χρήστη της λέξης: «Τω ουν τόξω όνομα βίος, έργον δε θάνατος». Το όνομα του τόξου είναι βίος, το έργο του όμως είναι θάνατος. «Παρωνόμασται γαρ εκ του βίου ως του ζην αίτιος, θανατοί δε τους βληθέντας και στερίσκει του ζην», λέει για τις παρονομαστικές δοκιμές του Ηράκλειτου ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, τον 12ο αιώνα.

 

«Καμπούλ»

Ο,τι κι αν λέει η γραμματική και η μυθοθεολογία, η ίδια η ζωή μαρτυρεί πως η βία είναι το θηλυκό του βίου. Η καθημερινότητά μας κατάντησε ένα εκτενέστατο, αενάως επαναλαμβανόμενο αστυνομικό δελτίο Τύπου. Η παρακολούθηση των ειδησεογραφικών τηλεδελτίων είναι μια άσκηση στην απελπισία ή την κατάθλιψη, και δεν ευθύνεται γι’ αυτό αποκλειστικά η πολιτική μονομέρειά τους αλλά και το αιματηρό περιεχόμενό τους. «Η Αθήνα κατάντησε Καμπούλ», έλεγε κάποτε ο «μονιμάς» ηγήτωρ του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη. Και να μην του το θυμίζουν αυτό οι πολιτικοί του αντίπαλοι, του το θυμίζει η ενοχλητική πραγματικότητα. Γιατί μπορεί να αποκτήσαμε επιτέλους «ελληνικό FBI», αυτό όμως δεν τρόμαξε τις ποικίλης εθνικής συγκρότησης μαφίες που δρουν ανάμεσά μας, άλλες πυρετικά και άλλες σποραδικά: ελληνική, αλβανική, σερβική, ρωσική, με προσφιλή τόπο δράσης τη Μύκονο, βουλγαρική, τουρκική, διακλαδιζόμενη σε μια πλήρη ενδεκάδα συμμοριών, μαυροβουνιώτικη, ακόμα και μεξικανική.

 

Μπορεί να αποκτήσαμε επιτέλους «ελληνικό FBI», αυτό όμως δεν τρόμαξε τις ποικίλης εθνικής συγκρότησης μαφίες που δρουν ανάμεσά μας, άλλες πυρετικά και άλλες σποραδικά. Υπάρχουν και συμμορίες στις οποίες οι λαοί των Βαλκανίων γίνονται μπράτιμοι και πολεμούν από κοινού για να επιβληθούν.

 

Το έγκλημα πάντως είναι αποδεδειγμένα διεθνιστικό, υπάρχουν λοιπόν και συμμορίες στις οποίες οι λαοί των Βαλκανίων γίνονται μπράτιμοι και πολεμούν από κοινού για να επιβληθούν στον έναν ή τον άλλον τομέα μιας τεράστιας χρυσοφόρας αγοράς: ναρκωτικά, όπλα, συμβόλαια θανάτου, εμπρηστικές και βομβιστικές επιθέσεις, στοχευμένες κλοπές (λ.χ. υπερπολυτελών αυτοκινήτων), ξέπλυμα μαύρου χρήματος, προστασία –όχι μόνο νυχτερινών κέντρων–, νοθευμένα καύσιμα, εμπορία ανθρώπων αλλά και σπάνιων πλασμάτων της ελληνικής πανίδας και επίσης σπάνιων βοτάνων της χλωρίδας μας. Και τι δεν θα ‘χε να γράψει ο Καρλ Μαρξ για να εμπλουτίσει το ειρωνικό δοκίμιό του «Εγκώμιο του εγκλήματος».

 

Βία όμως δεν παράγουν μόνο οι μαφίες, οι επαγγελματίες του εγκλήματος, που αμφισβητούν με την ποικίλη δράση τους το μονοπώλιο του κράτους. Αφθονη και ατιθάσευτη βία εκλύεται σχεδόν από όλους τους πόρους της κοινωνίας, ανεξαρτήτως ηλικίας και τάξης: ενδοοικογενειακή βία, ενδοσχολική, ενδοκοινοτική (σαν τη δήθεν «πατροπαράδοτη» στα Βορίζια της Κρήτης), οπαδική (ενδογηπεδική και εξωγηπεδική). Σαν να ‘χει φτηνύνει η ζωή, σαν να ‘γινε το κουμπούρι ή το μαχαίρι το φυσικότερο των πραγμάτων.

 

Μέρα παρά μέρα «πέφτουμε από τα σύννεφα» μαθαίνοντας ότι «μια χαρά άνθρωποι» της διπλανής πόρτας σκότωσαν ή προσπάθησαν να σκοτώσουν δι’ ασήμαντον αφορμήν ή «για την τιμή και τ’ όνομά μας» ή για ένα χωράφι, μια κληρονομιά. Ακόμα και για μια θέση παρκαρίσματος πέφτει άγριο ξύλο και η «κακιά στιγμή» μπορεί να επιφέρει ακόμα και θάνατο. Δεν θέλει πολύ για να πεθάνει κανείς. Πολύ θέλει για να γεννηθεί και να μεγαλώσει.

 

Σαν να ξυπνάμε με τα αίματά μας ήδη αναμμένα και με τα νεύρα μας ήδη τεντωμένα. Με την τσίμπλα στο μάτι μπαίνουμε ψευδωνύμως στο Διαδίκτυο και ξεφορτώνουμε κακία, φθόνο, χυδαιότητα. Μπαίνουμε έπειτα στο αυτοκίνητο και ανεβοκατεβάζουμε τις ταχύτητες (μαζί με καντήλια) βλέποντας παντού εχθρούς, ατζαμήδες που «το πήραν νύχτα» ή λαδώνοντας. Βίαια οδηγούμε, «αρσενικά», εξ ου και τα βλέμματα χλεύης προς τις γυναίκες οδηγούς.

 

Τα παιδιά μας

Μας βλέπουν και μας ακούν τα παιδιά μας, όταν κρατάμε το τιμόνι, όταν βλέπουμε τηλεόραση, όταν πάμε στο γήπεδο, στην παραλία, στην ταβέρνα, και μαθαίνουν. Μαθαίνουν πως ο πατέρας τους έχει πάντα δίκιο αλλά τον αδικούν πάντα και όλοι. Και αποφασίζουν από πολύ μικρά ότι και αυτά έχουν και θα έχουν πάντα δίκιο, στο σχολείο, στο γηπεδάκι, παντού, μόνο που πάντα θα τα αδικούν – όλοι, ακόμα και οι φίλοι τους. Μαθαίνουν τον τρόπο της καχυποψίας («μην εμπιστεύεσαι κανέναν»), του τσαμπουκά («με τον σταυρό στο χέρι δεν πας πουθενά»), της εγωπάθειας.

 

 

Κι ο γιαλός στραβός και στραβά αρμενίζουμε. Η περίφημη «Ελλάδα 2.0» δεν μας εμπεριέχει όλους· κάποιους τους μετράει σαν αναχρονιστικό βαρίδι – το πιστοποίησε και η υπόθεση των ΕΛΤΑ. Το μόνο που παράγει εν αφθονία είναι αυθαιρεσία, αυταρχισμό, αναξιοκρατία, ανασφάλεια, άγχος. Και κατακερματίζεται έτσι η κοινωνία σε μονάδες εριστικές και βίαιες. Δεν είναι πιο σωστό λοιπόν να λέμε «Ελλάδα – Απογοήτευση 0-2»;