Η σκηνοθεσία της κατάνυξης

Του Παντελή Μπουκάλα

Μια λέξη είναι και η «κατάνυξη». Εύκολα τη χρησιμοποιούμε, δύσκολα τη νιώθουμε. Δύσκολα νιώθουμε να μας κεντάει και να μας σκίζει την καρδιά η λύπη, η συγκίνηση γενικότερα. Για «κατάνυξη» ακούμε στα ρεπορτάζ όποτε μιλάει ο πάπας στην πλατεία του Αγίου Πέτρου. Αλλά χιλιάδες σέλφι βλέπουμε, ατομικές ή ανά παρέα· και υπάρχει κάποιο ζήτημα αν, πριν καν συγκινηθείς, σπεύδεις να απαθανατίσεις την αναμενόμενη, τόσο επιπόλαιη συγκίνησή του. Για «κατάνυξη» ακούμε και στα ρεπορτάζ από τα Ιεροσόλυμα για το Αγιο Φως. Και βλέπουμε άγριο στριμωξίδι, φωνακλάδικο ανταγωνισμό, πάθος για την πρωτιά.

Είναι τμήμα κάποιας παράδοσης και οι κατανυκτικοί καβγάδες. «Μόλις ο αρχιεπίσκοπος πρόβαλε στην πόρτα, ο κόσμος χίμηξε κατεπάνω του με ορμή, που ήταν περισσότερο μανία παρά ευσέβεια, για ν’ ανάψουν τις λαμπάδες τους», έγραφε για την τελετή στον ναό της Αναστάσεως, το 1653, ο Γάλλος περιηγητής ιππότης D’ Avrieux. Την περιγραφή του τη διαβάζουμε στους «Ξένους ταξιδιώτες στην Ελλάδα (333 μ.Χ. - 1700)» του Κυριάκου Σιμόπουλου.

Σε μια «βραδιά βαθιάς κατάνυξης και προσμονής για την Ανάσταση» (κόστους 20.000 ευρώ) καλεί νηστεύοντες και μη νηστεύοντες ο Δήμος Αργους-Μυκηνών. Αύριο αυτό, στη «Συνάντηση των Επιταφίων στη γέφυρα της πλατείας Αγίου Πέτρου»· το κεφαλαίο της Συνάντησης, η οποία φέτος τριτώνει, δείχνει πως οι εμπνευστές της τη θεωρούν ήδη έθιμο, παράδοση, κάτι ιερό. Η παρουσία άλλωστε του Πέτρου Γαϊτάνου, που θα ερμηνεύσει ύμνους («με τη συνοδεία» του πολύ καλύτερού του Δημήτρη Μπάση), ενισχύει όσο να ’ναι τον ιερό χαρακτήρα της εκδήλωσης, μια και είναι ταυτισμένος με ένα γενικότερο έθιμο, τηλεοπτικό: Μεγαλοβδομάδα δίχως Γαϊτάνο, Σαρακοστή δίχως Μάρτη. Ούτε καν οι παλαιότερες ενθουσιώδεις δηλώσεις του υπέρ του «τσαμπουκά» της Χρυσής Αυγής δεν έπεισαν τους καλούς χριστιανούς πως υπάρχουν κι άλλοι τρόποι κατάνυξης. Και πάντως δεν θα ήταν ο δήμαρχος Αργους αυτός που θα είχε προβλήματα, μια και τον περυσινό Νοέμβριο πλούτισε τη σελίδα του στο φέισμπουκ με χλευασμούς για το Πολυτεχνείο και τα «44 χρόνια ψέματα».

Για «event» πρόκειται, όπως παραδέχτηκε ένας από τους αντιδημάρχους της πόλης. Στόχος του, η ανάπτυξη του τουρισμού. Η «βαθιά κατάνυξη» είναι ένα διαφημιστικό επικούρημα για τις αφίσες. Την Καθαρά Δευτέρα, ας πούμε, κάποιες πόλεις για να προσελκύσουν κόσμο διαφημίζουν το παραδοσιακό γαϊτανάκι τους. Το Αργος για τον επιτάφιο διαφημίζει τον παραδοσιακό Γαϊτάνο του.

kathimerini.gr