Ο «κόφτης» του Προκρούστη. Τι είναι και πώς θα λειτουργήσει

Με «αντάλλαγμα» τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, θα υποχρεωθούμε σε πολιτικές λιτότητας για πολλά χρόνια ακόμη.

Με την ελπίδα ότι δεν θα χρειαστεί να στείλει άλλο νομοσχέδιο με σκληρά δημοσιονομικά μέτρα τουλάχιστον μέχρι την άνοιξη του 2018 «ζει» από την Δευτέρα η κυβέρνηση.

Προφανώς, δεν αναφέρεται στο νομοσχέδιο της επόμενης εβδομάδας το οποίο θα φέρει μέτρα περίπου 1,8 δις. ευρώ σε ΦΠΑ, έμμεσους φόρους και ΕΝΦΙΑ. Αναφέρεται στον «αυτόματο κόφτη» ο οποίος ναι μεν θα ψηφιστεί, αλλά, με βάση πάντοτε τις κυβερνητικές ελπίδες, θα παραμείνει ανενεργός τουλάχιστον για τα επόμενα δύο χρόνια.

Που εδράζεται αυτή η ελπίδα; Για το 2016, η κυβέρνηση έχει ήδη «φορτώσει» τον προϋπολογισμό με μέτρα άνω των δύο δισεκατομμυρίων ευρώ. Πέραν αυτών που ψηφίστηκαν την Κυριακή αλλά και αυτών που θα ψηφιστούν μέσα στην επόμενη εβδομάδα, ισχύουν και αυτά που ψηφίστηκαν πέρυσι αλλά ενεργοποιούνται τώρα για πρώτη φορά (κατάργηση ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, αύξηση φόρου στα νομικά πρόσωπα, αύξηση προκαταβολής φόρου, πλήρης απόδοση των περυσινών αυξήσεων του ΦΠΑ κλπ).

Έτσι, ο στόχος για πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ στο τέλος του 2016 – τη στιγμή μάλιστα που και το 2015 έκλεισε με πλεόνασμα 0,7% θεωρείται εφικτός. Αν λοιπόν οι «εξετάσεις» του κόφτη δοθούν τον Απρίλιο του 2017 (με το που θα εκδοθούν τα στοιχεία της Eurostat) λογικά δεν θα εμφανιστούν αποκλείσεις. Έτσι, τα «μεγάλα ζόρια» θα προκύψουν και πάλι την άνοιξη του 2018 και την άνοιξη του 2019 όταν θα κρίνεται αν έχουμε πιάσει τον στόχο του 2017 (πλεόνασμα 1,75%) και του 2018 (πλεόνασμα 3,5%).

Αναπάντητα ερωτήματα

Για να κερδίσει βέβαια δύο χρόνια πολιτικής ηρεμίας η κυβέρνηση, θα πρέπει να της το επιτρέψει το περιεχόμενο του «αυτόματου κόφτη» αλλά και οι λεπτομέρειες που θα συμφωνηθούν. Προς το παρόν, τα ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα είναι πολλά:

1.      Ο έλεγχος για την επίτευξη των στόχων θα γίνει μια φορά τον χρόνο (κάθε Απρίλιο οπότε θα δημοσιεύονται τα στοιχεία της Eurostat) ή θα απαιτήσουν οι θεσμοί και «ενδιάμεσα» τεστ στον κρατικό προϋπολογισμό;

2.      Ο μηχανισμός θα παραμείνει σε λειτουργία μέχρι το 2019 (οπότε θα κριθεί αν πιάσαμε τον στόχο του 3,5%) ή και μετά (δεδομένου ότι το πλεόνασμα πρέπει να διατηρηθεί στο 3,5% και μετά το τέλος του 3ου μνημονίου. Το δεύτερο θεωρείται σχεδόν βέβαιο. Με «αντάλλαγμα» τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, θα υποχρεωθούμε σε πολιτικές λιτότητας για πολλά χρόνια ακόμη.

3.      Ποια θα είναι τα έκτακτα γεγονότα που θα δικαιολογούν αποκλείσεις από τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος. Η απόφαση του Eurogroup αναφέρει ότι θα πρέπει να εξειδικευτούν από τώρα.

4.       Πώς θα πιστοποιείται η δημοσιονομική επίδοση. Θα αρκεστεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο να στηρίζεται η λήψη αποφάσεων στα νούμερα της Eurostat ή θα ζητηθεί επιπλέον «εποπτεία» (π.χ από το ESM)

5.      Θα οριστούν από τώρα οι κωδικοί του προϋπολογισμού που δεν θα μπορούν να θιγούν (π.χ δαπάνες για επιδόματα ανεργίας, στρατιωτικές δαπάνες κλπ)

6.      Η ελληνική Βουλή θα ψηφίζει κατόπιν εισήγησης του υπουργού τα ακριβή μέτρα ή θα μεσολαβεί διαπραγμάτευση με τους θεσμούς; Η ελληνική πλευρά θέλει να αφήσει να εννοηθεί ότι θα είναι στη δική της ευχέρεια να μην κόψει μισθούς και συντάξεις αλλά να προχωρήσει στην επιβολή ακόμη περισσότερων φόρων. Θα φανεί και αυτό από τον τρόπο λειτουργίας του μηχανισμού. 

Πηγή