(Νεο)Δημοκρατικός συγκεντρωτισμός

Γράφει ο Περικλής Κοροβέσης

Ποιος το περίμενε ποτέ από ένα κόμμα, εν προκειμένω τη Ν.Δ. (για την οποία μπορούμε να διαπιστώσουμε μια σειρά ανακολουθίες, εντούτοις πρέπει να το παραδεχτούμε) πως σε ένα πράγμα θα ήταν απολύτως συνεπές: στον αντικομμουνισμό. Ως κυβέρνηση όμως αξιοποιεί την εμπειρία των μπολσεβίκων ως προς το κυβερνητικό μοντέλο.

Ολα ελέγχονται από τον πρωθυπουργό, σε ρόλο γενικού γραμματέα, και κάθε υπουργείο έχει τον κομισάριό του για να καθοδηγεί και να ελέγχει αν εφαρμόζεται η εντολή του αρχηγού. Παράλληλα έχει καθιερωθεί εκ των πραγμάτων ένα σύστημα προπαγάνδας από όλα τα ΜΜΕ, ηλεκτρονικά και έντυπα, που ελέγχονται από τους μεγαλοκαπιταλιστές, συν την κρατική τηλεόραση που γίνεται το προσωπικό κανάλι του πρωθυπουργού, μέσω του δημοσιογράφου-υπαλλήλου του, κ. Ζούλα.

Θα μπορούσε κάποιος να μου αντιτάξει πως αυτό δεν είναι λογοκρισία. Υπάρχουν τρεις ημερήσιες εφημερίδες που δεν συμπορεύονται με την κυβέρνηση. Και η καθεμιά κάνει την αντιπολίτευση που θεωρεί σωστή. Ακόμα υπάρχουν κάποια ραδιόφωνα ή ιστότοποι που είναι ανεξάρτητοι.

Εδώ πρέπει να προσέξουμε, και να μην πέσουμε στην παγίδα να συγκρίνουμε πράγματα που δεν είναι συγκρίσιμα. Τα τηλε-σκουπίδια έχουν εκατομμύρια θεατές. Δεν είναι ουδέτερα και διαμορφώνουν νοοτροπίες: αυτές του ανταγωνισμού και της παθητικής υποταγής.

Ενα έγκυρο φυλλάδιο, που φέρει τις υπογραφές προσωπικοτήτων εγνωσμένου κύρους για την επικείμενη εξόρυξη υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, η οποία θα επιφέρει την καταστροφή της και θα επεκταθεί και στην κλειστή θάλασσα της Μεσογείου (τα ατυχήματα είναι αναπόφευκτα), θα αγγίξει ελάχιστους ανθρώπους. Το γεγονός της υπογραφής της σύμβασης των εξορύξεων από τον πάντα χαμογελαστό κ. Τσίπρα, λίγες μέρες πριν εγκαταλείψει τον πρωθυπουργικό θώκο, δεν αποτελεί καμία εγγύηση πως δεν θα έχουμε ανεπανόρθωτες οικολογικές καταστροφές.

Κάποιοι αναλυτές έχουν διατυπώσει την άποψη πως το κυβερνητικό μοντέλο μοιάζει στη δομή του με πολυεθνική εταιρεία. Αυτός ο χαρακτηρισμός είναι πολύ πιο βαρύς από τον δικό μου. Οι πολυεθνικές εταιρείες λειτουργούν ολοκληρωτικά και με στρατιωτική πειθαρχία. Π.χ. αυτές που έχουν μετακομίσει από την Ευρώπη στην Ασία (Κίνα, Μπανγκλαντές, Βιετνάμ, Μαλαισία κ.λπ.).

Το καθεστώς εργασίας που επικρατεί δεν υπήρχε ούτε στον Μεσαίωνα (που δεν ήταν και τόσο Μεσαίωνας όσο τον θεωρούμε): 365 μέρες εργασίας, 12ωρη ημερήσια απασχόληση, αμοιβή από 35-50 λεπτά την ώρα. Δεν υπάρχει κανένα εργασιακό δικαίωμα και η ιδέα του συνδικαλισμού, έγκλημα καθοσιώσεως. Και μπορεί αυτό το μοντέλο εργασίας να είναι το όνειρο κάθε καπιταλιστή, αλλά είναι δύσκολο να εφαρμοστεί στην παλιά Ευρώπη. Προς το παρόν είμαστε στη φάση της διάλυσης της προστασίας της εργασίας. Το πόσο θα διατηρηθούν τα κεκτημένα του εργατικού κινήματος εξαρτάται από τους κοινωνικούς-ταξικούς αγώνες.

Αλλά ο 21ος αιώνας βρίσκει τις εργατικές-λαϊκές μάζες χωρίς φορείς. Σε αντίθεση με τον 19ο και τον 20ό αιώνα που είχαμε ισχυρότατους θεσμούς (συνδικάτα, σοσιαλιστικά ή κομμουνιστικά κόμματα) οι οποίοι υπεράσπιζαν τα λαϊκά συμφέροντα με απεργίες, εξεγέρσεις, επαναστάσεις, σήμερα έχουν εκφυλιστεί και αποτελούν μέρος του συστήματος.

Και αυτό εξηγεί την άνοδο της Ακροδεξιάς, που παρουσιάζεται αντισυστημική, όσο και αν σε τελική ανάλυση είναι ο έσχατος στυλοβάτης του συστήματος (Χίτλερ και Μουσολίνι είχαν την πλήρη υποστήριξη και χρηματοδότηση των βιομηχάνων και των τραπεζών). Αλλά το κίνημα αντίστασης υπάρχει και χωρίς φορείς.

Ηδη από την εποχή του παρισινού Μάη του ’68, που δεν ήταν μοναδικό φαινόμενο αλλά μέρος ενός παγκόσμιου κινήματος, μέχρι σήμερα, όποιο μαζικό κίνημα είδαμε ήταν εκτός των παραδοσιακών φορέων (κινήματα πλατειών, εναλλακτική παγκοσμιοποίηση, «αραβική άνοιξη», «κίτρινα γιλέκα» κ.λπ.), ναι μεν είχε μαζικότητα και ριζοσπαστισμό αλλά δεν είχε εναλλακτική πολιτική προοπτική για το ξεπέρασμα και την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος. Και τέτοια πρόταση μέχρι τώρα δεν έχει διατυπωθεί. Ούτε έχει δημιουργηθεί ένας νέος φορέας. Εικασίες κάνουμε και εκκλήσεις στην ουτοπία. Αλλά οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά και οι δρόμοι δημιουργούνται περπατώντας.

Εμείς τον εκφυλισμό της Αριστεράς τον ζήσαμε με τον ΣΥΡΙΖΑ, που μας έφερε τη Ν.Δ. Αν δούμε τα τριάντα χρυσά χρόνια που ακολούθησαν το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (1945-1975) όλες οι αριστερές σοσιαλιστικές κυβερνήσεις ανέβασαν το βιοτικό επίπεδο του λαού. Στη δε Σουηδία κυβέρνησαν για περίπου 70 χρόνια. Η ανάπτυξη μιας χώρας φαίνεται στην τσέπη του λαού. Και όχι στον ισοσκελισμένο κρατικό προϋπολογισμό. Τώρα στο πλαίσιο του ρεαλισμού, ένας ΣΥΡΙΖΑ του 32% δεν έχει περιθώρια για αριστερές αναζητήσεις.

Γι’ αυτό και τα κείμενα που είδαμε για τον δήθεν διάλογο της Αριστεράς ήταν πληκτικά και ανούσια. Το ζητούμενο είναι να βρεθεί κάποιο χαρμάνι που θα έχει από όλα μέσα, το οποίο θα επιτρέψει στον ΣΥΡΙΖΑ να επωφεληθεί από τη φθορά της Ν.Δ. και να ξαναγίνει κυβέρνηση, για να συνεχίσει την ίδια νεοφιλελεύθερη πολιτική. Η εναλλακτική πολιτική είναι οι πλατείες. Αλλά προς το παρόν οι πολίτες προτιμούν να είναι καταναλωτές τηλεοπτικών σκουπιδιών.

Οι ψεύτικες υποσχέσεις της «Κοινωνίας του Διαδικτύου»

Γράφει ο Ντομινίκ Γουόλτον

Αν πιστέψουμε ότι τα δίκτυα επικοινωνίας φέρνουν την ειρήνη και την κατανόηση, τότε εγκαταλειπόμαστε στην τεχνολογική ιδεολογία που κυριαρχεί σήμερα στη συζήτηση για την «πρόοδο». Γιατί, αν και ορισμένες από τις πλευρές τις είναι ιδιαίτερα επιθυμητές, η κοινωνία των πολλαπλών συνδέσεων κινδυνεύει επίσης να συντρίψει την πραγματική κοινωνία, αντικαθιστώντας με τον ατομικισμό και με τις «κατά παραγγελία» σχέσεις την αλληλεγγύη που συνεπάγεται η ζωή στο ίδιο έδαφος και η συμμετοχή σε κοινές πολιτιστικές ρίζες. Το κείμενο του κοινωνιολόγου και ειδικού στα μέσα ενημέρωσης Dominique Wolton χρονολογείται ακριβώς 20 χρόνια πριν. Κι όμως, τα θέματα αυτά ούτε έχουν επαρκώς συζητηθεί ούτε ακόμα γνωρίζουμε πού και πώς βαδίζουμε στο δρόμο της τεχνολογίας.

Το Διαδίκτυο είναι άραγε μια τόσο σημαντική επανάσταση όσο το ραδιόφωνο στη δεκαετία του 1920 και η τηλεόραση στη δεκαετία του ’60; Μπορούμε να αμφιβάλλουμε. Για να αναλύσουμε τα νέα μέσα, θα πρέπει να αλλάξουμε τον κυρίαρχο λόγο, που είναι μειλίχια ευνοϊκός προς αυτά και να τα επανατοποθετήσουμε σε μια γενική θεωρία της επικοινωνίας. Είναι λοιπόν επείγον να ανοίξουμε το διάλογο υπενθυμίζοντας ιδιαίτερα ορισμένες αντιφάσεις που συνδέονται με την «επανάσταση της επικοινωνίας».

Πώς αναγνωρίζουμε την τεχνολογική ιδεολογία; Από το ότι χαρακτηρίζει ως απαισιόδοξο ή συντηρητικό, σε κάθε περίπτωση ως αντίπαλο της «προόδου», οποιονδήποτε αμφισβητεί το νόημα και τη χρησιμότητα των νέων μέσων, και ζητά ένα προβληματισμό καθώς και ρυθμίσεις. Κανένα τεχνικό σύστημα δεν γέννησε ποτέ ένα μοντέλο κοινωνίας. Αντίθετα μάλιστα: όσο περισσότερα αυτόματα συστήματα πληροφόρησης υπάρχουν, τόσο περισσότερους νόμους χρειαζόμαστε για να αποφύγουμε τις καταχρήσεις της εγκληματικότητας στον κυβερνοχώρο. Ο νόμος δεν εμποδίζει την ελευθερία της επικοινωνίας, αλλά αντίθετα αποφεύγει να συγχέει την τεχνική επίδοση με το περιεχόμενο των δραστηριοτήτων.

Με το Διαδίκτυο ξαναβρίσκουμε το ζήτημα του «παγκόσμιου χωριού». Αφού οι άνθρωποι έθεσαν υπό τον έλεγχό τους τις αποστάσεις και κατέκτησαν τη φύση και την ύλη, ξαναβρίσκουν την επιθυμία για το άπειρο του οποίου η πιο τέλεια είναι η πολλαπλότητα των λέξεων, των εικόνων και των δεδομένων. Κι όμως, αν μια πληροφορία κάνει το γύρο του κόσμου σε ένα δευτερόλεπτο, η πραγματικότητα αλλάζει σε απόσταση λιγότερο από εκατό χιλιόμετρα, σε σημείο που τα άτομα δεν καταλαβαίνουν πια το ένα το άλλο. Πράγματι, οι επιδόσεις της τεχνικής δεν εξυπηρετούν πάντα τους ανθρώπους. Κυρίως γιατί οξύνουν την αδυναμία των κοινωνικών συστημάτων. Οι χρηματιστηριακές, χρηματοπιστωτικές, πολιτικές κρίσεις που ξεσπούν στην άλλη άκρη του πλανήτη αποσταθεροποιούν ακόμα πιο γρήγορα τις οικονομίες, θέτουν σε δοκιμασία την αλληλεγγύη και αποδυναμώνουν τους διεθνείς θεσμούς. Όσο και να περιορίζει τον κόσμο σε ένα μικρό χωριό, η θριαμβεύτρια επικοινωνία δεν τον κάνει περισσότερο σίγουρο. Και αν οι αρχηγοί κρατών δεν παύουν να μετακινούνται είναι γιατί η φυσική συνάντηση παραμένει ο μόνος τρόπος να ελέγξουν λίγο αυτή την αστάθεια της ιστορίας, που γίνεται πιο εμφανής μέσα από τα δίκτυα.

Η πολλαπλή σύνδεση είναι μια πρόοδος, για πιο σκοπό όμως; Η πλοήγηση στο Διαδίκτυο δεν αποτελεί ούτε απόδειξη εξυπνάδας ούτε άλλη πρόοδο, παρά τεχνολογική σε σχέση με την ανάγνωση ενός βιβλίου, τη συζήτηση, την ακρόαση του ραδιοφώνου, την παρακολούθηση της τηλεόρασης. Το χειρότερο θα ήταν να διακρίνουμε μια πρόοδο στην «κοινωνία του διαδικτύου». Η «κοινωνία του θεάματος» επικρίθηκε αρκετά για τις αυταπάτες της. Θα αντικατασταθεί, άραγε, αύριο από την κοινωνία του διαδικτύου.

Θα χρειαστεί, μήπως, ένας «Τιτανικός» της κυβερνοκουλτούρας για να μπορέσουν τα κράτη να συνειδητοποιήσουν τους κινδύνους που ελλοχεύουν για τις βασικές ελευθερίες από αυτά τα συστήματα πληροφόρησης; Πράγματι, υπάρχουν οι συνθήκες ενός ναυαγίου όταν βλέπουμε να θριαμβεύουν τόση ορθολογική και τεχνολογική υπεροψία. Για να μην αναφέρουμε τη μεγάλη αντίφαση: το διαδίκτυο παρουσιάζεται ως ένας χώρος επικοινωνίας τη στιγμή που συνήθως δεν είναι παρά ένας χώρος έκφρασης -κάτι που δεν είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα- και, κυρίως ίσως, μια αγορά της πληροφορίας.

Κάποια μέρα θα πρέπει να επιλέξουμε. Ή έχουμε να κάνουμε με ένα τεράστιο εμπορικό δίκτυο -στην κλίμακα του παγκοσμίου ηλεκτρονικού εμπορίου- ή με ένα από τα στοιχεία ενός συστήματος πολιτικής επικοινωνίας και ατομικής έκφρασης για τη διεθνή κοινότητα. Οι δύο προοπτικές είναι αντιφατικές, και θα λέγαμε ψέματα αν πιστεύαμε ότι το Ίντερνετ μπορεί να τις εξυπηρετήσει ταυτόχρονα και χωρίς συγκρούσεις…

Ο δυτικός άνθρωπος χρειάστηκε αιώνες για να «απελευθερωθεί» από όλες τις κηδεμονίες: θρησκευτικές, πολιτικές, κοινωνικές, στρατιωτικές. Επιτέλους ελεύθερος να σκεφτεί, να μετακινηθεί και να εκφραστεί, αποφασίζει σήμερα να κλειστεί μέσα στα χίλια καλώδια της τεχνολογικής επικοινωνίας. Είναι συνεχώς προσκολλημένος σε αυτήν, μπορεί να επικοινωνεί συνεχώς με το φορητό υπολογιστή, το φαξ, το τηλέφωνο, το e-mail (ηλεκτρονικό ταχυδρομείο)… Τι έκανε προηγουμένως; Αφού μας «ιμέλιασαν» στο όνομα της ελευθερίας και της προόδου, μήπως μας χρειάζεται τώρα να μάθουμε, στο όνομα της ίδιας ελευθερίας, της ίδιας προόδου και της ίδιας νεοτερικότητας, πώς να «ξεϊμελιάζουμε»;

Ακόμα περισσότερο, ο γραμμικός χρόνος των συστημάτων πληροφόρησης δεν είναι ο ίδιος με τον ανθρώπινο και κοινωνικό χρόνο. Τα συστήματα αυτά λειτουργούν εικοσιτέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο, από τη μία άκρη της γης ώς την άλλη, προεικάζοντας αυτό που θα είναι μια «κοινωνία στο συνεχές». Και από την άλλη μεριά; Τα άτομα, όπως οι κοινωνίες, δεν ζουν ποτέ σε ομοιογενή χρόνο. Η αντίληψη αυτού του χρόνου, για παράδειγμα, αλλάζει ριζικά ανάμεσα στη νεότητα και την ωριμότητα: δεν ενδιαφερόμαστε πια για τα ίδια πράγματα. Τα ενδιαφέροντα, τα συναισθήματα παίρνουν άλλες διαστάσεις.

Αυτή η σύγκρουση ανάμεσα σε φιλοσοφίες του χρόνου είναι ακόμα πιο έντονη στις χώρες του Νότου. Πραγματικά, για αυτές πρόκειται για αντίσταση στον τρόπο με τον οποίο η Δύση ενδυναμώνει την εισβολή του δικού της μοντέλου ορθολογικότητας, σε βάρος άλλων πολιτισμών και άλλων συστημάτων αξιών. Η οικονομική παγκοσμιοποίηση είναι άραγε αξεχώριστη από αυτό το δυτικό οδοστρωτήρα και αυτή τη μονοδιαστατοποίηση του χρόνου και των αξιών; Και τι να πούμε για τη διανοητική απάτη σύμφωνα με την οποία οι νέες τεχνολογίες της επικοινωνίας θα ήταν ένας σύντομος δρόμος προς την ανάπτυξη;

Ποιο θα είναι το πιθανό αποτέλεσμα αυτής της προέκτασης χωρίς τέλος της πληροφορίας; Μια εκλογίκευση της επικοινωνίας, ακριβώς όπως υπήρξε εκλογίκευση της εργασίας το 19ο αιώνα, η οποία απέφερε βεβαίως μια αύξηση της παραγωγικότητας, αλλά με πολύ υψηλό ανθρώπινο, κοινωνικό και πολιτικό τίμημα.  Αν η τεχνολογία πολλαπλασιάζει τις δυνατότητες ανταλλαγών, το κάνει με τίμημα την αναπόφευκτη τυποποίηση την οποία προέβλεψε η σχολή της Φρανκφούρτης. Ακόμα περισσότερο που ούτε η μετάδοση, ούτε η διάδραση, ούτε η έκφραση είναι συνώνυμα της επικοινωνίας.

Εδώ και περισσότερο από εκατό χρόνια, η πρόοδος έγκειται στην κατάργηση των διαμεσολαβητών που εμπόδιζαν την ελευθερία των ανθρώπων. Σήμερα αυτό είναι γεγονός και χάρη στις τεχνολογίες, ο καθένας, από το σπίτι, τη δουλειά, το σχολείο, τις διακοπές μπορεί να έχει απ’ ευθείας πρόσβαση σε όλα: είναι η βασιλεία του «Do it yourself» («Κάντο μόνο σου»). Η επανεισαγωγή των διαμεσολαβητών γίνεται λοιπόν αναγκαιότητα γιατί όσο πιο πολύπλοκη, διαδραστική ανοιχτή είναι μια κοινωνία, τόσο περισσότερο της είναι απαραίτητοι οι πολιτικοί, οι δημοσιογράφοι, οι καθηγητές, οι γιατροί, οι έμποροι κ.λπ.

Έτσι, είναι πολύ πιο εύκολο να εξοπλίσουμε μαζικά τα σχολεία με υπολογιστές και να τους δικτυώσουμε παρά να σκεφτούμε μια συνολική φιλοσοφία για την εκπαίδευση… Μια φυγή προς τα μπρος η οποία θυμίζει εκείνη πριν από σαράντα χρόνια όταν, στην επιχείρηση, αυτοματοποιήθηκαν η βιομηχανική εργασία και οι υπηρεσίες. Η τεχνολογία, ακόμα και αν επιτρέπει τη διαχείριση της πληροφορίας ή της επικοινωνίας δεν θα μπορούσε να αντικαταστήσει ένα σχέδιο.

Για πολύ καιρό παράγοντας ανοιγμάτων και προσέγγισης ανάμεσα στις ιδέες και τους λαούς, η επικοινωνία μπορεί να γίνει σήμερα αιτία ανταγωνισμού, ακόμη και μίσους, γιατί σε ένα κόσμο όπου τα πάντα κυκλοφορούν, κάνει τις διαφορές ακόμα πιο προφανείς. Και είναι πιο δύσκολο να ανεχτείς τον άλλο όταν είναι κοντινός και ορατός παρά όταν είναι μακρινός και ελάχιστα ορατός. Για να διατηρήσουμε την επικοινωνία ως αξία χειραφέτησης, θα πρέπει λοιπόν να βρούμε τις σωστές αποστάσεις που πρέπει να διατηρήσουμε. Κάτι που θα αναγκάσει τη Δύση να σεβαστεί περισσότερο άλλες ταυτότητες και άλλες ιεραρχίες αξιών, αλλιώς κινδυνεύει να απορριφθεί ταυτόχρονα με τα συστήματα πληροφόρησής της, που θα θεωρηθούν πολιτισμικός ιμπεριαλισμός.

Θα πρέπει λοιπόν να προστατέψουμε την επικοινωνία και να μην εγκαταλειφθούμε στο σημερινό στερεότυπο «Είναι αληθινό γιατί βρίσκεται στο Διαδίκτυο». Λες και το τεχνολογικό σύστημα κάνει από τη φύση του αληθινές τις πληροφορίες που κυκλοφορούν σε αυτό (1). Λες και μπορούν να γίνουν αυτομάτως οι πάροχοι υπηρεσιών και οι χρήστες τίμιοι, ειλικρινείς, με φροντίδα για το καλό του διπλανού, εχθροί του ψέματος και των κουτσομπολιών κάθε είδους. Βρισκόμαστε εδώ στην καρδιά της τεχνολογικής ιδεολογίας: το μέσο θα δημιουργήσει την αρετή. Κι όμως για να πειστεί κανείς για το αντίθετο αρκεί να κοιτάξει τις ροζ σελίδες του διαδικτύου, το ρόλο του στη διεθνή χρηματοοικονομική κερδοσκοπία ή στην εγκληματικότητα.

Το ζήτημα είναι λιγότερο η ατομική ελευθερία, η οποία είναι πράγματι πάντα εύθραυστη, αλλά αποδεκτή στο πάνθεον των δημοκρατικών αξιών, και περισσότερο η διατήρηση των όρων της συλλογικής ταυτότητας, που είναι ο κατ’ εξοχήν ρόλος του κράτους-έθνους. Όμως αυτό το κράτος-έθνος δυσφημίζεται με ευκολία προς δόξα του «ανοίγματος», χωρίς κανείς να ανησυχήσει για το σπάσιμο των κοινωνικών δεσμών που προκαλεί. Γιατί η παγκοσμιοποίηση ενθαρρύνει τον κατακερματισμό σε τόσες κοινότητες όσες και οι διαφορετικές ταυτότητες και οι δυνητικές αγορές. Αύριο, το κύριο πρόβλημα δεν θα είναι πια η έκφραση αλλά η ικανότητα να βγούμε από την επικοινωνία η οποία διαμεσολαβείται από τα μέσα ενημέρωσης για να δοκιμάσουμε μια επικοινωνία άμεση, ανθρώπινη, κοινωνική.

(1) Βλ. Ignacio Ramonet, «La Tyrannie de la communication», Galilée, Παρίσι, 1999.

* Ο Ντομινίκ Γουόλτον είναι Διευθυντής του εργαστηρίου «Επικοινωνία και πολιτική» του γαλλικού Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (CNRS).

Μετάφραση: Θανάσης Κούτσης - Πηγή: Monde Diplomatique gr     

Το Facebook θέλει να διαβάσει και τη σκέψη μας

Από καιρό τώρα το Facebook έχει πάψει να αρκείται στο να γνωρίζει απλώς πού βρισκόμαστε, με ποιον είμαστε και τι κάνουμε. Δεν του φθάνει να αναγνωρίζει τις προσωπικές μας προτιμήσεις και τις δραστηριότητές μας. Αυτές μπορεί να τις γνωρίζει κάθε τεχνολογική εφαρμογή που βασίζεται στα likes μας, στον ποιον ακολουθούμε και με ποιον επικοινωνούμε και στο τι αγοράζουμε.

Επίσης όλες αυτές οι εφαρμογές και τα δίκτυα μπορούν να ακούσουν τι λέμε στο τηλέφωνό μας. Οι εφαρμογές αυτές συγκεντρώνουν τα δεδομένα για το τι λέμε και τι κάνουμε, τα ομαδοποιούν και τα πωλούν σε όποια εταιρεία πλειοδοτήσει.

Όμως ακόμη υπάρχει ένα όριο, πέραν του οποίου δεν έχουν κατορθώσει όλες οι τεχνολογίες και οι εταιρείες τους να διεισδύσουν: το ανθρώπινο μυαλό. Φαντάζεται κανείς τι θα γινόταν εάν κάποια εταιρεία κατόρθωνε να διαβάζει το μυαλό μας και να αποκομίζει κέρδη από τις πληροφορίες που αντλεί από μέσα του; Αυτός μοιάζει να είναι ο επόμενος στόχος του Facebook.

Η εταιρεία που ίδρυσε ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ έχει αρχίσει να χρηματοδοτεί διάφορες έρευνες που αναπτύσσουν «αποκωδικοποιητές ομιλίας», ικανούς να εντοπίσουν τι βούλονται να πουν τα ανθρώπινα υποκείμενα μέσω των εγκεφαλικών τους μηνυμάτων, τονίζεται σε άρθρο που δημοσιεύεται σε μπλογκ του ίδιου του Facebook, σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο.

Μία από τις μελέτες, που χρηματοδοτείται από τη διαδικτυακή εφαρμογή και επικεφαλής της είναι επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, στο Σαν Ντιέγκο, δημοσιεύθηκε μάλιστα πρόσφατα στο περιοδικό Nature Communications. Η έρευνα εστιάζεται στο πως μπορούμε να χρησιμοποιούμε μηχανές μόνο με τη σκέψη μας. Για τον σκοπό αυτόν, έχουν σχεδιασθεί μηχανισμοί που «διαβάζουν» τα εγκεφαλικά μηνύματα και προσπαθούν να ταυτοποιήσουν τι είναι εκείνο που προτίθεται να πει το ανθρώπινο υποκείμενο.

Όπως σχολιάζει σχετικά το ΜΙΤ (Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης), «οι ερευνητές τοποθέτησαν πλάκες με ηλεκτρόδια στον εγκέφαλο των εθελοντών. Κατόπιν τους έθεσαν μία σειρά από ερωτήσεις, απαιτώντας από τα υποκείμενα τις έρευνας να δίνουν απλές απαντήσεις. Όπως για παράδειγμα ‘προτιμάς ένα πιάνο, ή ένα βιολί;’. Το σύστημα προσπαθούσε να εντοπίσει τόσο την ερώτηση, όσο και την απάντηση».

Μολονότι τα αποτελέσματα της έρευνας βρίσκονται ακόμη στο πρώιμο στάδιό τους, οι ερευνητές συμπέραναν πως «η εγκεφαλική δραστηριότητα που καταγράφηκε ενόσω οι άνθρωποι μιλούσαν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να αποκωδικοποιηθεί σχεδόν ταυτόχρονα αυτό που λέει και να μεταφράζεται σε κείμενο στην οθόνη ενός υπολογιστή».

Το ίδιο το Facebook διαβεβαιώνει πως εάν η μηχανή ήταν ικανή να αναγνωρίσει μόνον κάποιες νοητικές εντολές, όπως «έναρξη», «επιλογή» και «διαγραφή», ήδη αυτό θα αρκούσε για να εγκαταστήσει νέες μορφές διάδρασης των υποκειμένων με τις εφαρμογές.

Στο επίσημο μπλογκ του, το Facebook υποστηρίζει πως στόχος του είναι να δημιουργήσει μία νέα και μη επεμβατική διεπαφή (interface), η οποία θα επιτρέπει στους χρήστες να γράφουν άμεσα χρησιμοποιώντας τη σκέψη τους, «φανταζόμενοι πως μιλούν οι ίδιοι». Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα, το Facebook επιδιώκει να αναπτύξει ένα φορητό ακουστικό, που θα επιτρέπει στους χρήστες να χρησιμοποιούν τις σκέψεις τους για να ελέγχουν την μουσική, ή να διαδρούν με την εικονική πραγματικότητα. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, το μέσο κοινωνικής δικτύωσης έχει χρηματοδοτήσει έρευνες για συστήματα που «ακροώνται» τον εγκέφαλο έξω από το κρανίο μέσω οπτικών ινών, ή λέιζερ, τα οποία μετρούν τις αλλαγές στη ροή του αίματος-εν είδει φορητού μηχανήματος μαγνητικής τομογραφίας.

Φυσιολογικά εδώ ενσκήπτει ένα ερώτημα. Τι θα κάνει το Facebook με τις πληροφορίες αυτές;

Η επίσημη εκδοχή είναι πως στόχος της εταιρείας είναι απλώς να βελτιώσει τη διάδραση μεταξύ μηχανής και ανθρώπου. Όμως ποιο είναι το τίμημα π.χ. της ενεργοποίησης μέσω της σκέψης του της μουσικής που θέλει το υποκείμενο να ακούσει; Είναι ότι η εταιρεία θα μπορεί να επεξεργάζεται τα εγκεφαλικά κύματα που εκπέμπονται ενώ κάποιος περπατά. Με αυτά τα μηχανήματα, το Facebook θα μπορεί να εντοπίζει και να μεταφράζει τα μηνύματα του εγκεφάλου, όποιες και να είναι οι σκέψεις του υποκειμένου. Αυτό θα του προσπόριζε ακόμη περισσότερες πληροφορίες από αυτές που ήδη διαθέτει και σε πολύ πιο άμεσο χρόνο. Δεν θα χρειάζεται να περιμένει τις αντιδράσεις από μία δημοσίευση, αλλά απλώς θα εντοπίζει ποια είναι η αντίδραση του ίδιου του μυαλού μας σε αυτή. Ουσιαστικά, ανάμεσα στον χρήστη και το μέσο κοινωνικής δικτύωσης δεν θα υπάρχει πλέον κανένα μυστικό.

«Είναι ένα από τα πρώτα τρανταχτά παραδείγματα του ότι ένας γίγαντας της τεχνολογίας επιδιώκει να αντλήσει δεδομένα άμεσα από το μυαλό των ανθρώπων», τονίζεται στο MIT Technology Review. Στο ίδιο δημοσίευμα, η καθηγήτρια και ειδική στη νευρο-ηθική του Πανεπιστημίου Ντιουκ Νίτα Φάραχανι, διαπιστώνει πως «βρισκόμαστε στο σημείο του να διαβούμε το έσχατο όριο της ιδιωτικής ζωής μας χωρίς να διαθέτουμε κανένα μέσο προστασίας». Ή απηχώντας τον Μισέλ Φουκώ, ο πλήρης «βιοπολιτικός» έλεγχος της ανθρώπινης ζωής και της κοινωνίας, βρίσκεται ήδη προ των πυλών.   

Πηγή

«Είμαστε η φύση που υπερασπίζεται τον εαυτό της»

Γράφει ο Τάσος Τσακίρογλου

«Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα για το Περιβάλλον. Εξοχη μέρα για τον εορτασμό του νέου Συντάγματος του Εκουαδόρ, που το 2008, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, αναγνώρισε τα δικαιώματα της φύσης. Ακούγεται περίεργο ότι η φύση έχει δικαιώματα, λες και είναι άνθρωπος. Αντίθετα, ακούγεται απολύτως φυσιολογικό ότι οι μεγάλες εταιρείες των ΗΠΑ έχουν δικαιώματα φυσικών προσώπων. Και τα έχουν κατόπιν απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου, από το 1886. Αν η φύση ήταν τράπεζα, θα την είχαν σώσει».

Αυτό έγραφε ο μακαρίτης Εδουάρδο Γκαλεάνο στο βιβλίο του «Οι μέρες αφηγούνται» (εκδόσεις Πάπυρος) και το θυμήθηκα με αφορμή τη συζήτηση που άνοιξε, αυτή τη φορά εξαιτίας της καταστροφικής πυρκαγιάς στην Εύβοια.

Συζητάμε για τη φύση και για την κλιματική αλλαγή γνωρίζοντας ελάχιστα ή αγνοώντας εκατομμύρια πράγματα. Εχει έρθει ο καιρός αυτός ο δημόσιος διάλογος να πάει ένα βήμα παραπέρα από τη θλίψη, την απελπισία και την αγανάκτηση και να θέσει τον επόμενο στόχο –ή την επόμενη πρόκληση εάν θέλετε– για το περιβαλλοντικό κίνημα. Ποιος είναι αυτός;

Το να αναγνωρίσουμε τα δικαιώματα της φύσης, που σημαίνει να της αναγνωρίσουμε νομική υπόσταση. Οπως λέει ο Γκαλεάνο, το Εκουαδόρ συμπεριέλαβε αυτή την πρόβλεψη στο νέο του Σύνταγμα το 2008. Το 2017 ινδικό δικαστήριο αναγνώρισε ότι οι ποταμοί Γάγγης και Γιαμούνα έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους ανθρώπους, απόφαση που αργότερα ακυρώθηκε.

Την ίδια χρονιά ο Γουανγκανούι, ο μεγαλύτερος πλεύσιμος ποταμός της Νέας Ζηλανδίας, απέκτησε νομική υπόσταση. Οι νόμοι για τα δικαιώματα της φύσης συνήθως λειτουργούν με την ανάθεσή τους σε έναν προστάτη-νομικό σύμβουλο για κάποιο συγκεκριμένο οικοσύστημα ή φυσικό χαρακτηριστικό. Στις ΗΠΑ νομική υπόσταση έχουν εταιρείες, ακόμη και πλοία. Αρα γιατί να μην έχει και το φυσικό περιβάλλον;

Μια τέτοια απόφαση θα σήμαινε και ένα άλμα στη συνείδησή μας ή μια επιστροφή σε κάτι που εδώ και αιώνες γνωρίζουν και πιστεύουν οι ιθαγενικοί πληθυσμοί: ότι ο φυσικός κύκλος της ζωής ανήκει σε όλα τα ζωντανά πλάσματα και όχι μόνο στους ανθρώπους. Οτι οι άνθρωποι πρέπει να επανενταχθούμε στην κοινότητα της ζωής, υπερβαίνοντας τη βασισμένη στον διαχωρισμό απ’ αυτήν συνείδηση.

Φέτος τον Φεβρουάριο ένα σύνθημα του κινήματος των φυλών του Αμαζονίου «Ιθαγενική Αντίσταση» (Resistencia Indigena) έγινε γνωστό σε όλο τον κόσμο όταν το εικονοποίησε ο καλλιτέχνης και ακτιβιστής Mundano. Τι λέει αυτό; «Δεν υπερασπιζόμαστε τη φύση, είμαστε η φύση που υπερασπίζεται τον εαυτό της».

Η ψευδαίσθηση που καλλιεργείται πρόσφατα από το σύστημα ότι αρκεί να φυτέψουμε μερικά δισεκατομμύρια δέντρα για να λυθεί το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, μας πάει πολύ πίσω.

Εκείνο που πρέπει να αλλάξει είναι συνολικά το σύστημα παραγωγής και κατανάλωσης, δηλαδή ο καπιταλισμός που κατατρώει τις σάρκες της φύσης και του ανθρώπου. Πλέον κάθε «κόκκινο» κίνημα αλλαγής θα πρέπει να έχει «πράσινο» πρόσημο. Δεν μπορεί να αλλάξει η κατάσταση εάν συνεχίσουμε να ζούμε σ’ έναν πολιτισμό που δημιουργεί ανάγκες για την κατανάλωση και παράγει ως τελικό προϊόν δισεκατομμύρια τόνους σκουπιδιών και πλαστικών.

«Για να δεις όλους τους κόσμους του κόσμου, άλλαξε μάτια», έγραφε ο Γκαλεάνο απηχώντας την ιθαγενική κουλτούρα, κάτι που με όρους δυτικού ορθολογισμού είχε διατυπώσει νωρίτερα ο Αλμπερτ Αϊνστάιν: «Δεν μπορούμε να λύσουμε προβλήματα χρησιμοποιώντας τον ίδιο τρόπο σκέψης που είχαμε όταν τα δημιουργήσαμε». Και κατέληγε με τον αφορισμό: «Απαιτείται ένας ουσιαστικά νέος τρόπος σκέψης, εάν η ανθρωπότητα θέλει να επιβιώσει»!

Πώς καταλαβαίνουμε αν μια θάλασσα είναι καθαρή ή μολυσμένη

Μια από τις βασικές μας απορίες το καλοκαίρι, κατά τη διάρκεια των διακοπών και όχι μόνο είναι το πώς μπορούμε να καταλάβουμε αν μια θάλασσα είναι κατάλληλη για κολύμβηση ή αν είναι μολυσμένη. Η αλήθεια είναι πως είναι δύσκολο να το διαπιστώσουμε με γυμνό μάτι, μιας και η περιεκτικότητα σε μικρόβια είναι αυτή που καθορίζει την καταλληλότητα ή μη των νερών.

Ο Ιωάννης Χατζηανέστης, χημικός- ωκεανογράφος, διευθυντής του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας, στο Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) αναλύει τους μύθους και τις αλήθειες, σχετικά με την καθαρότητα των θαλασσών.

Η παρουσία αχινών στη θάλασσα σημαίνει ότι είναι καθαρή;

Όπως μας εξηγεί ο κος Χατζηανέστης, δεν υπάρχει απόλυτη συσχέτιση όπως πολλοί πιστεύουν: «Καταρχήν η παρουσία αχινών έχει να κάνει και με το πώς είναι ο βιότοπος της περιοχής, αν υπάρχουν βράχια ή άμμος, δηλαδή». Η παρουσία αχινών δεν σημαίνει ότι μια θάλασσα είναι αναγκαστικά καθαρή: «Είναι πολλοί οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την αφθονία των ειδών αυτών», μας εξηγεί.

Τι γίνεται με τη χημική ρύπανση στην Ελλάδα

«Επειδή μιλάμε για νερά κολύμβησης το βασικό θέμα είναι το μικροβιακό φορτίο. Δηλαδή αν υπάρχουν κωλοβακτηρίδια και εντερόκοκκοι. Μια τέτοιου είδους ρύπανση συνήθως, έχει να κάνει με λύματα. Η χημική ρύπανση η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει σοβαρά την υγεία των κολυμβητών είναι τελείως διαφορετική περίπτωση. Γενικά, στην Ελλάδα οι θάλασσες δεν έχουν χημικά όπως βαρέα μέταλλα, υδρογονάνθρακες, δεν έχουμε μεγάλη χημική βιομηχανία οι θάλασσες είναι πολύ καθαρές», τονίζει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας.

Οι πρασινίλες και οι κιτρινίλες στα νερά και στα βράχια

Πρόκειται για το φαινόμενο του υπετροφισμού. Πολλές φορές βλέπουμε μια «θολούρα» στα νερά ή μια πρασινίλα στα βράχια που δηλώνει μεγάλη αύξηση του φυτοπλαγκτόν. Αυτό σημαίνει ότι στη συγκεκριμένη περιοχή κάτι πέφτει, που συνήθως πρόκειται για λιπάσματα ή φυτοφάρμακα. Σύμφωνα με τον κ. Χατζηανέστη: «Υπάρχουν πολλές περιοχές που δεν έχουν αποχετευτικό δίκτυο οπότε μπορεί κάποιες φορές να φτάνουν λύματα στη θάλασσα και να επιβαρύνουν την περιοχή. Κάποια ουσία πέφτει που είναι ή οργανικό φορτίο ή θρεπτικά συστατικά από λιπάσματα τα οποία δεν είναι κατά ανάγκη τοξικά ή επικίνδυνα. Προσφέρουν μεγάλη τροφή στους θαλάσσιους οργανισμούς και αυτοί αναπτύσσονται υπερβολικά. Είναι κάτι που γίνεται ορατό και με το μάτι. Και έτσι, δημιουργείται αυτό το φαινόμενο που μπορεί να είναι ή πρασινίλα, ή κιτρινίλα ή και κοκκινίλα ακόμα».

«Η επικινδυνότητα έχει να κάνει με το τι είδους ουσίες έχουν πέσει και ποια ήδη έχουν αναπτυχθεί κυρίως. Συχνά, το θέμα είναι αισθητικό. Βέβαια, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου μπορούν να αναπτυχθούν τοξικά είδη. Σε υπερβολική ανάπτυξη μπορεί να έχουμε και μείωση οξυγόνου ή να έχουμε και μυρωδιές υδροθείου όταν αποσυντίθενται αυτοί οι οργανισμοί. Στην Ελλάδα δεν είναι τόσο συχνό φαινόμενο αλλά υπάρχουν περιοχές που γίνεται, όπως στον Θερμαϊκό για παράδειγμα. Συμβαίνει κυρίως, σε κλειστές θάλασσες και έχει να κάνει και με τους ανέμους» προσθέτει.

Οι αφροί στη θάλασσα είναι ανησυχητικό σημάδι;

Και αφρισμός στα νερά δείχνει ότι μπορεί να έχουμε εκροή μιας οργανικής ουσίας από έναν παρακείμενο χείμαρρο ή από τη στεριά. Η παρουσία αφρών ή φυσαλίδων όμως, δεν είναι ασφαλές κριτήριο για να απορρίψουμε μια θάλασσα μιας και μπορεί να προέρχονται ακόμα και από ουσίες της φύσης.

Ακόμα όμως και όταν μιλάμε για φυτοφάρμακα η επικινδυνότητα είναι χαμηλή: «Για να δημιουργήσει πρόβλημα στους ανθρώπους που κολυμπάνε, θα πρέπει να είναι σε τεράστιες ποσότητες» μας εξήγησε ο διευθυντής του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας.

Οι θάλασσες που έχουν φύκια είναι καθαρές ή όχι;

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν τα φύκια στη θάλασσα αποτελούν δείκτη καθαρότητας. Από την άλλη μεριά, κάποιοι σιχαίνονται να κάνουν μπάνιο σε νερά με φύκια και πιστεύουν πως είναι βρώμικα. Τι πραγματικά ισχύει;

«Τα φύκια είναι ένδειξη υγείας» απαντά ο Ιωάννης Χατζηανέστης. Και ειδικά οι Ποσειδωνίες ένα κλασσικό είδος στη χώρα μας, δείχνουν πως η θάλασσα είναι καθαρή. Ακόμα και οι καφέ κορδέλες που βλέπουμε το φθινόπωρο, να κατακλύζουν τις παραλίες και να δημιουργούν ακόμα και βουνά στην ακτή, είναι ένδειξη υγιούς οικοσυστήματος. Οι Ποσειδωνίες και τα φύκια γίνονται καφέ όταν ολοκληρώνουν τον κύκλο τους και νεκρώνονται. Και δεν πρέπει να τα μαζεύουμε κιόλας, είναι καλό για την περιοχή να υπάρχουν».

Ιριδισμοί στην επιφάνεια της θάλασσας

Οι ιριδισμοί μπορεί να είναι ένδειξη παρουσίας πετρελαιοειδών στοιχείων. Το πετρέλαιο φαίνεται με το μάτι ακόμα και σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις. Το καφέ χρώμα του νερού πάντως, μπορεί να είναι και αποτέλεσμα υπερβολικής ανάπτυξης πλαγκτόν, όπως εξηγήσαμε παραπάνω.

Όσον αφορά τον Σαρωνικό, το Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας το οποίο έχει πραγματοποιήσει τις σχετικές μελέτες μας διαβεβαιώνει πως από τον Ιανουάριο του 2018 δεν υπάρχουν ενδείξεις μόλυνσης από το πετρέλαιο του «Αγία Ζώνη». Μετρήσεις έγιναν και το περασμένο καλοκαίρι, για προληπτικούς λόγους. Η γενική κατάσταση στην περιοχή γίνεται όλο και καλύτερη με τον τριτοβάθμιο καθαρισμό της Ψυττάλειας.

Οι παραλίες με βαθιά νερά είναι προτιμότερες από τις ρηχές

«Στα βαθιά νερά και στα νερά που υπάρχει έντονη κυκλοφορία αν πέσει κάποια ουσία, θα αραιωθεί πολύ γρήγορα. Είναι τελείως διαφορετικό να έχουμε ένα κλειστό και ρηχό σημείο που δεν έχει κυκλοφορία υδάτων και αν πέσει κάτι θα δημιουργηθεί πολύ έντονο πρόβλημα. Όσο πιο βαθιά είναι τα νερά είναι φυσικό ότι η περιοχή θα είναι καθαρότερη. Να σημειώσουμε επίσης, πως η θάλασσα έχει μεγάλες δυνατότητες αυτοκαθαρισμού», τονίζει ο Ιωάννης Χατζηανέστης.

Να αποφεύγουμε τα σημεία όπου υπάρχουν ρέματα και αγωγοί.

Τα μικρόβια εντοπίζονται κυρίως σε περιοχές με αστικά λύματα. Ο γενικός κανόνας λέει, πως πρέπει να αποφεύγουμε τα μέρη όπου υπάρχουν αγωγοί καθώς και τα σημεία που υπάρχουν ρέματα: δεν πρέπει να κολυμπάμε κοντά στο στόμιό του.

Πέρα από τις συμβουλές των επιστημόνων είναι πολύ ωφέλιμο να έχουμε υπόψην μας και τις έρευνες που κατά καιρούς δημοσιεύονται, σχετικά με την καταλληλότητα των ακτών για κολύμπι. Η έρευνα του Πανελληνίου Κέντρου Οικολογικών Ερευνών με τις κατάλληλες και ακατάλληλες παραλίες εντός και εκτός Αττικής έχει μεγάλο ενδιαφέρον.

   Πηγή 

Ο Μητσοτάκης όμως, σηκώθηκε γρήγορα από τη ξαπλώστρα

Γράφει ο Κώστας Παπαντωνίου

Διάφορα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ παρουσίασαν χτες ως ξεχωριστή είδηση ότι ο πρωθυπουργός και στελέχη της κυβέρνησης διέκοψαν τις διακοπές τους για να αναλάβουν πάλι καθήκοντα εξαιτίας των πυρκαγιών.

Γράφουν για τα γρήγορα αντανακλαστικά του Κυριάκου Μητσοτάκη κι εξαίρουν την απόφασή του να βρεθεί στην καρδιά των γεγονότων.

Για να πιστοποιήσουν την πλήρη κυβερνητική εγρήγορση, επιστρατεύουν στα ρεπορτάζ φράσεις όπως: «Από την πρώτη στιγμή βρέθηκε στο κέντρο επιχειρήσεων ο υπουργός…» Παράλληλα με ψύχραιμες διατυπώσεις φροντίζουν να υποβαθμίζουν τις καταστροφές που προκάλεσε η φωτιά. Η μεταφορά της είδησης δεν ξεκινά από τις καταστροφές, αλλά από τις τιτάνιες προσπάθειες αντιμετώπισης.

Η πραγματικότητα εκθέτει την κυβέρνηση. Εκθέτει και τα ΜΜΕ, τα οποία επιχειρούν αντί να την αναδείξουν να τη μακιγιάρουν. Δείχνουν επιλεκτική ευαισθησία, η οποία καθορίζεται με βάση την πολιτική δύναμη που βρίσκεται στην εξουσία.

Η πραγματικότητα είναι οι καρβουνιασμένοι κορμοί. Τα νεκρά ελάφια και οι απανθρακωμένες χελώνες. Οι τεράστιες καμένες εκτάσεις στη θέση καταπράσινων τοπίων με σπάνια χλωρίδα και πανίδα.

Η πραγματικότητα είναι οι καπνοί που έφτασαν να φαίνονται στα αεροπλάνα. Είναι η οσμή θανάτου στα μπαλκόνια μας που επιμένει. Είναι η γνώση ότι πάλι χάσαμε κάτι, που δεν θα ζούμε για να ξαναδούμε στην ολότητά του. Είναι ότι πάλι δεν είχαν γίνει όσα έπρεπε.

Όμως αυτή η πραγματικότητα παραμερίζεται προς τέρψιν των εντυπώσεων.

Εκείνο που προέχει να μάθουμε δεν είναι το μέγεθος της καταστροφής. Δεν είναι οι συνέπειες της. Δεν είναι οι τρόποι αποκατάστασης. Όχι, είναι ότι ο Μητσοτάκης σηκώθηκε γρήγορα από τη ξαπλώστρα.   

Σχέδιο κρατικής ενίσχυσης των τραπεζών με 20 δισ. ευρώ από την κυβέρνηση.!

Την έγκριση των ευρωπαϊκών θεσμών φέρεται να αναμένει η κυβέρνηση, ώστε να προχωρήσει σε σχέδιο «κρατικής υποβοήθησης» των τραπεζών, εφαρμόζοντας ουσιαστικά το σχέδιο του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) για κρατική ενίσχυση προς κάλυψη των κόκκινων δανείων που αναμένεται να φτάσει τα 20 δισ. ευρώ. Την ίδια ώρα, οι τράπεζες προχωρούν σε τιτλοποιήσεις κόκκινων δανείων ύψους 6,5 δισ. ευρώ, με πρώτη και καλύτερη τη Eurobank και τις υπόλοιπες να ακολουθούν.

«Ευελπιστούμε ότι μέσα στο φθινόπωρο θα έχουν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις με τη Γ.Δ. Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για να προχωρήσουμε αμέσως μετά στην εφαρμογή του μέσω της απαραίτητης νομοθετικής ρύθμισης, έτσι ώστε οι τράπεζες να μπορέσουν να προσαρμόσουν αντίστοιχα τα σχέδιά τους» αναφέρει σε σχετικό άρθρο του στα «ΝΕΑ» ο υφυπουργός Οικονομικών, αρμόδιος για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, Γιώργος Ζαββός.

Όπως επισημαίνει το στέλεχος της κυβέρνησης που έχει μεγάλη ευρωπαϊκή εμπειρία και αποτελεί έναν εκ των πρωτεργατών του ελληνικού τραπεζικού και χρηματιστηριακού συστήματος, ο στρατηγικός σχεδιασμός της κυβέρνησης για το τραπεζικό σύστημα περιλαμβάνει την άμεση υιοθέτηση του μοντέλου εγγύησης του Δημοσίου σε τιτλοποιημένα περιουσιακά στοιχεία – αυτό που παλιότερα ήταν γνωστό ως ιταλικό μοντέλο (Assets Protection Scheme – APS).

«Ωστόσο, αυτό που προτείνει τώρα η κυβέρνηση στην επεξεργασμένη μορφή του είναι πλήρως προσαρμοσμένο στις ανάγκες της ελληνικής οικονομίας, των ελληνικών τραπεζών και των ευρωπαϊκών κανόνων και στηρίζεται στους επενδυτές ώστε όταν υιοθετηθεί να ονομαστεί “ελληνικό μοντέλο”» υπογραμμίζει, σημειώνοντας πως η κυβέρνηση αναμένει το πράσινο φως της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού.

Το πλάνο του ΤΧΣ που επιχειρεί να θέσει σε εφαρμογή η κυβέρνηση περιλαμβάνει την τιτλοποίηση μη εξυπηρετούμενων δανείων από τις τράπεζες έως και 20 δισ. ευρώ, και «η εφαρμογή του μοντέλου αυτού θα συμβάλει στην πιο γρήγορη απομείωση των κόκκινων δανείων από το ενεργητικό των τραπεζών, έτσι ώστε να μπορέσουν να επιστρέψουν, όσο πιο γρήγορα γίνεται, στην χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας, που τόσο χρειάζεται ο τόπος».

«Κατόπιν, η κυβέρνηση θα εξετάσει κάθε άλλη ρεαλιστική πρόταση, συμπεριλαμβανομένου και του σχεδίου που έχει υποβάλει η Τράπεζα της Ελλάδας, και είναι διατεθειμένη να υιοθετήσει κάθε εργαλείο που μπορεί να συμβάλει στην γρήγορη και αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος των κόκκινων δανείων αλλά και της ενίσχυσης του τραπεζικού συστήματος» σημειώνει.

Υπενθυμίζεται πως λίγες ημέρες πριν τις εκλογές, αλλά και μετά από αυτές, στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης βρέθηκε το «μαξιλάρι» των 37 δισ. ευρώ της προηγούμενης κυβέρνησης και τα σχέδια της κυβέρνησης Μητσοτάκη για να δωθούν αυτά στις τράπεζες, χωρίς ωστόσο να διαψευστεί ουσιαστικά ένα τέτοιο σενάριο.

Οι τράπεζες έχουν ήδη ξεκινήσει

Στο μεταξύ, παρότι όπως αναφέρει ο αρμόδιος υφυπουργός, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν έχουν ακόμα δώσει τη συγκατάθεσή τους, ενώ δεν έχουν ληφθεί ούτε αντίστοιχες επίσημες αποφάσεις από την κυβέρνηση για την ενίσχυση των τραπεζών με 20 δισ. ευρώ, οι τράπεζες φέρονται να έχουν ήδη βάλλει σε εφαρμογή το σχέδιο, στο μέρος που τους αναλογεί.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του capital.gr, μέσα στο επόμενο εξάμηνο, οι τράπεζες αναμένεται να προχωρήσουν σε τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων ύψους 6,5 δισ. ευρώ, με την τιτλοποίηση στεγαστικών κόκκινων δανείων της Eurobank ύψους 2 δισ. ευρώ να βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, καθώς σχετικό χαρτοφυλάκιο (Pillar) αγοράστηκε από την PIMCO.

Το ίδιο δημοσίευμα αναφέρεται σε αντίστοιχους σχεδιασμούς της Alpha Bank, με το χαρτοφυλάκιο κόκκινων δανείων Orion να φτάνει τα 2,5 δισ. ευρώ, ενώ μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2020, 2 δισ. ευρώ κόκκινων στεγαστικών δανείων πουλάει και η Τράπεζα Πειραιώς. Το δημοσίευμα αναφέρεται ακόμα και σε σχέδια της Εθνικής Τράπεζας για τιτλοποίηση δανείων προς το 2021, ενώ το 2020 θα προχωρήσει σε «ανάθεση διαχείρισης» για δύο «μικρά στεγαστικά χαρτοφυλάκια» ύψους 300 εκατ. ευρώ έκαστο.

Κατά τις ίδιες πληροφορίες, οι τράπεζες αναμένουν με αγωνία τη λύση της «τιτλοποίησης» των κόκκινων δανείων, καθώς σημειώνεται επί της ουσίας πως δεν συμφέρει τις τράπεζες η πώληση των δανείων αυτών σε funds, αφού τέτοιες πωλήσεις φτάνουν περί το 30-40% της αξίας των δανείων. Σημειώνεται ακόμα πως οι τιτλοποιήσεις των δανείων αναμένεται να έχουν επιπλέον όφελος για τις τράπεζες, καθώς αυτές θα κρατήσουν κάποια από τα ομόλογα που θα εκδώσουν έναντι των στεγαστικών δανείων, και θα επωφεληθούν από την ανάκαμψη της αξίας τους κατά τη διαχείρισή τους. 

πηγή

Το τρένο της οργής

Γράφει η Κυριακή Μπεϊόγλου

Μπήκε στον σταθμό του Φαλήρου. Ψηλός, αδύνατος, γένια, μύριζε, πιθανότατα άστεγος. Ακούμπησε ένα ποτήρι με κρασί στο δάπεδο του βαγονιού, σωριάστηκε δίπλα του. Εβαλε στο τέρμα ένα ραδιόφωνο. Στο τέρμα όμως. Ινδοπρεπή λαϊκά τραγούδια. Το βαγόνι γεμάτο.

Τουρίστες που είχαν πάρει το τρένο από το λιμάνι, μια μεγάλη παρέα προσφύγων όλων των ηλικιών, ιδρωμένοι υπάλληλοι που σχόλασαν, η ώρα ήταν εννιά και κάτι. Η μουσική εκκωφαντική. Οι τουρίστες γελάγανε. Ολοι γελάσαμε λίγο. Δυο Ιταλίδες άρχισαν να χορεύουν. Στα Πετράλωνα η μουσική ανέβηκε κι άλλο.

Μια υπάλληλος του σταθμού, που είναι και επιβάτις, ζητά από τον ξαπλωμένο άντρα να σηκωθεί όρθιος. Εκείνος αρνείται. Φωνάζει: «Σεκιούριτι, σεκιούριτι!». Ο σεκιουριτάς: «Σηκωθείτε, κύριε, απαγορεύεται να είστε ξαπλωμένος». Ο άντρας σηκώνεται. Οι πόρτες κλείνουν. Ξεκινά το βαγόνι. Βρίζει δυνατά, ξαναξαπλώνει κάτω. Είναι μέσα και η γυναίκα που του έκανε την παρατήρηση.

Σε λίγο σηκώνεται και με ακατάληπτο λόγο λέει πως θα σκοτώσει την κυρία που τον κάρφωσε. Ανησυχία στους επιβάτες. Ενας πρόσφυγας, νεαρός, του λέει στα αγγλικά και σε έντονο ύφος να σταματήσει. Εκείνος φωνάζει πιο δυνατά. Ο πρόσφυγας τον σπρώχνει. Πιάνονται στα χέρια. Μέχρι το Θησείο. Ανοίγουν οι πόρτες, ο κόσμος βγαίνει πανικόβλητος από το βαγόνι.

Οι άλλοι πρόσφυγες συγκρατούν τον δικό τους. Ενας από αυτούς πηγαίνει στον μεθυσμένο άστεγο άντρα να τον ηρεμήσει. Εκείνος πέφτει εξαντλημένος στην αγκαλιά του. Για λίγο. Επειτα ψάχνει τον άλλον. Ο κόσμος παρακαλάει τον σεκιούριτι του σταθμού να βγάλει τον μεθυσμένο έξω, «να ηρεμήσει λίγο -λέει μια κυρία- ας πάρει το επόμενο τρένο».

Ο σεκιούριτι: «Δεν μπορώ να το κάνω». Ο οδηγός του τρένου αρνείται να ξεκινήσει. Οι επιβάτες είναι αληθινά τρομαγμένοι. Σε λίγο έρχονται κι άλλοι σεκιουριτάδες, βγάζουν τον άντρα από το βαγόνι.

Οι πρόσφυγες και οι άλλοι επιβάτες μπαίνουν μέσα. Μουδιασμένοι, τρομαγμένοι. Στο παγκάκι της πλατφόρμας οι σεκιουριτάδες κρατάνε τον μεθυσμένο. Θα ορκιζόμουν πως τον παρηγορούν. Φαντάστηκα έναν μαύρο πάνθηρα κάπου να παραφυλάει. Στο τρένο κανένα πια χαμόγελο.

Δεν ξέρω ποιον να κοιτάξω στα μάτια γιατί φοβάμαι να δω. Είμαι ξαφνικά ένα μέρος τους, είμαι η κυρία που διαμαρτυρήθηκε, είμαι ο μεθυσμένος που κλαίει απαρηγόρητος, είμαι ο πρόσφυγας που σε μια ξένη χώρα υπερασπίστηκε μια γυναίκα, είμαι η μάνα του που προσπαθούσε να τον συγκρατήσει, είμαι ο σεκιουριτάς που δεν ήθελε να μπλέξει. Κατέβηκα στο Μοναστηράκι. Με τα πόδια κομμένα.

Η οργή στο τρένο ξεχείλιζε, κάτι καταπιεσμένο μέσα στους ανθρώπους βγήκε στην επιφάνεια, ξεχυνόταν από τα παράθυρα στην πόλη. Δεν μπορούσα να φανταστώ τον ουρανό της επόμενης μέρας γαλανό, ούτε κατάφωτο εκείνη τη στιγμή από τα πολλά αστέρια και το νέο φεγγάρι. Αχ, Σκάρλετ, τι κακό μάς έχεις κάνει. Κοιτάμε όλοι την επόμενη μέρα και αρνούμαστε να κοιτάξουμε κατάματα το παρόν μας.

Kαφενείο οι Εξόριστοι

Γράφει ο ΗλίαςΤριανταφυλλόπουλος*

Διαβάζουμε: «Καφενείο του Αρη Βελουχιώτη στη Γαύδο, πού φτάσαμε, τι κατάντια, τι ντροπή!» Αλήθεια, τι έχετε με το καφενείο· ξέρω ότι ήταν και είναι ένας τόπος συνάντησης όλων. Τα καφενεία έγιναν κόκκινα, μπλε, πράσινα, χώροι πολιτικής αντιπαράθεσης, κοινωνικών εργασιών, πολιτιστικών εκδηλώσεων. Τα μπουλούκια εκεί έπαιζαν την Γκόλφω και το θέατρο είχε τον χώρο του σε όλη την επικράτεια. Πού είσαι, Χρέλια, να τους δεις, με το βιβλίο σου για τα μπουλούκια.

Το καφενείο διάλεξε και ο Αγγελόπουλος στον «Θίασο», το μπουλούκι δηλαδή, να δέσει την Γκόλφω με τον μύθο των Ατρειδών για να μιλήσει με εικόνες για τη νεότερη ιστορία του τόπου.

Βλέπω έναν υποδόριο συντηρητισμό να δηλητηριάζει τη σκέψη αυτών που αναφέρουν το όνομα του Αρη. Θα θυμίσω αυτούς τους στίχους για τον χαμό του Αρη: «Σήκω, βρε Αρη, να μας δεις, ξύπνα, βρε καπετάνιε, και πάρε πάλι τ' άρματα».

Δεύτερο ζήτημα, η ακρωτηριασμένη μνήμη. Η Γαύδος ως τόπος εξορίας δέχτηκε πολλούς με ανήσυχη συνείδηση. Εξορίστηκαν με δικαστικές αποφάσεις κομμουνιστές όλων των ιδεολογικών αποχρώσεων, μέλη του ΚΚΕ, αρχειομαρξιστές, αναρχικοί, ριζοσπάστες.

Το σπίτι του Αρη για μας είναι σπίτι των Εξόριστων που έγινε καφενείο. Το σπίτι του Παντελή Πουλιόπουλου (αρχειομαρξιστής) στα Γαλανά Γαύδου έγινε μαντρί, ουσιαστικά ένα ερείπιο που το κατοικούν αίγες. Εμεινε μόνο η ελιά να το σκεπάζει ελαφρώς και οι άνεμοι που αποτύπωσαν την ορμή τους στον γερμένο κορμό, αφήνοντας τη μορφή τους πάνω της.

Το κομμένο κεφάλι του Αρη –η μιζέρια, ή ούτε νερό στο σκυλί, που από κει κρατιέται μια χώρα όπως έχει τραγουδηθεί– το απεικονίζει στους φανοστάτες των Τρικάλων ο Αγγελόπουλος. Ομως ο αρχειομαρξιστής Παντελής Πουλιόπουλος, κρατούμενος στην κατοχή στη Θήβα, εκτελείται από έναν Ιταλό φασίστα. Η εκτέλεση του Πουλιόπουλου έχει ξεχαστεί, έπρεπε να διδάσκεται παντού για να δείχνει τη δύναμη του ανθρώπινου λόγου. Απευθυνόμενος στα ιταλικά στο εκτελεστικό απόσπασμα, με τις προτεταμένες κάννες έτοιμες για το πυρ, λέει ότι ο πόλεμος είναι μια κρεατομηχανή για όλους, το εκτελεστικό απόσπασμα μαγεμένο από τον λόγο του κατεβάζει τα όπλα και ο επικεφαλής κοκορόφτερος φασίστας τον εκτελεί με το πιστόλι του.

Αναφέρω όλα αυτά για τη μνήμη και την ιστορία και όχι για τους ιδιοκτήτες της Ιστορίας, που το 1989 έκαψαν τους φακέλους της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας πραγματώνοντας, ένα πολιτιστικό ολοκαύτωμα για να βγουν όλοι λευκές περιστερές.

Για το σπίτι των εξόριστων γυναικών στη Γαύδο ούτε κουβέντα. Εκεί ήταν αριστερές, κομμουνίστριες, πόρνες, όλες για διαπαιδαγώγηση. Βέβαια τη μια κατηγορία των γυναικών ούτε η Αριστερά την υπερασπίστηκε ποτέ.

Λίγα λόγια για το κτίριο που παραμένει όρθιο από το 1933 παρά τις αντίξοες συνθήκες, τις πολιτικές θύελλες, τους βοριάδες και τις σοροκάδες.

Το 1933 η ομάδα των κρατουμένων στο Σαρακήνικο ζούσε σε καλύβες και σπηλιές και για να βελτιώσει τις δύσκολες συνθήκες αποφάσισε να χτίσει αυτό το κτίριο. Φαντάζεστε! Φυλακισμένοι, εξόριστοι να χτίζουν τις φυλακές τους! Επρεπε όμως να επιβιώσουν. Δύο εκπρόσωποι των κρατουμένων, ένας δικηγόρος, ο Αντρέας Τζήμας, και ο Αθανάσιος Κλάρας συντάσσουν το συμφωνητικό ενοικίασης του χώρου για δέκα χρόνια και το κτίριο που έχτισαν να επιστραφεί σε αυτούς. Ο Τζήμας έλεγε: «Παιδιά, σε δέκα χρόνια θα είμαστε ελεύθεροι» – δεν έπεσε και πολύ έξω. Το συμφωνητικό αυτό υφίσταται.

Μετά τους εξορίστους, το κτίριο κατοικήθηκε από τους ιδιοκτήτες, την οικογένεια Καρυδάκη, και συνέχισε να ζει και να συντηρείται σε αντίθεση με τα άλλα κτίρια των γυναικών και των αρχειομαρξιστών εξόριστων που εγκαταλείφθηκαν και γκρεμίστηκαν. Η συντήρηση ενός τέτοιου κτιρίου στη Γαύδο δεν είναι εύκολη υπόθεση. Κάθε χρόνο η αργιλώδης σκεπή θέλει συντήρηση λόγω του αέρα και της βροχής. Οι ιδιοκτήτες, για λόγους επιβίωσης, φύγανε για τα Χανιά και το κτίριο άρχισε να καταρρέει. Χρέος μας ήταν να βρεθεί τρόπος να κρατηθεί όρθιο και η μνήμη να μη γίνει ερείπια.

Τα τελευταία χρόνια που έμεινε κλειστό κόντεψε να καταρρεύσει. Με πρωτοβουλία παραθεριστών και του ιδιοκτήτη, το κτίριο ξαναζωντάνεψε με τη μορφή καφενείου και χώρου πολιτισμού με μια μικρή δανειστική βιβλιοθήκη.

Διοργανώνονται ποιητικές βραδιές, μικρές συναυλίες, παρουσιάσεις βιβλίων, λευκωμάτων και άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες που εξυπηρετούν τη συντήρηση του χώρου. Με αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, το κτίριο παρέμεινε όρθιο, με μικροπαρεμβάσεις, στην πάροδο του χρόνου.

Στο καφενείον η Ελλάς, έχω έναν καφενέ, τον γέρο δάσκαλο ποιος τον θυμάται, τον ανεξύπνητο ύπνο κοιμάται, τον ξενυχτάνε δύο χωριανοί, οι νέοι σκόρπισαν στα καφενεία.

Σας υποσχόμαστε, λοιπόν, ότι θα κάνουμε μια μουσική βραδιά αφιερωμένη στα τραγούδια του καφενείου και αν μπορέσουμε θα παίξουμε και την Γκόλφω, όπως πάντα παιζόταν στα καφενεία αυτής της χώρας, και για να κλείσουμε γλυκά «Στο Λιβυκό φυσά ο Αύγουστος με δύο φεγγάρια φως»!

*Εκπαιδευτικός, 40 χρόνια μόνιμος παραθεριστής Γαύδου