Η πυρκαγιά στο τέμενος Βαγιαζήτ, ο Ερντογάν και η παροιμιώδης έλλειψη προνοητικότητας της Ελλάδας

Η παροιμιώδης έλλειψη προνοητικότητας του ελληνικού κράτους εκδηλώνεται κατά καιρούς με διάφορες αφορμές. Και κάθε φορά εκείνο που μπορεί να καταπλήξει ακόμη και τον πιο καλόπιστο παρατηρητή, είναι η αδυναμία κατανόησης της σύνδεσης που υπάρχει ανάμεσα σε ορισμένα στρατηγικά συμφέροντα της χώρας και κάποια ζητήματα υψηλού συμβολισμού. Ακόμη ένα τέτοιο παράδειγμα υφίσταται πλέον, έπειτα από την πυρκαγιά που κατέστρεψε τα ξημερώματα ίσως το σημαντικότερο μέρος του Τεμένους Μεχμέτ (ή Βαγιαζήτ) στο Διδυμότειχο. Ίσως στην πιο ευαίσθητη και κρίσιμη περίοδο των ελληνοτουρκικών σχέσεων, το ελληνικό κράτος αδυνατεί να διαφυλάξει την ακεραιότητα ενός μνημείου που με τις πρόνοιες του ιδίου είχε χαρακτηριστεί ως προστατευόμενο ήδη από το 1946.

Το τέμενος σταμάτησε να χτίζεται το 1402, όταν δηλαδή ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ ηττήθηκε και εν συνεχεία κυριολεκτικά «εγκλωβίστηκε» και πέθανε αιχμάλωτος του Μογγόλου εμίρη Ταμερλάνου. Η ήττα των Τούρκων στη μάχη της Άγκυρας το 1402 από τους Μογγόλους θεωρείται και η αιτία της πεντηκονταετούς «παράτασης ζωής» της περικυκλωμένης Κωνσταντινούπολης ως το 1453. Τελικά ολοκληρώθηκε το 1420 επί Μεχμέτ Α’ και η σημασία του στην οθωμανική ιστορία είναι υψηλή. Γνωστός για την εξωτερική πολιτική του μέσω τζαμιών και δη μνημειωδών όπως το Μεχμέτ στο Διδυμότειχο που είναι το παλαιότερο και σημαντικότερο στην Ευρώπη, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε δείξει ενδιαφέρον για την αποκατάσταση του τζαμιού, μέχρι που οι εργασίες ξεκίνησαν, φυσικά με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.

Πολλοί θα σπεύσουν να μιλήσουν για προβοκάτσια, αν και οι πρώτες πληροφορίες υποδεικνύουν κάποιο εργατικό λάθος. Το χειρότερο σενάριο θα ήταν ο εμπρησμός από ακραία στοιχεία. Η κρίσιμη λεπτομέρεια έγκειται στη χρονική φάση και τον συνδυασμό που εκ των πραγμάτων θα κάνουν ο Ερντογάν και οι παράγοντες του ΑΚΡ οι οποίοι είναι υπεύθυνοι της άνευ λαϊκίστικου προηγουμένου προεκλογικής καμπάνιας για το δημοψήφισμα. Ο Ερντογάν στην προσπάθεια του να συσπειρώσει το σώμα ενόψει της 16ης Απριλίου δεν έχει διστάσει να συγκρουσθεί με Γερμανία, Ολλανδία και Αυστρία, τοποθετώντας τους ηγέτες των συγκεκριμένων χωρών σε έναν άτυπο «άξονα του κακού» που στρέφεται εναντίον της Τουρκίας.

Παρά την εμφανή ύφεση στην ένταση στο Αιγαίο, έπειτα από την αμερικανική παρέμβαση πριν δύο εβδομάδες, ο φόβος της αναζωπύρωσης της τουρκικής προκλητικότητας δεν έχει παρέλθει. Ας αναλογιστεί κάποιος τη συναισθηματική φόρτιση κάθε Έλληνα όταν μαθαίνει για την καταστροφή ενός ελληνικού ναού στην νότια Αλβανία ή την Τουρκία, ακόμη και όταν πρόκειται για ατύχημα. Ποιες είναι οι πρώτες σκέψεις, οι πρώτες αντιδράσεις; Μάλλον εκείνες που «αναβλύζουν» συναισθηματισμό και συνωμοσία. Ακριβώς δηλαδή, εκείνα τα δύο στοιχεία που ο Ερντογάν εκμεταλλεύεται τις τελευταίες εβδομάδες για να κερδίσει το δημοψήφισμά του. Λίγη προσοχή, λοιπόν, οι καιροί δεν συγχωρούν λάθη, ιδιαίτερα όταν συμβαίνουν με αφορμή κάτι που διαχωρίζει μια ευρωπαϊκή χώρα από τους επιθετικούς γείτονές της: Τον σεβασμό και την διατήρηση της πολιτισμικής κληρονομιάς των «άλλων».

kathimerini.gr