«Ό,τι σπείρεις θα θερίσεις»: Οι κάλπες του Ερντογάν και εμείς

Οι λόγοι που οδήγησαν τον Ταγίπ Ερντογάν στην απόφαση για πρόωρες εκλογές και ο κίνδυνοι για την Αθήνα. 

«Ne ekersen onu biçersin» λέει μια γνωστή τουρκική παροιμία. Ελληνιστί, «ό,τι σπείρεις θα θερίσεις». Η απόφαση του τούρκου προέδρου να επισπεύσει τις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές δεν ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία. Ήδη από την Τρίτη το μεσημέρι, όταν η έκκληση του επικεφαλής του κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) για προσφυγή στις κάλπες τον προσεχή Αύγουστο έκανε τον γύρο των δημοσιογραφικών γραφείων, προσεκτικοί αναλυτές εκτιμoύσαν ότι ο κ. Μπαχτσελί βρισκόταν σε πλήρη συνεννόηση με τον Ταγίπ Ερντογάν.

Το χρονικό της προαναγγελθείσας, ουσιαστικά, εξέλιξης ολοκληρώθηκε την Τετάρτη το μεσημέρι. Ο τούρκος πρόεδρος συνάντησε τον υπερεθνικιστή σύμμαχό του για μισή περίπου ώρα στο προεδρικό, συσκέφθηκε με τα αρμόδια όργανα του κόμματος για 2,5 ώρες και κατόπιν έκανε τις σχετικές ανακοινώσεις: «H προτίμηση μας ήταν να γίνουν οι εκλογές το Νοέμβριο του 2019. Λόγω των επιχειρήσεων στη Συρία, αλλά και λόγω των ιστορικών εξελίξεων στην περιοχή είναι πλέον αναγκαίο να ξεπεραστούν κάποια ζητήματα. Για να μπορέσουμε να λάβουμε πιο ισχυρές αποφάσεις και να τις εφαρμόσουμε, πρέπει να περάσουμε στο νέο σύστημα Διοίκησης και πρέπει να βγάλουμε άμεσα το θέμα των εκλογών από την επικαιρότητα», τόνισε στις δηλώσεις του ο Ερντογάν.

Φίλοι και εχθροί του τούρκου προέδρου έχουν παραδεχθεί κατά καιρούς τα ισχυρά αντανακλαστικά πολιτικής επιβίωσης που τον διακρίνουν και την ικανότητά του να πραγματοποιεί πολιτικούς ελιγμούς προκειμένου να αντιμετωπίζει δύσκολες και πιεστικές για αυτόν καταστάσεις. Αυτό έκανε πριν από δύο περίπου χρόνια, όταν κατάφερε να μετατρέψει μια απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του σε εργαλείο επιβολής μιας αυταρχικής διακυβέρνησης. Η ιστορία, ωστόσο, μπορεί να μην εξελιχθεί τόσα καλά αυτή τη φορά για τον τούρκο πρόεδρο.

Οι λόγοι της απόφασης

Όπως κάθε πολιτική απόφαση για την προκήρυξη πρόωρων εκλογών, έτσι και αυτή βασίστηκε στην εκτίμηση ότι τα πράγματα μπορεί ενδεχομένως να είναι χειρότερα κατά τον προκαθορισμένο χρόνο των εκλογών -εν προκειμένω τον Νοέμβριο του 2019- από ότι είναι τώρα. Ο τούρκος πρόεδρος φαίνεται να εκτίμησε πως σε αυτή τη φάση δεν μπορεί να ξέρει πώς θα είναι η πολιτική κατάσταση στη χώρα του σε ενάμιση χρόνο από σήμερα και αυτό για τέσσερις βασικούς λόγους που οφείλονται εν πολλοίς στους δικούς του λάθος χειρισμούς.

Πρώτον, στο μέτωπο των δημοσκοπήσεων, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) στις βουλευτικές αλλά και ο ίδιος ο Ερντογάν στις προεδρικές δείχνουν να φτάνουν με δυσκολία το 50%. Τις «δύο Τουρκίες» που φαίνεται πως υπάρχουν στο εσωτερικό της χώρας ανέδειξε με αποκαλυπτικό τρόπο και το οριακό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της περσινής χρονιάς για την συνταγματική αναθεώρηση.

Δεύτερον, στο μέτωπο της οικονομίας, που αποτελούσε και το «δυνατό χαρτί» των κυβερνώντων, η κατρακύλα της τουρκικής λίρας και η άνοδος του πληθωρισμού δεν έχουν τέλος. Οι επενδυτές εκφράζουν σοβαρούς φόβους για υπερθέρμανση της τουρκικής οικονομίας λόγω της πολιτικής των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, των χαμηλών επιτοκίων και της δημιουργίας ελλειμμάτων τρεχουσών συναλλαγών στα οποία επιμένει τα τελευταία χρόνια ο τούρκος πρόεδρος.

Τρίτον, στο μέτωπο της Συρίας, οι εξελίξεις καθιστούν πλέον εξαιρετικά δυσχερή οποιαδήποτε συνέχιση, αν όχι γενικότερα εμπλοκή, της Τουρκίας στη χώρα. Μετά την αμερικανική παρέμβαση και την διάρρηξη της πρόσκαιρης συμμαχίας Άγκυρας-Μόσχας στην περιοχή, μιας συμμαχίας που επέτρεψε την τουρκική επιχείρηση στο Αφρίν για την αναχαίτιση των Κούρδων, οι όροι υπό τους οποίους ο Ερντογάν θα μπορούσε να διατηρήσει μια κάποια παρουσία εμφανίζονται ολοένα και πιο ασαφείς. Όπως είναι προφανές, η δυσκολία αυτή επηρεάζει καθοριστικά και τους χειρισμούς στο κουρδικό ζήτημα.

Τέταρτον, η εκτίμηση ότι η εφαρμογή του συστήματος της εκτελεστικής προεδρίας πρέπει να επισπευστεί. Οι επόμενες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές αποτελούν προϋπόθεση για την εφαρμογή των περισσότερων μέτρων που σχετίζονται με τη ψηφισθείσα συνταγματική αναθεώρηση και την μετατροπή του πολιτεύματος της χώρας σε προεδρική δημοκρατία. Μεταξύ αυτών των μέτρων συμπεριλαμβάνεται και η κατάργηση της θέσης του πρωθυπουργού. Έτσι, την επαύριο των εκλογών της 24ης Ιουνίου, ο νέος τούρκος πρόεδρος, εκτός από επικεφαλής του κράτους θα είναι και επικεφαλής της κυβέρνησης.

Ο μεγάλος κίνδυνος

Η Αθήνα θα πρέπει να μην διατηρεί αυταπάτες για το πως διαμορφώνεται το πολιτικό σκηνικό στη γειτονική χώρα αλλά και για τις συνέπειες που αυτό θα έχει τους επόμενους μήνες για εμάς, σε μια περίοδο που οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δοκιμάζονται καθημερινά από συνεχείς εντάσεις.

Εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, η τουρκική προεκλογική περίοδος αναμένεται να συμπεριλάβει και έναν άτυπο διαγωνισμό εθνικιστικής πλειοδοσίας και υπερπατριωτισμού τόσο από τη συμμαχία Ερντογάν-Μπαχτσελί όσο και από την αξιωματική αντιπολίτευση του κ. Κιλιντζάρογλου. Εάν, μάλιστα, καθ'οδόν προς τις κάλπες, οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν «ντέρμπι», τότε το ενδεχόμενο ενός θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο για το οποίο μίλησε το πρωί της Τετάρτης ο Νίκος Κοτζιάς ίσως πράγματι εμφανιστεί προ των πυλών.

Συνακόλουθα, το ελληνικό πολιτικό σύστημα, αλλά πρωτίστως και κυρίως η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, μπορεί να κληθούν πολύ πιο σύντομα από όσο νομίζουν να αποδείξουν ότι διαθέτουν την απαιτούμενη ψυχραιμία, τη νηφαλιότητα και τη σοβαρότητα που απαιτείται σε κρίσιμες συγκυρίες. Εάν όμως συνεχίσουν να άγονται και να φέρονται από μια ατζέντα υπερπατριωτισμού και εθνικού υπερθεματισμού που καθοδηγείται από πολιτικές και εκλογικές σκοπιμότητες τότε είναι πιθανό να έχουμε πολύ κακά ξεμπερδέματα...

thetoc.gr