Νίκος Καζαντζάκης: 'Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερος'.

Στις 26.10.57 πέθανε ένας απ’ τους σπουδαιότερους - σημαντικότερους και μεγαλύτερους Έλληνες λογοτέχνες του 20ού αιώνα ο Νίκος Καζαντζάκης. 

Μία σκέψη τουλάχιστον αντισυμβατική, απέναντι στα δεδομένα και τα στερεότυπα της εποχής. Το έργο του αναγνωρίστηκε διεθνώς. Στο εσωτερικό ωστόσο η αναγνώριση υπήρξε σιωπηρή. Ίσως τελικά και περιττή, τη στιγμή που τα λογοτεχνικά έργα του Νίκου Καζαντζάκη έχουν μεταφραστεί περισσότερο από κάθε άλλου Έλληνα συγγραφέα.

  

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 18 Φεβρουαρίου του 1883, όταν ακόμα η Κρήτη, ήταν υπό.....
Οθωμανική Κατοχή.  

Πρώτη του δημοσίευση το 1906 με το δοκίμιο Η Αρρώστια του Αιώνος και πρώτο του μυθιστόρημα Όφις και Kρίνο στο οποίο υπέγραψε με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβάμη.

Το 1907 ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, όπου σημαντική επίδραση είχαν στη σκέψη του οι διαλέξεις του Ανρί Μπεργκσόν, τις οποίες και παρακολουθούσε. Ο Νίκος Καζαντζάκης χαρακτηρίζει στα ημερολόγιά του το Δάντη, μαζί με τον Όμηρο και τον Μπεργκσόν, ως τους κυριότερους δασκάλους του.

  

Δείτε το βίντεο-ντοκουμέντο με τη συνέντευξη του Ν.Καζαντζάκη  στον Pierre Sipriot. Γαλλική Ραδιοφωνία 6 Μαϊου 1955 ( Ελληνικοί Υπότιτλοι)

Το 1911 παντρεύτηκε τη Γαλάτεια Αλεξίου, στην εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου, στο νεκροταφείο Ηρακλείου, κι αυτό γιατί φοβόταν τον πατέρα του, που δεν ήθελε για νύφη τη Γαλάτεια. Το 1912 στον Α’ Βαλκανικό πόλεμο, κατατάχτηκε εθελοντής, αποσπασμένος στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου. Το 1919 ο Ελευθέριος Βενιζέλος διόρισε τον Καζαντζάκη Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως με αποστολή τον επαναπατρισμό Ελλήνων από την περιοχή του Καυκάσου.. Οι εμπειρίες που αποκόμισε αξιοποιήθηκαν αργότερα στο μυθιστόρημα του Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται. 

Πραγματοποίησε επίσης αρκετά δημοσιογραφικά ταξίδια στην τότε Σοβιετική Ένωση, στην Παλαιστίνη, την Κύπρο και την Ισπανία, όπου του παραχώρησε συνέντευξη ο δικτάτορας Πρίμο ντε Ριβέρα, ενώ τον Οκτώβριο του 1926 πήγε στη Ρώμη και πήρε συνέντευξη από τον Μπενίτο Μουσολίνι.

Η ανατρεπτική σκέψη και το πολυδιάστατο έργο του Νίκου Καζαντζάκη, συγκρούστηκαν με τα στερεότυπα και τις πεποιθήσεις της εποχής του. Τα έργα του προκάλεσαν θύελλα αντιδράσεων, τόσο από την πολιτική όσο και από τη θρησκευτική ηγεσία. 

Το 1927 δημοσίευσε την Aσκητική, το φιλοσοφικό του έργο, που προκάλεσε τις μεγάλες αντιδράσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας.  

Δείτε το βίντεο με τη συνέντευξη του Νίκου Καζαντζάκη στην Ελληνική υπηρεσία του BBC το 953 και τις σκέψεις του για το 
Θεό, ( αρχείο με μειωμένη ένταση ήχου)

Τον Ιανουάριο του 1928 στο θέατρο «Αλάμπρα», στην Αθήνα, μιλάει εξυμνώντας τη Σοβιετική Ένωση, μαζί με τον Ελληνορουμάνο λογοτέχνη Παναΐτ Ιστράτι. Στο τέλος της ομιλίας έγινε και διαδήλωση. Τόσο ο Καζαντζάκης όσο και ο συνδιοργανωτής της εκδήλωσης Δημήτρης Γληνός διώχθηκαν δικαστικά. Η δίκη ορίσθηκε στις 3 Απριλίου, αναβλήθηκε μερικές φορές και δεν έγινε ποτέ.

Το 1930 θα δικαζόταν, πάλι, ο Καζαντζάκης για αθεϊσμό, για την «Ασκητική». Η δίκη ορίσθηκε για τις 10 Ιουνίου, αλλά κι αυτή δεν έγινε ποτέ.

Στις αρχές δεκαετίας του ’50 και ενώ ο Καζαντζάκης είχε επιστρέψει από την Αντίμπ στην Ελλάδα, η Ορθόδοξη Εκκλησία εκκινούσε τη δίωξή του. Κατηγορήθηκε ως ιερόσυλος, με βάση αποσπάσματα από τον Kαπετάν Mιχάλη και το σύνολο του περιεχομένου του Τελευταίου Πειρασμού (1953), έργο το οποίο δεν είχε ακόμη κυκλοφορήσει στην Ελλάδα.

Το 1954 η Ιερά Σύνοδος με έγγραφό της ζητούσε από την κυβέρνηση την απαγόρευση των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη.

Τελικά δεν αφορίστηκε ο Καζαντζάκης, αλλά η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας τον κατέκρινε και το όνομά του εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να φέρει το στίγμα αυτό της εκκλησίας.  Ο Τελευταίος Πειρασμός καταγράφτηκε στον Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, το καταργηθέν πλέον  Index Librorum Prohibitorum.

Το 1988, ο Μάρτιν Σκορτσέζε μετέφερε το βιβλίο στον κινηματογράφο. Η προβολή τής ταινίας στην Ελλάδα απαγορεύθηκε.Κατά την περίοδο της κατοχής, συνεργάστηκε με τον  Ιωάννη Κακριδή για την μετάφραση της Ιλιάδας. Το 1943 ολοκλήρωσε το γράψιμο του μυθιστορήματός του «Ο βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά».Μετά την αποχώρηση των Γερμανών, δραστηριοποιήθηκε έντονα στην ελληνική πολιτική ζωή, αναλαμβάνοντας την προεδρία της Σοσιαλιστικής Εργατικής Κίνησης, ενώ διετέλεσε και υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της κυβέρνησης Σοφούλη από τις 26 Νοεμβρίου του 1945 έως τις 11 Ιανουαρίου του 1946. Παραιτήθηκε από το αξίωμά του μετά από την ένωση των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. 

Τρεις φορές προτάθηκε ο Καζαντζάκης για το Βραβείο Νομπέλ.

Την πρώτη απ' την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, που τον έχει Πρόεδρο, έχοντας συνυποψήφιό του τον ‘Άγγελο Σικελιανό.. Επίσης δυο φορές προτάθηκε, το 1952 και 1953, απ' τη Νορβηγική Εταιρεία Λογοτεχνών, ποτέ όμως απ' την Ακαδημία της Αθήνας. 

Τον επόμενο χρόνο διορίστηκε στην UNESCO με αποστολή την προώθηση μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων, με απώτερο στόχο τη γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών. Παραιτήθηκε τελικά το 1948, προκειμένου να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο.

Ο «Ζορμπάς» του Καζαντζάκη, εκδόθηκε στο Παρίσι το 1947 και με την επανέκδοση του, το 1954, βραβεύτηκε, ως το καλύτερο ξένο βιβλίο της χρονιάς. 

Το 1938 ολοκλήρωσε την Οδύσσεια, ένα επικό ποίημα στα πρότυπα της Οδύσσειας του Ομήρου, αποτελούμενο από συνολικά 33.333 στίχους και 24 ραψωδίες.

Το μυθιστόρημά του Ο Βραχόκηπος, που το είχε γράψει στα Γαλλικά, εκδόθηκε στην Ολλανδία και τη Χιλή. 

Το 1955 ο συγγραφέας μαζί με τον Κακριδή αυτοχρηματοδότησαν την έκδοση της μετάφρασης της Ιλιάδας, ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε τελικά στην Ελλάδα ο Τελευταίος Πειρασμός. 

Το 1956, τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη, ένα βραβείο το οποίο προερχόταν από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών χωρών. 

Δείτε την τελευταία συνέντευξη του Νίκου Καζαντζάκη ( αρχείο με μειωμένη ένταση ήχου)

Τον Ιούνιο του 1957, ταξίδεψε στην Κίνα προσκεκλημένος της κινεζικής κυβέρνησης. Επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του προσβληθείς από λευχαιμία. Νοσηλεύτηκε στην Κοπενχάγη της Δανίας, και το Φράιμπουργκ της Γερμανίας, όπου τελικά κατέληξε στις 26 Οκτωβρίου του 1957 σε ηλικία 74 ετών. Εντούτοις, σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, η λευχαιμία εμφανίστηκε στον Καζαντζάκη κατά το χειμώνα του 1938, 19 χρόνια πριν απ' το τέλος του, το οποίο αποδίδεται σε βαριάς μορφής ασιατική γρίπη. 

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε, όπως το θέλησε ο ίδιος, η επιγραφή: Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος.

Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της Ελλάδος να εκτεθεί η σορός του σε λαϊκό προσκύνημα, επιθυμία την οποία ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Θεόκλητος απέρριψε. 

Δείτε το βίντεο-ντοκουμέντο με την κηδεία του Νίκου Καζαντζάκη, στις 5 Νοεμβρίου 1957

Η σορός του συγγραφέα μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο. Έπειτα από μεγάλη λειτουργία στον Ναό του Αγίου Μηνά, παρουσία του Αρχιεπισκόπου Κρήτης Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων, έγινε η ταφή του Νίκου Καζαντζάκη, στην οποία όμως εκείνοι δεν συμμετείχαν κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου. Η ταφή έγινε στην ντάπιαΜαρτινέγκο, πάνω στα Βενετσάνικα τείχη. Τη σορό συνόδευσαν ο τότε υπουργός Παιδείας Αχιλλέας Γεροκωστόπουλος και ο ιερέας Σταύρος Καρπαθιωτάκης, ο οποίος αργότερα τιμωρήθηκε.

Πηγή