Προβλήματα της σοσιαλδημοκρατίας: Η Γεννηματά, ο Λοβέρδος και ο ΣΥΡΙΖΑ

 

γράφει ο Γιώργος X. Παπασωτηρίου  

 

Η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία (κάποιοι την αποκαλούν και κεντροαριστερά) καταρρέει. Στη Γαλλία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ιταλία, στη Γερμανία, στην Ισπανία, στην Ελλάδα, παντού οι πολιτικοί σχηματισμοί της κεντροαριστεράς αποδυναμώνονται ή εξαερώνονται. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπάρχουν μόνο έξι χώρες με σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην κυβέρνηση, αλλά η πολιτική τους είναι εν πολλοίς δεξιόστροφη. Στη Δανία, επί παραδείγματι, η δημοτικότητα της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης του Mette Frederiksen  βασίζεται σε μια σκληρή δεξιά μεταναστευτική πολιτική. Στην Ισπανία, το λεγόμενο κίνημα «15-M», το κίνημα Indignados, με τεράστια υποστήριξη από τους Ισπανούς το 2013, ξεφούσκωσε τώρα σαν μπαλόνι. Το ίδιο ισχύει στην Ελλάδα με την κρίση στο ΠΑΣΟΚ και τώρα στο ΚΙΝΑΛ να συνεχίζεται. Η Φ. Γεννηματά και ο Α. Λοβέρδος προτείνουν δύο λύσεις: Την επανασύνδεση με τις “λαϊκές τάξεις”σε μία αντιδεξιά κατεύθυνση η πρώτη, και την “πράσινη ανάπτυξη” με δεξιό πρόσημο, ο δεύτερος.

 

Πολλοί υποστηρίζουν (Enric Bonet Torra στην εφημερίδα Público) ότι το μέλλον της αριστεράς(εννοούν τη σοσιαλδημοκρατία) θα εξαρτηθεί από την οικοδόμηση μιας δημοφιλούς οικολογίας που θα συνδυάζει την κοινωνική δικαιοσύνη και την περιβαλλοντική ρητορική. Ουσιαστικά, όμως, μιλούν για τον “πράσινο καπιταλισμό” που προωθούν οι Γκέιτς, Μπέζος, Ομπάμα, Μπάιντεν κ.ά., και όχι μία οικολογία, που έχει ως βάση την αλλαγή παραδείγματος, δηλαδή του ίδιου του καπιταλιστικού μοντέλου, που δημιουργεί το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής. Γι’ αυτό ο Α. Λοβέρδος με την εσχάτως αποκτηθείσα περιβαλλοντική του ρητορική είναι ιδεολογικά κοντά στη ΝΔ και τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

 

Από την άλλη, η Φώφη Γεννηματά επιλέγει την επανασύνδεση του ΚΙΝΑΛ(ΠΑΣΟΚ) με τις ρίζες του. Για πολλούς, η σοσιαλδημοκρατία έχει απολέσει την επαφή της με τις λαϊκές τάξεις, έχει μικροαστικοποιηθεί, διέπεται από ατομικισμό και ναρκισσισμό, και είναι κυριολεκτικά μία καρικατούρα του παλιού εαυτού της. Ο δημοσιογράφος Ian Birell σε άρθρο του στον βρετανικό ιστότοπο Unherd γράφει ότι «Λίγοι ψηφοφόροι θα μπορούν να σας πουν τι σημαίνει το Εργατικό Κόμμα(στη Βρετανία) σήμερα, εκτός από μερικά ασαφή συνθήματα για την ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη». Το ίδιο πρόβλημα ταυτότητας έχει και το ΚΙΝΑΛ(αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ). Η Φώφη Γεννηματά για να συνδεθεί και πάλι με το παραδοσιακό λαϊκό ακροατήριο του ΠΑΣΟΚ προσφεύγει στην αντιδεξιά ρητορική. Δεν προτείνει κάτι. Γι' αυτό, όπως θα έλεγε ο μακαρίτης Ανδρέας Παπανδρέου: “ετεροπροσδιορίζεται”. Το ίδιο όμως ισχύει και για το ΣΥΡΙΖΑ.

 

Τελικά, αυτό που ενώνει τη Φώφη Γεννηματά με τον Αλέξη Τσίπρα είναι η αντιδεξιά ρητορική. Το ίδιο συμβαίνει και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Μόνο που εκεί η αντιδεξιά ρητορική αφορά την ακροδεξιά. Το μόνο πράγμα που φαίνεται ικανό να ενώσει τους ακτιβιστές της αριστεράς δεν είναι τόσο ένα κοινό πρόγραμμα ή ένα πρόταγμα, αλλά ο αγώνας ενάντια στην ακροδεξιά (CourrierInternational). Κατ' αυτό τον τρόπο, ένας δεξιός πολιτικός, όπως ο Μακρόν, ψηφίζεται και από τους αριστερούς στη Γαλλία προκειμένου να μην εκλεγεί η ακροδεξιά Λεπέν.

 

Σ’ ένα άρθρο του Víctor Lenore που δημοσιεύθηκε στο ισπανόφωνο περιοδικό Letras Libres, επισημαίνεται ότι «Υπήρχε μια εποχή που τα κεντροαριστερά κόμματα(σ.σ. εννοεί τα σοσιαλδημοκρατικά) αγκυροβόλησαν σταθερά στην πολιτική ζωή των χωρών τους. Βοήθησαν στη διαμόρφωση των κοινωνιών τους. Αλλά στην εποχή των κοινωνικών δικτύων, όπου βασιλεύει ο θυμός, η ανασφάλεια και ο λαϊκισμός, δέχονται επίθεση από όλες τις πλευρές. […] Σαν τους αδέξιους δεινόσαυρους από μια άλλη εποχή, προσπαθούν να εξελιχθούν αρκετά γρήγορα για να προσαρμοστούν στο πολιτικό έδαφος, το οποίο έχει αλλάξει ριζικά». Ο Víctor Lenore τονίζει ότι «Η νέα εργατική τάξη και ο πληθυσμός με μεταναστευτικό υπόβαθρο υποεκπροσωπούνται σημαντικά. Ο ακτιβισμός επομένως αποικίζεται από ακαδημαϊκούς χωρίς επαγγελματική πορεία ή οικογενειακές ευθύνες, πολύ επικεντρωμένους στη θεωρία, σε ομάδες συζήτησης των οποίων οι συμμετέχοντες εμφανίζουν ένα πολύ ομοιογενές κοινωνικό προφίλ...».

 

Είναι αλήθεια ότι η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία έχει χάσει την επαφή της με τις λαϊκές τάξεις προ πολλού. Κυρίως δεν συνδέθηκε ποτέ με τη νέα εργατική τάξη(αυτό ισχύει όχι μόνο για το ΚΙΝΑΛ αλλά και τον ΣΥΡΙΖΑ), ούτε με τους μετανάστες.

 

Αντίθετα, όμως, με την Ευρώπη, η αριστερά στη Λατινική Αμερική οδεύει από νίκη σε νίκη. Αυτό οφείλεται στην ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών, στην ενίσχυση των κινημάτων, των σωματείων, των συνεταιρισμών. Μετανάστες, ομάδες γειτονιάς, φοιτητές και ενώσεις πολιτών αναπτύσσουν τη δράση τους σε πολλές διαφορετικές περιοχές της κοινωνίας. Στην Ελλάδα τα κινήματα της γειτονιάς, οι καταλήψεις αλληλεγγύης και τα ποικίλα κοινωνικά κινήματα δεν υποστηρίχθηκαν από τους πολιτικούς σχηματισμούς της αριστεράς. Πολλές φορές μάλιστα αφέθηκαν έρμαια στην άγρια αστυνομική βία της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Πάνω απ’ όλα, όμως, εγκαταλείφθηκε το όραμα της σοσιαλιστικής προοπτικής, ενώ υιοθετήθηκε το σύνθημα της καλύτερης διαχείρισης. Μόνο που αυτό μπορεί να το κάνει και η δεξιά...