Το αληθινό ελληνικό Πάσχα

Για πολλούς Πάσχα σημαίνει αρνί. Και μόνο αρνί

 

Από τη Μεγάλη Εκρηξη της Ανάστασης στη σφαγή χιλιάδων ζώων και στη λαογραφική κραιπάλη του πασχαλινού τραπεζιού. Το Πάσχα στην Ελλάδα προφέρει μία πανοραμική ακτινογραφία του μέσου Ελληνα

  

Του Κώστα Γιαννακίδη

Χριστός Ανέσ… Και ακολουθεί η Μεγάλη Εκρηξη. Πιτσιρικάδες με δυναμιτάκια, μαντράχαλοι με ναυτικές φωτοβολίδες, βαρελότα. Είναι, λέει, η χαρά που αναγγέλλει τη νίκη της ζωής πάνω στο θάνατο. Και όλη η πλάση αντηχεί το μήνυμα. Συναγερμοί αυτοκινήτων, παιδάκια που ουρλιάζουν, σκύλοι σε πανικό, άνθρωποι που πετάγονται από το κρεβάτι για να πιάσουν την ανάσα τους.

Θανάτω, θάνατο πατήσας. Δεν είμαι σίγουρος. Συνήθως μετράμε αυτούς που ακρωτηριάστηκαν και καμιά φορά κλαίμε κανένα παλικάρι. Είναι, όμως, το έθιμο, τι να κάνουμε; Ας ξεκινήσουμε για το σπίτι. Περπατάμε προστατεύοντας το Φως με το χέρι μας. Λες και προσφέρουμε σε κάποιον φωτιά, να ανάψει τσιγάρο, αλλά εκείνος δεν λέει να φανεί. Η λαμπάδα μας θα σβήσει μερικές φορές, αλλά, όλο και κάποιος θα βρεθεί με Φως προστατευμένο πίσω από πλαστικό πλαίσιο.

Ναι, θα σταυρώσουμε την πόρτα της εισόδου, να αγιάσει το αλουμίνιο. Να σταυρώσουμε και την πόρτα του ασανσέρ, να είναι ευλογημένα τα πάνω-κάτω του. Εντάξει, δεν είναι ανάγκη να σταυρώσουμε και το δικό μας, το ξύλινο κούφωμα. Το σπίτι ευλογείται δια της εισόδου του Φωτός ενώ κάποιος, συνήθως ο πρεσβύτερος, κάνει με τη λαμπάδα το σήμα του σταυρού. Το δε άγιον και ζωοποιό Φως, που γεννήθηκε δια θαυματουργής αφής, στα Ιεροσόλυμα, εισέρχεται σε όλα τα δωμάτια του σπιτιού, πλην του μπάνιου. Ορθόν. Δεν θα ήταν πρέπον. Αλλωστε το μοναδικό έντερο που μας ενδιαφέρει εκείνη τη στιγμή, είναι αυτό που επιπλέει στη μαγειρίτσα.

Την ώρα που καθόμαστε στο τραπέζι αρχίζουν τα τηλέφωνα μεταξύ συγγενών με ευχές που βγαίνουν σαν ένα μονότονο σφύριγμα. «Ναι, Χριστός Ανέστη, Αληθώς ο Κύριος και του χρόνου, γύρνα να σε χτυπήσω στον κώλο, όχι δεν είναι αυτό που νομίζεις θεία».

Ο ελληνισμός γιορτάζει μαζί με το Πάσχα την ανάσταση της Φύσης. Όχι ακριβώς όλης της Φύσης. Το μήνυμα, ας πούμε, δεν αφορά τα αιγοπρόβατα. Εκατοντάδες χιλιάδες ζώα σφαγιάζονται για τη γιορτή της Αγάπης. Έτσι συμβολίζεται, λέει, η θυσία του Ιησού. Με μόνη διαφορά ότι ο Ιησούς επέστρεψε στη ζωή. Εντάξει, δεν λέω, κατά κάποιον τρόπο άνθρωπος και αμνός γίνονται ένα, αλλά αυτή η σχέση είναι πάντα υπέρ του δίποδου. Κάποιες φορές κερδίζει και το τετράποδο, αλλά δεν μπορεί να πάει πασχαλιάτικα στις μονάδες της Εντατικής να καμαρώσει τον θρίαμβό του. Βέβαια οφείλουμε να σημειώσουμε ότι από ένα σημείο και μετά ο αμνός θυσιάζεται για να συμβολίσει τη διαφορετικότητά μας έναντι όλων των άλλων. Κανένας λαός δεν γιορτάζει έτσι το Πάσχα. Γενικώς κανένας δεν γιορτάζει έτσι, τελεία.

Σήμερα πλέον η σούβλα και το πασχαλινό τραπέζι αποτελούν hot spot εθνολογικής και λαογραφικής αναφοράς, με τις χαρακτηριστικότερες μορφές του Ελληνα να παίρνουν πόζα. Δεν θα κάνεις like; Μύρισε το facebook. Όλα αυτά, αν σας φαίνονται κάπως μπρουτάλ, ξεπλένονται μια χαρά, όπως τα άντερα της μαγειρίτσας, με την αναφορά στις αρχαίες ελληνικές σπονδές. Για όλα υπάρχει ένα έθιμο. Αν προϋποθέτει ευλάβεια, προέρχεται από την Τουρκοκρατία. Αν οδηγεί στην κραιπάλη, έχει τις ρίζες του σε κάποια γιορτή για τον Διόνυσο. Τώρα κάποιος θα μπορούσε, αδικώς, να πει ότι το κάψιμο του Ιούδα αποδίδεται στον αντισημιτισμό του Έλληνα, αλλά, προς Θεού, αυτά τα λένε όσοι δεν μας ξέρουν.

Και αφού φάμε, αφού πιούμε, αφού πούμε και το «από Τρίτη δίαιτα», κάποιοι από τους τυχερούς, που πήγαν εκδρομή, θα μπουν στο αυτοκίνητο για το ταξίδι της επιστροφής. Μόνο ο Θεός γνωρίζει πόσοι άνθρωποι εκστόμισαν ως last famous words το «ναι ρε, μια χαρά είμαι, το έχω». Και από Τρίτη (του Πάσχα ή του Θωμά) στη δουλειά. Επί δύο εβδομάδες απαντάς στην ερώτηση «το Πάσχα τι κάνατε;». Και εσύ, έτσι για ποικιλία, περιγράφεις το Πάσχα του 2010. Ίδιο ήταν. Αλλά εσύ ήσουν νεότερος.