Η αμερικανική ανοχή προς τον Ερντογάν έχει ημερομηνία λήξεως

γράφει ο Σταύρος Λυγερός

  

Οι εξελίξεις τόσο στο ελλαδοτουρκικό όσο και στο κυπριακό μέτωπο θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό από την εξέλιξη των σχέσεων Ουάσιγκτον-Άγκυρας. Η αντικατάσταση του Τίλλερσον δεν είναι ακόμα σαφές εάν και πόσο θα δρομολογήσει αλλαγές στην αμερικανική εξωτερική πολιτική. Ο Πομπέο, πάντως, είναι δεδηλωμένος υποστηρικτής της σκληρής γραμμής κι όχι μόνο έναντι της Τεχεράνης. Σε ανύποπτο χρόνο είχε χαρακτηρίσει «ισλαμική δικτατορία» το καθεστώς Ερντογάν. Το επόμενο διάστημα, πάντως, θα φανεί εάν θα συνεχίσει στη γραμμή του προκατόχου του, ή θα εγκαινιάσει μία άλλη πολιτική.

Υπενθυμίζουμε πως ο Τίλλερσον υποστήριζε –εκφράζοντας την κύρια τάση στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ– την ανάγκη να εξαντληθούν όλα τα περιθώρια για να βρεθεί ένα modus vivendi με την Τουρκία. Η απώλεια του Ιράν πριν 40 σχεδόν χρόνια έχει στοιχειώσει τη θεσμική μνήμη της αμερικανικής διπλωματίας, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται όλο αυτό το διάστημα μία πρωτοφανής ανοχή στις ρητορικές, αλλά και πρακτικές προκλήσεις του Ερντογάν.

Το άνοιγμά του προς τη Ρωσία, όμως, έχει μετατραπεί σχεδόν σε γεωπολιτικό εναγκαλισμό. Η Άγκυρα έκλεισε συμφωνία για την αγορά των S-400. Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, ο Ερντογάν απάντησε με την εισβολή στο Αφρίν στην αμερικανική ανακοίνωση ότι θα συγκροτηθεί δύναμη 30.000 κυρίως από μαχητές του κουρδικού YPG με αποστολή τη φύλαξη των συνόρων Συρίας-Τουρκίας. Και απειλεί πως μετά θα πάρει σειρά το Μανμπίτζ και όλη η συνοριακή ζώνη μέχρι το Ιράκ, στην οποία οι Αμερικανοί έχουν βάσεις!

Όπως προαναφέραμε, η ανοχή των Αμερικανών πηγάζει από το γεγονός ότι δεν θέλουν να χάσουν την Τουρκία. Γι’ αυτό και στην πρόσφατη συνάντηση Ερντογάν-Τίλλερσον συμφωνήθηκε μία φόρμουλα, η οποία θα απομακρύνει τους Κούρδους ανατολικά του Ευφράτη, αφήνοντας την πόλη Μανμπίτζ σε ένα ειδικό καθεστώς εποπτευόμενο από τους Αμερικανούς. Υπενθυμίζουμε ότι οι Κούρδοι έχυσαν πολύ αίμα για να καταλάβουν την Μπανμπίτζ από τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους.

Ανοχή σημαίνει κόστος

Σύντομα θα φανεί εάν ο Πομπέο θα εφαρμόσει την άτυπη αυτή συμφωνία. Είναι, ωστόσο, σαφές πως με την πάροδο του χρόνου ολοένα και περισσότεροι στην Ουάσιγκτον οδηγούνται στη θέση πως όσο οι ΗΠΑ ανέχονται τον Ερντογάν τόσο χάνουν:

Πρώτον, επειδή η ανοχή της ερμηνεύεται σαν «πούλημα» των συμμάχων Κούρδων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αξιοπιστία της.

Δεύτερον και σημαντικότερο, επειδή εκλαμβάνεται διεθνώς σαν γεωπολιτική αδυναμία.

Τρίτον, επειδή η ατιμωρησία τροφοδοτεί τον τυχοδιωκτισμό του Τούρκου προέδρου.

Ο ίδιος έθεσε ως όρο για να συνεργαστεί με τους Αμερικανούς ουσιαστικά να εγκαταλείψουν τον κουρδικό παράγοντα. Τα συμφέροντα ΗΠΑ-Τουρκίας στη Μέση Ανατολή, όμως, είναι σε μεγάλο βαθμό συγκρουόμενα. Ενώ για την Άγκυρα ο κουρδικός παράγοντας είναι ο απόλυτος εχθρός που πρέπει να εξαλειφθεί, για την Ουάσιγκτον, όπως επίσης και για το Ισραήλ, είναι ο φυσικός σύμμαχος.

Έτσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα, χωρίς τους Κούρδους ως τοπικό έρεισμα, οι Αμερικανοί θα βρεθούν ουσιαστικά απομονωμένοι, εάν όχι εκτοπισμένοι γεωπολιτικά από την καρδιά της Μέσης Ανατολής. Θα κυριαρχήσει εκεί το ιδιότυπο τρίγωνο Ρωσία-Ιράν-Τουρκία.

Πληθαίνουν οι φωνές

Είναι αξιοσημείωτο ότι πληθαίνουν τα δημοσιεύματα και οι φωνές στο κατεστημένο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής που θεωρούν ότι η εγκατάλειψη των Κούρδων δεν αρκεί για να επιστρέψει η Τουρκία στο δυτικό στρατόπεδο. Καταλήγουν στο συμπέρασμα πως όσο ο Ερντογάν θα βρίσκεται στο τιμόνι δεν πρόκειται να συμβεί αυτό, επειδή δεν εμπιστεύεται τους Αμερικανούς. Είναι πεπεισμένος πως επιδιώκουν να τον ανατρέψουν. Γι’ αυτό και ο εναγκαλισμός του με τον Πούτιν δεν είναι κίνηση τακτικού χαρακτήρα, αλλά στρατηγικού, με την έννοια της δικής του επιβίωσης.

Εκτός όλων των παραπάνω, η χωρίς επιπτώσεις επιθετική στάση του Ερντογάν δημιουργεί πολιτικό προηγούμενο, το οποίο αργά ή γρήγορα θα βρει μιμητές. Ο λόγος της Ουάσιγκτον δεν θα είναι εφεξής ικανός από μόνος του να υποχρεώνει άλλα κράτη σε άμεση προσαρμογή. Το πλήγμα στο κύρος και στην αξιοπιστία της είναι σε τελευταία ανάλυση πολύ μεγαλύτερης εμβέλειας από το πως θα διαμορφωθούν τελικώς οι συσχετισμοί δυνάμεως και οι ισορροπίες στη Συρία. 

Το συμπέρασμα από τα παραπάνω είναι ότι μπορεί η μπίλια ακόμα να γυρίζει, αλλά η ορθολογική ανάλυση δείχνει πως η αμερικανική ανοχή στον Ερντογάν έχει εκ των πραγμάτων ημερομηνία λήξεως. Με άλλα λόγια, η Ουάσιγκτον καλείται να λάβει αποφάσεις. Μένει να αποδειχθεί εάν ο διορισμός του Πομπέο είναι κίνηση που προαναγγέλλει ότι η Ουάσιγκτον κινείται προς αυτή την κατεύθυνση.  

slpress.gr