Η επιστροφή του φωτισμένου δάσκαλου

Του Γιώργου Σταματόπουλου

Οι όποιες μεταρρυθμίσεις γίνονται (;) στον ευαίσθητο χώρο της Παιδείας τα τελευταία χρόνια δεν έχουν ωφελήσει σε τίποτε τα γράμματα και τα επαγγέλματα· το ελάχιστο επίπεδο μόρφωσης και η «ειδίκευση» των σπουδών απλώς διαιωνίζουν τον μαρασμό της και την αυξανόμενη απέχθεια των μαθητών και φοιτητών απέναντί της.

Σε μια εποχή που η Παιδεία έχει υποκατασταθεί από τον τηλεοπτικό λόγο, αφού προηγήθηκε η «άλωση» της ελληνικής γλώσσας από την νεότευκτη και τόσο ευπρόσδεκτη από όλους δημοσιογραφική αντίστοιχη, το να μιλά κανείς για μεταρρυθμίσεις είναι απλή κενολογία· ένας αθεράπευτος ακαδημαϊκός βερμπαλισμός για τις προκλήσεις του μέλλοντος, τα νέα τεχνολογικά δεδομένα και άλλες (πολλές) παρεμφερείς αφόρητες παλιλλογίες.

Ο,τι κι αν έχει γραφεί είναι μια απλή αποτύπωση των μεγαληγοριών των πολιτικών οιασδήποτε ιδεολογίας· αναφορά στο αρχαϊκό κλέος, πίστη στα εθνικά ιδεώδη και άλλα λαμπρά περί τη διαχρονία του ελληνικού πνεύματος (που τόσο βάναυσα το καταπατούν οι περισσότεροι), ελληνικούρες διάφορες κ.ο.κ.

Ειδικά μετά την απαξίωση και υποβάθμιση των ανθρωπιστικών σπουδών επικρατεί απόλυτη σύγχυση για την υλικοτεχνική τάχα υποδομή με την οποία οφείλει να ενισχυθεί η Παιδεία, η οποία με τη σειρά της ενσπείρει την αβεβαιότητα στους μαθητές και φοιτητές.

Αποτέλεσμα όλων τούτων -και δεν φταίνε αποκλειστικά τα μνημόνια γι’ αυτήν την εξέλιξη- είναι η φυγή χιλιάδων πτυχιούχων (του ανθού της νεολαίας) σε άλλες χώρες, σε άλλους τόπους και προορισμούς χωρίς, ίσως, επιστροφή.

Το μέγα πρόβλημα της εκπαίδευσης φαίνεται να είναι η έλλειψη φωτισμένων δασκάλων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν τέτοιοι δάσκαλοι, απλώς δεν τους επιτρέπεται να κάνουν σωστά τη δουλειά τους αφού εγκλωβίζονται σε μια άχαρη, «στενή» (στενόκαρδη και στενόμυαλη) διδακτέα ύλη, που εξυπηρετεί υποτίθεται τα νέα επιστημονικά και κοινωνικά δεδομένα και τις νέες (;) μεθόδους διδασκαλίας.

Δεν υπάρχει καλύτερη μέθοδος διδασκαλίας από τον φωτισμένο δάσκαλο, εδώ και πολλούς αιώνες - έτσι λένε τα σημάδια της γραφής και της ανάγνωσης. Ολοι είχαν έναν σπουδαίο δάσκαλο στη ζωή τους, ο οποίος καθόρισε τη συνείδησή τους και διαμόρφωσε το προστάδιο της κοσμοεικόνας τους.

Ο δάσκαλος μαγεύει με τον τρόπο του τους εκπαιδευόμενους, αυτός τους ανοίγει τα μάτια και την όρεξη για μάθηση (πάντες του ειδέναι ορέγονται φύσει, που έλεγε και ο Αριστοτέλης). Ο δογματικός δάσκαλος, αυτός που διδάσκει σαν αγγούρι δεν μπορεί να εμπνεύσει, δεν μπορεί να υπερασπιστεί τη γνώση.

Και για να θυμηθούμε τον ταπεινό Επίκτητο, παραφράζοντάς τον βεβαίως, «ταράττει τους μαθητές ου τα γράμματα αλλά τα περί των γραμμάτων δόγματα». Αμα ο δάσκαλος δεν ξεφύγει από τον κρατικό (κατευθυνόμενο) δογματισμό του, έχει χαθεί το παιγνίδι του έρωτα προς τη γνώση, άρα η εκπαίδευση και κατά συνέπεια η υψηλή Παιδεία.

Υπάρχουν «φωτεινοί» δάσκαλοι αλλά είναι μόνοι και αβοήθητοι· υπάρχει σκότος στα μυαλά των κρατικών υπευθύνων, διαφορετικά θα είχαν φροντίσει γι’ αυτούς (και τη χώρα).  

efsyn.gr