Αριστεροί πατριώτες, δεξιά μιάσματα…

Ο Πρωθυπουργός ανασταίνει τις χειρότερες παραδόσεις της παλιάς Δεξιάς. Τότε που αποκαλούσε τους αριστερούς «μιάσματα» και τους κεντρώους «συνοδοιπόρους» τους. Ακριβώς αυτό κάνει σήμερα ο αριστερός Τσίπρας από την ανάποδη

Του Γιώργου Καρελιά

Στην τελευταία ομιλία του στη Βουλή ο Αλέξης Τσίπρας είπε ότι αισθάνεται «ντροπή» για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, επειδή «πηγαίνει στο Βερολίνο και ρίχνει τα βάρη στην ελληνική πλευρά λέγοντας ότι καθυστερεί στην αξιολόγηση, αντί να βάλει πλάτη». Ολοι στάθηκαν σ’ αυτήν την πιασάρικη ατάκα: «Αισθάνομαι ντροπή για τον κ. Μητσοτάκη».

Όμως, αυτή ήταν μια συνήθης κοινοβουλευτική επίθεση, άλλωστε και ο αρχηγός της ΝΔ συνηθίζει να λέει «πρέπει να ντρέπεστε, κύριε Τσίπρα». Καμιά ιδιαίτερη σημασία . Αυτό που διέφυγε σχεδόν απ’ όλους ήταν η επόμενη φράση του Πρωθυπουργού, φράση ανατριχιαστική(και θα εξηγήσουμε αναλυτικά γιατί): «Αυτή είναι μια αντιπατριωτική στάση. Και μετράω τα λόγια μου».

Βεβαίως, δεν είναι η πρώτη φορά που ο κ. Τσίπρας χρησιμοποιεί το (δικό του) «ελληνόμετρο» και… «πατριωτόμετρο». Πριν από μερικά χρόνια είχε φτάσει στο σημείο να εκστομίσει κάτι πολύ χειρότερο. Οτι οι κ.κ Παπαδήμος, Βενιζέλος, Σαμαράς και Παπανδρέου «δεν είναι και τόσο Ελληνες»! (εδώ).

Φαίνεται ότι η στενή παρέα που κάνει από τότε με τον επαγγελματία πατριώτη, συνεταίρο του Πάνο Καμμένο, τού έχει εμπεδώσει μια άλλη αντίληψη για τον πατριωτισμό. Εφόσον ο Μητσοτάκης δεν τάσσεται αναφανδόν στο πλευρό της πατριωτικής κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι «αντιπατριώτης».

Εξ αυτού συνάγεται ότι ο ίδιος (ο Τσίπρας), όταν ήταν στην αντιπολίτευση, δεν υπονόμευε τις κυβερνήσεις Παπανδρέου και Σαμαρά-Βενιζέλου, δεν τις αποκαλούσε «ενεργούμενα του Σόιμπλε», αλλά έβαζε πλάτη και τις στήριζε. Για παράδειγμα, την ώρα που η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου πάσχιζε να κλείσει τη δική της αξιολόγηση, ο Τσίπρας πήγαινε στο εξωτερικό και έλεγε: «Ωρα να φύγει η κυβέρνηση Σαμαρά» (15 Νοεμβρίου, ομιλία στο συνέδριο των Ποδέμος, στην Ισπανία (διαβάστε και ακούστε εδώ και απολαύστε).

Αυτή η στάση του Τσίπρα ήταν, ασφαλώς, πατριωτική. Ενώ όταν ο Μητσοτάκης λέει ακριβώς τα ίδια ζητώντας εκλογές είναι «αντιπατριώτης». Από το «δεν είναι και τόσο Ελληνες» του 2012 στο «είναι αντιπατριωτική στάση» του 2017.

Ο Τσίπρας και οι συν αυτώ εκστομίζουν λόγια για τα οποία θα ανατρίχιαζαν οι πολιτικοί πρόγονοί τους. Ανασταίνει τις χειρότερες στιγμές της παλιάς Δεξιάς. Η οποία αποκαλούσε τους αριστερούς «μιάσματα» και του κεντρώους «συνοδοιπόρους» τους. Τότε είχαμε τους «εθνικόφρονες» (δεξιούς) και τα «μιάσματα» (αριστερούς). Σήμερα η εθνικοφροσύνη και ο πατριωτισμός αποτελούν ιδιοκτησία του κ. Τσίπρα, ο Μητσοτάκης είναι δεξιό μίασμα και αντιπατριώτης. Και οι κεντρώοι δεν αποκαλούνται «συνοδοιπόροι», αλλά «ουρά της Δεξιάς» (εδώ).

Ηρθαν τα ύστερα του κόσμου. Εμελλε να το δούμε και να το ακούσουμε κι αυτό. Οι αριστεροί να φορούν τη λεοντή του πατριώτη και να κατηγορούν τους δεξιούς για αντιπατριωτική στάση. Κατήφορος. Αλλά επειδή ο νυν Πρωθυπουργός δεν τα πάει καλά με την ιστορική μνήμη, ας προσέξει μια μικρή ιστορία που περιγράφει ο Λεωνίδας Κύρκος σε ένα από τα αυτοβιογραφική βιβλία του. Στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, η εμφάνιση ενός βουλευτή της ΕΔΑ στο βήμα της Βουλής προκαλούσε θύελλα αντιδράσεων, θεωρούνταν πρόκληση προς το Σώμα. Μια φορά έγινε σάλος.

Κάποιος εθνικόφρων βουλευτής της εποχής άρχισε να κραυγάζει. «Κάθισε κάτω. Τολμάτε και μιλάτε; Είσθε προδότες και Βούλγαροι και εγκληματίες. Η Δημοκρατίας σάς ανέχεται, αλλά μην προκαλείτε επιπλέον». Τότε σηκώθηκε από το έδρανό του ο πρόεδρος της ΕΔΑ Ιωάννης Πασσαλίδης, από τις πιο σεβαστές μορφές της Αριστεράς: «Είμαστε προδότες και Βούλγαροι; Εσείς δεν είσθε εθνικόφρονες, είσθε εθνικοπαράφρονες».

Ας προσέξουν ο κ. Τσίπρας και οι συν αυτώ μην καταφέρουν να αναβιώσουν τέτοιες στιγμές με τα «ελληνομέτρα» και τις «πατριωτικές» εμπνεύσεις τους.

Και για να μη συμβεί αυτό ας έχουν κατά νου αυτό που είχε γράψει ο Αγγλος συγγραφέας Σάμιουελ Τζόνσον: «Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των παλιανθρώπων».  

Στα τέσσερα, μνημόνια

Το τέταρτο μνημόνιο δείχνει αναπόφευκτο. Και όσο η Ελλάδα δεν στέκεται στα πόδια της, τόσο θα παίρνει μορφή η ιδέα ενός αποτυχημένου κράτους, με την εθνική της ταυτότητα να ενσωματώνει το στοιχείο της καχεξίας

Του  Κώστα Γιαννακίδη

«Δεν βλέπω την Ελλάδα να αποκτά πρόσβαση στις αγορές τον επόμενο χρόνο» είπε ο κύπριος νομπελίστας Χριστόφορος Πισσαρίδης. Ομως δεν χρειάζεται να έχεις Νομπέλ για να προβλέψεις ότι η χώρα οδεύει προς τέταρτο μνημόνιο. Αρκεί η απλή λογική.

Σήμερα το κόστος δανεισμού από τις αγορές είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από το ύψος που είχε στην περίοδο Σαμαρά-Βενιζέλου. Γλιτώσαμε, βέβαια, το mail Χαρδούβελη και κερδίσαμε αξιοπρέπεια. Ομως απομακρυνθήκαμε από αυτό που σηματοδοτεί το τέλος της κρίσης: από την έξοδο στις αγορές.

Η κρίση γεννήθηκε και έσυρε μαζί της τα μνημόνια όταν οι αγορές, οι ιδιώτες δηλαδή, σταμάτησαν να δανείζουν τη χώρα μας. Τότε υποχρεωθήκαμε να καταφύγουμε στο ΔΝΤ και στους εταίρους προκειμένου να αποφευχθεί η άτακτη χρεοκοπία. Το μνημόνιο μπορεί να έχει ημερομηνία λήξεως, αλλά, στην πραγματικότητα, θα τελειώσει όταν η χώρα μπορεί να χρηματοδοτήσει τις ανάγκες της από τις αγορές. Αυτό, φυσικά, είναι απίθανο να συμβεί του χρόνου. Τα επιτόκια θα παραμείνουν απαγορευτικά αφού η επένδυση στο ελληνικό χρέος θεωρείται επισφαλής -ποιος να επενδύσει και για ποιο λόγο στην Ελλάδα;

Το τέταρτο μνημόνιο δείχνει αναπόφευκτο. Αν βγουν από τη μέση τα παράλογα περί Grexit, η χώρα θα εμφανιστεί ενώπιον των εταίρων της, ζητώντας χρόνο και χρήμα. Το ΔΝΤ δεν πρόκειται καν να κάτσει στο τραπέζι. Το επόμενο μνημόνιο θα είναι μία αυστηρά ευρωπαϊκή υπόθεση. Από αυτό το σημείο και μετά το σενάριο ανοίγει σαν βεντάλια. Δεν ξέρουμε πολλά και, κυρίως, δεν γνωρίζουμε ποιοι θα βρίσκονται στα πράγματα, όχι μόνο εδώ, αλλά στις χώρες των δανειστών μας. Αν, ας πούμε, κερδίσει ο ακροδεξιός Βίλντερς στην Ολλανδία, «Ντάισελμπλουμ» θα λέμε και θα κλαίμε.

Ομως, ανεξαρτήτως των πολιτικών συσχετισμών, υπάρχει πλέον ένα ιστορικό δεδομένο που τείνει να παγιοποιηθεί: η Ελλάδα εξελίσσεται σε επίπονο και συνεχές πρόβλημα για την Ευρώπη. Και αυτό εκ των πραγμάτων την περιθωριοποιεί, αφαιρώντας ισχύ από τη φωνή και τον ρόλο της. Η αποχώρηση του ΔΝΤ μπορεί να οριοθετεί το ελληνικό πρόβλημα εντός ευρωπαϊκών πλαισίων, όμως από ένα σημείο και μετά θα αναδείξει εμφατικά τα εθνικά στοιχεία της σχέσης εξάρτησης. Δεν θα είναι πλέον, αορίστως, οι «εταίροι» -άλλωστε μερικοί από αυτούς δύσκολα θα δεχθούν να συμμετάσχουν εκ νέου σε ελληνικό πρόγραμμα. Θα είναι απευθείας η σχέση της Ελλάδας με τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Γαλλία, δηλαδή τους χρηματοδότες της. Κάτι τέτοιο θα προσδώσει αμεσότητα στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την απώλεια της ανεξαρτησίας μας. Η επιτήρηση θα γίνει πιο αυστηρή. Πιο ωμή, πιο σκληρή, ίσως και για να επιδειχθεί ως αντίτιμο στην κοινή γνώμη των δανειστών.

Οσο η Ελλάδα δεν στέκεται στα πόδια της, τόσο θα παίρνει μορφή η ιδέα ενός αποτυχημένου κράτους (failed state), πλήρως εξαρτημένο από τους δανειστές του και, κυρίως, διαθέσιμο στις προθέσεις τους. Θα μου πείτε ότι το Υπερταμείο θα κάνει τη δουλειά για τον επόμενο αιώνα, εκχωρώντας σε συμφέρουσες τιμές κομμάτια εθνικού πλούτου. Μα, δεν είναι μόνο αυτό. Είναι και η μειονεξία που θα λάβει διαστάσεις εθνικής νοοτροπίας, η διαμόρφωση μίας νέας εθνικής ταυτότητας με τα συμπλέγματα της καχεξίας. Ενα προφίλ με το κεφάλι σκυφτό.

protagon.gr

WSJ: Οι 4 λόγοι που ο Trump "τρομάζει" τους Ευρωπαίους - Πώς επηρεάζει το ΔΝΤ στο θέμα της Ελλάδας

Η προσεχής ομιλία του Donald Trump στο Κογκρέσο (αυτήν την εβδομάδα) θα συγκεντρώσει τα "βλέμματα" των Ευρωπαίων, οι οποίοι και θα δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στα όσα έχει να πει, καθώς η έλευσή του στην παγκόσμια πολιτική σκηνή έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στην Ευρώπη.

Σε αυτήν τη στάση των Ευρωπαίων, αλλά και στις κύριες πηγές ανησυχίας τους, αναφέρεται, με άρθρο του στη Wall Street Journal, ο Simon Nixon. Συγκεκριμένα, η πολιτική του Trump - που συνοψίζεται στο μότο του "Πρώτα η Αμερική" και στον ενθουσιασμό που επέδειξε απέναντι στο Brexit - αντιμετωπίζεται με επιφυλακτικότητα στην άλλη άκρη του Ατλαντικού. Σημειωτέων, πάντως, πως όσο ειρωνικό και εάν είναι, ο άμεσος αντίκτυπος από την εκλογή του Trump ήταν θετικό για την Ευρώπη: Ο PMI της Ευρωζώνης "σκαρφάλωσε" σε υψηλό 6,5 ετών, οι θέσεις εργασίας αυξήθηκαν με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων δέκα ετών, ενώ ο πανευρωπαϊκός δείκτης Stoxx 600 βρίσκεται 13% υψηλότερα από τις 8 Νοεμβρίου. Αυτό βέβαια μπορεί να αντικατοπτρίζει, εν μέρει, τη βελτιωμένη εικόνα παγκοσμίως.

Μάλιστα, όπως παρατηρεί ο Nixon, ίσως υπάρξουν και άλλα καλά νέα, καθώς ο Trump βοήθησε εμμέσως στο να επιτευχθεί πρόοδος στο θέμα της Ελλάδας και προς μία πιο βιώσιμη λύση για την ελληνική κρίση χρέους. Οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ, αναφέρεται συγκεκριμένα, εκτιμούν πως η στάση της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ έχει ενισχύσει τη θέση τους στο διαπραγματευτικό κομμάτι.  Ενώ η κυβέρνηση Obama συνήθιζε να ασκεί πιέσεις στο Ταμείο, προκειμένου να χαλαρώνει τις απαιτήσεις του προς όφελος των συμφερόντων των Ευρωπαίων πολιτικών, αυτήν τη φορά το ΔΝΤ έμεινε σταθερό στις απόψεις του, με αποτέλεσμα Βερολίνο και Αθήνα να χάσουν έδαφος, την προηγούμενη εβδομάδα.

Ποιες είναι όμως οι 4 κύριες ανησυχίες των Ευρωπαίων;

Πρώτον, η πολιτική του Trump όσον αφορά στο δολάριο, αφού ενδεχόμενη αποδυνάμωσή του θέτει σε κίνδυνο την ανάκαμψη της Ευρωζώνης.

Δεύτερον, το ενδεχόμενο η πολιτική του "Πρώτα η Αμερική" να εξελιχθεί σε υπερβολικό προστατευτισμό και κατ’επέκταση να οδηγήσει στην επιβολή φόρου, από την πλευρά των ΗΠΑ, σε επιχειρήσεις εκτός των συνόρων της, για εισαγωγές, αλλά όχι εξαγωγές, μέτρο που θα έπληττε τους Ευρωπαίους εξαγωγείς.

Τρίτον, τα σχέδια του Trump για απορρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα.

Τέταρτον, το ενδεχόμενο ο Trump να καταστρέψει την Ευρώπη οικονομικά, εμβαθύνοντας τον διχασμό σε πολιτικό επίπεδο. Άλλωστε, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει ασκήσει έντονη κριτική απέναντι στους θεσμούς της Ε.Ε. και του ευρώ, κάτι που εκμεταλλεύονται οι ευρωσκεπτικιστές.  

capital.gr

Η ψηφοθηρία συντηρεί τον ρατσισμό

Όποτε πλησιάζουν εκλογές στη Γαλλία, οι πολιτικοί επικαλούνται το αποικιοκρατικό παρελθόν της χώρας και προβαίνουν σε σχετικές δηλώσεις. Το περιεχόμενο των δηλώσεων διαμορφώνεται ανάλογα με τους ψηφοφόρους που ο κάθε υποψήφιος στοχεύει να προσελκύσει, αλλά άμεσα ή έμμεσα συντηρεί την ξενοφοβία και τον ρατσισμό.

του Μιχάλη Γιαννεσκή

To παρελθόν δεν είναι μια ξένη χώρα

Η γαλλική αποικιοκρατία χαρακτηριζόταν από αχαλίνωτη βαναυσότητα και κραυγαλέα εκμετάλλευση, οι οποίες δικαιολογούνταν με εντελώς ρατσιστικό σκεπτικό, όπως είχε εύστοχα παρατηρήσει ο φιλόσοφος Ζαν-Πολ Σαρτρ:

«... επειδή κανείς δεν μπορούσε να υποδουλώσει, να ληστέψει ή να σκοτώσει το συνάνθρωπό του χωρίς να διαπράξει έγκλημα, έθεσαν το αξίωμα ότι ο ιθαγενής δεν είναι συνάνθρωπος. Η στρατιωτική μας ισχύ ανέλαβε την αποστολή της μετατροπής αυτού του σκεπτικού σε πραγματικότητα ... υποβαθμίζοντας του κατοίκους των κατεχομένων περιοχών στο επίπεδο ανωτέρων πιθήκων, για να δικαιολογηθεί η μεταχείριση τους ως υποζύγια από τους αποίκους».

Το αποικιοκρατικό παρελθόν της Γαλλίας έχει αφήσει βαθιά αποτυπώματα στη σημερινή κοινωνία της χώρας. Μεγάλο μέρος της γαλλικής - και της ευρωπαϊκής - κοινωνίας επιδεικνύει σήμερα μια «ταυτότητα κυριαρχίας», σχολιάζει ο φιλόσοφος Jéremie Piolat στο βιβλίο του «Πορτραίτο του Αποικιοκράτη». Η εν λόγω ταυτότητα παρουσιάζεται με εθνικιστικό προσωπείο, αλλά στην ουσία δεν διαφέρει πολύ από τη νοοτροπία της αποικιοκρατικής περιόδου.

Σήμερα, περίπου το 15% του πληθυσμού της Γαλλίας αποτελείται από μετανάστες και απογόνους μεταναστών από τις πρώην αποικίες της. Οι περισσότεροι από αυτούς ζουν σε υποβαθμισμένα προάστια των μεγάλων γαλλικών πόλεων. Η κακομεταχείριση των μειονοτήτων από την αστυνομία και η περιθωριοποίηση τους από τις κρατικές αρχές συχνά πυροδοτούν ταραχές και εξεγέρσεις. Μερικές από αυτές, όπως το 2005, ήταν μεγάλης κλίμακας και διήρκεσαν για εβδομάδες, ενώ φέτος έγιναν ταραχές σε 20 προάστια μετά από τον βιασμό με κλομπ ενός μαύρου από αστυνομικούς.

Χωρίς τύψεις για τον «κτηνώδη» αποικισμό

Τα θέματα των μειονοτήτων και της αποικιοκρατίας είναι αλληλένδετα στη Γαλλία. Για αυτό οι Γάλλοι πολιτικοί ανέκαθεν παρουσίαζαν το αποικιοκρατικό παρελθόν της χώρας ανάλογα με τους ψηφοθηρικούς στόχους τους: όσο πιο δεξιές ήταν οι πεποιθήσεις ενός πολιτικού, τόσο πιο θετικά παρουσίαζε την αποικιοκρατία. Το 2005 η συντηρητική πλειοψηφία στο γαλλικό κοινοβούλιο ψήφισε νόμο που απαιτούσε τη διδασκαλία των «θετικών αξιών» του αποικισμού στους μαθητές των γαλλικών λυκείων, ο οποίος καταργήθηκε το 2006 μετά από δημόσια κατακραυγή.

Ένα χρόνο αργότερα, ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας Σαρκοζί, σε λόγο του στο Πανεπιστήμιο του Ντακάρ της Σενεγάλης παραδέχθηκε μεν ότι ο αποικισμός ήταν «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» αλλά επικεντρώθηκε στα «οφέλη του αποικισμού», τονίζοντας ότι οι πρώην αποικιακές δυνάμεις δεν φέρουν ευθύνη για την τωρινή κατάσταση της Αφρικής.

Παρόμοια, ο πρόεδρος Ολάντ καταδίκασε τον «κτηνώδη αποικισμό» σε ομιλία του στο Αλγέρι το 2012, δηλώνοντας όμως ότι δεν απολογείται και δεν εκφράζει τύψεις για τις πράξεις των αποικιστών. Ενώ ο υποψήφιος για την προεδρία της Γαλλίας Φρανσουά Φιγιόν δήλωσε τον Αύγουστο του 2016 ότι «η Γαλλία δεν πρέπει να κατηγορείται επειδή απλά ήθελε να μοιραστεί τον πολιτισμό της και να τον διαδώσει στους λαούς της Αφρικής».

Μακρόν, ο ψηφοθηρικά «αντισυμβατικός»

Ο Μακρόν, απευθυνόμενος σε διαφορετικό ακροατήριο από αυτό του Φιγιόν, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα στην εφημερίδα Le Figaro ότι η αποίκηση της Αλγερίας συνοδευόταν από «εγκλήματα και πράξεις βαρβαρότητας», οι οποίες σήμερα θα θεωρούντο «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας». Επιπλέον, ο Μακρόν επισκέφθηκε το Αλγέρι, όπου κάλεσε τη Γαλλία να απολογηθεί για τα εγκλήματα του παρελθόντος και ειδικά για όσα έλαβαν χώρα κατά τον αγώνα ανεξαρτησίας της Αλγερίας.

Η Λεπέν και ο Φιγιόν αντέδρασαν στις δηλώσεις του Μακρόν, όπως ήταν αναμενόμενο, με αιχμηρές επιπλήξεις. Όλες οι δηλώσεις των πολιτικών έχουν ως κύριο στόχο να «χαϊδέψουν τα αυτιά» των ψηφοφόρων τους: η Λεπέν και ο Φιγιόν των δεξιών και ακροδεξιών, ο Μακρόν των κεντροαριστερών και των μειονοτήτων.

Ωστόσο, ο Μακρόν καλεί μεν τη Γαλλία να απολογηθεί, αλλά δεν προτείνει μέτρα για να καταπολεμηθεί ο ρατσισμός, η ανισότητα και η ανεργία που διαιωνίζουν την περιθωριοποίηση των μειονοτήτων και των μεταναστών. Η προοδευτικότητα του Μακρόν, του «αντισυμβατικού» πρώην τραπεζίτη σύμφωνα με το Ινστιτούτο Brookings, το φερέφωνο των ελίτ, έχει τα όριά της. Διότι οι μειονότητες είναι χρήσιμες, όχι μόνο ως δεξαμενή φτηνού εργατικού δυναμικού, αλλά και ως αποδιοπομπαίοι τράγοι για να διατηρηθεί ο κοινωνικός διχασμός που διευκολύνει την εκμετάλλευση των εργαζομένων.

Άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε

Κάθε απολογία για το αποικιοκρατικό παρελθόν της Γαλλίας αποτελεί μια αναγκαία, αλλά όχι ικανή, συνθήκη για την αντιμετώπιση του ρατσισμού, ιδίως ενόσω το κράτος αντιμετωπίζει σαν παρίες όσους έχει αναγκάσει με την αποικιοκρατική εκμετάλλευση και τις μετέπειτα στρατιωτικές επεμβάσεις του να εγκαταλείψουν τις λεηλατημένες ή κατεστραμμένες χώρες τους. Όμως, αντί να αποζημιώσει και να υποστηρίξει τα θύματα του αποικισμού και τις μειονότητες, ο πολιτικός λόγος εξυμνεί τα ιδανικά «ελευθερία, αδελφότητα και ισότητα» της Γαλλικής Δημοκρατίας με πομπώδεις δηλώσεις. Δηλαδή άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε με τους ψηφοφόρους μας και να εξυπηρετούμε τα αφεντικά μας.

Και εάν οι πολιτικοί δεν προσεγγίσουν τη νεολαία των προαστίων του Παρισιού η οποία αντιπροσωπεύει το μέλλον του 15% του πληθυσμού της χώρας και κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων αυτή την εβδομάδα δήλωνε ότι «ο εχθρός είναι το κράτος», ας προετοιμαστούν να επωμιστούν τις αναπόφευκτες κοινωνικές συνέπειες. 

thepressproject.gr

Η Ε.Ε. απέναντι στην πρόκληση Τραμπ

Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

Τον Φεβρουάριο του 2007, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έκλεψε την παράσταση στην ετήσια διάσκεψη ασφαλείας του Μονάχου με την πολύκροτη ομιλία του, όπου καυτηρίασε τους νεοσυντηρητικούς της κυβέρνησης Μπους χρεώνοντάς τους την απόπειρα οικοδόμησης ενός «μονοπολικού κόσμου». Δέκα χρόνια αργότερα, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ οραματιζόταν από το ίδιο βήμα, το περασμένο Σαββατοκύριακο, την οικοδόμηση μιας νέας, «μετα-δυτικής» παγκόσμιας τάξης.

Αν και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ δήλωσε, παραφράζοντας τον Μαρκ Τουέιν, ότι «οι φήμες περί θανάτου της Δύσης είναι άκρως υπερβολικές», οι πάντες αναγνωρίζουν ότι η απειλή ενός ιστορικού διαζύγιου ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού είναι πραγματική. Καταλυτικό ρόλο παίζει όχι τόσο ο Βλαντιμίρ Πούτιν όσο ο Ντόναλντ Τραμπ, τον οποίο ο ίδιος ο Τουσκ είχε χαρακτηρίσει νωρίτερα «υπαρξιακή απειλή» για την Ε.Ε.

Το ΝΑΤΟ είναι «παρωχημένο», το Brexit «φανταστικό», η Ε.Ε. «όχημα της Γερμανίας». Οι καταιγιστικές δηλώσεις του νέου Αμερικανού προέδρου ερμηνεύτηκαν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ως προανάκρουσμα εμπορικού πολέμου και πολιτικής αποξένωσης. Αυτές τις ανησυχίες προσπάθησαν να διασκεδάσουν στο Μόναχο ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Μάικ Πενς και ο υπουργός Αμυνας Τζιμ Μάτις, δύο εκπρόσωποι του πολιτικού και στρατιωτικού κατεστημένου που διαφοροποιούνται από πολλές αμφιλεγόμενες θέσεις του προϊσταμένου τους. Το αποτέλεσμα ήταν μάλλον απογοητευτικό.

Η ανταποκρίτρια της Washington Post μετέδωσε ότι, ακούγοντας τις «κοινοτοπίες» Πενς περί ακατάλυτων δεσμών ΗΠΑ-Ευρώπης, ένας εκ των συμμετεχόντων στη διάσκεψη της ψιθύρισε: «Ολα αυτά ισχύουν μέχρι το επόμενο Τweet» του Ντόναλντ Τραμπ. «Ο Πενς μας μίλησε λες και απευθυνόταν σε παιδιά: “Σας αγαπάω, σας αγαπάω”, αλλά καμία ουσία», εξεμάνη ο πρώην γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Χαβιέρ Σολάνα.

Oύτε μία φορά...

Από την πλευρά του, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Μαρκ Ερό εξέφρασε τη δυσφορία του επισημαίνοντας ότι «σε ολόκληρη την ομιλία του Τραμπ δεν εμφανίζεται ούτε μία φορά η Ε.Ε.». Αλλωστε, πέρα από τις τετριμμένες διπλωματικές αβρότητες, ο Πενς ταυτίστηκε με τη σκληρή γραμμή Τραμπ, τονίζοντας ότι «η υπομονή των Ηνωμένων Πολιτειών εξαντλείται» και ότι η Αμερική θα μειώσει τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ εάν οι Ευρωπαίοι δεν αυξήσουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες.

Οι πιο ψύχραιμοι αναλυτές αναγνωρίζουν ότι ο Τραμπ είναι το σύμπτωμα και όχι η αιτία των εντεινόμενων προβλημάτων στις διατλαντικές σχέσεις. Ηδη το 1998, επί προεδρίας Κλίντον, η επιτροπή οικονομικών υποθέσεων της Γερουσίας είχε ανοίξει συζήτηση για το ενδεχόμενο απόσυρσης της Βρετανίας από την Ε.Ε. και ένταξής της στη NAFTA (ΗΠΑ - Καναδάς - Μεξικό). Η πρόταση είχε αρκετούς υποστηρικτές στους Ρεπουμπλικανούς και λιγότερη στους Δημοκρατικούς, σε μια εποχή που το ευρώ βρισκόταν στα σκαριά και τμήματα των αμερικανικών ελίτ έβλεπαν την Ε.Ε. ως επικίνδυνο ανταγωνιστή.

Στη Βρετανία, η Μάργκαρετ Θάτσερ και η ευρωσκεπτικιστική ομάδα των Συντηρητικών υιοθετούσαν αυτή την ιδέα. Πέντε χρόνια αργότερα, οι νεοσυντηρητικοί του Μπους, θορυβημένοι από την αντίθεση Γερμανίας και Γαλλίας στον πόλεμο του Ιράκ, έπαιξαν ανοιχτά το χαρτί του διχασμού της Ε.Ε. ανάμεσα σε «παλιά» και «νέα» Ευρώπη.

Οσο για τον Μπαράκ Ομπάμα, μπορεί να ήταν ο πιο δημοφιλής, στην Ευρώπη, πρόεδρος της Αμερικής μετά τον Τζον Κένεντι, αλλά υπήρξε και εκείνος που μετέφερε το κέντρο βάρους της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό, πιέζοντας ταυτόχρονα τους Ευρωπαίους να αυξήσουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες.

Επί ημερών Ομπάμα ναυάγησε η διατλαντική συμφωνία ελευθέρου εμπορίου ΤΤΙΡ και ξέσπασε ακήρυκτος εμπορικός πόλεμος, με τους Αμερικανούς να επιβάλλουν τεράστια πρόστιμα στη Volkswagen και την Deutsche Bank (16,5 και 14 δισ. δολάρια αντίστοιχα) και τους Ευρωπαίους να ανταποδίδουν τα ίσα στην Apple και την Google.

Γεγονός παραμένει ότι επί Ντόναλντ Τραμπ τα προϋπάρχοντα προβλήματα στις διατλαντικές σχέσεις βαίνουν προς επιδείνωση, καθώς ο νέος Αμερικανός πρόεδρος δεν διστάζει να πριμοδοτεί ανοιχτά αντιευρωπαϊκές ή και ακροδεξιές δυνάμεις, και μάλιστα σε μια χρονιά κρίσιμων εκλογικών αναμετρήσεων (Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία, ίσως και Ιταλία). Σε αυτό το φόντο κερδίζουν έδαφος –στο Βερολίνο, στο Παρίσι και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες– οι φωνές που καλούν σε μια λυτρωτική «φυγή προς τα εμπρός», με στενότερη ενοποίηση της Ε.Ε. στα πεδία της κοινής άμυνας, αλλά και της οικονομίας. Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται και η «Λευκή Βίβλος» που ετοιμάζει ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και η οποία προβλέπεται να δημοσιοποιηθεί τον Μάρτιο, με αφορμή την 60ή επέτειο της ιδρυτικής Συνθήκης της Ρώμης.

Προς την Ευρώπη των δύο ταχυτήτων

Παρίσι, Βερολίνο και Βρυξέλλες συμπίπτουν στην εκτίμηση ότι απέναντι στη διπλή πρόκληση του Brexit και του Τραμπ χρειάζεται μια καινούργια ώθηση στο ευρωπαϊκό σχέδιο, αν η Ε.Ε. δεν θέλει να περιθωριοποιηθεί γεωπολιτικά από τα «μεγα-κράτη» ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα.

Την περασμένη Δευτέρα, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ ανακοίνωσε τη σύγκλιση τετραμερούς συνάντησης Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας και Ισπανίας, στις 6 Μαρτίου, στις Βερσαλλίες. Αποστολή του άτυπου «διευθυντηρίου» θα είναι η προετοιμασία της πανηγυρικής Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. που θα πραγματοποιηθεί στις 25 Μαρτίου, με αφορμή την επέτειο της Συνθήκης της Ρώμης.

Μέρκελ και Ολάντ έχουν ασπασθεί την ιδέα της «Ευρώπης διαφόρων ταχυτήτων», έτσι ώστε η βαθύτερη ενοποίηση του ευρωπαϊκού πυρήνα να μην εμποδίζεται από τις επιφυλάξεις χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Στη γραμμή αυτή, για την οποία οι δύο ηγέτες ήδη μας προϊδέασαν στην πρόσφατη σύνοδο της Μάλτας, φαίνεται ότι έχει προσχωρήσει και ο Ιταλός πρωθυπουργός Πάολο Τζεντιλόνι.

Στο κέντρο των ζυμώσεων βρίσκεται η ιδέα για σημαντική ενίσχυση της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας, κάτι για το οποίο πάγια πίεζε η Γαλλία. Ωστόσο, οι γνωστές ιστορικές ευαισθησίες παίζουν πάντα τον ρόλο τους. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι τα δύο τρίτα των Γερμανών απορρίπτουν την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών.

Το δεύτερο κρίσιμο ζήτημα αφορά τη μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης. Ηδη από το 2010, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε ρίξει την ιδέα για ένα ευρωπαϊκό νομισματικό ταμείο, αυτόνομο από το ΔΝΤ. Σήμερα, η ιδέα επανέρχεται, με τη μορφή της μετεξέλιξης του ESM και σε συνδυασμό με τις τυπικά γαλλικές προτάσεις για πολιτική διοίκηση της Ευρωζώνης από τις εθνικές κυβερνήσεις. 




kathimerini.gr  

Ρέγκλινγκ: Ανοικτό το ζήτημα των χρόνων για πλεόνασμα 3,5%

Δουλεύουμε σκληρά για να μείνει το ΔΝΤ. Ανοικτό για πόσα χρόνια θα πρέπει να βγαίνει πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ.

Νέο μήνυμα προς την Αθήνα στέλνει ο επικεφαλής του ESM τόσο για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν όσο και τα για τα χρόνια που θα πρέπει να επιτυγχάνεται το πλεόνασμα του 3,5%. Ο Κλάους Ρέγκλινγκ επισημαίνει ότι επιπλέον μέτρα για το ελληνικό χρέος θα ληφθούν μόνο όταν το πρόγραμμα ολοκληρωθεί και μόνο αν χρειάζεται.

Στο χρέος αλλά και στην παραμονή του ΔΝΤ χωρίς να τεθεί το θέμα της ελάφρυνσης έχει αναφερθεί και ο υφυπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Γενς Σπαν, σε συνέντευξή του στο δημόσιο γερμανικό ραδιόφωνο Deutschlandfunk (DLF).

Οι διαφωνίες ΔΝΤ-ΕΕ

Εργαζόμαστε σκληρά για να κρατήσουμε το ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα λέει σε συνέντευξή του στην εφημερίδα El Pais ο επικεφαλής του ESM. Οπως επισημαίνει υπάρχουν διαφωνίες σε δυο σημεία: το ΔΝΤ είναι πιο απαισιόδοξο αναφορικά με την ανάπτυξη. «Εμείς είμαστε πιο αισιόδοξοι διότι έχουμε ενσωματώσει τις επιδόσεις του 2016, που ήταν καλύτερες του αναμενόμενου. Όταν έχουμε όλα τα στοιχεία από την Αθήνα, θα έχουμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για την κατάσταση. Ελπίζω πως έχουμε δίκιο διότι αυτό θα διευκόλυνε την Ελλάδα.

Η δεύτερη πηγή διαφωνίας είναι πως το ΔΝΤ θέλει να ληφθούν επιπλέον μέτρα αναφορικά με την ελάφρυνση χρέους τώρα. Στην Ευρώπη νομίζουμε πως περισσότερα μέτρα ελάφρυνσης μπορούν να ληφθούν, μόνο όμως όταν το πρόγραμμα έχει ολοκληρωθεί, αν είναι απαραίτητο. Νομίζουμε πως αυτή είναι η καλύτερη στρατηγική δεδομένης της υπάρχουσας αβεβαιότητα. Όμως φέρνουμε τις θέσεις μας πιο κοντά και με τα τελευταία στοιχεία από την Αθήνα θα μπορέσουμε να διευθετήσουμε τις διαφορές μας».

«Όμως γεφυρώνουμε τις αποστάσεις και με τα τελευταία δεδομένα από την Αθήνα θα μπορέσουμε να λύσουμε τις διαφορές μας» προσθέτει επαναλαμβάνοντας ότι «εργαζόμαστε σκληρά για να είναι στο πρόγραμμα το ΔΝΤ». Υπενθυμίζει, δε, ότι «αρκετά κοινοβούλια στην Ευρώπη ενέκριναν το ελληνικό πρόγραμμα μόνο με την προϋπόθεση ότι το ΔΝΤ θα ήταν παρών».

Ο Τσίπρας υπέγραψε για τα πρωτογενή πλεονάσματα

Ο Κλάους Ρέγκλινγκ ξεκαθαρίζει ότι δεν υπάρχει καμία διαφωνία για το ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων που ζητούνται από την Αθήνα. «Αυτό το υπέγραψαν όλοι οι ηγέτες συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Τσίπρα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας τα μέτρα που έχουν ληφθεί ήδη είναι αρκετά για την Ελλάδα να πετύχει το στόχο αυτό το 2018. Το ΔΝΤ ωστόσο διαφωνεί με αυτή την πρόβλεψη αμφισβητώντας το διάστημα για το οποίο θα πρέπει να παραμείνουν τα πλεονάσματα σε αυτό το επίπεδο. Αυτό το θέμα είναι προς συζήτηση γιατί η συμφωνία λέει ότι ο στόχος πρέπει να επιτευχθεί μέχρι το 2018 και να διατηρηθεί για το μεσοπρόθεσμο διάστημα. Δεν υπάρχει όμως ορισμός αυτού του διαστήματος αλλά έχουμε χρόνο να συμφωνήσουμε σε αυτό». 

thetoc.gr

Η διαρροή κεφαλαίων στην Κίνα και τα μαθήματα του… Κίτρινου Ποταμού

Ακολουθώντας συνταγές που οδηγούν πίσω στους αιώνες το Πεκίνο προσπαθεί να σταματήσει τις τεράστιες εκροές χρήματος. Ποια είναι η βασική στρατηγικοί και ποιες οι παράπλευρες απώλειες.

Αιώνες η Κίνα προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τις πλημμύρες που προκαλούσε ο Κίτρινος Ποταμός. Τώρα, καλείται να αντιμετωπίσει ένα νέο κίνδυνο: την πλημμύρα χρήματος που ψάχνει διέξοδο στο εξωτερικό για να βρει αποδόσεις και ασφάλεια.

Όπως εξηγεί το ενδιαφέρον βίντεο, η Goldman Sachs υπολογίζει ότι φυσικά πρόσωπα και εταιρείες έβγαλαν σε μια μόλις χρονιά (νόμιμα ή παράνομα) 1,1 τρισεκατομύρια δολάρια. Ποσό που είναι αρκετό για να αγοραστούν αυτοκίνητα για 100 εκατομμύρια κινεζικές εταιρείες ή για να επαναγοραστεί το 50% των προϊόντων που εξήγαγε πέρυσι η χώρα.

Το γεγονός οδηγεί σε πιέσεις του κινεζικού νομίσματος και έχει κάνει έξαλλο τον Τράμπ που κατηγορεί τη χώρα ότι «παίζει» με την ισοτιμία.

Πώς προσπαθεί να το αντιμετωπίσει το Πεκίνο; επιστρατεύοντας τακτικές που ακολουθούσε και όταν προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τις πλημμύρες του Κίτρινου Ποταμού.

Μπαίνουν φράγματα την εκροή κεφαλαίων με αποτέλεσμα να μπλοκάρονται εξαγορές κινεζικών εταιρειών στο εξωτερικό και να δυσκολεύονται οι ξένες εταιρείες στην Κίνα να βγάλουν τα κεφάλαιά τους εκτός της χώρας.

Δημιουργεί τεχνητές «πλημμύρες» ρευστότητας στις βραχυπρόθεσμες αγορές χρήματος εντός συνόρων προσφέροντας υψηλότερα επιτόκια.

Αυτή η τελευταία τακτική ωστόσο έχει μεγάλους κινδύνους. Οι κινέζικες εταιρείες που εκδίδουν χρέος αναγκάζονται να πληρώσουν ακριβότερα. Με ένα βουνό χρέους να δημιουργείται μια πτώχευση μπορεί να προκαλέσει ντόμινο που θα παρασύρει πολλές…  

euro2day.gr - FT

Η Ελλάδα ουραγός στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων

Υποτριπλασιάστηκαν κατά την περίοδο της κρίσης οι ήδη ισχνές άμεσες ξένες επενδύσεις. Ποιοι τομείς καταγράφουν το σημαντικότερο ενδιαφέρον, ποιες χώρες επενδύσουν. Οι χρόνιες αγκυλώσεις και τι πρέπει να γίνει.

Είναι γνωστό, ότι  ουδέποτε η Ελλάδα αποτέλεσε προσφιλή χώρο για την προσέλκυση Ξένων Άμεσων Επενδύσεων (ΞΑΕ).  Ωστόσο, μετά από μια επταετία πρωτοφανούς για τα παγκόσμια δεδομένα ύφεσης, η  διαχρονική αυτή αδυναμία γίνεται περισσότερο εμφανής. Κι αυτό, διότι  σήμερα,  η Ελλάδα έχει περισσότερο από ποτέ την ανάγκη για μια «επενδυτική άνοιξη» που θα συνέβαλε στην  έξοδο της οικονομίας από την κρίση.

Ωστόσο, παρά τα εθνικά διδάγματα, αλλά και την εμπειρία από τις χώρες που μπήκαν σε προγράμματα προσαρμογής, δεν έχουμε ακόμη συγκλίνει με τα δεδομένα των προηγμένων οικονομικών, αφού το πολιτικό, το διοικητικό και οικονομικό μοντέλο, κάθε άλλο, παρά φιλικό είναι για τις επενδύσεις.

Σύμφωνα με την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος,  οι εισροές ξένων άμεσων επενδύσεων (ΞΑΕ) στην Ελλάδα είναι διαχρονικά πολύ χαμηλές. Την περίοδο από την ένταξη της χώρας στη ζώνη του ευρώ έως την έναρξη της παγκόσμιας κρίσης το 2008, οι εισροές ΞΑΕ ανήλθαν σε περίπου 15 δισ. ευρώ σωρευτικά, ή 0,9% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο ετησίως.

Κατόπιν, υποτριπλασιάστηκαν σε περίπου 4,5 δισ. ευρώ σωρευτικά την περίοδο της κρίσης, ή 0,5% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο ετησίως, ενώ έκτοτε βελτιώθηκαν μόνο ελαφρά. Συγκριτικά με άλλες ανταγωνίστριες χώρες, την ΕΕ-28 και τη ζώνη του ευρώ, οι εισροές ΞΑΕ στην Ελλάδα υπολείπονται σημαντικά ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Έντονες όμως μεταβολές παρουσιάζει και η σύνθεση των άμεσων ξένων επενδύσεων. Οι εισροές την περίοδο πριν από την κρίση (2001-2008) αφορούσαν στην πλειονότητά τους εξαγορές ελληνικών επιχειρήσεων, εκ των οποίων αρκετές ήταν πρώην δημόσιες επιχειρήσεις. Ένα μικρό ποσοστό αφορούσε πιο παραγωγικές επενδύσεις, όπως τη δημιουργία νέων ή την επέκταση υφιστάμενων επιχειρήσεων.

Αντίθετα, κατά την περίοδο 2009-2012, στη διάρκεια της κρίσης, καταγράφηκε έντονη αύξηση των εισροών ΞΑΕ για ίδρυση εταιρίας ή αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και επιβράδυνση των επενδύσεων για εξαγορές και συγχωνεύσεις.

Την τελευταία τετραετία (2013-2016) τόσο οι μετοχικές ΞΑΕ όσο και αυτές με τη μορφή εξαγορών και συγχωνεύσεων παρέμειναν υποτονικές, εξέλιξη που μερικώς συνδέεται με την αυξημένη πολιτικοοικονομική αβεβαιότητα και τις καθυστερήσεις στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων.

Η Ελλάδα, όμως υστερεί και σε πρωτογενείς (greenfield) ΞΑΕ έναντι άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ισοζυγίου πληρωμών, οι ΞΑΕ για ίδρυση νέου υποκαταστήματος ήταν μόλις 194 εκατ. ευρώ την περίοδο 2001-2008 (1% των συνολικών) και 178 εκατ. ευρώ την περίοδο 2009-2012 (4%), ενώ παρατηρήθηκε αποεπένδυση ύψους 585 εκατ. ευρώ (-8%) την περίοδο 2013-2015.

Εξίσου αποθαρρυντική είναι η εικόνα που προκύπτει από  στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών,  όπου η αξία των ανακοινωθεισών επενδύσεων σε νέες παραγωγικές μονάδες στην Ελλάδα είναι σημαντικά χαμηλότερη σε σύγκριση με τα άλλα κράτη-μέλη της ευρωζώνης με προγράμματα προσαρμογής ή γειτονικές ανταγωνίστριες χώρες.

Η προέλευση των επενδύσεων

Το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων στην Ελλάδα πραγματοποιείται από χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ και κατευθύνεται στον τομέα των υπηρεσιών. Για την περίοδο 2003-2015, το 85% των συνολικών εισροών ΞΑΕ ήταν στον τομέα των υπηρεσιών, σύνηθες φαινόμενο για τις προηγμένες οικονομίες, και ιδίως σε επιχειρήσεις του χρηματοπιστωτικού κλάδου, οι οποίες απορρόφησαν το 36% του συνόλου των επενδύσεων, ακολουθούμενες από τους κλάδους των τηλεπικοινωνιών και των ακινήτων (15% αντιστοίχως).

Για το σύνολο της περιόδου 2001-2015, το μεγαλύτερο μέρος των εισροών ΞΑΕ στην Ελλάδα προήλθε από χώρες της ΕΕ-28 και συγκεκριμένα από τη ζώνη του ευρώ (περίπου 80%), με τη Γαλλία και τη Γερμανία να αντιπροσωπεύουν από κοινού το ήμισυ των συνολικών ΞΑΕ στην Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια (2013- 2015) το μερίδιο της ευρωζώνης μειώθηκε αισθητά προς όφελος άλλων χωρών-μελών του ΟΟΣΑ, όπως οι ΗΠΑ, η Ελβετία και ο Καναδάς.

Σημειώνεται ότι, λόγω του μικρού μεγέθους των ΞΑΕ στην Ελλάδα, η επίδραση μεμονωμένων συναλλαγών επί του συνόλου των ΞΑΕ είναι ιδιαίτερα μεγάλη.

Οι  λόγοι υστέρησης της Ελλάδος στην προσέλκυση ΞΑΕ

Σύμφωνα με την ΤτΕ, τα τελευταία χρόνια το ξένο επενδυτικό ενδιαφέρον παραμένει αποσπασματικό και περιορισμένο, παρά τις προσπάθειες της πολιτείας και των παραγόντων της αγοράς για αντιστροφή της διαχρονικής τάσης των χαμηλών ΞΑΕ στην Ελλάδα.

Συγκυριακοί αλλά και πιο μακροχρόνιοι διαρθρωτικοί παράγοντες ερμηνεύουν την αδυναμία της ελληνικής οικονομίας να προσελκύσει και να αξιοποιήσει σε εντονότερο βαθμό τις ΞΑΕ. Μεταξύ των συγκυριακών παραγόντων, συχνή αναφορά γίνεται από τους ξένους επενδυτές στην οικονομική αβεβαιότητα και το έλλειμμα εμπιστοσύνης στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, καθώς και στην ανάγκη εδραίωσης πολιτικής σταθερότητας και γεωπολιτικής ασφάλειας.

Μεταξύ των πιο μακροχρόνιων διαρθρωτικών παραγόντων, σημαντικά αντικίνητρα για την πραγματοποίηση ΞΑΕ αποτελούν η γραφειοκρατία, η ασάφεια και η αστάθεια του νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου, το μη προβλέψιμο φορολογικό σύστημα, καθώς και η ελλιπής προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις στη δικαστική επίλυση των διαφορών. Επιπρόσθετα, δυσλειτουργίες και ακαμψίες στις αγορές εργασίας και προϊόντων αλλά και ανεπάρκεια υλικών και τεχνολογικών υποδομών έχουν καταστήσει την Ελλάδα λιγότερο ελκυστικό προορισμό για ΞΑΕ σε σύγκριση με γειτονικές ή άλλες συγκρίσιμες χώρες της ζώνης του ευρώ. 

Το έλλειμμα διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, το οποίο αποθαρρύνει την προσέλκυση και διατήρηση ξένων στρατηγικών επενδυτών, τεκμηριώνεται από σειρά σχετικών δεικτών που καταρτίζουν οι διεθνείς οργανισμοί.

Την  ίδια στιγμή, είναι προφανές ότι  υψηλότερες ΞΑΕ θα μπορούσαν να μετριάσουν τις επιπτώσεις της ύφεσης στο δυνητικό προϊόν της ελληνικής οικονομίας, οι οποίες προκύπτουν από την εκροή εκπαιδευμένου προσωπικού (brain drain) στο εξωτερικό, την απαξίωση επαγγελματικών προσόντων λόγω της μακροχρόνιας ανεργίας και τη φθορά του ανενεργού τεχνολογικού εξοπλισμού.

Μέτρα και πολιτικές ενίσχυσης των ΞΑΕ

Σε ένα τέτοιο αρνητικό περιβάλλον, η ανάδειξη νέων επενδυτικών ευκαιριών και η προώθηση ενός σταθερού και φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, το οποίο θα παρέχει τα κατάλληλα επενδυτικά κίνητρα και θα μειώνει τον επενδυτικό κίνδυνο, θα πρέπει να αποτελέσουν κομβικές προτεραιότητες πολιτικής.

Προς αυτή την κατεύθυνση εκτιμάται ότι θα συντελέσουν τα εξής:

― Η επιτάχυνση των αποκρατικοποιήσεων και η καλύτερη αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας.

― Η ολοκληρωμένη υλοποίηση μιας εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής.

― Η άμεση αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, καθώς η εξυγίανση των εταιρικών και τραπεζικών ισολογισμών θα καταστήσει τις ελληνικές επιχειρήσεις πιο ελκυστικές για τους επενδυτές.

― Η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και της αδιαφάνειας και ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης. Μερική πρόοδος έχει συντελεστεί προσφάτως με την περαιτέρω απλοποίηση των αδειοδοτικών διαδικασιών, την εισαγωγή ηλεκτρονικών αιτήσεων για την ίδρυση νέας εταιρίας και την αναβάθμιση των υπηρεσιών μίας στάσης (“one-stop shop”) για τις επιχειρήσεις.

― Η δημιουργία ενός ορθολογικού και σταθερού φορολογικού πλαισίου. Η πολυπλοκότητα της φορολογικής νομοθεσίας και οι συχνές τροποποιήσεις της δημιουργούν αβεβαιότητα και σοβαρά αντικίνητρα στους επενδυτές. Σύμφωνα με στοιχεία για το 2016, ο φορολογικός συντελεστής για τις ανώνυμες εταιρίες, ο οποίος ανέρχεται σε 29%, είναι ο τρίτος υψηλότερος μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών-μελών του ΟΟΣΑ (μετά τη Γαλλία με 34,43% και το Βέλγιο με 33%). Ο νέος αναπτυξιακός νόμος (ν. 4399/2016) προβλέπει σταθερό φορολογικό καθεστώς επί μία 12ετία για μείζονες επενδύσεις, σηματοδοτώντας το ενδιαφέρον της πολιτείας να ανταποκριθεί στο πάγιο αίτημα των διεθνών επενδυτών για σταθερή φορολογική μεταχείριση σε μακροχρόνιο ορίζοντα.

― Η εύρυθμη λειτουργία του δικαστικού συστήματος. Μολονότι έγιναν κάποια θετικά βήματα με το νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας αναφορικά με την ιεράρχηση στην ικανοποίηση των πιστωτών σε περίπτωση πτώχευσης, παρατηρείται σημαντική υστέρηση για πλήθος άλλων θεμάτων, όπως η νομοθεσία για τις χρήσεις γης, οι όροι δόμησης, η ολοκλήρωση του Κτηματολογίου και η επαρκής προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας. Σε αρκετές περιπτώσεις, πρόσθετο εμπόδιο αποτελούν οι συχνές εντάσεις και προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ενώ η δικαστική επίλυση των διαφορών παραμένει χρονοβόρα και περίπλοκη.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση τα πρόσφατα νομοσχέδια που κατατέθηκαν στη Βουλή το 2016 σχετικά με την πτώχευση εταιριών και το χωρικό σχεδιασμό στοχεύουν στην αντιμετώπιση κάποιων από αυτά τα θέματα και, κατ’ επέκταση, στην άρση μερικών αντικινήτρων για τις ΞΑΕ.

― Η ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά προϊόντων με εναρμόνιση της νομοθεσίας και πιο ευέλικτες κανονιστικές ρυθμίσεις. Σύμφωνα με αξιολόγηση που εκπονήθηκε από τον ΟΟΣΑ και άλλες μελέτες για την ανταγωνιστικότητα, oι διαφορές στη νομοθεσία μεταξύ χωρών είναι ένας ακόμη παράγοντας που μπορεί να μειώσει σημαντικά τόσο το διεθνές εμπόριο όσο και τις ΞΑΕ. 

― Η βελτίωση των “διευκολυντών” της επενδυτικής δραστηριότητας (“investment facilitators”), όπως υποδομές, διασυνδεσιμότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας και τηλεπικοινωνίες (ψηφιακά δίκτυα).

― Η διατήρηση υψηλού επιπέδου ανθρώπινου κεφαλαίου και η αναβάθμιση των διοικητικών ικανοτήτων των στελεχών. Αυτό απαιτεί μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στην ποιοτική αναβάθμιση της εκπαίδευσης και της αγοράς εργασίας, προκειμένου να υπάρξουν, μεταξύ άλλων, κίνητρα για επαναπατρισμό των νέων εργαζομένων που μετανάστευσαν (“brain regain”), και ενδυνάμωση του πνεύματος ομαδικότητας και συνεργασίας. Με αυτό τον τρόπο θα επιτυγχανόταν αύξηση της ολικής παραγωγικότητας μέσω της αξιοποίησης ενός “δικτύου τεχνογνωσίας” (network of know-how).

Σταμάτης Ζησίμου - euro2day.gr 

Με δύσκολο χρονοδιάγραμμα επιστρέφουν την Τρίτη οι θεσμοί στην Αθήνα

Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας μίλησε στη Βουλή για ολοκλήρωση της αξιολόγησης στο Eurogroup της 20ης Μάρτιο, κάτι που όμως φαντάζει πολύ δύσκολο με τα σημερινά δεδομένα.

 Με δύσκολο χρονοδιάγραμμα επιστρέφουν την Τρίτη οι θεσμοί στην Αθήνα

Την Τρίτη αναμένεται να επιστρέψουν στην Αθήνα τα τεχνικά κλιμάκια των θεσμών για να ξεκινήσει η κατάρτιση των νέων αλλαγών σε φορολογικό, ασφαλιστικό και εργασιακά που θα «ξεκλειδώσουν» τη δεύτερη αξιολόγηση.

Ανέφικτο πάντως μοιάζει το χρονοδιάγραμμα που έδωσε την Παρασκευή στη Βουλή ο πρωθυπουργός για κλείσιμο της αξιολόγησης στο Eurogroup της 20ης Μαρτίου. Πιο πιθανός στόχος είναι να ληφθούν αποφάσεις στην επομένη συνεδρίαση, στις 7 Απριλίου.

Τα μέτρα που θα ληφθούν ανέρχονται στο 2% του ΑΕΠ.

Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται η «Καθημερινή» ο Ευκλείδης Τσακαλώτος ζήτησε στην Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ τη συγκρότηση διαπραγματευτικής ομάδας η οποία θα λαμβάνει αποφάσεις με βάση την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων.

Ο υπουργός θα μεταφέρει τις προτάσεις της ομάδας στους θεσμούς και αν αυτές απορρίπτονται θα συνέρχεται εκ νέου η διαπραγματευτική ομάδα, μοντέλο που πάντως δε δίνει ευελιξία, αφού για οποιαδήποτε υποχώρηση θα πρέπει να αποφασίζει πρώτα η ομάδα.

Επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας, ο ΥΠΟΙΚ θα συναντάται με τους θεσμούς μόνο για θέματα που αφορούν το δικό του υπουργείο. Ζητήματα που αφορούν άλλα υπουργεία, όπως ενεργειακά ή εργασιακά, θα τα διαχειρίζεται ο αρμόδιος υπουργός.

Ο κ Τσακαλώτος φέρεται να επέλεξε τη συγκεκριμένη χρονοβόρα διαδικασία, για να μην κατηγορηθεί για υποχωρητικότητα έναντι των θεσμών.

skai.gr

Χουλιαράκης: Μέτρα ελάφρυνσης μόνο αν πιάσουμε τους στόχους

«Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το νέο μείγμα πολιτικής που θα προκύψει από την ταυτόχρονη εφαρμογή των περιοριστικών και επεκτατικών δημοσιονομικών μέτρων, αν και συνολικά ουδέτερο, θα οδηγήσει σε επιβάρυνση κάποιων νοικοκυριών και σε ενίσχυση άλλων».

Αυτό δήλωσε σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή της Κυριακής» ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης, ο οποίος παραδέχθηκε ότι ο μηχανισμός δημοσιονομικών μέτρων και αντισταθμιστικών παρεμβάσεων που συμφωνήθηκε στο Eurogoup ενέχει τον κίνδυνο τα βάρη να είναι περισσότερα από τις ελαφρύνσεις.

Η ολοκλήρωση της συμφωνίας με τους θεσμούς θα μεταθέσει την πίεση από τη ελληνική πλευρά στην πλευρά των πιστωτών, ώστε να κάνουν όσα απαιτούνται προκειμένου να συμμετάσχει το ΔΝΤ στο πρόγραμμα και να περιληφθούν τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, είπε επίσης ο κ. Χουλιαράκης.

Όπως δηλώνει, η ένταξη της χώρας στο QE της ΕΚΤ προϋποθέτει την ολοκλήρωση της συμφωνίας σε τεχνικό επίπεδο, αλλά και την παραμετροποίηση των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης που καθιστούν το δημόσιο χρέος βιώσιμο.

Η παραμετροποίηση αυτή αποτελεί ταυτόχρονα προϋπόθεση συμμετοχής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, κάτι που επιθυμούν ιδιαίτερα η Γερμανία και η Ολλανδία. Εάν κλείσει γρήγορα η συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο, οι χώρες αυτές δεν θα έχουν κανένα πρόσχημα να καθυστερήσουν την παραμετροποίηση των μακροπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης, αν θέλουν το Ταμείο να συμμετάσχει στο ελληνικό πρόγραμμα.

«Η ολοκλήρωση λοιπόν της συμφωνίας δεν είναι μόνο αναγκαία για την προστασία της οικονομίας από τους κινδύνους της αβεβαιότητας, αλλά και πολύτιμο εργαλείο έμμεσης πίεσης της χώρας προς του πιστωτές της, ιδιαίτερα σε μια στιγμή που ο εκλογικός κύκλος των χωρών αυτών λειτουργεί εις βάρος μας. Και για τον αυτό, μια καλή συμφωνία σήμερα είναι προτιμότερη από μια καλύτερη αύριο», τονίζει ο κ. Χουλιαράκης.

Η εκτίμηση της κυβέρνησης είναι πως στη συνέχεια θα ανοίξει ο δρόμος για την ένταξη στο QE. «Έχουμε την πεποίθηση πως η χώρα θα ενταχθεί στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της συμφωνίας», δηλώνει ο αναπληρωτής ΥΠΟΙΚ.

«Επιβάρυνση νοικοκυριών»

Ο κ. Χουλιαράκης δεν παραγνωρίζει ότι το τίμημα της συμφωνίας, για κάποιους τουλάχιστον, θα είναι βαρύ: «Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το νέο μείγμα πολιτικής που θα προκύψει από την ταυτόχρονη εφαρμογή των περιοριστικών και επεκτατικών δημοσιονομικών μέτρων, αν και συνολικά ουδέτερο, θα οδηγήσει σε επιβάρυνση κάποιων νοικοκυριών και σε ενίσχυση άλλων».

Επίσης, παραδέχεται ότι ο μηχανισμός που συμφωνήθηκε ενέχει τον κίνδυνο να μην εφαρμοστούν όλα τα μέτρα ελάφρυνσης, σε περίπτωση υστέρησης έναντι του δημοσιονομικού στόχου, σε αντίθεση με τις επιβαρύνσεις που θα υλοποιηθούν, όποιο και αν είναι το δημοσιονομικό αποτέλεσμα.

«Το πλαίσιο συμφωνίας μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των θεσμών προβλέπει την ταυτόχρονη νομοθέτηση τόσο περιοριστικών όσο και επεκτατικών μέτρων δημοσιονομικής πολιτικής ίσου ύψους. Προβλέπει επίσης την εφαρμογή του συνόλου και των δύο αυτών μέτρων ταυτόχρονα και σταδιακά από το 2019 και μετά, υπό την προϋπόθεση πως τα δημόσια οικονομικά παραμένουν σε τροχιά επίτευξης των στόχων πρωτογενών πλεονασμάτων. Σε περίπτωση που προβλέπεται θετική ή αρνητική απόκλιση από τον δημοσιονομικό στόχο του έτους, τα θετικά μέτρα δημοσιονομικής επέκτασης θα αυξάνονται ή θα περιορίζονται κατ’ αναλογία», εξηγεί.

Τέλος, ο αναπληρωτής ΥΠΟΙΚ εκτιμά ότι οι στόχοι θα επιτευχθούν και τα περιοριστικά μέτρα δεν θα είναι περισσότερα από τις ελαφρύνσεις.

iefimerida.gr

Με τα όχι χτίζονται οι ζωές

Να μάθεις να κλείνεις τις πόρτες από εκεί που τίποτα δε σε κρατάει. Να μη γυρνάς πίσω, να μη ρίχνεις βλέμματα δεύτερα και ματιές λοξές. Να μη σε νοιάζει ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο. Να μην αναλύεις πολλά και να μη σκέφτεσαι το ίδιο πράγμα χίλιες φορές. Το ένστικτό σου πολλές φορές επιλέγει για σένα πριν από σένα.

Ξέρει αυτό που θα σε οδηγήσει, ποιον άνθρωπο θα χωνέψεις και ποιον θα αντιπαθήσεις απ’ το πρώτο λεπτό. Σφίγγει το στομάχι σου και κρατάς στάση αμυντική. Κι ας μη το ξέρεις κι ας μην το καταλάβεις ποτέ. Εκείνο φτιάχνει γύρω σου μια φούσκα προστατευτική και σου κρούει τον κώδωνα. Θα το ‘χεις αισθανθεί κάποιες φορές σε εκείνες τις πρώτες γνωριμίες με φάτσες άγνωστες, με μέρη που δεν έχεις ξαναδεί.

Άλλα σε τραβάνε σα μαγνήτης κι άλλα σε διώχνουν μακριά. Έχουν λευκό μητρώο στο ιστορικό σου. Δε σου έχουν κάνει κάτι, δεν τους ξέρεις αλλά κάτι σου λέει πως δε θες να τους γνωρίσεις. Κάτι στην όψη τους, κάτι στην αύρα τους, κάτι ανεξήγητο σε σπρώχνει σε άλλη κατεύθυνση απ’ τη δική τους.

Άνθρωποι, τόποι, δουλειές που ο οργανισμός σου φωνάζει ένα βροντερό όχι. Όχι μην πας εκεί. Όχι, μην κάτσεις άλλο εδώ. Όχι, δε θα σου κάνει καλό. Τα όχι μας είναι αυτά που μας πάνε ένα βήμα παραπέρα στη ζωή. Τα ναι είναι εύκολα και βολικά. Λες ναι παντού κι όλοι είναι ευχαριστημένοι. Συμφωνείς, γνέφεις καταφατικά κι όλα κυλούν λάδι. Κανείς δεν αντιδρά, κανείς δε δυσαρεστείται.

Μόνο εσύ που κάνεις τον κουφό σε αυτή την εσωτερική φωνή που ουρλιάζει να φύγεις. Εσύ που επιλέγεις να μείνεις σε μια σχέση τελειωμένη από την ανασφάλειά σου και τη λύπησή σου για τον άλλο. Εσύ που συμβιβάζεσαι σε μια δουλειά που σιχαίνεσαι για να βγάζεις τα προς το ζην. Εσύ που ανέχεσαι λόγια και συμπεριφορές για να μην προκαλέσεις αντιπαραθέσεις.

Εσύ που σκύβεις το κεφάλι κι αφήνεσαι στην μοίρα να σε οδηγήσει όπου εκείνη θέλει. Εσύ που δεν ορίζεις τη ζωή σου, που αφήνεις να την ορίζουν οι φίλοι, οι γονείς, οι συγγενείς, η σχέση σου. Εσύ που δέχεσαι γιατί ξέχασες πως είναι να αρνείσαι.

Ξεχνάς τη δύναμη του όχι. Όχι, δε γουστάρω να βγούμε. Όχι, δεν ανέχομαι να μη με σέβεσαι. Όχι, δε θέλω να είμαι η δεύτερη επιλογή. Μου αξίζει να είμαι η πρώτη. Μου αξίζει να κάνω πράγματα που αγαπώ. Μου αξίζει να επιλέγω τι και ποιος θα μπαινοβγαίνει στη ζωή μου.

Να μάθεις να λες όχι. Να το πιστεύεις και να το εννοείς. Να βάζεις τον εαυτό σου προτεραιότητα και τους άλλους δίπλα σου, συνοδοιπόρους και φίλους. Όσους αξίζουν. Όσους δεν αξίζουν να τους στέλνεις στον αγύριστο. Να μη φοβάσαι να εκτεθείς, να μη φοβάσαι μη μείνεις μόνος. Οι αληθινοί μένουν, τα ψεύτικα φεύγουν.

Με τα όχι χτίζονται οι ζωές γιατί αυτά είναι τα δύσκολα. Αυτά που συνειδητά αποφασίζεις πως δε χωράνε στο δισάκι που κουβαλάς στον ώμο σου και τα πετάς στη διαδρομή. Πετώντας τα βάρη, γίνεσαι ελαφρύτερος και προχωράς με σταθερό βήμα.

Τα ναι είναι για τους χαζούς και τους δειλούς. Κι εσύ δεν είσαι ούτε το ένα, ούτε το άλλο.       

Κατερίνα Χήναρη  

Η Γερμανία κατασκόπευε δημοσιογράφους των BBC, Reuters και NYT

Δημοσιεύμα του Spiegel

Yπηρεσία πληροφοριών της Γερμανίας (BND), σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, κατασκόπευε δημοσιογραφούς μέσων ενημέρωσης ξένων χωρών, όπως του βρετανικού τηλεοπτικού δικτύου BBC, της αμερικανικής εφημερίδας New York Times και του πρακτορείου Reuters.

Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα η BND παρακολουθούσε από το 1999 τουλάχιστον 50 νούμερα τηλεφώνου, φαξ ή διευθύνσεων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου δημοσιογράφων ή συντακτικών ομάδων. Το γερμανικό περιοδικό σημειώνει πως είναι άγνωστος ο χρόνος που το παρέμεινε ενεργό το δίκτυο παρακολούθησης. «Εικάζουμε πως δεν είναι πλέον ενεργό, όμως δεν είμαστε βέβαιοι», ανέφερε ο δημοσιογράφος του Spiegel Μάρτιν Κνόμπε όταν ρωτήθηκαν από το Γαλλικό πρακτορείο για την υπόθεση.

Στον κατάλογο των υποκλοπών βρίσκονται «πολλές δεκάδες» νούμερα τηλεφώνων δημοσιογράφων που εργάζονται για λογαριασμό του BBC στα γραφεία του στο Λονδίνο ή το Αφγανιστάν, όπως επίσης και στην ομάδα σύνταξης διεθνών ειδήσεων, το BBC World, γράφει το Der Spiegel, επικαλούμενο «έγγραφα» τα οποία περιήλθαν στη γνώση του. «Απογοητευτήκαμε όταν μάθαμε αυτές τις καταγγελίες», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο εκπρόσωπος τύπου του BBC.

Υπό παρακολούθηση ήταν και το νούμερο τηλεφώνου της αμερικανικής εφημερίδας New York Times στο Αφγανιστάν, όπως και τα κινητά και δορυφορικά τηλέφωνα του πρακτορείου Reuters στο Αφγανιστάν, στο Πακιστάν και τη Νιγηρία, σύμφωνα πάντα με την εφημερίδα. Τα έγγραφα που περιήλθαν στην κατοχή του Der Spiegel «δεν καλύπτουν το σύνολο των πρακτικών παρακολούθησης της BND, αλλά μονάχα ένα μέρος. Γι’ αυτό ακριβώς ο κατάλογος ΜΜΕ δεν είναι ενδεχομένως πλήρης», διευκρίνισε ο Κνόμπε.

tvxs.gr