Του Γιώργου Σταθάκη
Η κυπριακή οικονομία αποτελεί το πεδίο μετεξέλιξης της ίδιας της πολιτικής διαχείρισης της κρίσης από τις ηγεμονικές δυνάμεις της Ευρωζώνης σε μία τρίτη και πιο επικίνδυνη φάση. Η απόφαση του Eurogroup ήταν καταλυτική. Αποφάσισε τη χρεωκοπία μιας τράπεζας, κάτι που είχε θεωρηθεί αδιανόητο. Η παγκόσμια κρίση ξεκίνησε με τη χρεωκοπία μιας άλλης τράπεζας, της Lehman Brothers, και έκτοτε όποια τράπεζα χρεωκοπεί συνήθως κρατικοποιείται.
Η πρώτη φάση της πολιτικής της Ε.Ε. ήταν το 2009, όταν δόθηκαν ευρωπαϊκά χρήματα μόνο για τη στήριξη των τραπεζών και αφέθηκε σε κάθε χώρα να χειριστεί με "εθνικά" μέσα την ίδια την κρίση. Έτσι, χαλάρωσαν τη δημοσιονομική πειθαρχία (επιτρέποντας δηλαδή την αύξηση των δημοσίων ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους) και επετράπη η κρατική ενίσχυση κλάδων που αντιμετώπιζαν μεγάλη κρίση (αυτοκινητοβιομηχανία) προκειμένου να προστατευτεί η απασχόληση.

Η δεύτερη φάση εγκαινιάστηκε με την Ελλάδα. Ήταν η πολιτική της "διάσωσης" των οικονομιών με αντάλλαγμα την εφαρμογή μνημονιακών πολιτικών. Αυτή η πολιτική περιέλαβε τις μικρότερες περιφερειακές οικονομίες και δεν εφαρμόστηκε στις μεγάλες οικονομίες, όπως η Ισπανία και η Ιταλία. Η πρώτη αρνήθηκε επίμονα το Μνημόνιο και πήρε μικρότερη ενίσχυση για τη διάσωση κάποιων τραπεζών, ενώ η δεύτερη πήρε εκτεταμένη ρευστότητα απευθείας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ύψους 1 τρισ. ευρώ, η οποία αποκλιμάκωσε την πίεση των αγορών.
Η περίπτωση της Κύπρου παρουσιάστηκε ως "ειδική περίπτωση", αλλά μετά βεβαιότητας δεν είναι. Το τραπεζικό σύστημα είναι μεγάλο, 650% του ΑΕΠ έναντι του 400% που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος· όμως, αυτό από μόνο του δεν το καθιστά προβληματικό. Το δημοσιονομικό πρόβλημα της Κύπρου ήταν μικρό και διαχειρίσιμο με μία ήπια προσαρμογή δύο-τριών χρόνων, όπως αρχικά είχε τεθεί στο πλαίσιο του "κυπριακού Μνημονίου". Το τραπεζικό δε πρόβλημα μετά τη μελέτη της Pimco, τον περασμένο Νοέμβριο, είχε προσδιοριστεί στα 10 δισ., ποσό μεγάλο σε σχέση με το ΑΕΠ της Κύπρου (τα 17 δισ.), αλλά μικρό σε σχέση με το ενεργητικό του κυπριακού τραπεζικού τομέα, που είναι περίπου 100 δισ. Τέτοια προβληματικά χαρτοφυλάκια υπάρχουν σε πληθώρα άλλων τραπεζικών συστημάτων στην Ευρωζώνη.
Συνεπώς, οι λύσεις του κυπριακού προβλήματος ήταν πολλές. Προκειμένου να μην αυξηθεί το δημόσιο χρέος πέρα από το 140%, τέθηκε ως οροφή στη δανειοδότησή του από τον μηχανισμό τα 10 δισ. Αυτό έθεσε το θέμα της "κυπριακής" συμβολής των 5,6 δισ. Αυτά, προφανώς, θα έπρεπε να έχουν τη μορφή ενός επενδυτικού ταμείου και όχι νέου δανείου. Το επενδυτικό ταμείο θα ήταν το όχημα για τον άμεσο έλεγχο των προβληματικών τραπεζών, ζημιώνοντας αποκλειστικά και μόνο τους μετόχους και όχι τους ομολογιούχους ή τους καταθέτες. Το ταμείο αυτό εν δυνάμει θα μπορούσε να βρει χρήματα από διάφορες πηγές. Μόνο που, πριν καν τεθούν οι πηγές αυτές, η τρόικα τις είχε απορρίψει. Συνεπώς, το θέμα είναι πολιτικό και μόνο πολιτικό.
Με την Κύπρο εγκαινιάζεται η τρίτη φάση της ευρωπαϊκής πολιτικής. Αυτό λέγεται πλήρης επανεθνικοποίηση της διαχείρισης της κρίσης και μεταφορά των δημοσιονομικών και τραπεζικών κρίσεων κάθε μεμονωμένης εθνικής οικονομίας στο εσωτερικό της. Οι μισθοί, οι φόροι, οι καταθέσεις, η γη, ο ορυκτός πλούτος, ό,τι είναι διαθέσιμο, μπορεί πλέον να ενταχθεί στη διαδικασία αυτή. Ο διεθνής χαρακτήρας της κρίσης και η ανάγκη αντιμετώπισής της με συντονισμένες πολιτικές σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, φυσικά με την αναγκαία προσαρμογή των εθνικών πολιτικών, μετατρέπεται αποκλειστικά σε εθνική υπόθεση, με τρομακτικές όμως παρενέργειες.
Ο δημόσιος δανεισμός κάθε χώρας μετατράπηκε σε πεδίο διαδοχικών κρίσεων με παγιδευμένες τις μισές χώρες της Ευρώπης στη βαθιά ύφεση. Το ίδιο και οι αποφάσεις αυτές θα μετατρέψουν την τραπεζική κρίση σε νέο πεδίο οικονομικής αστάθειας, προκαλώντας ανυπολόγιστες ζημίες στην πραγματική οικονομία. Το εγχείρημα της Κύπρου αποτελεί την κλιμάκωση μιας ευρωπαϊκών διαστάσεων σύγκρουσης που είναι ο συνδυασμός εθνικών και ταξικών προτεραιοτήτων, τις οποίες ηγεμονικές ομάδες επιβάλλουν. Τίποτα δεν θα αλλάξει αν τα "όχι" δεν γίνουν πολλά και ηχηρά.
http://beta.avgi.gr/