ΝΑΤΟ και ελληνοτουρκικά: Η σκυταλοδρομία συναντήσεων Μπάιντεν με Ερντογάν και Μητσοτάκη

 

γράφει ο Δημήτρης Μηλάκας

 

Μετά το «θερμό» περσινό καλοκαίρι και τους πλόες του Ορούτς Ρέις (και του πολεμικού στολίσκου που το συνόδευε μέχρι και 6,5 μίλια από Καστελόριζο και Ρόδο) τα ελληνοτουρκικά, από τον περασμένο Νοέμβριο βρίσκονται υπό την αυστηρή επίβλεψη του ΝΑΤΟ (των Αμερικανών δηλαδή) καθώς οι δύο χώρες συμφώνησαν να εγκαταστήσουν τον μηχανισμό «αποσυμπίεσης) στο πλαίσιο της συμμαχίας. Ως αποτέλεσμα των διεργασιών που συντελέστηκαν (και συνεχίζονται να συντελούνται) στον πλαίσιο του εν λόγω μηχανισμού προκύπτει η σημερινή συνάντηση Μητσοτάκη- Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ η οποία έπεται αυτής που θα έχει ο πρόεδρος των ΗΠΑ με τον Τούρκο ομόλογό του.

 

Το «ελληνοτουρκικό ζήτημα» για το ΝΑΤΟ εμφανίζεται ως σημαντικό αλλά παρεμπίπτον πρόβλημα το οποίο έχει να κάνει με τη διατάραξη της εύρυθμης λειτουργίας της συμμαχίας η οποία είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και επικεντρωμένη- όπως θα φαίνεται και από το πολυσέλιδο σχέδιο Συμπερασμάτων της Συνόδου, στην αντιμετώπιση των γεωπολιτικών της αντιπάλων (Ρωσία- Κίνα).

 

Από την δεκαετία του 50 που Ελλάδα και Τουρκία έγιναν δεκτές στο ΝΑΤΟ τα ελληνοτουρκικά «αλέθονται» από τους μηχανισμούς που διαθέτει η συμμαχία προκειμένου να χαραχθεί και να ακολουθηθεί μια πορεία προσαρμοσμένη στις γεωπολιτικές επιδιώξεις της Ουάσιγκτον. Στην τρέχουσα περίοδο οι αμερικανικές επιδιώξεις είναι σαφέστατες: η ενίσχυση της «θέλησης» των συμμάχων να σταθούν δίπλα στις ΗΠΑ ως μπλοκ απέναντι στις φιλοδοξίες της Ρωσίας και της Κίνας.

 

Μέσα από αυτήν την οπτική διαφαίνεται ένα «παζάρι» που εξελίσσεται στο παρασκήνιο για τη διαμόρφωση των σχέσεων ΗΠΑ- Τουρκίας η οποία, σε αντίθεση με την Ελλάδα, δεν θεωρείται δεδομένη για την Ουάσιγκτον. Καθώς μάλιστα η σημασία της Τουρκίας για την αμερικανική αρχιτεκτονική στην περιοχή είναι δεδομένη, εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς ότι τμήμα αυτού του αμερικανοτουρκικού παζαριού είναι το ελληνοτουρκικό ζήτημα.

 

Κάτι που επίσης είναι εύκολα αντιληπτό είναι το γεγονός ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις (η προηγούμενη και η σημερινή για να μιλήσουμε μόνο για τις πρόσφατες εξελίξεις) έχουν ήδη παραχωρήσει (με την ελληνοαμερικανική συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας που διαπραγματεύτηκε ο ΣΥΡΙΖΑ και υπέγραψε η ΝΔ) την «προστασία» της χώρας στις ΗΠΑ.

 

Είναι λοιπόν προφανές ότι η εξέλιξη της σημερινής συνάντηση Μητσοτάκη- Ερντογάν θα εξαρτηθεί από το κλίμα και το αποτέλεσμα της συνάντησης που θα έχει προηγηθεί μεταξύ Μπάιντεν και Ερντογάν. Προφανές είναι επίσης ότι η «επάνοδος» της Τουρκίας σε τροχιά γύρω από την αμερικανική υπερδύναμη δεν θα γίνει δίχως σοβαρά ανταλλάγματα κάποια από τα οποία έχουν να κάνουν και με τις επιδιώξεις της Αγκυρας σε βάρος της Αθήνας.

 

Η γενική αποδοχή της διευθέτησης των ελληνοτουρκικών διαφορών στη βάση του Διεθνούς Δικαίου που προβάλλει η ελληνική κυβέρνηση αφήνει το περιθώριο για την ενεργοποίηση μιας διαδικασίας που ήδη έχει οδηγήσει στη συζήτηση του συνόλου των θεμάτων τα οποία θέτει η τουρκική εξωτερική πολιτική σε βάρος της Ελλάδας και στα οποία εκτός από την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών περιλαμβάνονται ζητήματα (κυριότητα νησιών και νησίδων, δικαιώματα νησιών σε ΑΟΖ, αποστρατικοποίηση νησιών κλπ) κυριαρχίας .

 

Τόσο για τον Ερντογάν όσο και για τον Μπάιντεν η δρομολόγηση μιας διαδικασίας η οποία θα έχει στόχο την εφ όλης της ύλης διευθέτησης των ελληνοτουρκικών μπορεί να αποτελέσει τη βάση για τον επανακαθορισμό και εξομάλυνση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Για τον Κυριάκο Μητσοτάκη ωστόσο αυτό το σενάριο συνεπάγεται πολιτικό κόστος το οποίο είναι αδύνατο να επωμιστεί στη μέση της κυβερνητικής του θητείας. Αυτό που μπορεί να επιδιώξει ο Ελληνας πρωθυπουργός είναι να αγοράσει χρόνο επιδιώκοντας οι ελληνοτουρκικές διευθετήσεις να δρομολογηθούν κατά τη δεύτερη θητεία τους εφόσον βέβαια κερδίσει τις εκλογές.

 

Το ερώτημα, ωστόσο, είναι κατά πόσο ο Ερντογάν είναι διατεθειμένος να δώσει χρόνο στον Μητσοτάκη. Η απάντηση, ίσως προκύψει από την σημερινή συνάντηση κορυφής…