Περιβάλλον: Ένα παγκόσμιο κίνημα τώρα, αύριο θα είναι αργά

 

γράφει ο Γιώργος X. Παπασωτηρίου  

 

Οι καταστροφείς του περιβάλλοντος "γιορτάζουν" τη σωτηρία του! Καταστροφείς και... σωτήρες οι ίδιοι! Οι ίδιοι καταστρέφουν, οι ίδιοι προτείνουν μέτρα σωτηρίας. Μέτρα, όμως, σημαίνει όρια και ο μανιακός καπιταλισμός έχει χάσει τα φρένα του, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Οι πάγοι λιώνουν, χιλιάδες είδη ζωντανών οργανισμών χάνονται και μαζί ένα δις άνθρωποι λιμοκτονούν, η πανδημία σκοτώνει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, όπως θα συμβεί και με τις επερχόμενες, αν δεν αντιδράσουμε, αν δεν ληφθούν μέτρα!

 

Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να δώσει απάντηση στο πρόβλημα της οικολογικής καταστροφής, γιατί είναι αυτός που την προκαλεί και η λύση είναι συνυφασμένη με το «θάνατό» του. Η ισορροπία μεταξύ οικονομίας και οικολογίας (δηλαδή της κοινωνίας και του φυσικού περιβάλλοντος) με τη διαμόρφωση «ορίων συσσώρευσης» κέρδους είναι μία πλάνη στο πλαίσιο του καπιταλιστικού συστήματος.

 

Ο νέος κορονοϊός πλήττει ήδη ολόκληρη τη λογική του νεοφιλελευθερισμού. Η κρίση υπενθυμίζει ότι η κοινωνία είναι μια συλλογική οντότητα, που δεν λειτουργεί χωρίς συλλογικές δομές –δηλαδή χωρίς δημόσιες υπηρεσίες. Η διάλυση των δημοσίων υπηρεσιών Υγείας από τον Μακρόν και τον Μπολσονάρου μέχρι τον Μητσοτάκη, δεν είναι απλά μια «θεσμική δολοφονία», αλλά ένα έγκλημα κατά του Ανθρώπου, με το επικοινωνιακό προπέτασμα άφθονων ευφημισμών και υποκρισίας. Είναι αυτοί που χειροκροτούσαν τους «ήρωες» γιατρούς και νοσηλευτές κι ύστερα τους απολύουν(Καταραχιάς κ.ά.). Είναι οι ίδιοι που μιλούσαν για τη χρεοκοπία του εθνικού συστήματος Υγείας, ύστερα το δόξασαν, και τώρα το συκοφαντούν και πάλι. Είναι αυτοί που επιχειρούν να εκμεταλλευθούν την καταστροφή, τρομοκρατώντας και αστυνομοκρατώντας την κοινωνία, ενώ το σύστημά τους διαπλέκεται πλέον και συμπράττει με το οργανωμένο έγκλημα, όπως έγραψε ο δολοφονημένος δημοσιογράφος Γ. Καραϊβάζ και παραδέχθηκε ο υπουργός Προ.Πο..

 

Αλλά το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο νεοφιλελευθερισμός, είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός. Είναι η κερδοσκοπία που μας εκθέτει στις πανδημίες λόγω της επιταχυνόμενης καταστροφής των οικοτόπων. Το 2016, το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε απότομη αύξηση των ζωονόσων. Το 31% των επιδημιών, όπως οι ιοί Ebola, Zika και Nipah, συνδέονται με την αποψίλωση των δασών και την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η γρίπη δεν είναι πλέον εποχική στις τροπικές περιοχές. Οι κλιματικές αλλαγές, που συνδέονται άμεσα με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την ανθρώπινη δραστηριότητα, αποτελούν τον πραγματικό πολλαπλασιαστή των απειλών. Η καταστροφή των οικοτόπων απειλεί την εξαφάνιση πολλών ειδών, μεταξύ αυτών είναι τα φαρμακευτικά φυτά και τα ζώα στα οποία βασίζεται η φαρμακοποιία. Όσο για τα είδη που επιβιώνουν, δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να επιστρέψουν στις μειωμένες εκτάσεις των οικοτόπων που τους αφήνουν οι ανθρώπινοι οικισμοί. Η καταστροφή του τροπικού δάσους του Αμαζονίου από τον υπερνεοφιλελεύθερο φασίστα Μπολσονάρου είναι ένα απτό παράδειγμα της αχαλίνωτης κερδοσκοπίας και των συνεπειών της. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι αυτά τα ζώα είναι ιδιαίτερα μολυσμένα με θανατηφόρα παθογόνα έτοιμα να μας μολύνουν. Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα από τα μικρόβια αυτά ζουν στα ζώα χωρίς να τα βλάπτουν. Το πρόβλημα είναι αλλού: με την αποψίλωση, την αστικοποίηση και την εκβιομηχάνιση, προσφέρουμε σε αυτά τα μικρόβια τα μέσα για να φτάσουν στο ανθρώπινο σώμα.

 

Ο Πράσινος Καπιταλισμός

 

Μπορεί ο καπιταλισμός να επιτρέψει όρια και κανόνες, να γίνει… πράσινος; Μπορεί να θέσει όρια στην παραγωγή, να απαρνηθεί την απορρύθμιση και την κερδοσκοπία; Όχι. Το κέρδος και η μεγιστοποίησή του είναι το «οξυγόνο» του καπιταλισμού. Η εκμετάλλευση του ανθρώπου και της φύσης είναι η «τροφή» του. Γι’ αυτό θα ζητάει συνεχώς κι άλλα δέντρα, κι άλλα δάση, κι άλλες αποψιλώσεις, κι άλλες ανεμογεννήτριες, κι άλλες ανθρώπινες ζωές. Γι’ αυτό θα συνεχίσει να περιορίζει τις δημόσιες υπηρεσίες, όπως στην Υγεία, ευνοώντας τα κέρδη του ιδιωτικού τομέα. Θα αναπαράγει τις πανδημίες γιατί απ’ αυτές κερδίζουν οι φαρμακοβιομηχανίες. Ναι, κερδίζουν από τον «θάνατο». Θα ζητάει κι άλλο «αίμα», νέες μειώσεις μισθών και συντάξεων, νέους φόρους, νέες απολύσεις, ενώ οι τράπεζες θα στέλνουν με τον κλητήρα το χαρτί της κατάσχεσης των σπιτιών. Μετά τον ιό έρχεται ο κοινωνικός μεσαίωνας με πρόσχημα τον «πράσινο» και τον «ψηφιακό» καπιταλισμό.

 

Τα ερωτήματα που τίθενται, είναι: Μπορούμε ακόμα να τους πιστεύουμε; Είναι ικανοί να κάνουν κάτι διαφορετικό από μια κοινωνία που μετατρέπει σταδιακά τα ανθρώπινα όντα σε εναλλάξιμα μικρά γρανάζια σε έναν τυποποιημένο και χωρίς νόημα κόσμο; Το παράδειγμα της κερδοσκοπίας με τα εμβόλια δείχνει ότι ο καπιταλισμός αδυνατεί να δώσει λύση. Ο «πράσινος» Μπιλ Γκέιτς, η Μέρκελ κ.ά. απαγόρευσαν την δωρεάν ή έστω τη διάθεση χαμηλής τιμής εμβολίων! Η ανάθεση παραγωγής φθηνών μασκών οξυγόνου από τον Ομπάμα σε μια μικρή εταιρεία ακυρώθηκε όταν αυτή εξαγοράσθηκε από μία πολυεθνική προκειμένου η τελευταία να κρατήσει ακριβές τις τιμές. Έτσι φθάσαμε στην έλλειψη μασκών οξυγόνου εξαιτίας της οποίας χάθηκαν οι ζωές πολλών ασθενών του covid-19. 

 

Είναι πλέον πασίδηλο ότι η προστασία, η οικολογία, η κοινωνική δικαιοσύνη και η υγεία συνδέονται και αποτελούν τα βασικά στοιχεία ενός αντι-καπιταλιστικού πολιτικού συνασπισμού ικανού να επιβάλει, εδώ και τώρα, ένα πρόγραμμα διατήρησης της «ζωής». Επιβάλλεται άμεσα ένα παγκόσμιο κίνημα της διευρυμένης πολιτικής και κοινωνικής οικολογίας, που θα περιλαμβάνει και τη σχέση του ίδιου του ανθρώπου με τη φύση. Αυτό σημαίνει μια νέα φιλοσοφία και στάση ζωής, σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος δεν θα είναι εκτός της φύσης (για να την ελέγχει και να την εκμεταλλεύεται) αλλά και εντός της φύσης, ώστε να αντιλαμβάνεται ότι οι πληγές που επιφέρει σ’ αυτή είναι κυριολεκτικά τραύματα πάνω στο δικό του «σώμα».