Η Ελλάδα μπαίνει στο «γύψο» …Μεγάλη Παρασκευή 1967

Η Μεγάλη Παρασκευή του 1967 συμπίπτει με την εκδήλωση της χούντας των συνταγματαρχών στην Ελλάδα. Ήταν η 21η Απριλίου που εκδηλώθηκε το πραξικόπημα

Εκείνο το πρωινό του 1967 οι καμπάνες χτυπούσαν πένθιμα. Ξημέρωνε Μεγάλη Παρασκευή και αποκορυφωνόταν το θείο πάθος.

Τότε ατιμάσθηκε η δημοκρατία που προέκυψε μετά τα νέα δεδομένα που προκάλεσε η λήξη της Κατοχής. Ύστερα από 46 χρόνια, οι ιστορικοί εκτιμούν ότι η δικτατορία των συνταγματαρχών ήταν η συνέπεια μιας προδιαγεγραμμένης πορείας που σχεδιάστηκε μετά το 1963, λίγο πριν αφήσει την τελευταία του πνοή ο αγωνιστής βουλευτής Γρηγόρης Λαμπράκης…

Πέρασε μισός αιώνας και η ελληνική κοινωνία δεν έχει συνέλθει ακόμα από τα σύνδρομα που προκάλεσε η στρατιωτική δικτατορία που επιβλήθηκε με τον πιο προκλητικό τρόπο πριν από 46 χρόνια. Για μια φορά ακόμα «η μικρά και τίμιος Ελλάς» ήταν ένα πιόνι στη μεγάλη γεωστρατηγική σκακιέρα από την οποία κρίθηκε ο Ψυχρός Πόλεμος.

Όσο περνά ο καιρός και αποχαρακτηρίζονται διπλωματικά έγγραφα των ΗΠΑ αποκαλύπτεται ότι σε Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία χρησιμοποιήθηκαν οι στρατιωτικοί για να αντιμετωπίσουν τον αποκαλούμενο κομμουνιστικό κίνδυνο. Πρόθυμοι εντοπίζονταν πάντοτε. Δεν είναι τυχαίο ότι μετά τις απρέπειες που σημειώθηκαν στη χώρα όταν αποχώρησαν οι δυνάμεις των κατακτητών με τα Δεκεμβριανά και όσα άλλα ακολούθησαν, οι ξένοι πάτρωνες έπαιξαν ύποπτο ρόλο.

Από τη σφαίρα επιρροής της Βρετανίας, η Ελλάδα βρέθηκε στις αγκάλες των Ηνωμένων Πολιτειών. Το χρονικό σημείο αυτής της μετάβασης προσδιορίζεται τον Σεπτέμβριο του 1950, όταν το παιδί – θαύμα του Σταίητ Ντηπάρτμεντ Τζων Πιουριφόυ τοποθετήθηκε στη θέση του εν Αθήναις Αμερικανού πρέσβεως. Στόχος του ήταν να προωθήσει την ιμπεριαλιστική εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ λίγο καιρό μετά την εφαρμογή του δόγματος Τρούμαν.

Με δημόσιες ανακοινώσεις του υπαγόρευε στην κυβέρνηση Πλαστήρα τι έπρεπε να πράξει, ο βασιλέας Παύλος δεν ήταν σε θέση να τον ελέγξει και φυσικά, αυτό ήταν το πρόσωπο που θέλησε την εξόντωση του αγωνιστή Νίκου Μπελογιάννη. Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο έγινε η αφορμή να γνωριστεί ο Πιουροφόυ με τον τότε ταγματάρχη Πυροβολικού Γεώργιο Παπαδόπουλο. Ο μετέπειτα πραξικοπηματίας ήταν ένας από τους τρεις στρατοδίκες που έστειλε τον Μπελογιάννη στο εκτελεστικό απόσπασμα παρά τις διεθνείς αντιδράσεις, αλλά και τις πρωτοφανείς εκκλήσεις από πρόσωπα όπως ήταν ο τότε αρχιεπίσκοπος να ματαιωθεί η εκτέλεση. Λέγεται πως ούτε ο Παύλος κατάφερε να αλλάξει γνώμη στον Πιουριφόυ.

Η οργιώδης δράση των Αμερικανών

Η φιλία ανάμεσα στον τότε Αμερικανό πρέσβυ και τον Παπαδόπουλο ήταν τόσο στενή ώστε πολλά χρόνια αργότερα κυκλοφόρησαν στον Τύπο φωτογραφίες τους από κυνήγια αγριογούρουνων μέσα στα χιόνια του Έβρου, όταν ο μετέπειτα πραξικοπηματίας δημιουργούσε το δικό του δίκτυο αξιωματικών στη φρουρά Ορεστιάδος.

Με αυτά τα γεγονότα επιβεβαιώνονται οι εκτιμήσεις του Αμερικανού πολιτικού αναλυτή Σάμιουελ Χάντιγκτον, ο οποίος έγραψε στο «Τρίτο Κύμα» ότι η πορεία προς τη χούντα του 1967 δεν ήταν μεμονωμένο γεγονός αλλά μια προσχεδιασμένη κίνηση των ΗΠΑ, ακόμα και με παρεμβάσεις της CIA στις επιχειρήσεις του Ψυχρού Πολέμου. Η Ελλάδα βρέθηκε στο «τρίτο κύμα του εκδημοκρατισμού».

Τα σημεία – σταθμοί αυτής της πορείας ήταν τα ακόλουθα:

Το 1961 συγκροτήθηκε μηχανισμός ελέγχου του Τύπου και των Πληροφοριών με τη συμμετοχή στρατιωτικών και δημοσιογράφων, πολλοί από τους οποίους αργότερα παρείχαν υπηρεσίες και στην ΚΥΠ. Οι αμοιβές αυτών των προσώπων γίνονταν με μυστικά κονδύλια από το υπουργείο Προεδρίας της Κυβερνήσεως και υπήρχαν πρόσωπα τα οποία μπορεί να μη γνώριζαν η Αυλή ή ο εκάστοτε πρωθυπουργός αλλά τύγχαναν ιδιαιτέρας εκτιμήσεως από παράγοντες ξένων διπλωματικών αντιπροσωπειών ή και υπηρεσιών.

Αυτός ο μηχανισμός αποκορύφωσε το 1963 τις ψυχολογικές επιχειρήσεις που εκτελούσε διά του Τύπου με διαρροές ακόμα και σε δημοκρατικές εφημερίδες. Στο πλαίσιο αυτό εντάχθηκαν πληροφορίες για την τότε βασίλισσα Φρειδερίκη, δεδομένης και της αδυναμίας του Παύλου να παρέμβει λόγω της κλονισμένης υγείας του. Ενδεικτικά αναφέρονται: α) ο θόρυβος για την υπόθεση Αμπατιέλλου, β) η λογομαχία της βασίλισσας με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στον «Ευαγγελισμό» σχετικώς με το ταξίδι της στο Λονδίνο για το οποίο είχε αντιρρήσεις ο τότε πρωθυπουργός και τελικώς τη χαστούκισε χάνοντας την υπομονή του, γ) το δεύτερο χαστούκι στη βασίλισσα από την Αμπατιέλλου στο Λονδίνο και τις διαδηλώσεις Ελλήνων φοιτητών στο περιθώριο του ταξιδιού της, δ) οι «πληροφορίες» για τις ενέργειες του Γρηγόρη Λαμπράκη με τον μαραθώνιο ειρήνης και τα επεισόδια που οργάνωσαν τραμπούκοι στον Μαραθώνα.

Δεν ήταν τυχαία η αντίδραση του Καραμανλή όταν στις 22 Μαΐου 1963 πληροφορήθηκε το δολοφονικό κτύπημα εναντίον του Λαμπράκη: «Μα ποιος, επιτέλους, κυβερνά αυτόν τον τόπον;».

Αυτήν την αγωνιώδη φράση έκανε πρωτοσέλιδο ο εκδότης Γ. Παπαγεωργίου στην «Αθηναϊκή» ενώ ο τότε διευθυντής της, ο Εμμ. Μπακλατζής είχε πει σε σύσκεψη της εφημερίδας: «Είτε θα ενεργοποιηθεί το άρθρο 114 του Συντάγματος, είτε οι Αμερικανοί θα βυθίσουν τη χώρα στο σκοτάδι». Το παρακράτος είχε αποκαλυφθεί προκλητικά ενώ η πολιτική κρίση που ακολούθησε, αποτέλεσε το ερέθισμα να αρχίσουν τα σενάρια περί παρεμβάσεως του Στρατού.

Από τον ΙΔΕΑ στα Ιουλιανά

Όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αποφάσισε να αυτοεξοριστεί στο Παρίσι είχε εκφράσει τον σοβαρό προβληματισμό του σχετικώς με την ανωμαλία που επικρατούσε στο δημόσιο βίο στους συνεργάτες του Παναγιώτη Κανελλόπουλο, Ευάγγελο Αβέρωφ και Γεώργιο Ράλλη.

Εκείνη την εποχή αποκαλύφθηκε η δράση της παράνομης οργάνωσης αξιωματικών, με την κωδική ονομασία ΙΔΕΑ που σημαίνει «Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών». Τα μέλη της είχαν στρατολογηθεί υποτίθεται για φιλοπατριωτικούς σκοπούς αλλά ουσιαστικά έγιναν πιόνια του μηχανισμού που προετοίμαζε το πραξικόπημα για λογαριασμό «φιλοβασιλικών» στρατηγών.

Επικεφαλής της κίνησης ήταν ο (εκ του Πυροβολικού προερχόμενος) στρατηγός Αλέξανδρος Νατσίνας, ο διοικητής της ΚΥΠ την εποχή που δολοφονήθηκε ο Λαμπράκης και ένας από τους λίγους που έλαβαν εύσημα των Αμερικανών στο ΝΑΤΟ. Στενότερος συνεργάτης του Νατσίνα ήταν ο Παπαδόπουλος, ο οποίος διατηρούσε ανοικτό δίαυλο επικοινωνίας με την πρεσβεία των ΗΠΑ μέσω του Τζων Μόρρυ, του πράκτορα που είχε στείλει η CIAεκείνο το διάστημα στην Αθήνα.

Το σχέδιο ήταν απλό. Θα ενεργοποιούνταν μηχανισμοί άμεσης ανατροπής του τότε πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου και της κυβέρνησής του αφού θα είχε καταστεί αναξιόπιστη προς την κοινή γνώμη και το Παλάτι. Στο σχέδιο θα έπαιζαν ρόλο κάποιοι πολιτικοί αλλά η κυβέρνηση που θα σχηματιζόταν θα αποτελείτο αποκλειστικώς από στρατιωτικούς.

Έτσι φθάσαμε στον Ιούλιο του 1965. Ο Παπανδρέου ήθελε να αντικαταστήσει από το υπουργείο Εθνικής Αμύνης τον Πέτρο Γαρουφαλλιά. Οι στρατιωτικοί έπεισαν τον τότε βασιλέα Κωνσταντίνο να μην υπογράψει το σχετικό διάταγμα εάν ο νέος υπουργός δεν ήταν «πρόσωπο εμπιστοσύνης».

Η μαρτυρία του Λεωνίδα Κύρκου

Άγνωστα στοιχεία για όσα συνέβαιναν εκείνη την εποχή αφηγήθηκε ο Λεωνίδας Κύρκος στον υποφαινόμενο το 2008, λίγο πριν από την παρουσίαση του βιβλίου «Στιγμές II» στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιώς.

Σε κάποια συνεδρίαση της Βουλής, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Ένωσης Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) Ηλίας Ηλιού επισήμανε τον κίνδυνο για το πολίτευμα και ζήτησε αποκατάσταση της ομαλότητος. Ο αρχηγός της ΕΡΕ Παναγιώτης Κανελλόπουλος θορυβήθηκε από τις επισημάνσεις του Ηλιού και πήρε το λόγο λέγοντας: «Αρκετά κύριε Ηλιού. Μη θέλετε να μας σφάξετε με το βαμβάκι».

Ξέσπασε θόρυβος στην αίθουσα της Ολομέλειας για ποιο λόγο ο συνήθως ήπιος Κανελλόπουλος παρέπεμψε εμμέσως σε σφαγές που θύμιζαν δεινά του Εμφυλίου. Τότε ο Κύρκος κατάλαβε ότι η οξύτητα θα διασπούσε τον πολιτικό κόσμο, γεγονός που θα εκμεταλλεύονταν όσοι ήθελαν την ανωμαλία και την χειραγώγηση της Δημοκρατίας.

Σε μια σχετική συζήτηση, ο Ανδρέας Παπανδρέου επισήμανε στον Κύρκο: «Φαίνεται πως πάμε για αναμέτρηση με το Παλάτι». Ο ιστορικός ηγέτης της ανανεωτικής Αριστεράς απάντησε αμέσως: «Έχετε εξασφαλίσει τη στάση που θα κρατήσει ο Στρατός;».

Ο Παπανδρέου τον καθησύχασε. Λίγες ημέρες μετά όμως, εκδηλώθηκε η «Αποστασία». Και πάλι οι Αμερικανοί βρίσκονταν πίσω απ’ αυτήν την εξέλιξη. Η CIAδεν συγχώρησε στον Γεώργιο Παπανδρέου ότι επέβαλε στον εκατομμυριούχο επενδυτή Τομ Πάππας την επαναδιαπραγμάτευση όλων των συμβάσεων που αφορούν στα διϋλιστήρια της “ESSOPappas” στην Ελλάδα. Ο Πάππας αντιδρούσε για τις σοσιαλιστικές αντιλήψεις που επικρατούσαν στην κυβέρνηση της Ενώσεως Κέντρου και όπως παραδέχθηκε ύστερα από χρόνια σε συνέντευξή του στον Φρέντυ Γερμανό εξάντλησε κάθε επαφή που διέθετε στην κυβέρνηση των ΗΠΑ αλλά και στη CIA, με την οποία είχε σχέσεις.

Μάλιστα, ο Κύπριος δημοσιογράφος Μακάριος Δρουσιώτης είχε γράψει παλαιότερα στην «Ελευθεροτυπία» ότι ο συνεργάτης του δημοσιογραφικού οργανισμού Βελλίδη Λευτέρης Βόδενας ανέβηκε στα γραφεία της “ESSOPappas” στον 7ο όροφο του κτηρίου στη Φιλελλήνων 1 πήρε «πακέτα» για βουλευτές και τα κατέβασε στον 2ο όροφο, στα γραφεία της «Μακεδονίας». Από εκεί πέρασαν βουλευτές που αποστάτησαν από την κυβέρνηση Παπανδρέου για να τα παραλάβουν.

Ακολούθησε η «δολιοφθορά» στην 117 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού στα Ρύζια Ορεστιάδος. Διοικητής ήταν ο αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος. Ύστερα από χρόνια αποκαλύφθηκε ότι ήταν σχέδιο που είχε υλοποιήσει ο ίδιος σε συνεργασία με τον αξιωματικό Πληροφοριών Α2 ανθυπολοχαγό Ευάγγελο Καρλιαύτη σε συνεργασία με κάποιο «εθνικόφρονα» στρατιώτη Ελευθέριο Ψήνα. Συνελήφθησαν οι στρατιώτες Κώστας Ματάτης και Δημήτρης Μπέκιος που έπεσαν στην παγίδα του διοικητή τους. Ακολούθησαν άλλοι τρεις. Ύστερα από εντατικές «ανακρίσεις» (με άφθονο ξύλο) ισχυρίσθηκαν ότι εκείνοι έκαναν τη δολιοφθορά ύστερα από υποδείξεις κομμουνιστών. Επακολούθησε σάλος.

Ο Πασαλίδης στο Παλάτι

Σε μια άλλη συνάντηση μαζί με τους Γιώργο Δουατζή και Κώστα Τσιβιλίκα στον «Ιανό», ο Κύρκος αφηγήθηκε ότι στις 7 Φεβρουαρίου 1966 η ΕΔΑ κατέθεσε κείμενο – πλαίσιο για την αποκατάσταση της ομαλότητας κάνοντας πέντε προτάσεις. «Ύστερα από μερικά φραστικά παινέματα, ο Γεώργιος Παπανδρέου έθαψε την πρωτοβουλία και φόρτωσε την ευθύνη στη στάση του Παλατιού», είπε ο Κύρκος.

Όλο αυτό το σκηνικό είχε προβληματίσει σοβαρά τον πρόεδρο της ΕΔΑ Ιωάννη Πασαλίδη. Έκανε μια κίνηση που εξέπληξε τους πάντες, ζήτησε ακρόαση από τον άνακτα από τον οποίο ζήτησε πολιτική αρωγή ώστε να συγκροτηθεί οικουμενική κυβέρνηση με τη συμμετοχή όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος πραξικοπήματος.

Ο βασιλέας άκουσε τον Πασαλίδη, απέρριψε ευγενικά την πρόταση και σε μια ένδειξη συμπάθειας προς τον πρόεδρο της ΕΔΑ τού χάρισε καθώς τον αποχαιρετούσε από το Παλάτι ένα σακουλάκι με εκλεκτό καπνό πίπας. «Μας τον έδειχνε με μεγάλη χαρά ο μπαρμπα-Γιάννης όταν σμίξαμε στα γραφεία για να μας πει πώς πήγε η συνάντηση», θυμόταν ο Κύρκος.

Κάπως έτσι άρχισε η Μεγάλη Εβδομάδα του 1967

Είχαν προκηρυχθεί εκλογές για τις 28 Μαΐου. Οι στρατηγοί ήταν έτοιμοι να δράσουν αναλόγως με το αποτέλεσμα που θα προέκυπτε από τις κάλπες αλλά οι συνταγματάρχες δεν μπορούσαν να περιμένουν. Είχαν την περίεργη στήριξη των Αμερικανών μέσα στη γενικότερη αναταραχή, λίγο πριν από τον πόλεμο των έξι ημερών μεταξύ Ισραήλ – Αιγύπτου.

Το ξημέρωμα της Μεγάλης Παρασκευής 21 Απριλίου 1967, οι συνταγματάρχες Γεώργιος Παπαδόπουλος και Νικολάου Μακαρέζου, καθώς και ο ταξίαρχος Στυλιανός Παττακός ανέλαβαν τη διακυβέρνηση της χώρας. Με εκατό τεθωρακισμένα κατέλαβαν το υπουργείο Εθνικής Αμύνης και εφάρμοσαν το σχέδιο εκτάκτου ανάγκης του ΝΑΤΟ με την κωδική ονομασία «Προμηθεύς». Πέρυσι το “Newsbomb.gr” αποκάλυψε αναλυτικώς τι συνέβη εκείνη τη μεγάλη νύχτα που αιφνιδίασε το Παλάτι, τους πολιτικούς αλλά και τους στρατηγούς.

Φέτος ανέδειξε πτυχές γεγονότων που προκάλεσαν το πραξικόπημα και έβαλαν στο γύψο την Ελλάδα για επτά έτη. Οι Αμερικανοί τήρησαν φιλική ουδετερότητα προς την δικτατορική κυβέρνηση, αίσθηση η οποία τεκμαίρεται από τη στάση του τότε υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Ντιν Ρισκ. Όταν εκδηλώθηκε το πραξικόπημα έκανε δηλώσεις αλλά δεν ανακοίνωσε μέτρα εναντίον των συνταγματαρχών. Αντιθέτως, όταν τον Δεκέμβριο του 1967 απέτυχε το «Αντικίνημα» του Κωνσταντίνου και ο τέως βασιλέας εγκατέλειψε τη χώρα από «χωρίου εις χωρίον» όχι μόνο δεν τον βοήθησαν αλλά αναζήτησαν τρόπους να αποκαταστήσουν πλήρως τις σχέσεις τους με το στρατιωτικό καθεστώς.

Τυπικά, η αποκατάσταση έγινε στις 23 Ιανουαρίου 1968 με επιστολή που έστειλε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον εκφράζοντας τη στήριξή του προς τους συνταγματάρχες. Εξ ου και η γελοιογραφία του Ηλία Σκουλά που δείχνει τις ΗΠΑ πίσω από το νεοελληνικό θέατρο σκιών ως καραγκιοζοπαίκτη που κινεί τον Παπαδόπουλο ως σκιά με μυστρί και γύψο.

Επιθανάτιος ρόγχος με αίμα

Ακολούθησαν η αποπομπή από την Ευρώπη το 1969, το Κίνημα το Ναυτικού υπό τον Νικόλαο Παππά τον Μάιο του 1973, η εξέγερση στο Πολυτεχνείο στις 17 Νοεμβρίου 1973 και η ανατροπή του Παπαδόπουλου μία εβδομάδα μετά.

Ο αδιάλλακτος, προκλητικός και επικίνδυνος ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης ήταν ο άνθρωπος που άνοιξε την πόρτα του «φρενοκομείου» και με την παρουσία του άρχισε ο επιθανάτιος ρόγχος της δικτατορίας, από τον οποίο προκλήθηκε η μεγαλύτερη εθνική τραγωδία μετά το 1922.

Παραπλανημένοι από την επικίνδυνη πολιτική του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Χένρυ Κίσσινγκερ οι χουντικοί του Ιωαννίδη προκάλεσαν την τραγωδία της Κύπρου, εννέα χρόνια μετά τα Ιουλιανά.

Στις 15 Ιουλίου 1974 ο τραγικός Νικόλαος Σαμψών ανέτρεψε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, τον οποίο απέτυχε να δολοφονήσει. Πέντε μέρες μετά οι Τούρκοι εισέβαλαν στη Μεγαλόνησο, αποδεικνύοντας ότι η βλακεία στην πολιτική δεν είναι μόνο ανίκητη αλλά προκαλεί πόνο, τραγωδία και θάνατο.

Η συνέχεια είναι γνωστή. Στις 15 Αυγούστου 1974 εκδηλώθηκε ο Αττίλας II ο οποίος σταμάτησε στις παρυφές της Λευκωσίας χάρη στη λεβεντιά Ελλήνων αξιωματικών όπως του δημοκράτη τότε ταγματάρχη Δημήτρη Αλευρομάγειρου και στρατιωτών που δεν άκουσαν τις εντολές του Γενικού Επιτελείου αλλά άσκησαν το καθήκον τους προς την πατρίδα και τον Ελληνισμό. Μόνο που αυτοί οι ήρωες έμειναν και μένουν στην αφάνεια ώστε να εξυπηρετούνται οι πρόθυμοι των ξένων κυβερνήσεων και υπηρεσιών…

 newsbomb.gr