Σε μετωπική σύγκρουση οδηγούνται αυτοδιοίκηση και κυβέρνηση για τις αλλαγές που φέρνει το «σχέδιο Σκουρλέτη»

Σε μετωπική σύγκρουση οδηγούνται αυτοδιοίκηση και κυβέρνηση, με αφορμή την επιμονή της δεύτερης να προχωρήσει στο νέο «Καλλικράτη» ο οποίος φέρει ως βασικό χαρακτηριστικό την καθιέρωση της απλής αναλογικής.

Παρά την θύελλα αντιδράσεων ο υπουργός Εσωτερικών, από το βήμα της Βουλής, εμφανίστηκε κάθετος για την εφαρμογή της απλής αναλογικής στις εκλογές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση σημειώνοντας ότι θα αποτελέσει «εργαλείο ευρύτερων συνθέσεων» που θα εξασφαλίσει την «προστασία της αντιπροσωπευτικότητας» αλλά και θα βάλει τις βάσεις για την ανάπτυξη της χώρας.

Οι δήμαρχοι θέτουν «κόκκινες γραμμές» και απαντούν με ένα μεγάλο «όχι» το οποίο προς το παρόν δεν αγγίζει τις προθέσεις του Υπουργείου Εσωτερικών.

Η πρόταση που έχει θέσει σε διαβούλευση το Υπουργείο περιλαμβάνει αλλαγές σε οκτώ βασικούς άξονες:

Πρώτον, προτείνεται ένα μοντέλο επαναοριοθέτησης των ασκούμενων από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την κρατική Διοίκηση αρμοδιοτήτων.

Δεύτερον, εξειδικεύεται η «μοντελοποίηση» των Ο.Τ.Α., ώστε να αντιμετωπίζονται διακριτά ειδικές κατηγορίες Δήμων, όπως ιδίως οι νησιωτικοί και οι ορεινοί, ενώ δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση της μητροπολιτικής διακυβέρνησης.

Τρίτον, επανασχεδιάζονται οι θεσμοί ενδοδημοτικής αποκέντρωσης, ώστε να δημιουργηθούν ισχυρές τοπικές δομές στο εσωτερικό κάθε Δήμου, με ουσιαστικές αρμοδιότητες, οι οποίες – σε συνδυασμό με την ενίσχυση των θεσμών άμεσης κοινωνικής συμμετοχής – αναμένεται να αυξήσουν το αίσθημα εγγύτητας των πολιτών προς το θεσμό της Αυτοδιοίκησης.

Τέταρτον, αποσυνδέονται οι αυτοδιοικητικές εκλογές από τις ευρωεκλογές, ενώ προτείνεται ως εκλογικό σύστημα για τα Δημοτικά και Περιφερειακά Συμβούλια η απλή αναλογική, με διατήρηση του θεσμού του Δημάρχου και του Περιφερειάρχη που θα εκλέγεται, ως επικεφαλής του αντίστοιχου συνδυασμού, σε δεύτερο γύρο, αν χρειάζεται.

Πέμπτον, προτείνεται ένα νέο σύστημα οικονομικής διαχείρισης και δημοσιονομικής εποπτείας των Ο.Τ.Α., που θα εξασφαλίζει την οικονομική τους βιωσιμότητα, χωρίς να παραβιάζει τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αυτοτέλειά τους.

Έκτον, ενισχύονται οι διαδικασίες συμμετοχικής κατάρτισης του προϋπολογισμού των Ο.Τ.Α., ώστε να έχει λόγο στον αυτοδιοικητικό σχεδιασμό και η τοπική κοινωνία.

Έβδομον, προτείνεται η αλλαγή του τρόπου κατανομής της κρατικής επιχορήγησης των Ο.Τ.Α., βάσει ενός αλγορίθμου που θα λαμβάνει υπόψη το ελάχιστο κόστος λειτουργίας ενός Ο.Τ.Α. και θα κατατείνει στη μείωση των ανισοτήτων και στη στήριξη των μικρών και μειονεκτούντων Ο.Τ.Α., με ταυτόχρονη ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της είσπραξης των ιδίων εσόδων των Ο.Τ.Α.

Όγδοον, επικαιροποιούνται οι διαδικασίες του αναπτυξιακού προγραμματισμού, με τη θεσμοποίηση συνεργειών μεταξύ όλων των βαθμίδων της διοίκησης και σταθερή συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Για το εκλογικό σύστημα προτείνεται ειδικότερα η εκλογή των δημοτικών συμβουλίων με απλή αναλογική με βάση τα αποτελέσματα της πρώτης Κυριακής, ενώ αν δεν επιτευχθεί πλειοψηφία 50% + 1 ψήφο, η εκλογή δημάρχου γίνεται τη δεύτερη Κυριακή.

Δικαίωμα ψήφου στους αλλοδαπούς, εκτός ΕΕ, δεν δίνεται καθώς δεν προβλέπεται από το Σύνταγμα και υπάρχει σχετική αρνητική απόφαση του ΣτΕ, ενώ προκρίνεται να δοθεί το δικαίωμα του εκλέγειν στους πολίτες της ΕΕ και στις περιφερειακές εκλογές.

Η Επιτροπή ζητεί οι αυτοδιοικητικές εκλογές να αποσυνδεθούν από τις ευρωεκλογές (με το ισχύον σύστημα ο α΄ γύρος διεξάγεται μία Κυριακή προ των ευρωεκλογών) και να διεξάγονται κάθε τέσσερα -αντί για πέντε- χρόνια περί τα τέλη Οκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου, όπως συνέβαινε πριν από τον «Καλλικράτη».

Προτείνεται, επίσης, η κατάργηση των σημερινών δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων ως δομών ενδοδημοτικής αποκέντρωσης και τη θέση τους να διαδεχτούν συμβούλια στα όρια των σημερινών δημοτικών ενοτήτων, δηλαδή των δήμων και κοινοτήτων που καταργήθηκαν με τον Καλλικράτη. Για τις περιφέρειες προτείνεται η διατήρηση της Περιφερειακής Ενότητας και η κατάργηση του θεσμού του άμεσα εκλεγόμενου χωρικού αντιπεριφερειάρχη.

Εκλογικός νόμος

Τι ισχύει μέχρι τώρα: ο νικητής των δημοτικών εκλογών του δεύτερου γύρου– που δεν είχε το 50%, συν ένα στον πρώτο γύρο- με όποιο ποσοστό και να πέρασε στο δεύτερο γύρο παίρνει τα 3/5 των δημοτικών συμβούλων. Του δίνεται δηλαδή η δυνατότητα μιας ισχυρότατης πλειοψηφίας, ακόμη κι αν πήρε το 22% .

Τι προτείνει η Επιτροπή: ΑΠΛΗ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ και στις εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Απλή αναλογική για τους δημοτικούς συμβούλους και εκλογή του δημάρχου σε δεύτερη Κυριακή ανάμεσα στους δυο επικρατέστερους.

Η αντιπροσώπευση δηλαδή των πραγματικών συσχετισμών στο επίπεδο των τοπικών κοινωνιών και των περιφερειών, η αποτύπωση της πραγματικής βούλησης των πολιτών. Όταν έχει ψηφιστεί η απλή αναλογική για τις βουλευτικές εκλογές, δεν είναι δυνατό να ζητάμε να μείνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε παλαιότερα μοντέλα.

Δημοτικά και τοπικά συμβούλια

Τι ισχύει: πλήρως απαξιωμένα εκλεγμένα όργανα, χωρίς ουσιαστικές αρμοδιότητες, μακριά από τις τοπικές κοινωνίες και με την πλειοψηφία του κάθε δήμου να τα χρησιμοποιεί μόνο όταν χρειάζεται να προωθήσει κάποιες αποφάσεις.

Τι προτείνεται: αναβάθμιση του ρόλου των Δημοτικών Συμβουλίων και αντικατάσταση τοπικών συμβουλίων και άλλων επιτροπών από «λαϊκές συνελεύσεις» και συνελεύσεις γειτονιάς, με δεσμευτικό -και όχι συμβουλευτικό ως ίσχυε- χαρακτήρα των αποφάσεων, καθώς και τη δυνατότητα προκήρυξης Δημοψηφισμάτων από ομάδες κατοίκων Τοπικών για θέματα που αφορούν τις περιοχές κατοικίας τους.

Προτείνεται δηλαδή ο επανασχεδιασμός των θεσμών της ενδοδημοτικής αποκέντρωσης, έτσι ώστε να δημιουργηθούν ισχυρές τοπικές δομές στο εσωτερικό κάθε Δήμου, με ουσιαστικές αρμοδιότητες και να ενισχυθούν οι θεσμοί άμεσης κοινωνικής συμμετοχής.

Τα παραπάνω αποτελούν στοιχεία που αυξάνουν το αίσθημα εγγύτητας των πολιτών προς το θεσμό της Αυτοδιοίκησης, φέρνουν τους δημότες στο κέντρο των εξελίξεων και των αποφάσεων.

Ψήφος σε μετανάστες

Τι ισχύει σήμερα: δικαίωμα «εκλέγειν» έχουν οι υπήκοοι κρατών-μελών της ΕΕ στις ευρωεκλογές και τις δημοτικές εκλογές.

Τι προτείνεται: Να επεκταθεί το δικαίωμα και για τις περιφερειακές εκλογές και να έχουν δικαίωμα ψήφου και όσοι διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα.