9 Μαΐου 1936 – Η ματωμένη απεργιακή εξέγερση στη Θεσσαλονίκη

Με δραματικό τρόπο στις 9 Μαΐου 1936  εξελίχθηκαν οι απεργιακές εκδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη, στις οποίες αρκετοί εργάτες έχασαν τη ζωή τους χτυπημένοι από τη χωροφυλακή. Ήταν ίσως το κορυφαίο γεγονός που σηματοδότησε την αλλαγή της περιόδου, αφού η  ήττα του εργατικού κινήματος εκείνης της εποχής, διευκόλυνε τον ερχομό της δικτατορίας του Μεταξά. Λίγα χρόνια μετά μία άλλη 9η Μαΐου, αυτή του 1945, σηματοδοτούσε το επίσημο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κλείνοντας μία αιματηρή ιστορική περίοδο και ανοίγοντας μία άλλη.

Πριν από 80 χρόνια, όλοι οι κλάδοι διεκδικούσαν σημαντικά αιτήματα για τη δυνατότητα της εργατικής τάξης να επιβιώσει με αξιοπρέπεια και η αρχικά καπνεργατική απεργία στη Θεσσαλονίκη, μετά τα χτυπήματα της χωροφυλακής και φασιστικών συμμοριών, είχε εξαγριωθεί και γενίκευσε την απεργία με συμμετοχή τουλάχιστον 25.000 απεργών στις απεργιακές διαδηλώσεις.

AkropolisNEWSPAPERΣτο πολιτικό πεδίο, η επιτυχία το Γενάρη του 1936 του Παλλαϊκού Μετώπου (ΚΚΕ και Αγροτικό Κόμμα, με 73.411 ψήφους και 15 βουλευτές) το ανέδειξε σε ρυθμιστικό παράγοντα για την εξασφάλιση κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και προέκυψε το σύμφωνο Σοφούλη – Σκλάβαινα. Στο πρόγραμμά του περιλάμβανε την ακύρωση της αφαίρεσης δικαιωμάτων όσων είχαν καταδικαστεί για παράβαση του «ιδιώνυμου», θα καταργούσε τις επιτροπές ασφάλειας, θα έδινε αμνηστία στον Ν. Ζαχαριάδη, στον Β. Βερβέρη και στον Β. Νεφελούδη, αλλά και σε όλους τους πολιτικούς κατάδικους, τους φυλακισμένους και τους εξόριστους.

Επίσης θα διέλυε όλες τις φασιστικές οργανώσεις , θα καθιέρωνε σαν μόνιμο εκλογικό σύστημα την αναλογική, θα ελάττωνε, μέσα σε δυο μήνες, την τιμή του ψωμιού, θα απαγόρευε την προσωποκράτηση για οφειλές προς το Δημόσιο μέχρι τρεις χιλιάδες δραχμές, θα καθιέρωνε πεντάχρονο χρεοστάσιο χωρίς όρους για τα χρέη των αγροτών στις τράπεζες και στους ιδιώτες και θα προχωρούσε στην άμεση εφαρμογή των Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Δράστης και πρωταγωνιστής της καταστολής ο τότε πρωθυπουργός και λίγους μήνες αργότερα και δικτάτορας, Ιωάννης Μεταξάς. Είχε δώσει διαταγή ένα σύνταγμα στρατού από τη Λάρισα να μεταφερθεί στη Θεσσαλονίκη και μοίρα του στόλου να καταπλεύσει στο λιμάνι της πόλης προς αντιμετώπιση των εργατών που βρίσκονταν σε απεργία.

Χαρακτηριστικό ήταν το «διάγγελμα» του Μεταξά που έλεγε: «Κατέστη φανερόν ότι οι σκοποί οι επιδιωκόμενοι από τους διευθύνοντας την απεργιακήν κίνησιν είναι πολιτικοί, ανατρεπτικοί. Αν ήσαν οικονομικοί θα εδέχοντο οι ιθύνοντες τας δύο εργατικάς ομοσπονδίας την λύσιν, την οποίαν η κυβέρνησις επέβαλε εις τους καπνεμπόρους, και η οποία όχι μόνον καθορίζει κατώτατον ημερομίσθιον 90 δραχμών, αλλά προβλέπει και περί μέσου ημερομισθίου 100 περίπου δραχμών… Η κυβέρνησις δε θα εμποδίση βεβαίως το δικαίωμα της απεργίας από εκείνους οι οποίοι το έχουν, αλλά δε θα επιτρέψη διατάρραξιν της τάξεως. Όσοι το επιχειρήσουν, θα συναντήσουν το κράτος του νόμου».

Αποτέλεσμα της κτηνώδους βίας που εξαπέλυσε η χωροφυλακή ήταν η δολοφονία του αυτοκινιτιστή Τάσου Τούση, της εργάτριας Αναστασίας Καρανικόλα, αλλά και των Β. Σταύρου, Ιντο Σενόρ, Γ. Πανόπουλου, Αγλαμίδη, Σαλβατόρ Ματαράσο, Δημ. Λαϊλάνη, Σ. Διαμαντόπουλου, Γιάννη Πιτάρη, Ευθύμη Μάνου, Μανώλη Ζαχαρίου.

Ο Γιάννης Ρίτσος με αφορμή το θρήνο της μάνας του Τάσου Τούση, έγραψε το «Μέρα Μαγιού μου μίσεψες», με τους ακόλουθους στίχους.

     

 ert