Ουδέν μονιμότερο της κατάστασης έκτακτης ανάγκης

Του Άρη Χατζηστεφάνου

Μετά το τελευταίο τρομοκρατικό χτύπημα στη Γαλλία αυξάνονται οι φωνές που ζητούν επιστροφή στο καθεστώς έκτακτης ανάγκης. Αυτό που παραλείπουν να σημειώσουν είναι ότι η κατάσταση εξαίρεσης ουσιαστικά δεν καταργήθηκε ποτέ.

Απλώς μετατράπηκε σε ένα καρκινικό σώμα που απειλεί να κάνει μετάσταση σε όλη την Ευρώπη

Σας υποσχέθηκαν τάξη και ασφάλεια και το μόνο που ζήτησαν σε αντάλλαγμα ήταν η σιωπηρή, πειθήνια συγκατάθεσή σας

Από την ταινία «V for Vendetta»

Αποστολή Παρίσι * 

Τέσσερις στρατιώτες με παραμέρισαν ευγενικά και συνέχισαν την πορεία τους. Κρίνοντας από τον εξοπλισμό τους, ακόμη και οι συνάδελφοί τους στο Αφγανιστάν ίσως να τους θεωρούσαν ελαφρώς… βαριά ντυμένους. Εμείς, όμως, βρισκόμασταν στο Παρίσι και μάλιστα σε μια από τις πιο πολυσύχναστες μπαρογειτονιές της πόλης.

Τους ακολούθησα από απόσταση για λίγα χιλιόμετρα και συνειδητοποίησα πως το πρόβλημα δεν ήταν η παρουσία των γαλλικών ενόπλων δυνάμεων στους δρόμους – το πρόβλημα ήταν ότι κανένας δεν έδινε πια σημασία σε μια «περίπολο» που παλαιότερα θα κυκλοφορούσε μόνο σε κατεχόμενη χώρα.

Θεωρητικά η Γαλλία είχε τερματίσει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης – αφού πρώτα την ανανέωσε πέντε φορές και πραγματοποίησε δυο κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις στη σκιά της. Οπως μου εξηγούσε όμως η Ντομινίκ Κιουρίς, από το τμήμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Διεθνούς Αμνηστίας Γαλλίας, το μόνο που άλλαξε είναι ότι η λογική της κατάστασης εξαίρεσης εισήλθε στο δίκαιο της χώρας.

Για την Κιουρίς, η κατάσταση έκτακτης ανάγκης δεν φαίνεται να ήταν ούτε έκτακτη αλλά ούτε και να αντιμετώπιζε συγκεκριμένες ανάγκες της γαλλικής κοινωνίας. Οι σχετικές τάσεις στην αντιτρομοκρατική νομοθεσία –μου εξηγεί– δημιουργήθηκαν πριν από δυο δεκαετίες και απλώς κλιμακώθηκαν μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις των τελευταίων χρόνων.

Παρ’ όλα αυτά, τα τρία χρόνια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης άφησαν βαθιά χαρακιά στον δικαιικό πολιτισμό της Γαλλίας και ολόκληρης της Ευρώπης. Σε έκθεσή της η Διεθνής Αμνηστία έχει καταγράψει δεκάδες περιστατικά στα οποία η γαλλική αστυνομία έσπαγε τις πόρτες σπιτιών στη μέση της νύχτας και κυριολεκτικά ποδοπατούσε τους ενοίκους αναζητώντας ενοχοποιητικά στοιχεία. Τους κρατούσαν ώρες με χειροπέδες και αφού έκαναν τα διαμερίσματα άνω-κάτω έφευγαν, έχοντας αντιγράψει σε σκληρούς δίσκους το περιεχόμενο των ηλεκτρονικών υπολογιστών που έβρισκαν.

Οι μουσουλμάνοι ήταν ο συνηθέστερος στόχος, ακόμη και όταν δεν υπήρχε η παραμικρή υπόνοια σύνδεσης με τρομοκρατικές πράξεις. Οι έρευνες έφτασαν σε τέτοια επίπεδα παροξυσμού ώστε ύποπτοι δεν θεωρούνταν μόνο οι βαθιά θρησκευόμενοι, αλλά και όσοι απείχαν από τις θρησκευτικές εκδηλώσεις – με το σκεπτικό ότι κάτι προσπαθούσαν να κρύψουν με τη στάση τους.

Οπως προκύπτει, όμως, από τις έρευνες της Διεθνούς Αμνηστίας, η κατάσταση έκτακτης ανάγκης άρχισε σύντομα να χτυπά και τις πόρτες ακτιβιστών και μελών αριστερών και συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Τα πιο ακραία περιστατικά καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια της διεθνούς διάσκεψης του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP 21) όταν η αστυνομία επέβαλε κατ’ οίκον περιορισμό σε 26 μέλη περιβαλλοντικών ομάδων. Η μόνη δικαιολογία που προβλήθηκε ήταν ότι ανήκαν στη «ριζοσπαστική Αριστερά» και στο παρελθόν συμμετείχαν σε διαδηλώσεις με βίαια χαρακτηριστικά – χωρίς όμως κανένας να έχει συλληφθεί ή έστω να έχει προσαχθεί σε κάποιο από αυτά.

«Οι πληροφορίες της αστυνομίας», μου εξηγεί η Ντομινίκ Κιουρίς, «προέρχονταν συνήθως από τις μυστικές υπηρεσίες, αλλά δεν καταγράφονταν σε κανένα επίσημο έγγραφο». Κανένας δεν μπορούσε να μάθει από πού έρχονταν οι εντολές, οι οποίες κρατούσαν αθώους ανθρώπους αιχμάλωτους στα σπίτια τους ή τους ανάγκαζαν να εμφανίζονται στο τοπικό αστυνομικό τμήμα ακόμη και τέσσερις φορές την ημέρα, για όλη τη διάρκεια της διάσκεψης.

Σύντομα οι απαγορεύσεις, πάντα με το πρόσχημα της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας, πέρασαν και στις εργατικές κινητοποιήσεις. Μεταξύ του Νοεμβρίου του 2015 και του Μαΐου του 2017, οι αρχές χρησιμοποίησαν τις ρυθμίσεις του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης για να απαγορεύσουν 155 δημόσιες συγκεντρώσεις – πέρα από την απαγόρευση δεκάδων διαδηλώσεων με τη χρήση του υπάρχοντος νομικού πλαισίου.

Επιπλέον, επέβαλαν 639 περιοριστικά μέτρα με τα οποία εμπόδιζαν συγκεκριμένα άτομα να συμμετέχουν σε συγκεντρώσεις. Από αυτά, 574 αφορούσαν άτομα που διαμαρτύρονταν για τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις του εργατικού δικαίου.

Με τη νέα αντιτρομοκρατική νομοθεσία –μου εξηγεί η Ντομινίκ Κιουρίς– άλλαξαν οι μηχανισμοί αλλά όχι η λογική της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

Η αστυνομία μπορεί τώρα να επιβάλλει σε πολίτες απαγόρευση εξόδου από τη γειτονιά τους και να τους καλεί να παρουσιάζονται μία φορά την εβδομάδα σε κάποιο αστυνομικό τμήμα.

Οι απαγορεύσεις κυκλοφορίας και συναθροίσεων μπορούν ακόμη να επιβληθούν με μεγάλη ευκολία σε έναν μηχανισμό στον οποίο οι δυνάμεις καταστολής έχουν όλο και λιγότερη ανάγκη να ζητούν την άδεια της δικαστικής εξουσίας για να παραβιάζουν θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών.

«Η Γαλλία», σύμφωνα με το στέλεχος της Διεθνούς Αμνηστίας, «μετατρέπεται σε ένα αρνητικό μοντέλο το οποίο είναι έτοιμη να ακολουθήσει ολόκληρη η Ευρώπη». Το τεκμήριο της αθωότητας ποδοπατείται, ενώ οι πολίτες δεν είναι πλέον σε θέση να καταλάβουν τι είναι νόμιμο και τι όχι, τι επιφέρει διώξεις, ποιος θα τις επιβάλει και ποιος θα τις εκτελέσει.

Αυτές δεν είναι, όμως, οι αρχές λειτουργίας κάθε απολυταρχικού καθεστώτος;

*Η αποστολή έγινε στο πλαίσιο των γυρισμάτων του ντοκιμαντέρ Make the economy scream. Μάθε περισσότερα και ενίσχυσε την παραγωγή στο maketheeconomyscream.com    

info-war.gr