Τα όρια του μερκελισμού

Το Σταύρου Καπάκου
Περίπου έναν αιώνα πριν, στις χώρες της Δύσης κυριαρχούσε η συζήτηση για τον κανόνα του χρυσού. Ο Κέυνς διαφωνούσε με τη συμμετοχή της Βρετανίας στον κανόνα, ιδιαίτερα με την ισοτιμία, που είχε συμφωνηθεί. Δεν εισακούστηκε, αν και η εξέλιξη των πραγμάτων τον δικαίωσε. Δικαιώθηκε επίσης και για την οξύτατη κριτική του στη Συνθήκη των Βερσαλλιών, που συνέθλιβε την ηττημένη Γερμανία δημιουργώντας την πρώτη ύλη για την άνοδο του ναζισμού. Ήταν τέτοια η απογοήτευση, ίσως και η οργή, του Κέυνς επειδή δεν τον άκουγαν, που παρομοίασε τους οικονομικούς συντάκτες με τους επισκόπους, λέγοντας πως το να συζητάς με τους δημοσιογράφους για τον κανόνα του χρυσού είναι σαν να συζητάς με τους επισκόπους για τη θεωρία του Δαρβίνου. Εξέφραζε με αυτόν τον τρόπο την απαξίωσή του για το "κόλλημα" των ανθρώπων της ενημέρωσης και της πολιτικής σε μία φενάκη που αργότερα εγκαταλείφθηκε (σ.σ.: και σε αυτό έβαλε το χεράκι του ο Ρούσβελτ).

Δείτε τώρα τι γίνεται σήμερα στην Ευρώπη και πώς η εμμονή της Γερμανίας στον τιμωρητικό προτεσταντισμό απειλεί να τινάξει στον αέρα την Ευρωζώνη, ενώ για το ίδιο το Βερολίνο η εφαρμογή αυτής της πολιτικής έχει κέρδη: αρνητικά πραγματικά επιτόκια δανεισμού και μεταφορά κεφαλαίων από τους καταθέτες του Νότου στις γερμανικές τράπεζες. Και σήμερα όμως υπάρχουν σοβαροί οικονομολόγοι που προειδοποιούν ότι αυτή η συνταγή είναι λανθασμένη, ωστόσο το Βερολίνο με τους πρόθυμους μερκελιστές στις ευρωπαϊκές χώρες επιβάλλει την πολιτική του. Ενδεικτική αυτής της αντίληψης είναι η απίστευτη δήλωση υποταγής στη γερμανική στρατηγική από τον Έλληνα υπουργό Οικονομικών Γκίκα Χαρδούβελη, ο οποίος στη συνέντευξή του στην εφημερίδα Handelsblatt έφτασε μέχρι του σημείου να εγκαλεί τη Γαλλία υποστηρίζοντας ότι θα ήταν λάθος να αγνοήσει τον κανόνα του 3% για το έλλειμμα, την ώρα που το Παρίσι ζητεί παράταση δύο ή τριών χρόνων προκειμένου να τονώσει την ασθμαίνουσα οικονομία. Μια ημέρα μετά, ο Χαρδούβελης έδωσε νέα διαπιστευτήρια στο Βερολίνο λέγοντας ότι το κούρεμα του χρέους δεν αποτελεί επιλογή.

Αλλά και ο νέος υπερεπίτροπος Κετόνεν, το φινλανδικό πουλέν του μερκελισμού, στην πρώτη του ομιλία στο Ευρωκοινοβούλιο, σε μια προσπάθεια να στηρίξει την πολιτική της δημοσιονομικής λιτότητας, προειδοποίησε τις υπερχρεωμένες χώρες ότι τα επιτόκια δανεισμού θα ανέβουν και το χρέος τους θα γίνει πιο δυσβάσταχτο. Αυτός ο "γίγαντας" της πολιτικής από τη Φινλανδία δεν μπορεί να μην γνωρίζει ότι η ανάπτυξη στις χώρες της Δύσης, ολόκληρη την μεταπολεμική περίοδο, στηρίχθηκε στον δανεισμό με αρνητικά στην πραγματικότητα επιτόκια. Αγνοεί ή, το πιθανότερο, κρύβει την πεποίθηση ότι οι ΗΠΑ ξεπερνούν την κρίση με την παρέμβαση της Κεντρικής Τράπεζας (σ.σ.: οι ομολογιούχοι έβγαλαν μάλιστα κέρδη αγοράζοντας ομόλογα εν μέσω κρίσης). Κάτι τέτοιο όμως οι μερκελιστές αρνούνται στην ΕΚΤ, υπό τον φόβο, υποτίθεται, του πληθωρισμού, ο οποίος όμως σε συνθήκες κρίσης δεν αυξάνεται παρά την προσφορά χρήματος, ενώ ώς έναν βαθμό θα ήταν και επιθυμητός αφού θα απομείωνε το χρέος.

Τι κοινό έχουν όλα αυτά; Την ίδια κατά βάση αντίληψη που διαπερνά ένα τμήμα των οικονομολόγων δύο αιώνες τώρα, ότι δηλαδή η προσφορά χρήματος θα εκτοξεύσει τις τιμές και τον πληθωρισμό, που μαζί με τις νομισματικές ισοτιμίες θεωρούνται ταμπού. Δύο αιώνες τώρα, η αντίληψη αυτή διαψεύδεται παταγωδώς, κι όμως παραμένει κυρίαρχο οικονομικό δόγμα επειδή την υιοθετούν τα ζόμπι των χρηματοπιστωτικών αγορών και οι πολιτικοί τους εκφραστές.

Αυγή