Αρχή του τέλους για Facebook;

Την περασμένη εβδομάδα συνέβη κάτι απρόσμενο στο χώρο του διαδικτύου και σύμφωνα με τους παρατηρητές τάραξε τα νερά της κοινωνικής δικτύωσης. Πολλοί χρήστες από τις ΗΠΑ και κυρίως από το Σαν Φρανσίσκο, ξεκίνησαν να εγγράφονται ομαδικά σε ένα νέο, εναλλακτικό κοινωνικό δίκτυο, με την ονομασία Ello. Το Ello, και μόνο από το λογότυπό του, ένα μαύρο σαρδόνιο χαμoγελάκι  - smiley, δείχνει να είναι λιγότερο μαζικό και περισσότερο εναλλακτικό. Το σημαντικό είναι ότι διατείνεται πως έχει κοινωνική συνείδηση και δεν έρχεται για να εκμεταλλευτεί τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών, ούτε να τους ταράξει στις διαφημίσεις.

Με το που άνοιξε -υπό προϋποθέσεις- τα αιτήματα εγγραφής ήταν πάρα πολλά και οι δημιουργοί του Ello μετά δυσκολίας μπόρεσαν να ανταποκριθούν, αφού ακόμη το κοινωνικό τους δίκτυο βρίσκεται σε δοκιμαστική φάση λειτουργίας και δεν είναι εντελώς ανοιχτό στο ευρύ κοινό.

Ακόμη δεν μπορεί κανείς να γνωρίζει αν πρόκειται για το ξεκίνημα μιας νέας μόδας που θα ξεθυμάνει ή απλά οι λεγόμενοι “early adopters” θέλουν να δοκιμάσουν κάτι καινούριο μέχρι να βαρεθούν και να πάνε παρακάτω. Ας μην ξεχνάμε ότι και στο παρελθόν υπήρξαν εγχειρήματα, όπως το αλήστου μνήμης diaspora*, το οποίο δεν γνωρίζουμε πλέον πόσοι και ποιοι χρησιμοποιούν, πάντως οι χρήστες του πρέπει να είναι ελάχιστοι. Ακόμη και ο κολοσσός που λέγεται Google, δεν έχει ακόμη καταφέρει να πείσει τα εκατομμύρια των χρηστών του να στραφούν στο Google+. Είναι συνεπώς εξαιρετικά νωρίς να πει κανείς αν το Ello ήρθε για να μείνει, κυρίως επειδή δεν το έχουμε καν δοκιμάσει για να έχουμε εντυπώσεις για τη χρηστικότητά του. Για πολλούς σχολιαστές η νέα αυτή εναλλακτική θα μπορούσε πραγματικά να κλονίσει το βασιλιά Facebook από το θρόνο του. Κατά την άποψή μας αυτό θα οφειλόταν, όχι τόσο στα πλεονεκτήματα του νέου ’διεκδικητή’, όσο στα πάμπολλα μειονεκτήματα του κυρίαρχου κοινωνικού δικτύου και την αλαζονεία που το διακρίνει.

Δέκα χρόνια από την ίδρυσή του, το Facebook κατά πολλούς έχει εξελιχθεί ως ο νέος ‘μεγάλος δικτυακός αδελφός”. Και είναι προφανές γιατί. Θέλει να ξέρει πού ζείτε, πώς ζείτε, ποιοί είστε... Ζητά να μάθει ποιές είναι οι συνήθειές σας, καταναλωτικές και μη, ποιοί είναι οι συγγενείς σας, οι φίλοι σας, η παρούσα και προηγούμενη εργασία σας. Ζητά να μοιραστείτε τις φωτογραφίες σας, τις σχέσεις σας, τα πιστεύω σας, τα προσωπικά σας δεδομένα, για να πουλήσει μετά όλο αυτό το πακέτο της ζωής σας έναντι αδράς αμοιβής στους διαφημιστές. Ταυτόχρονα, όσο εδραιώνεται στη συνείδηση του καταναλωτικού κοινού, κατακλύζεται όλο και περισσότερο από διαφημίσεις, κάτι που κάνει τη χρήση του όλο και πιο εκνευριστική. Απόφασίζει δε για εσάς ποιές αναρτήσεις θα βλέπετε και εξαιρεί όσες αυτό νομίζει ότι δεν πρέπει ή δεν χρειάζεται να δείτε. Τέλος, δεν είναι καθόλου ανεκτικό με τα ψευδώνυμα και απαιτεί αληθινά ονόματα από τους χρήστες, κάτι που έχει ωθήσει αρκετούς από αυτούς στην πόρτα της εξόδου.

Αυτά προφανώς ήταν τα κίνητρα της ομάδας του Ello και του επικεφαλής Πολ Μπάντνιτς, που το 2002 ίδρυσε την εταιρεία παιχνιδιών και αξεσουάρ kidrobot, ώστε να δημιουργήσουν το εναλλακτικό και κοινωνικά ευαίσθητο Ello, το οποίο εξηγεί στον χρήστη, με το που μπαίνει στο site του, ότι κάτι διαφορετικό συμβαίνει εδώ.

Το μανιφέστο του Ello

• Το κοινωνικό σας δίκτυο ανήκει στους διαφημιστές.
• Κάθε ανάρτηση που μοιράζεστε, κάθε φίλος που κάνετε και κάθε link που πατάτε, παρακολουθείται, καταγράφεται και μετατρέπεται σε δεδομένα.
• Οι διαφημιστές αγοράζουν τα δεδομένα σας ώστε να μπορούν να  σας προβάλλουν περισσότερες διαφημίσεις. Εσείς είστε το προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται.
• Πιστεύουμε ότι υπάρχει καλύτερος τρόπος. Πιστεύουμε στην τόλμη. Πιστεύουμε στην ομορφιά, την απλότητα  και τη διαφάνεια. Πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι που φτιάχνουν πράγματα και οι άνθρωποι που τα χρησιμοποιούν πρέπει να συνεργάζονται.
• Πιστεύουμε ότι ένα κοινωνικό δίκτυο μπορεί να είναι εργαλείο ενδυνάμωσης. Όχι εργαλείο για εξαπάτηση, εξαναγκασμό και χειραγώγηση, αλλά ένα μέρος για διασύνδεση, δημιουργία και χαρά για τη ζωή.

Όπως είναι κατανοητό από τα παραπάνω, το Ello δεν προβάλλει διαφημίσεις και δεν καταγράφει τα προσωπικά δεδομένα και τις συνήθειες των χρηστών, εκτός ίσως από συγκεκριμένα πράγματα (κατόπιν αδείας και μόνο) που βοηθούν τους δημιουργούς να κατανοήσουν το πώς χρησιμοποιείται από τα μέλη με σκοπό να το βελτιώσουν.

Ιδεαλιστικά και αγνά τα κίνητρα των ιδρυτών του, δεν βρίσκετε; Όμως πώς σκοπεύουν να καλύψουν τα έξοδα του Ello ή να βγάλουν κέρδος από την επιχείρηση αυτή; Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε αν θα “υποκύψουν” ή όχι στους πειρασμούς και νόμους της αγοράς. Βλέπετε έχουν ήδη έχουν δεχθεί επενδύσεις ιδιωτών που φτάνουν σχεδόν στο μισό εκατομμύριο δολάρια. Και ως γνωστόν οι επενδυτές τοποθετούν τα χρήματά τους με σκοπό να κερδίσουν στο μέλλον. Θα μπορέσει το Ello να επιβάλει το εναλλακτικό του μοντέλο και ταυτόχρονα να παραμείνει καθαρό από διαφημίσεις; Ποιό είναι το επιχειρηματικό σχέδιο που επιτρέπει κάτι τέτοιο;

Αν νοιώθετε ήδη περιέργεια και θέλετε να δοκιμάσετε τη νέα και άφθαρτη πρόταση στα social media, ίσως χρειαστεί να περιμένετε λίγο. Για την ώρα το Ello, το οποίο βρίσκεται σε δοκιμαστική (beta) φάση, δεν είναι ανοιχτό στο ευρύ κοινό αλλά η εγγραφή γίνεται μέσω προσκλήσεων από ήδη εγγεγραμμένα μέλη. Αν όμως δεν αντέχετε πια το Facebook ή απλά βιάζεστε να το δοκιμάσετε, μπορείτε να το επισκεφθείτε και να συμπληρώστε ηλεκτρονικά την αίτηση ώστε να μπείτε σε λίστα αναμονής.

Η πρόβλεψή μας είναι ότι ο δρόμος δεν θα είναι καθόλου εύκολος για οποιοδήποτε νέο ‘παίκτη’ θέλει να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία του Facebook. Άλλωστε στα δέκα αυτά χρόνια κατάφερε να αποκτήσει τόσο μεγάλη βάση χρηστών που δεν μπορούμε να φανταστούμε την μεγάλη πλειοψηφία τους να το εγκαταλείπει έτσι εύκολα ή ξαφνικά. Άλλωστε, ο μέσος όρος των χρηστών του πιθανότατα να μην ενδιαφέρεται τόσο για τα προσωπικά του δεδομένα ή την εμπορευματοποίηση που προαναφέραμε, συνεπώς η δύναμη της συνήθειας δεν θα τον αφήσει να αποχωρήσει για κάτι εναλλακτικό, ιδίως αν οι περισσότεροι ‘φίλοι του’ βρίσκονται αρχικά εκτός.

Εναπόκειται βέβαια στους ίδιους τους χρήστες να κρίνουν αν το Ello αξίζει το θόρυβο που γίνεται. Θα μπορέσει ποτέ να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία του Ζάκεμπεργκ στο χώρο της κοινωνικής δικτύωσης ή θα χρειαστεί κάτι άλλο, καλύτερο, για να το κατορθώσει;

Πηγή