Αυτό το τσιγάρο δεν θα σβήσει ποτέ;

Δέκα χρόνια μετά την εφαρμογή της αντικαπνιστικής νομοθεσίας στη χώρα μας, εξακολουθούμε να καπνίζουμε παντού, ακόμα και στους θαλάμους νοσηλείας των νοσοκομείων! Δέκα ολόκληρα χρόνια!

Γράφει ο Κοσμάς Βίδος  

Σταμάτησα να πηγαίνω σε θερινούς κινηματογράφους για τον καπνό των γύρω μου. Δεν είναι παραξενιά, από τότε που έκοψα το κάπνισμα η μυρωδιά του τσιγάρου με πνίγει. Ως πρώην καπνιστής μπορώ όμως να καταλάβω εκείνους που συνεχίζουν το σπορ. Επίσης γνωρίζω πως και σύμφωνα με τον νόμο το κάπνισμα επιτρέπεται σε χώρους «οι οποίοι είναι περιμετρικά κλειστοί, αλλά δεν διαθέτουν οροφή, όπως θερινοί κινηματογράφοι, ανοιχτά θέατρα, ανοιχτά γήπεδα και αθλητικές εγκαταστάσεις». Ο,τι πει ο νόμος, λοιπόν! Αντί των θερινών όπου καπνίζουν επιλέγω τους κλειστούς κινηματογράφους όπου δεν καπνίζουν. Ομως, πρέπει, επιτέλους αυτό τον νόμο να τον σεβαστούν όλοι. 

Προ ημερών, στην Ακαδημίας, βρέθηκα μπροστά στον καβγά ενός ταξιτζή και μίας κοπέλας. Εκείνη, απ’ ό,τι κατάλαβα τον σταμάτησε, μπήκε μέσα και μόλις διαπίστωσε πως κάπνιζε, ξαναβγήκε. Ο οδηγός αντέδρασε λέγοντάς της πώς το έσβησε και πώς δεν έγινε και τίποτε που έκανε δύο τζούρες. Εκείνη του είπε πώς δεν έχει δικαίωμα να καπνίζει. Πότε πρόλαβαν, μέσα σε ένα – δύο λεπτά, όσο χρειάζεται για να ανέβεις και να κατέβεις από ένα αυτοκίνητο, να γίνουν νούμερο στη μέση του δρόμου! 

Καταλαβαίνω την αγανάκτηση της γυναίκας. Εχω και εγώ βαρεθεί να πηγαινοέρχομαι με ταξί που βρωμάνε σαν τεκέδες. Καταλαβαίνω και την ανάγκη του ταξιτζή να κάνει ένα τσιγάρο, όμως, υπάρχει η αντικαπνιστική νομοθεσία οπότε δεν μπορώ να πάρω το μέρος του! 

Η οποία νομοθεσία ξεκίνησε να εφαρμόζεται στη χώρα μας πριν από περίπου δέκα χρόνια: Ο νόμος που προέβλεπε ότι «η Ελλάδα θα έσβηνε το τσιγάρο» ψηφίστηκε το 2008. Τότε το υπουργείο Υγείας διαβεβαίωνε πως: «συνεπές στον ρόλο του στην προάσπιση της δημόσιας υγείας, ιδιαίτερα των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού, και την ευαισθητοποίηση του κοινωνικού συνόλου από τις συνέπειες του καπνίσματος, αλλά και την καταπολέμηση της εξάρτησης από τη χρήση των προϊόντων καπνού και συναφών προϊόντων, προβαίνει και θα εξακολουθεί να προβαίνει σε όλες τις σχετικές ενέργειες (έκδοση εγκυκλίων, αποφάσεων, νομοθετικές παρεμβάσεις), σε συνεργασία με τις λοιπές Αρμόδιες Αρχές». 

Ωραία λόγια! Το πόσο δεν εφαρμόστηκαν το βλέπουμε γύρω μας, σε ταξί, εστιατόρια, δημόσιες υπηρεσίες. Τον περασμένο Φεβρουάριο φοιτητές είχαν ζητήσει παρέμβαση για το κάπνισμα σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ καταγγέλλοντας πως συμφοιτητές τους και καθηγητές καπνίζουν ανενδοίαστα σε κλειστούς χώρους. Ακόμα και οι καθηγητές! Την ίδια περίοδο πολίτης από τα Τρίκαλα είχε προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητώντας την άμεση εφαρμογή του νόμου. Στην ανεκτική Ελλάδα μια τέτοια αντίδραση μπορεί να χαρακτηριστεί από υπερβολική ως υστερική. 

Στο μεταξύ, πρόσφατη εγκύκλιος του υπουργείου Υγείας που υπενθύμιζε πως στη χώρα ισχύει η αντικαπνιστική νομοθεσία, πέρασε απαρατήρητη. Γιατί, είπαμε, στην Ελλάδα ζούμε, το «δεν βαριέσαι» το έχουμε στην άκρη της γλώσσας μας. Και ακριβώς επειδή… «δεν βαριέσαι», ακόμα και «μέσα στα χειρουργεία οι συνάδελφοι γιατροί καπνίζουν αρειμανίως». Το είχε καταγγείλει ο πρόεδρος του ΚΚΕΛΠΝΟ Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ ζητώντας να βάλουμε τέλος στο κάπνισμα στα νοσοκομεία και επισημαίνοντας: «δεν είναι κατακριτέο τα φαινόμενο αυτό μόνον για τις σοβαρές επιπτώσεις που προκαλεί στην υγεία νοσηλευόμενων και εργαζομένων, που εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα. Είναι και για το αντιφατικό μήνυμα που εκπέμπει μια τέτοια συμπεριφορά: Οι ίδιοι οι φορείς της προστασίας της υγείας επιδεικνύουν μια εξωφρενική περιφρόνηση για την υγεία των ανθρώπων που καλούνται να προστατεύσουν». 

Τα λόγια του θυμήθηκα όταν σε επίσκεψή μου σε κεντρικό νοσοκομείο, χθες, δύο νοσοκόμες που μπήκαν στο θάλαμο με τους ασθενείς, μύριζαν έντονα φρεσκοκαπνισμένο τσιγάρο. Ηταν πολύ νέες, τώρα ξεκινούσαν τη σταδιοδρομία τους…  

Φόρος κάνναβης

Η κάνναβη θα καταναλώνεται ελεύθερα πλέον στον Καναδά. Από τις 17 Οκτωβρίου θα πωλείται σε ειδικές συσκευασίες και θα καταναλώνεται όπως το κρασί ή το τσιγάρο δηλαδή σε καθεστώς περιορισμένης ελευθερίας.

Γράφει η Λώρη Κέζα

Είναι λίγο αντιφατικό να λέγεται ότι απελευθερώνεται η χρήση της μαριχουάνας στη χώρα όπου απαγορεύεται να καπνίσεις στο πεζοδρόμιο ή να πιείς μια μπύρα στο παγκάκι. Σε όλους τους δημόσιους χώρους τιμωρείται η κατανάλωση ποτού και τσιγάρου. Ακόμα και στα αχανή πάρκα, το κάπνισμα τιμωρείται με πρόστιμο ενώ για την κατανάλωση ποτού είναι υποχρεωτικό να υπάρχει και συνοδευτικό φαγητό, έστω ένα πακέτο πατατάκια. Εννοείται ότι αυτά αφορούν μόνο ενήλικες και τα είδη πωλούνται σε διαπιστευμένα καταστήματα. Τα ποτά διατίθενται στον Καναδά από αλυσίδες κρατικών καταστημάτων. Μόνο κρασί και οι μπύρα πωλούνται σε άλλα σημεία.

Το θεωρητικό κομμάτι λύθηκε. Όπου τίθεται ένσταση «γιατί να πωλείται ελεύθερα η κάνναβη» γίνεται αλλαγή είδους και η ένσταση επαναδιατυπώνεται «γιατί να πωλείται ελεύθερα το ουίσκι». Δημιουργεί εξάρτηση. Όπως και το αλκοόλ. Οδηγεί σε απώλεια συνείδησης. Όπως και το αλκοόλ. Κάνει κακό στην υγεία. Όπως και το αλκοόλ. Επηρεάζει τη μνήμη. Όπως το αλκοόλ. Προκαλεί καρκίνο. Όπως τα φρούτα με λιπάσματα, το κρέας με ορμόνες και τα λοιπά και τα λοιπά. Σε μια ελεύθερη κοινωνία είναι λογικό να υπάρχει ελευθερία και στη χρήση ουσιών αν και όλα κρίνονται στη λεπτομέρεια και δη στην οικονομική.

Η ψυχαγωγική κάνναβη θα αποτελέσει πεδίο οικονομικής ανάπτυξης για τον Καναδά. Η παραγωγή θα ελέγχεται από τον σπόρο μέχρι το κρατικό κατάστημα που θα πωλεί το χόρτο σε λευκή συσκευασία των 30 γραμμαρίων, σαν σακούλα για καπνό χωρίς λογότυπο. Έγινε μάλιστα τεράστια πολιτική συζήτηση για τη λιανική τιμή, να είναι χαμηλή ώστε να είναι ανταγωνιστική στην πιάτσα. Για να μην πολυλογούμε, το καναδικό κράτος αναμένεται να εισπράττει 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Ο πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό έκανε περήφανες δηλώσεις, τα χρήματα αυτά θα επενδυθούν στον τομέα της υγείας.

Ακούγεται ευφυές αλλά στην ουσία είναι πρόστυχο. Το κράτος φορολογεί τις εξαρτήσεις με ακραίο τρόπο. Για να μην μένουμε σε επίθετα όπως «ακραίο», θα αναφέρουμε αριθμούς. Στη λιανική τιμή της μπύρας, το 47% είναι φόροι. Στη Μανιτόμπα η κούτα με 200 τσιγάρα αγοράζεται σε χονδρική τιμή 41 δολάρια και προστίθενται φόροι 99 δολάρια. Πάνω κάτω είναι ίδια η τιμή σε όλες τις Πολιτείες, σε όλα τα είδη που δημιουργούν εξάρτηση. Με το δικαιολογητικό ότι είναι επιβλαβή για την υγεία, χρεώνουν στους καταναλωτές τόσο υψηλούς φόρους. Δηλαδή από τη μια πλευρά προειδοποιούν ότι ο καπνός, το ποτό και η μαριχουάνα γίνονται συνήθεια, κακή συνήθεια, από την άλλη εκμεταλλεύονται το πάθος, την αδυναμία του χρήστη. Δηλαδή κάπου όλο αυτό το φιλελεύθερο πνεύμα κρύβει μια εισπρακτική μηχανή.

       

Ο Ντάισελμπλουμ το παραδέχεται: Η Ελλάδα έχει δίκιο για τις συντάξεις

Μπορεί κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων της ελληνικής κυβέρνησης με τους θεσμούς να στάθηκε σκληρά απέναντι στη χώρα μας, αλλά έφτασε η στιγμή που ο Γερούν Ντάισελμπλουμ παραδέχτηκε ότι η Ελλάδα έχει και σε κάτι δίκιο! Και μάλιστα όχι σε οτιδήποτε, αλλά στο ζήτημα της μη περικοπής των συντάξεων.

Υπέρ της Αθήνας για τη μη περικοπή των συντάξεων τάσσεται ανοιχτά με άρθρο του ο πρώην επικεφαλής του Eurogroup,  αφήνοντας αιχμές κατά της Γερμανίας. Γράφοντας στο προσωπικό του blog, ο Γερούν Ντάισελμπλουμ προτρέπει το Eurogroup να δείξει ευελιξία απέναντι στη Ελλάδα και να εστιάσει την προσοχή του σε άλλα συνταξιοδοτικά συστήματα, ιδιαίτερα σε αυτό της Γερμανίας.

Ο Ντάισελμπλουμ αναφέρει ότι η Ελλάδα έχει κάνει πολλά προκειμένου οι συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις να καταστήσουν το σύστημα βιώσιμο, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων πως έχουν κλείσει πολλά «παραθυράκια» για πρόωρη συνταξιοδότηση, την κατάργηση του ΕΚΑΣ και άλλων επιδομάτων.

Παραδέχεται επίσης ότι οι Έλληνες «έχουν ένα δίκιο ότι το μέτρο δεν έχει διαρθρωτικό αντίκτυπο» σε ό,τι αφορά το αν θα πρέπει οι αποδοχές όσων βγήκαν στη σύνταξη πριν από το 2016 να προσαρμοστούν προς τα κάτω, σύμφωνα με τη νέα φόρμουλα. «Μακροπρόθεσμα, δεν αποφέρει πολλά οικονομικά οφέλη, καθώς οι συνταξιούχοι φυσικά θα βγουν από το σύστημα. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει συμβολή στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του συστήματος. Θα δημιουργούσε βραχυπρόθεσμα δημοσιονομικό χώρο ο οποίος, ευπρόσδεκτα, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για άλλες μη συνταξιοδοτικές δαπάνες ή φορολογικές ελαφρύνσεις. Όπως έχουν τα πράγματα, δημοσιονομικός χώρος θα είναι διαθέσιμος αυτήν τη χρονιά και την επόμενη», σημειώνει.

tvxs.gr

      

Μαύρη παντιέρα και κόκκινο κρασί

Γράφει η Αρχοντία Κάτσουρα

- Πάλι μαύρο φοράς;

- Πάλι; Γιατί; Οχι.

- Αφού φοράς πάλι μαύρο.

Κοίταξε τα ρούχα της. Μαύρο παντελόνι και ένα μαύρο ελαφρύ πλεκτό, που το κουβαλούσε από το πρωί γι’ αυτήν ακριβώς την ώρα, όταν νυχτώνει και η θερμοκρασία πέφτει.

Από μέσα όμως φορούσε ένα κόκκινο μπλουζάκι, κόκκινο σαν της παπαρούνας.

- Οχι, είπε στη φίλη της. Κόκκινο φοράω, αυτό το έχω για το κρύο.

Η φίλη της κούνησε το κεφάλι.

- Σ’ το έχω πει, να φοράς και κανένα χρώμα. Ολο μαύρο και σκούρο μπλε, άντε και κανένα γκρι ή μοβ – σκούρο κι αυτό.

Αποφάσισε να αποδείξει την αλήθεια των λόγων της. Επιασε το πλεκτό από τη βάση του και το τράβηξε προς τα πάνω για να βγει. Από μέσα έλαμψε ένα φωτεινό κόκκινο, που στο ημίφως του μπαρ έκανε μερικά βλέμματα να γυρίσουν προς το μέρος της. Μπορεί να ήταν το χρώμα της μπλούζας, μπορεί να ήταν και ο τρόπος που το πέταξε από πάνω της. Σαν να κούνησε παντιέρα σε διαδήλωση.

- Μάλιστα. Με έπεισες. Αλλά θα μπορούσες να έχεις ένα πιο χρωματιστό πανωφόρι.

- Γίνεσαι φορτική. Σου λέω εγώ τι να φορέσεις;

- Μα, αφού σου ταιριάζουν τα χρώματα, σου δίνουν τόσο φως στο πρόσωπο…

- Ωχ, φτάνει... Ας παραγγείλουμε.

Παρήγγειλαν κρασί. Κόκκινο και οι δύο.

Πράγματι τα αγαπούσε τα χρώματα, όλα με χρώματα τα έβλεπε. Με αυτά μετρούσε συναισθήματα, συχνά έκρινε και τους άγνωστους που συναντούσε στον δρόμο. Η ηλικιωμένη κυρία με τα λευκά μαλλιά και το κόκκινο κραγιόν: ζούσε σαν να μην υπάρχει ηλικία.

Η κοπέλα με το ροζ πουλοβεράκι και τα μακριά κόκκινα νύχια: δεν είχε αποφασίσει ακόμη αν μεγάλωσε ή όχι. Ο κομψευόμενος μεσήλικος κύριος με τη χρωματιστή γραβάτα μέσα από το γκρι κοστούμι: ήθελε να δείξει ότι μπορεί να ήταν σοβαρός, αλλά είχε χιούμορ. Ο ξανθός γαλανομάτης νεαρός με το μαύρο μπλουζάκι και το σήμα του χαρντ ροκ συγκροτήματος στο στήθος: βυθιζόταν στη μουσική ώσπου έφτανε στα βάθη μιας λίμνης όπου δεν υπήρχε τίποτα, μόνο φως.

Κάπως έτσι και οι άνθρωποι που γνώριζε και συναναστρεφόταν είχαν δικό τους χρώμα: θαμπό γκρίζο η γειτόνισσα με την παρδαλή ρόμπα που έβγαινε στο μπαλκόνι για να κουτσομπολεύει. Φωτεινό γαλάζιο εκείνος ο φίλος της που όταν χαμογελούσε άστραφτε ο κόσμος όλος. Βαθύ πορτοκαλί η ανασφαλής φίλη της που έκρυβε πίσω από μια κοφτερή γλώσσα μια τεράστια καρδιά. Απαλό κίτρινο σαν γρανίτα λεμόνι οι ανιψιές της. Λευκό της κρέμας η άλλη φίλη της που με τον καλό της λόγο μπορούσε να απαλύνει κάθε στενοχώρια.

Αυτά εξηγούσε στη φίλη της, χειρονομώντας και επιχειρηματολογώντας όσο έπιναν το κόκκινο κρασί τους, που η ανάγκη το ’φερε και παρήγγειλαν και δεύτερο.

- Κι εσύ, τι χρώμα είσαι; τη ρώτησε. Το κόκκινο που φοράς από μέσα ή το μαύρο που φόραγες πριν;

Σκέφτηκε λίγη ώρα πριν απαντήσει.

- Σκούρο μπλε, σχεδόν μαύρο. Οπως τις νύχτες που δεν έχει φεγγάρι, αλλά είναι γεμάτες άστρα. Ή η θάλασσα στα πιο μεγάλα βάθη.

- Είσαι ψώνιο, της είπε η φίλη της και έβαλε τα γέλια. Διάλεξες για σένα το πιο αυτοκρατορικό χρώμα.

Γέλασε κι εκείνη, αλλά είχε επιχείρημα να την αντικρούσει.

-Οχι, διάλεξα το πιο δημοκρατικό. Κάτω από τον νυχτερινό ουρανό όλοι είμαστε όμορφοι. Κι ύστερα, τη νύχτα όλα τα χρώματα σκούρα φαίνονται. Ακόμα κι αυτό το κόκκινο απόψε.

-Γιατί το διάλεξες σήμερα;

-Ισως γιατί όταν ξύπνησα η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά και έκανε το αίμα μου να τρέχει σαν τρελό. Αλλά την προστάτεψα από τους αδιάκριτους με το μαύρο πουλοβεράκι.

Γέλασαν.

Οταν βγήκαν έξω, η βραδιά ήταν πολύ γλυκιά, παρά την ψύχρα. Και ένας περαστικός που τις κοίταξε του φάνηκαν τέλειες από κάθε άποψη, όπως βάδιζαν τόσο διαφορετικές κάτω από τον έναστρο ουρανό.

    

Πάνω από 70 ξενοδοχεία-ενέχυρα πωλεί η Alpha Bank..!

Περισσότερες από 70 ξενοδοχειακές μονάδες περιλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο Jupiter που διαθέτει προς πώληση η Alpha Bank και περιλαμβάνει 500 κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια με εξασφαλίσεις σε 1.700 ακίνητα. Πρόκειται για την πρώτη τόσο μεγάλη συγκέντρωση τουριστικών εγκαταστάσεων, κυρίως μεσαίου και μικρότερου μεγέθους, που θα πουληθεί σε επενδυτικά κεφάλαια λόγω μη εξυπηρετουμένων δανειακών υποχρεώσεων.

Σύμφωνα με άριστα ενημερωμένες πηγές της «Κ», τα περισσότερα δάνεια τουριστικών επιχειρήσεων αφορούν ξενοδοχεία που βρίσκονται στη Μύκονο, στην Κεφαλονιά, τη Σύρο, τη Σαντορίνη και την Αθήνα, αλλά υπάρχουν και κάποια άλλα σε περιοχές όπως η Κρήτη και η Ρόδος. Ενδεικτικά αναφέρεται πως περιλαμβάνονται δάνειο ξενοδοχειακής επιχείρησης με μονάδα 34 δωματίων στον Ορνό της Μυκόνου, άλλη μονάδα 275 δωματίων στη Χερσόνησο του Ηρακλείου στην Κρήτη, ξενοδοχείο 135 δωματίων στη θέση Καλυθιές πλησίον της παραλίας Φαληράκι στη Ρόδο, συγκρότημα 148 δωματίων στη Σκάλα της Κεφαλονιάς, μικρό συγκρότημα 35 δωματίων στη θέση Τούρλος στη Μύκονο και δεκάδες άλλα. Σημειώνεται πως τo χαρτοφυλάκιο Jupiter της Alpha bank συγκροτείται από δάνεια ονομαστικής αξίας 800 εκατ. ευρώ και περιλαμβάνει 500 μη εξυπηρετούμενα δάνεια μικρομεσαίων επιχειρήσεων με εξασφαλίσεις σε 1.700 ακίνητα.

Το μόνο αντίστοιχο μέχρι στιγμής χαρτοφυλάκιο που έχει πουληθεί, το οποίο όμως δεν περιελάμβανε τέτοιο πλήθος ξενοδοχείων, ήταν το Amoeba της Τράπεζας Πειραιώς. Το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο της Πειραιώς απαρτιζόταν από δάνεια ύψους 1,95 δισ. ευρώ, λογιστικής αξίας 1,45 δισ. ευρώ, και αγοράστηκε από την Βain Capital έναντι τιμήματος 432 εκατ. ευρώ. Με αντίστοιχο ή και μικρότερο discount αναμένεται να κλείσει η πώληση του Jupiter. Το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι ισχυρό και σύμφωνα με πληροφορίες περιλαμβάνει την αμερικανική θυγατρική της Allianz, PIMCO, τη Lonestar, την Apollo, τη Fortress και κοινοπρακτικό σχήμα της Deutsche Bank με τη Centerbridge και την EBRD (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης). Οι δεσμευτικές προσφορές αναμένεται να υποβληθούν την ερχόμενη Δεύτερα 15 Οκτωβρίου.

Ο ξενοδοχειακός κλάδος στην Ελλάδα εκτιμάται πως βαρύνεται με περί τα 7,5 δισ. συνολικές τραπεζικές χρηματοδοτήσεις ή περίπου 8% του συνόλου των επιχειρηματικών δανείων. Το δε ύψος των μη εξυπηρετούμενων ξενοδοχειακών δανείων των τραπεζών υπολογίζεται πέριξ των 3 δισ. ευρώ. Εξ αυτών το ένα δισ. αφορά πέντε-έξι μεγάλες επιχειρήσεις ενώ ένα σημαντικό ποσοστό αφορά δάνεια που εξυπηρετούνται μεν κανονικά, έπειτα από ρυθμίσεις, πλην όμως εκτιμάται ότι έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν εκ νέου πρόβλημα. Στο μεγαλύτερο μέρος τους οι χορηγήσεις προς ξενοδοχειακές επιθεωρήσεις αφορούν δάνεια ύψους άνω του 1 εκατ. ευρώ, με τις επιχειρήσεις που ανήκουν στην κατηγορία αυτή να ανέρχονται σε περίπου 1.400, σύμφωνα με κύκλους της τουριστικής αγοράς.

Ηλίας Μπέλλος

Ποιοι προετοιμάζονται και ποιοι (αναγκάζονται να) παραχωρούν...

Γράφει ο Κώστας Μαρούντας

«Συναίνεση σημαίνει πως όλοι συμφωνούν να δηλώσουν ομαδικά αυτό που κανένας δεν πιστεύει ατομικά» (Abba Eban)

Στο σήμερα που το παγκόσμιο πολυπολικό σύστημα κυριαρχίας πιέζει ασφυκτικά, ακόμα και ο κεϋνσιανισμός έχει εξοβελιστεί, ο Φρίντμαν μοιάζει σε κάποια σημεία να «δικαιώνεται», αλλά αυτό δεν αποτρέπει εφαρμογή πτυχών του προστατευτισμού που παραπέμπουν τη μνήμη μέχρι και στο μερκαντιλισμό (ακόμα και από κράτη του βεληνεκούς των ΗΠΑ ή της Κίνας). Τα κοινωνικά δικαιώματα συνθλίβονται και οι μεγάλεις δυνάμεις λειτουργούν εξαναγκαστικά με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που το έπρατταν, για παράδειγμα, μετά το τέλος του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Είμαστε σε μία άλλη εποχή, την οποία και πρέπει να συνηθίσουμε, αλλά και να κατανοήσουμε με τα ερμηνευτικά εργαλεία που αρμόζουν στις σύγχρονες περιστάσεις. Ο οικονομικός πόλεμος έχει ξεκινήσει προ πολλού (λαμβάνοντας ενίοτε χρηματοπιστωτικές, ενεργειακές, εμπορικές χροιές...), σε διάφορα σημεία του πλανήτη διεξάγονται ακόμα και στρατιωτικές συρράξεις και συγκρούσεις που έρχονται να θέσουν σοβαρές αμφιβολίες για το μέλλον και την τροπή που θα πάρει... Εκεί, δε, που επικρατεί ειρήνη, οι προετοιμασίες δεν περιλαμβάνουν πασιφιστικές ασκήσεις και παράτες, αλλά διπλωματικές-στρατιωτικές, όπως και άλλου είδους (β.λ. αντιμαχίες των υπηρεσιών πληροφοριών), επεξεργασίες...

Ποιος προετοιμάζεται με μεγάλη ένταση και με άκρως εντατικοποιημένες δραστηριότητες; Αυτός που περιμένει κάτι συγκεκριμένο και τρέχει να προλάβει τις εξελίξεις; Αυτός που θέλει να είναι σύντομα σε θέση να ορίσει εκείνος τις κινήσεις στη σκακιέρα; Αυτός που αισθάνεται τόσο ανασφαλής, που δεν μπορεί να μείνει «άπραγος» γιατί θα τον «πνίξει το άγχος»; Αυτός που, ανεξάρτητα από το πώς αισθάνεται ο ίδιος, οφείλει να είναι έτοιμος ανά πάσα στιγμή και για κάθε ενδεχόμενο, γιατί έτσι επιτάσσουν τα θεσμικά καταστατικά; Αυτός που ξέρει πως ο καλύτερος τρόπος για να «φυλάξει τα νώτα του» είναι να αποδειχτεί ικανός να «κόψει το βήχα» σε κάθε όψιμο αντίπαλο που τον επιβουλεύεται ποικιλοτρόπως; Αυτός που -αν δεν προετοιμαστεί- ξέρει πως θα έρθει δεύτερος, ίσως και τρίτος, στην κούρσα των ανταγωνισμών; Αυτός που έχει κατανοήσει έγκαιρα πως οι υλικές ανάγκες του δεν αφήνουν πολλά περιθώρια στη φιλολογία ή στη φιλοσοφική προσέγγιση των πραγμάτων;

Ποιος αναγκάζεται να παραχωρεί; Αυτός που φοβάται να κινηθεί δίχως «ισχυρές και ανοιχτές αγκάλες»; Αυτός που γνωρίζει πως για να πάρεις κάτι «καλό» πρέπει να δώσεις κάτι εξίσου «καλό» ή «και καλύτερο»; Αυτός που καταλαβαίνει πως για να διασφαλίσει την ύπαρξή του στο μελλοντικό σκηνικό πρέπει να παίζει άμυνα διαρκώς, προβαίνοντας συχνά πυκνά σε θυσίες; Aυτός που δεν έχει πολλά διαφορετικά περιθώρια, γιατί κάθε μη κινητικότητα σταθεροποιεί την οπισθοχώρησή του; Αυτός που κρίνει πως αυτός είναι ο μόνος ενδεδειγμένος τρόπος για να αναπτύξει σε άλλους τομείς τους σχεδιασμούς που έχει προκρίνει (κυρίως για την ευδοκίμηση των συμφερόντων εκείνων των μελών της άρχουσας τάξης, με τα οποία έχει τις πιο κοντινές αντιλήψεις για το παρόν και το μέλλον);

Στη σύγχρονη εποχή τα πεδία της εθνικής κυριαρχίας μοιάζουν να είναι περιορισμένα όσο ποτέ εδώ και πολλά χρόνια. Ακόμα και μέσα στα πλαίσια των διακρατικών συνασπισμών-ενώσεων-θεσμών, που δημιουργήθηκαν (σε θεωρητικό επίπεδο) ακριβώς για τη διασφάλιση της ενίσχυσης του ρόλου και της δυναμικής του κάθε επιμέρους μέλους. Στην εποχή της αποθέωσης της δημοκρατίας (σε όλες της τις εφαρμοστικές «προγνώσεις»), τα πράγματα στενεύουν όσο ποτέ γιατί αργεί η συνειδητοποίηση της ουσίας. Οι έννοιες της συνεργασίας και της αλληλεγγύης είναι σχετικές, γιατί αποτελούν τον αριθμητή σε ένα κλάσμα που ο παρανομαστής του είναι το συμφέρον (που προσδιορίζεται από την ισχύ του κάθε μέλους). Όπως ακριβώς συμβαίνει και με την έννοια της συναίνεσης...

Οι εθνικές αντιπολιτεύσεις γνωρίζουν. Και επιλέγουν είτε το δρόμο της σιωπής (γιατί κατανοούν πως θα έρθει κάποια στιγμή η σειρά τους), είτε «ανεβαίνουν στα κάγκελα των ακήρυχτων ανένδοτων» (υποθηκεύοντας για μικροπολιτικούς λόγους το ίδιο το δικό τους μέλλον). Όμως, μέχρι πότε θα μπορούν οι κραδασμοί να απορροφούνται μέσα στα θεμιτά -για όλες τις πλευρές του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος- πεδία; Όταν ένα σύστημα τραντάζεται, τότε οι πρώτες σκόνες και τα πρώτα θρύψαλα σχηματίζουν την πρωτόλεια αντι-συστημική μορφή, έστω και στο στάδιο της ακαδημαϊκής αναζήτησης ή του ανθρωπιστικού ευχολογίου. Ύστερα όλα θα κριθούν από το είδος των τρανταγμάτων...   

Πώς βάλαμε και με τα χέρια μας τις γερμανικές πολεμικές οφειλές «κάτω από το χαλί»

Της Ελένης Μπέλλου

Ακόμα και οι πρωταγωνιστές του «βιασμού» της κατοχικής Ελλάδας το παραδέχτηκαν! «Η Ελλάδα δοκίμασε τα δεινά του πολέμου, όπως ίσως καμία άλλη χώρα της Ευρώπης», έγραψε σε άρθρο του το 1943 ο υπουργός Οικονομίας του Χίτλερ, Βάλτερ Φουνκ. «Οι Γερμανοί άρπαξαν από τους Έλληνες ακόμη και τα κορδόνια των παπουτσιών τους», είπε ο Ιταλός δικτάτορας Μπενίτο Μουσολίνι.

Η Ελλάδα πράγματι πλήρωσε την Κατοχή πολύ ακριβά. Πλήρωσε πρώτα από όλα το κόστος σε ανθρώπινες ζωές, αφού οι απώλειες κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου υπολογίζονται σε 770.000 άμαχους. Ανυπολόγιστες, όμως, υπήρξαν και οι υλικές καταστροφές που υπέστη και οδήγησαν την ελληνική οικονομία στην πλήρη κατάρρευση.

Η απελευθέρωση βρήκε τον πληθυσμό της χώρας μειωμένο κατά 12%. Περίπου 880 χιλιάδες άνθρωποι έμειναν ανάπηροι. 1.170 χωριά υπέστησαν ολοκαύτωμα. Το 23% του οικοδομικού πλούτου της Ελλάδας χάθηκε, με πάνω από 1 εκατ. ανθρώπους να μένουν άστεγοι μετά από βομβαρδισμούς ή εμπρησμούς. Οι υποδομές δέχτηκαν βαρύτατο πλήγμα. Πάνω από 5 χιλιάδες σχολεία καταστράφηκαν, τα ¾ του σιδηροδρομικού δικτύου τέθηκαν εκτός λειτουργίας, γέφυρες και δρόμοι βομβαρδίστηκαν, ενώ φεύγοντας οι κατακτητές ανατίναξαν ακόμη και τον Ισθμό της Κορίνθου και κατέστρεψαν ότι μπορούσε να καταστραφεί στο λιμάνι του Πειραιά. Ο ΕΛΑΣ κατάφερε τουλάχιστον να σώσει την Ηλεκτρική, ενώ έπειτα από πιέσεις σώθηκε και η υδροδότηση. Τεράστιες ήταν οι συνέπειες στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Τα δάση μας μειώθηκαν κατά 25%, η γεωργική παραγωγή κατά 75% και τα ζώα κατά 80%. Ανυπολόγιστες ήταν οι ζημιές και στον εμπορικό στόλο, τη βιομηχανία και τις μικρο-επιχειρήσεις. Οι ναζί επιτάξαν τα μεταλλεία. Οτιδήποτε ήταν βρώσιμο, χρήσιμο ή πολύτιμο έφυγε στο Γ’ Ράιχ. Μαζί τους έφυγαν και χιλιάδες αρχαιότητες, ενώ καταστροφές υπέστησαν και σημαντικά μνημεία.

Εβδομήντα και πλέον χρόνια μετά η μνήμη της θηριωδίας δεν έχει σβήσει. Δεν έχουν σβήσει όμως ακόμη και οι οικονομικές επιπτώσεις της αφαίμαξης της Ελλάδας.

Φταίνε μόνο οι Γερμανοί που δεν αναγνωρίζουν τις πολεμικές οφειλές; Ή μήπως κι εμείς «βάλαμε τα χέρια μας και βγάλαμε τα μάτια μας»;

Δανεικά κι αγύριστα

Η ρημαγμένη Ελλάδα, πληγωμένη ήδη οικονομικά από την πτώχευση του 1932, εν μέσω πολέμου έπρεπε επιπλέον να πληρώνει τα «κατοχικά έξοδα», τις δαπάνες δηλαδή για τη διαβίωση των γερμανικών στρατευμάτων. Κι όχι μόνο εντός των συνόρων της, αλλά μέχρι και τη Μέση Ανατολή., καθώς είναι γνωστό ότι με χρήματα της Ελλάδας χρηματοδοτήθηκε ακόμη και η εκστρατεία του Ρόμελ στην Αφρική.

Κάπως έτσι δεν άργησε να έρθει ο λιμός που θα θέριζε τον άμαχο πληθυσμό. Ήταν τότε που παρενέβη ο ίδιος ο Μουσολίνι ζητώντας από το Γ’ Ράιχ να μειώσει τις δαπάνες Κατοχής, καθώς η πείνα και ο θάνατος θα οδηγούσαν στην ενδυναμωση της αντίστασης των εξαθλιωμένων Ελλήνων, που δεν είχαν πια να χάσουν ούτε καν την ζωή τους.

Έτσι στις 14 Μαρτίου του 1942 η Συνδιάσκεψη τςη Ρώμης, μετά από ιταλική παρέμβαση, αποφασίζει το κατοχικό δάνειο για τα επιπλέον χρήματα που απορροφούν οι Γερμανοί από την ΤτΕ και το ανακοινώνει μάλιστα στην Ελλάδα 9 μέρες μετά. Σύμφωνα με αυτό η ελληνική κυβέρνηση υποχρεούτο κατά μήνα να καταβάλλει έξοδα κατοχής 1,5 δισ. δρχ., ποσό το οποίο θα κατανέμεται εξίσου μεταξύ των δύο Δυνάμεων Κατοχής. Οι αναλήψεις από την Τράπεζα της Ελλάδος άνω του ποσού αυτού θα χρεώνονταν ως δάνειο στις κυβερνήσεις της Γερμανίας και της Ιταλίας σε δραχμές άτοκες. Η επιστροφή των δανειακών αναλήψεων θα γινόταν γενικά κι αόριστα αργότερα.

Χαρακτηριστικό είναι ότι μόνο το 1941-42 εκτιμήθηκε ότι τα έξοδα Κατοχής ανέρχονταν στο ισοδύναμο του 113,7% του εθνικού εισοδήματος. Καθώς οι δαπάνες Κατοχής ολοένα αυξάνονταν για να λάβουν εν τέλει τρομακτικές διαστάσεις τα ελλείμματα του προϋπολογισμού αυξήθηκαν σε τρομακτικά επίπεδα: από 4% το 1938-1939 σε 71% το 1941-1942 και σε 93% το 1943-44.

Οι υπογραφές Καραμανλή

Τα πρώτα χρόνια μετά τον πόλεμο, οι νικήτριες χώρες κατέβαλαν μικρές αποζημιώσεις στις χώρες που είχαν υποστεί τα δεινά του ναζισμού.

Στο μεταξύ, η Γερμανία υψώνει το τείχος της και διαιρείται σε ανατολική και δυτική. Το 1953, υπογράφεται η Συνθήκη του Λονδίνου, η οποία απαλλάσσει προσωρινά το γερμανικό κράτος από τις πολεμικές αποζημιώσεις, έως ότου επανενωθούν οι δύο Γερμανίες το 1990 και κουρεύει το χρέος της κατά 60%.

Το 1958, με τη χώρα να προσπαθεί ακόμη να ανοικοδομηθεί και να ανακάμψει οικονομικά, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επισκέπτεται τη Βόννη, όπου συναντάται με τον τότε καγκελάριο της Γερμανίας, Κόνραντ Αντενάουερ και λαμβάνει ένα δάνειο 200 εκατ. μάρκων, που θα μπορούσε να τον κάνει να παραμερίσει το παρελθόν της ναζιστικής κατοχής, προκειμένου αυτό να μην επηρεάσει αρνητικά την πρόοδο των οικονομικών αλλά και των πολιτικών σχέσεων με τη Γερμανία.  Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι τότε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ως αντάλλαγμα παραιτήθηκε από τη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιώνεται επίσημα από τα επίσημα κρατικά έγγραφα της Γερμανίας.

Το 1960, ωστόσο, είναι η κυβέρνηση Καραμανλή είναι ξανά αυτή δέχεται την γερμανική αποζημίωση 115 εκατ. μάρκων που διανεμήθηκε κυρίως σε Έλληνες Εβραίους με αντάλλαγμα τον ντροπιαστικό νόμο 3933/1959 και το νομοθετικό διάταγμα 4016/1959. Τα ποαναφερθέντα έδωσαν το δικαίωμα έκδοσης στη Γερμανία του Μάξ  Μέρτεν, του σφαγέα 54.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης και ανέστειλαν τη δίωξη εγκληματιών πολέμου, ενώ έκλεισαν και το ελληνικό γραφείο εγκλημάτων πολέμου, την ίδια στιγμή που τα αντίστοιχα γραφεία στις ΗΠΑ, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Αυστραλία λειτουργούν ακόμη. Πρόκειται για μια κίνηση που υποσκάπτει τις ελληνικές απαιτήσεις ακόμη και σήμερα...

Το 1989 το Τείχος του Βερολίνου πέφτει, η Γερμανία επανενώνεται και έτσι το βασικό επιχείρημα της χώρας περί διαίρεσης καταρρέει. Όπως αποκάλυψε όμως το 2015 το περιοδικό Spiegel, ο πρώην Καγκελάριος της Γερμανίας, Χέλμουτ Κολ, προκειμένου η χώρα του να αποφύγει την καταβολή πολεμικών αποζημιώσεων στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες κατέφυγε σε ένα τέχνασμα. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο Κολ ζήτησε από τους διαπραγματευτές να αποφύγουν τον όρο «Ειρηνευτική Συνθήκη», ο οποίος θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιθανό αίτημα από την ελληνική πλευρά για πολεμικές αποζημιώσεις. Έτσι λοιπόν, υπεγράφη η «Συνθήκη Δύο συν Τέσσερις» από την Ανατολική και τη Δυτική Γερμανία και τις τέσσερις δυνάμεις που κατέλαβαν τη Γερμανία μετά το πέρας του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, τη Γαλλία, τη Βρετανία, τη Σοβιετική Ένωση και τις ΗΠΑ.

Η ευκαιρία του Διστόμου για τις επανορθώσεις

Ο δικαστικός μαραθώνιος για την αποζημίωση των θυμάτων του Διστόμου ξεκινά το 1995 με επικεφαλής τον νομικό, νομάρχη Βοιωτίας και πρώην ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ, Ιωάννη Σταμούλη. Ο Σταμούλης καταθέτει για πρώτη φορά ομαδική αγωγή των επιζώντων αλλά και συγγενών των 218 θυμάτων της σφαγής του Διστόμου κατά του γερμανικού δημοσίου, ζητώντας αποζημίωση για ψυχική οδύνη αλλά και για τις καταστροφές που προκάλεσαν τα ναζιστικά στρατεύματα πυρπολώντας και λεηλατώντας τα σπίτια του χωριού, στις 10 Ιουνίου του 1944.

Η δικαίωση δεν αργεί να έρθει. Δύο χρόνια αργότερα, το 1997, με την υπ’ αριθ 137/97 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λιβαδειάς, επιδικάζει αποζημίωση για ψυχική οδύνη στα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας του Διστόμου. Η τελεσίδικη κι αμετάκλητη απόφαση του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς έχει επιδικάσει ένα ποσό της τάξεως των 23,5 περίπου εκατομμυρίων ευρώ σε 258 ενάγοντες, επιζώντες και συγγενείς των θυμάτων της σφαγής του Διστόμου. Η λογική της απόφασης ορίζει ότι το ποσό της αποζημίωσης αφορά την ηθική ικανοποίηση των συγγενών των θυμάτων και δεν κάνει δεκτές τις αξιώσεις για τις υλικές ζημιές, καθώς κρίνονται αόριστες. Η απόφαση δίνει το δικαίωμα να υπάρξει κατάσχεση γερμανικών περιουσιακών στοιχείων στην Ελλάδα, με την προϋπόθεση όμως για να γίνει εκτελεστή ως απόφαση σε βάρος αλλοδαπού δημοσίου,  να προσυπογράψει ο υπουργός Δικαιοσύνης.

Η απόφαση προκαλεί την άμεση αντίδραση της γερμανικής πλευράς με εκπροσώπους του γερμανικού Δημοσίου να προσφεύγουν στο Εφετείο Αθηνών. Το Εφετείο κρίνει σωστή την απόφαση του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς, με αποτέλεσμα η Γερμανία να προσφύγει στον Άρειο Πάγο κατά της απόφασης του Εφετείου, με το επιχείρημα της ετεροδικίας, δηλαδή υποστηρίζοντας ότι δεν είναι δυνατόν να δικάζεται σε ξένη χώρα για τα εγκλήματα που διέπραξε στο παρελθόν. Το αίτημα αναίρεσης της απόφασης εκδικάζεται το 2000 ενώπιον του Αρείου Πάγου, ο οποίος με την υπ΄ αριθ. 11/2000 απόφαση της Ολομέλειας του, και με 16 υπέρ 4 κατά, απέρριψε την προσφυγή των Γερμανών. Η Γερμανία αρνείται να καταβάλει τα ποσά που δια της άνω δικαστικής αποφάσεως οφείλει και έτσι ο Ιωάννης Σταμούλης προχωρά σε αναγκαστική εκτέλεση κατά περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού δημοσίου στην Ελλάδα. Το γερμανικό δημόσιο ασκεί αμέσως ανακοπή το 2002, η οποία και γίνεται δεκτή από τον Άρειο Πάγο και ως εκ τούτου η δικαίωση των θυμάτων του Διστόμου πέφτει στο κενό.

Το 2004 ο Σταμούλης επικαλείται τον Κανονισμό 44/2001 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δυνάμει του οποίου η ελληνική αμετάκλητη απόφαση του δικαστηρίου της Λιβαδειάς μπορεί να κηρυχτεί εκτελεστή σε άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε. Υπουργός Δικαιοσύνης της κυβέρνησης Σημίτη, είναι ο Φίλιππος Πετσάλνικος, ο οποίος δεν θα πάρει την ευθύνη της ρήξης των αγαστών σχέσεων με τη Γερμανία, τη στιγμή μάλιστα που έχει προηγηθεί «μετά κόπων και βασάνων» της κυβέρνησης που υπηρετεί, η είσοδος της Ελλάδας στην ΟΝΕ.

Στο μεταξύ, τον Ιούνιο του 2006, τέσσερα μέλη της οικογένειας Σφουντούρη που ξεκληρίστηκε στη σφαγή του Διστόμου απευθύνονται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο, προσφεύγοντας κατά των αποφάσεων της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης καθώς και των Γερμανικών Δικαστηρίων, οι οποίες αποστερούν από τις ενάγουσες και τους ενάγοντες την ατομική έννομη αξίωση αποζημίωσης ή αποκατάστασης έναντι της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Τα τέσσερα αδέλφια Σφουντούρη επιθυμούν την αναγνώριση του ότι η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση και τα γερμανικά δικαστήρια προσκρούουν με τις απορριπτικές αποφάσεις τους στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Και πέραν τούτου απαιτούν τον προσδιορισμό του ποσού αποζημίωσης μέσω του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Στο κενό πέφτει και αυτή η προσπάθεια...

Στο παράλληλο δικαστικό μέτωπο ο Γιάννης Σταμούλης ζητάει την κατάσχεση περιουσίας του γερμανικού κράτους στην Ιταλία και για την ακρίβεια τη βίλα Βιγκόνι, στη Φλωρεντία, καθώς η Ιταλία έχει στο παρελθόν αποδεχθεί παρόμοιες αγωγές Ιταλών πολιτών. Έτσι ακολουθεί ένας δεύτερος δικαστικός γύρος που διαρκεί τέσσερα χρόνια μέχρι τον Νοέμβριο του 2008 να κηρυχθεί  εκτελεστή η απόφαση της Λιβαδειάς στην Ιταλία.

Το Γερμανικό Δημόσιο προσφεύγει τότε στο Πρωτοδικείο Φλωρεντίας για να ακυρώσει την κατάσχεση αλλά το δικαστήριο απορρίπτει την προσφυγή του, με το Εφετείο της Φλωρεντίας να την απορρίπτει επίσης σε δεύτερο βαθμό.  Στη συνέχεια και ο ιταλικός Άρειος Πάγος κρίνει ότι η κατάσχεση είναι νόμιμη, με αποτέλεσμα η Γερμανία να προσφύγει το 2009 στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Το Δικαστήριο τάσσεται κατά των θετικών αποφάσεων ιταλικών δικαστηρίων σχετικά με τη διεκδίκηση αποζημιώσεων για την περίπτωση του Διστόμου. Το βασικό νομικό διακύβευμα της δίκης αφορούσε το δικαίωμα στην ετεροδικία, δηλαδή το δικαίωμα της Γερμανίας να μην δικάζεται ως κράτος από δικαστήρια άλλων χωρών και επομένως να μην αναγνωρίζει τις αποφάσεις ξένων δικαστηρίων, όταν αυτά κρίνουν ότι η Γερμανία θα πρέπει να πληρώσει για τις θηριωδίες των ναζιστικών στρατευμάτων κατοχής κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης τα ιταλικά δικαστήρια παραβίασαν το δικαίωμα ετεροδικίας της Γερμανίας, εγκρίνοντας κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού δημοσίου για να αποζημιώσουν τις οικογένειες των θυμάτων του ναζισμού στην Ιταλία, αλλά και του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς, που επικυρώθηκε από τον Άρειο Πάγο και επιδίκασε αποζημίωση στα θύματα του Διστόμου.

«Το Δικαστήριο θεωρεί ότι η άρνηση των ιταλικών δικαστηρίων να αναγνωρίσουν την ασυλία συνιστά παράβαση των υποχρεώσεών τους απέναντι στο γερμανικό κράτος» ήταν η ανακοίνωση του προέδρου του Δικαστηρίου  Χισάσι Οουάντα, κατά την ανάγνωση της απόφασης σε δημόσια συνεδρίαση στο Μέγαρο της Ειρήνης στη Χάγη. Ο ίδιος ωστ'οσο είχε τότε εκφράσει την έκπληξη και τη λύπη του για το γεγονός ότι η γερμανική κυβέρνηση αρνείται τις αποζημιώσεις και είχε καλέσει τις δύο πλευρές να διευθετήσουν το θέμα σε διμερείς διαπραγματεύσεις, διαπραγματεύσεις που από ότι έδειξε η μετέπειτα ιστορία δεν έγιναν ποτέ στα αλήθεια. Θέση για την απόφαση είχε πάρει τότε και η Διεθνής Αμνηστία η οποία σε ανακοίνωση της είχε κάνει λόγο για «μεγάλη οπισθοδρόμηση για την διεθνή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», συμπληρώνοντας ότι «η ετεροδικία τίθεται υπεράνω των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Η υπόθεση του Διστόμου όμως δεν χάθηκε στα αλήθεια στη Χάγη. Καταρχήν στη Χάγη η Ελλάδα παρενέβη ως μη διάδικος. Αυτό σημαίνει ότι η απόφαση της Χάγης δε δεσμεύει την Ελλάδα. Και δεύτερο και πιο σημαντικό ίσως για την ουσία της υποθέσεως είναι ότι η απόφαση της Χάγης έκρινε τρία θετικά σημεία κι ένα αρνητικό. Τα τρία θετικά είναι ότι αναγνώρισε την πολιτειακή συνέχεια της σημερινής ενωμένης Γερμανίας, ότι οι πράξεις που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1940-1941 είναι εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και τρίτον -που από εδώ πηγάζει και η παρεξήγηση ότι η υπόθεση χάθηκε- ότι αυτού του είδους οι αποζημιώσεις τις οποίες αναγνώρισε ότι οφείλει η Γερμανία δεν κρίνονται ενώπιον δικαστηρίων αλλά πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο διακρατικών διαπραγματεύσεων και συμφωνιών. Έτσι λοιπόν ουσιαστικά η Χάγη πήγε να κλείσει την πόρτα των δικαστικών διεκδικήσεων. Μόνο όμως ενώπιον των ιταλικών δικαστηρίων τα οποία δεσμεύσει η απόφαση.

Οι υπουργοί Δικαιοσύνης που ποτέ δεν υπέγραψαν

Το ζήτημα της αποζημίωσης των θυμάτων του Διστόμου έχει διαχρονικά αντιμετωπιστεί όχι ως νομικό αλλά ως πολιτικό ζήτημα. Η απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου για το Δίστομο, που με συντριπτική πλειοψηφία δέχθηκε ότι η Γερμανία δεν καλύπτεται από το προνόμιο της ετεροδικίας δεν στάθηκε αρκετή το 2001 να αποσπάσει την υπογραφή του τότε υπουργού Δικαιοσύνης Μιχάλη Σταθόπουλου για συντηρητική δήμευση περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού κράτους επί ελληνικού εδάφους.

Το ρεπορτάζ της εποχής έκανε λόγο για την τότε «ευρωπαϊκή» συγκυρία της ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ, επί κυβέρνησης Σημίτη, που αποτέλεσε αποτρεπτικό παράγοντα για τον υπουργό να ανοίξει μέτωπο με το Βερολίνο. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Μιχάλης Σταθόπουλος υπό την πίεση των θυμάτων εξέφρασε τότε την πρόθεση του στον πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη να υπογράψει την εκτέλεση της απόφασης του Πρωτοδικείου της Λιβαδειάς, δίνοντας μάλιστα το περιθώριο των 45 ημερών στον τότε πρωθυπουργό ώστε να υπάρξει πολιτική διαβούλευση για το θέμα. Ο Μιχάλης Σταθόπουλος τότε αντικαταστάθηκε αιφνιδίως από τον Φίλιππο Πετσάλνικο, αν και η πρόσφατη επιτυχία του να επιβάλλει την απόσυρση από τις ταυτότητες της αναγραφής του θρησκεύματος παρά τις αντιδράσεις, τον είχαν καταστήσει έναν επιτυχημένο υπουργό για τον οποίο δεν συνέτρεχαν λόγοι αντικατάστασης.  Σημειώνεται ότι ο Φίλιππος Πετσάλνικος, σπούδασε Νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Βόννης για το οποίο εργάστηκε και ως επιστημονικός συνεργάτης. Στη Γερμανία ήταν όπου γνώρισε και τη Γερμανίδα σύζυγο του...

Το ζήτημα της υπογραφής του υπουργού Δικαιοσύνης προς αποκατάσταση των θυμάτων του Διστόμου τέθηκε εκ νέου με τη μορφή ερωτήσεων στη Βουλή και σε μετέπειτα υπουργούς Δικαιοσύνης. Τον Φεβρουάριο του 2013 ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Αντώνης Ρουπακιώτης, απαντώντας σε σχετική επίκαιρη ερώτηση του τότε βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Γιάννη Σταθά - με καταγωγή από το Δίστομο - σχετικά με τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων για τη σφαγή στο Δίστομο και παρουσία επιζώντων της σφαγής στη Βουλή, είχε δηλώσει ότι «χρεώνεται ο ίδιος προσωπικά να μείνει το θέμα ανοικτό». Είχε επίσης σημειώσει ότι πρέπει να εκτελεστεί η απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου η οποία επικύρωσε την απόφαση του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς για τη συντηρητική κατάσχεση γερμανικής περιουσίας στην Ελλάδα, τονίζοντας ότι «δεν σημαίνει πως η υποχρέωση της Γερμανίας να καταβάλει αυτές τις αποζημιώσεις είναι πέραν των ορίων της νομιμότητας. Κάθε άλλο μάλιστα. Είναι ιστορικό της χρέος». Το ζήτημα έμεινε σε επίπεδο συζήτησης στη Βουλή χωρίς να δοθεί συνέχεια.

Κάθετα αντίθετος στο ενδεχόμενο να δώσει άδεια ώστε να εκτελεστεί κατά του γερμανικού δημοσίου η απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου για το Δίστομο, εμφανίσθηκε ο μετέπειτα υπουργός Δικαιοσύνης Χαράλαμπος Αθανασίου απαντώντας στη Βουλή σε ερώτηση του τότε βουλευτή των Ανεξάρτητων Ελλήνων Βασίλη Καπερνάρου. Παρέμβαση είχε κάνει τότε και ο Μανώλης Γλέζος από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ ζητώντας «εφαρμογή της δικαιοσύνης». Ο κ. Αθανασίου είχε επικαλεστεί τότε τα προβλήματα που θα δημιουργούσε στις ελληνογερμανικές σχέσεις η αναγκαστική εκτέλεση κατά του γερμανικού δημοσίου και έκανε λόγο για πολιτικό θέμα. Η παροχή άδειας αναγκαστικής εκτέλεσης «άπτεται μίας γενικότερης πολιτικής», είχε πει εκτιμώντας ότι ενδεχόμενη υπογραφή από πλευράς του θα αποτελούσε «αποσπασματική κίνηση που θα όξυνε τις σχέσεις χωρίς να δίνεται οριστική λύση στο ζήτημα». «Ο υπουργός Δικαιοσύνης κ. Χαράλαμπος Αθανασίου με τις δηλώσεις του εκτέλεσε ηθικά για δεύτερη φορά τα θύματα του Διστόμου», ήταν το δηκτικό σχόλιο του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα για το νέο τείχος που η Ελλάδα ύψωσε από μόνη της για το ζήτημα.

Ας μη κρύβουμε το θέμα «κάτω από το χαλί»

Προεκλογική δέσμευση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν η επανεκκίνηση της συζήτησης για τις γερμανικές οφειλές, που περιλαμβάνουν την αποπληρωμή του κατοχικού αναγκαστικού δανείου, την επανόρθωση των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας στην Ελλάδα, την αποζημίωση για τις καταστροφές που υπέστη η χώρας μας αλλά και την επιστροφή των κλεμμένων αρχαιοτήτων.

Την περασμένη εβδομάδα δόθηκε στη δημοσιότητα το πόρισμα της Κοινοβουλευτικής επιτροπής Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών, που υπολογίζει το ποσό που η Γερμανία οφείλει στην Ελλάδα σε πάνω από 300 δις ευρώ μαζί με τους τόκους. Η ψήφιση του πορίσματος θα αποτελέσει την απαρχή της επίσημης διεκδίκησης της Αθήνας προς το Βερολίνο και ανοίγει το δρόμο ακόμη και της δικαστικής διεκδίκησης.

Χθες, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, «σήκωσε το γάντι» στον Γερμανό Πρόεδρο Βάλτερ Στάινμαϊερ που επισκέπτεται τη χώρα μας, διαμηνύοντας πως οι απαιτήσεις της Ελλάδας είναι νομικώς ενεργές και δικαστικώς επιδιώξιμες. Ο κ. Παυλόπουλος διευκρίνισε ότι τις απαιτήσεις αυτές δεν τις διεκδικούμε μονομερώς και αυθαιρέτως, αλλά αντιθέτως, τις εντάσσουμε στο πλαίσιο του κοινού μας διεθνούς και ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού και πρόσθεσε ότι με βάση τους κανόνες αυτού του πολιτισμού και, οπωσδήποτε, σε αρμόδιο δικαιοδοτικό forum καθένας θα υποστηρίξει τις θέσεις του.

Ο Αλέξης Τσίπρας από την πλευρά του έθεσε το θέμα των πολεμικών οφειλών στον Γερμανό Πρόεδρο, λέγοντας πως δεν πρέπει να ξεχάσουμε ή να κρύψουμε κάτω από το χαλί διαφορές από το μακρινό παρελθόν. «Να ορίσουμε το πεδίο επίλυσής τους με βάση το διεθνές δίκαιο. Πρέπει να δουλέψουμε, να περιορίσουμε τις ακραίες φωνές, να σχεδιάσουμε ένα μέλλον με μία συνεργασία που θα δίνει ελπίδα και προοπτική», είπε.

Εκείνος ζήτησε «συγγνώμη» για τα ναζιστικά εγκλήματα στην Ελλάδα. Μία συγγνώμη όμως δεν είναι αρκετή. Γιατί δεν επαιτούμε, αλλά απαιτούμε. Κι αυτό δεν είναι εκδίκηση, αλλά δικαίωση.

Δέιτε το ντοκιμαντέρ του Στέλιου Κούλογλου και του Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα, «Νεοναζί: Το Ολοκαύτωμα της Μνήμης», στο οποίο οι επιζώντες των ναζιστικών σφαγών στην Ελλάδα μιλούν για όσα έζησαν:

    

Οι Βαυαροί ξανάρχονται...

Του Παντελή Μπουκάλα

Κα​​ι όταν αστειευόμαστε, σοβαρά μιλάμε. Δεν χρειάζεται να έχουμε σπουδάσει φροϋδισμό για να το ξέρουμε. Συχνά μάλιστα το αστείο είναι η στρατηγική μας να πούμε υπό δήθεν αθώα και χαριτωμένη μορφή όσα πιστεύουμε κατά βάθος.

Το τι πιστεύουν κατά βάθος πολλές κεφαλές της Κεντρικής και της Βόρειας Ευρώπης για τους Νότιους της ηπείρου δεν χρειάζεται να το υποθέσουμε, βασισμένοι ίσως στην καχυποψία μας, σε άλλους μικρή, σε άλλους γιγαντωμένη. Το έχουν κάνει γνωστό οι ίδιοι πολλές φορές. Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ, λ.χ., που τώρα δεν κουράζεται να λέει πόσα λάθη διέπραξαν οι Βρυξέλλες με τα λιταυταρχικά προγράμματά τους, γνωμάτευε προ καιρού ότι την Ελλάδα την κατέστρεψε ο ηδονισμός, τα ποτά και τα ξενύχτια.

Αστειευόμενος λοιπόν, ο Χορστ Ζεεχόφερ, ηγέτης των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών, υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας και τρανός μεταναστοφάγος, δόξασε ως εξής την ιδιαίτερη πατρίδα του: «Οι Βαυαροί κυβέρνησαν την Ελλάδα για ένα χρονικό διάστημα. Ισως θα ήταν καλύτερα αν δεν ήταν προσωρινό». Φυσικά και δεν άνοιξε βιβλία ιστορίας για να φρεσκάρει τις γνώσεις του πριν ανοίξει το στόμα του. Αλλωστε δεν μιλούσε για το χθες.

Για το σήμερα μιλάει. Και λέει, πάντα αστειευόμενος, ό,τι θα ’θελαν να πουν στα σοβαρά ο ίδιος και οι όμοιοί του: ότι εκεί στον Νότο, και ειδικά τον βαλκανικό, δεν έχουν μυαλό να κυβερνηθούν μόνοι τους. Παραμένουν κατσαπλιάδες, όπως επί Οθωνα. Απειθάρχητοι. Ηδονοθήρες. Βασιβουζούκοι. Χρειάζονται μαστίγιο. Διαταγές. Επιτήρηση.

Οσα θα ξέρει για την εν Ελλάδι βαυαροκρατία ο κ. Ζεεχόφερ θα προέρχονται σίγουρα από κάποια γερμανόγλωσση και γερμανόπνευστη ιστοριογραφική εκδοχή: «Τους στείλαμε τον γιο του βασιλιά μας για να τους εκπολιτίσουμε. Τους στείλαμε και Αντιβασιλεία, μέχρι να ενηλικιωθεί ο Οθωνας. Τους φτιάξαμε νόμους, σχολεία, διοίκηση. Κι αυτοί οι αχάριστοι...» Οι αχάριστοι έβλεπαν τα σχολεία και τους νόμους, αλλά έβλεπαν και τη βαριά περιφρόνηση των Βαυαρών προς τους αγωνιστές του ’21.

Εβλεπαν την ελευθερία τους να μειώνεται μέρα τη μέρα εξαιτίας της απολυταρχίας. Επαναστάτησαν τον Σεπτέμβρη του 1843 απαιτώντας Σύνταγμα. Αλλά η «συνταγματική μοναρχία» παρέμεινε απόλυτη. Επαναστάτησαν και πάλι, το 1862. Στις 12 Οκτωβρίου (σαν σήμερα) ο Οθωνας έφυγε για πάντα από την Ελλάδα με το βρετανικό πολεμικό «Σκύλλα». Νωρίτερα είχε απορρίψει τις προτάσεις της Αμαλίας να διεκδικήσει βίαια τον θρόνο του. Μάλλον αυτή ήταν η σπουδαιότερη προσφορά του στον τόπο.

Η επιδημία των καισαρικών

Συνεχή αύξηση εμφανίζουν οι καισαρικές σε ολόκληρο τον κόσμο, καθώς από το 12% των γεννήσεων το 2000 έφθασαν το 21% το 2015. Αυτό σημαίνει ότι πάνω από το ένα πέμπτο, των μωρών στον κόσμο γεννιέται πλέον με καισαρική, ενώ σε μερικές χώρες το ποσοστό φτάνει ακόμη και το 60%. Τα στοιχεία ήρθαν στο φως τη δημοσιότητας από νέα επιστημονική έρευνα που δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό «The Lancet », η οποία κάνει λόγο για «μια νέα επιδημία».

Οι περισσότερες από αυτές τις καισαρικές πραγματοποιούνται χωρίς σημαντικά οφέλη για τη μητέρα, ενώ πολλές φορές είναι δυνητικά επικίνδυνες. Οι καισαρικές μπορούν να σώσουν τη ζωή των γυναικών και των μωρών όταν υπάρχουν επιπλοκές κατά τη γέννα, όπως η εμβρυϊκή δυσφορία ή η ανώμαλη τοποθέτηση. Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι η κατάχρηση των καισαρικών επιβαρύνει την υγεία με σημαντικές βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, αλλά και τα ασφαλιστικά μας ταμεία, αφού το κόστος τους είναι διπλάσιο από τους φυσιολογικούς τοκετούς.

Γεωγραφικές διαφορές

Οι ερευνητές που ανέλυσαν στοιχεία για 169 χώρες, βρήκαν ότι η χρήση καισαρικής παγκοσμίως εμφάνισε μέση ετήσια αύξηση 3,7% μεταξύ 2000-2015. Ειδικότερα, φαίνεται ότι έξι στις δέκα χώρες (60%) κάνουν κατάχρηση των καισαρικών (ιδίως σε Νότια Ασία, ΗΠΑ, Δυτική Ευρώπη και Νότια Αμερική), ενώ μία στις τέσσερις (25%) την υποχρησιμοποιούν, κυρίως στην Αφρική.

Σε τουλάχιστον 15 χώρες, πάνω από τα μισά μωρά γεννιούνται με καισαρική. Στην κορυφή βρίσκεται η Δομινικανή Δημοκρατία (58%) και ακολουθούν Βραζιλία (56%), Αίγυπτος (55,5%), Τουρκία (53%) και Βενεζουέλα (52%). Στο τέλος της λίστας βρίσκονται περιοχές της δυτικής και κεντρικής Αφρικής, όπου η καισαρική χρησιμοποιήθηκε σε ποσοστό μόλις 4,1% των γεννήσεων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που παρέδωσε στη Βουλή τον περασμένο Ιούνιο ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Μανιός, η Ελλάδα έρχεται πρώτη στις καισαρικές τομές σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το ποσοστό καισαρικών τομών στην Ελλάδα το 2017 ανήλθε στο 56,8%, όταν σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο είναι 15%. Μάλιστα στο Αγρίνιο φθάνει στο 83% ενώ στη Σύρο στο 69%.

Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες

Σημαντικό ρόλο στα ποσοστά των καισαρικών φαίνεται να παίζει η κοινωνικοοικονομική κατάσταση των γυναικών, αλλά και πρόσβαση σε ιατρικές εγκαταστάσεις, ακόμα και μέσα στην ίδια χώρα. Για παράδειγμα, στην Κίνα, τα ποσοστά κυμαίνονταν από 4% έως 62%, ενώ στην Ινδία από 7 έως 49%.

Οι πλουσιότερες και πιο μορφωμένες γυναίκες σε αστικές περιοχές τείνουν να κάνουν περισσότερες καισαρικές, ακόμα κι όταν δεν υπάρχει κάποιος κίνδυνος, σύμφωνα με την έρευνα. Επίσης στις χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα, οι γεννήσεις με καισαρικές ήταν σχεδόν πέντε φορές συχνότερες στις πλούσιες οικογένειες, σε σχέση με τις πιο φτωχές, ενώ η καισαρική είναι κατά 1,6 φορές συχνότερη στις ιδιωτικές κλινικές από ό,τι στις δημόσιες.

Κίνδυνοι και κίνητρα

Παρόλο που σε κάποιες περιπτώσεις η καισαρική μπορεί να σώσει ζωές, μπορεί επίσης να προκαλέσει τις δικές της επιπλοκές και παρενέργειες, μεταξύ άλλων να αυξήσει τον κίνδυνο για το παιδί ή τη μητέρα σε περίπτωση μελλοντικού τοκετού (αιμορραγία, αφύσικη ανάπτυξη πλακούντα, έκτοπη κύηση, γέννηση θνησιγενούς ή πολύ πρόωρου μωρού κ.α.).

Υπάρχουν επίσης νέα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι τα μωρά που γεννιούνται με καισαρική, έχουν διαφορετική ορμονική και βακτηριακή έκθεση κατά τον τοκετό, κάτι που μπορεί να έχει αρνητική επίπτωση στην μελλοντική υγεία τους, π.χ. στην ανάπτυξη του ανοσοποιητικού συστήματός τους, με συνέπεια να αυξάνεται η πιθανότητα εκδήλωσης αλλεργιών ή άσθματος. Μάλιστα ελλείψει κατάλληλων εγκαταστάσεων και δεξιοτήτων των γιατρών, οι μητέρες και τα βρέφη τους μπορούν ακόμη και να πεθάνουν από τη διαδικασία.

Ειδικότερα, παρατήρησαν ότι μια γυναίκα που υποβάλλεται σε καισαρική έχει διπλάσιο κίνδυνο να παρουσιάσει κάποια ασθένεια ή να πεθάνει σε σχέση με μια γυναίκα που κάνει φυσιολογικό τοκετό. Επιπλέον, υπάρχει κίνδυνος υστερεκτομής ή εισαγωγή σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας αλλά και ανάγκη για μετάγγιση αίματος. Επιπροσθέτως ο κίνδυνος ανάγκης χορήγησης αντιβίωσης ήταν 5 φορές μεγαλύτερος συγκριτικά με όσες γέννησαν με φυσιολογικό τοκετό. Οι κίνδυνοι είναι μικροί αλλά υπαρκτοί και αυξάνονται όσες περισσότερες καισαρικές κάνει μια γυναίκα.

Παράλληλα η έρευνα έδειξε ότι ορισμένες γυναίκες επιλέγουν την καισαρική λόγω προηγούμενων αρνητικών εμπειριών με τη φυσιολογική γέννα ή ανησυχίας που συνδέεται με τον πόνο, την ακράτεια και τη σεξουαλική δραστηριότητα. Οι επιστήμονες επεσήμαναν ότι, πέρα από το να αποφεύγει τους πόνους του τοκετού και να γνωρίζει εκ των προτέρων πότε ακριβώς θα γεννήσει, η καισαρική δεν προσφέρει κάποια οφέλη στις γυναίκες που δεν έχουν ιατρικό λόγο να γεννήσουν με αυτό τον τρόπο.

Στη ορισμένες χώρες θεωρείται «μοντέρνο» και «αφελέστερο» για τις γυναίκες να γεννούν με καισαρική. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη παρέμβασης στον ιατρικό τομέα για τη μείωση της χρήσης καισαρικής τομής, ανέφεραν οι ερευνητές. «Συνιστούμε η καισαρική να χρησιμοποιείται μόνο όταν είναι ιατρικά αναγκαία», τόνισε η καθηγήτρια Τζέιν Σάνταλ του Βασιλικού Κολλεγίου (King's) του Λονδίνου. «Υπάρχει πλέον σχεδόν καθολική συναίνεση ότι σε πολλές χώρες η χρήση της καισαρικής έχει αυξηθεί πέρα από το λογικό επίπεδο που απαιτείται», πρόσθεσε η δρα 'Ανα Πιλάρ Μπερτράν του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

«Τα πλεονεκτήματα είναι σαφέστατα περισσότερα σε σχέση με την καισαρική τομή. Για το μωρό, είναι πολύ σημαντικό το ότι έρχεται στον κόσμο όταν είναι αυτό έτοιμο και τα συστήματά του έχουν ωριμάσει, λαμβάνει δε το απαραίτητο μικροβίωμα από τον κόλπο της μητέρας του, όταν περνάει από αυτόν κατά τον τοκετό. Αυτό από μόνο του, δίνει το μεγαλύτερο όπλο στον οργανισμό του παιδιού, προστατεύοντάς το από άσθμα, αλλεργία, διαβήτη, κοιλιοκάκη κ.α. Για τις μητέρες, ο φυσιολογικός τοκετός έχει επίσης οφέλη. Το βασικότερο έχει να κάνει με την προσωπική ενδυνάμωση και τη συναισθηματική πληρότητα. Ο θηλασμός εγκαθίσται πιο γρήγορα και πιο εύκολα και η μητέρα επιστρέφει στην καθημερινότητά της την αμέσως επόμενη μέρα, αποφεύγοντας την ανάρρωση από ένα μεγάλο κοιλιακό χειρουργείο», είχε αναφέρει σε συνέντευξη στο Τvxs.gr η Κωνσταντίνα Νούσια, εξειδικευμένη μαία στον φυσιολογικό τοκετό και πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Μαιευτικής Βίας

Μεγάλες μπίζνες με τις καισαρικές

Τα τεράστια ποσοστά των καισαρικών τόσο στην Ελλάδα, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο, εγείρουν ένα τεράστιο ζήτημα για την υγεία και την ιατρική ηθική. Είναι κοινό μυστικό ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μαιευτήρων ωθεί σε προγραμματισμένες καισαρικές με προσχήματα ή πλαστά στοιχεία. Πρόκειται για μια «φάμπρικα» που ερευνάται ακόμη και από τον ΟΗΕ λόγω της κακοποίησης των γυναικών ενώ η αστική ευθύνη του γιατρού απασχολεί τη νομική επιστήμη.

Η «επιδημία» ξεκίνησε από τις ιδιωτικές δομές αλλά έχει εξαπλωθεί και στα δημόσια νοσοκομεία. Οι καισαρικές τομές αυξάνουν υπέρογκα το κόστος μιας γέννησης στερώντας πολύτιμους πόρους από το σύστημα υγείας ή τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Πόρους που θα μπορούσαν να επενδυθούν στο μέλλον κάθε παιδιού που γεννιέται με μια αχρείαστη τομή.

Διερευνώντας τους λόγους για τους οποίους οι γιατροί επιλέγουν σε τόσο μεγάλη συχνότητα την καισαρική τομή έναντι του φυσιολογικού τοκετού, οι ερευνητές του ΠΟΥ τονίζουν αρχικώς ότι έρευνα του 2005 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κίνητρο αποτελούν οι οικονομικοί λόγοι, αλλά και η ευκολία του γιατρού. Που σημαίνει ότι τα κριτήρια με βάση τα οποία επιλέγεται η καισαρική τομή δεν είναι επιστημονικά, αλλά η αύξηση του κέρδους και η μείωση του χρόνου, αφού μια καισαρική συνήθως κρατά 3 ώρες, ενώ ένας φυσιολογικός τοκετός συχνά μπορεί να κρατήσει μέχρι και 12-13 ώρες.

Ως εκ τούτου, είναι πολλές οι περιπτώσεις γιατρών που προγραμματίζουν τον τοκετό, ακόμη και με καισαρικές που οδηγούν συχνά σε ιατρογενείς πρόωρες γεννήσεις, γεγονός που μπορεί αφενός να αυξήσει περαιτέρω το κόστος φροντίδας (περισσότερες μέρες στο νοσοκομείο), αφετέρου να έχει κλινικές επιπτώσεις (ακόμα περισσότερες μέρες στο νοσοκομείο). Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2008 μέχρι το 2011 σημειώθηκε αύξηση τέτοιων περιστατικών της τάξεως του 5%.

«Η εικόνα που έχω εγώ είναι ότι γίνεται μεγάλη προσπάθεια από συγκεκριμένους επαγγελματίες υγείας (μαίες και γιατρούς), ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες του τοκετού, στα ιδιωτικά μαιευτήρια. Η σκέψη μου δε, είναι να απευθυνθώ σε μεγάλο μαιευτήριο της Αττικής με το οποίο συνεργάζομαι, ώστε να συζητήσουμε τη δημιουργία Κέντρου Φυσικού Τοκετού (birth center), καθώς και την ανάγκη για τη δημιουργία μαιευτηρίων Φιλικών Προς τη Μητέρα (Mother Friendly Hospital). Όλα αυτά προϋποθέτουν την αναβάθμιση του ρόλου των μαιών», είχε υποστηρίξει η Κωνσταντίνα Νούσια.

Ο ιατρικός κόσμος οφείλει να κάνει την αυτοκριτική του καθώς είναι μια γενικευμένη πρακτική που δοκιμάζει υπέρμετρα τις ηθικές αξίες της κοινωνίας. Η πολιτεία οφείλει να καθορίσει μια πολιτική για το ζήτημα και να λάβει μέτρα στην κατεύθυνση της προστασίας της δημόσιας υγείας από κάθε άποψη. Καλές οι μπίζνες αλλά προέχει η υγεία.

Μάρθα Κισκήλα