Ποιοι θίγονται από τη μείωση των τιμών του πετρελαίου;

Του Μιχάλη Ρένεση*

Ενα από τα φλέγοντα θέματα το τελευταίο διάστημα είναι η μείωση των τιμών του πετρελαίου διεθνώς και οι επιπτώσεις που απορρέουν από αυτή την εξέλιξη. Ποιοι όμως είναι οι παράγοντες που συντελούν σ’ αυτή την εξέλιξη; Τι γίνεται με τον ΟΠΕΚ; Το τελευταίο διάστημα οι χώρες του δεν φαίνεται να ανησυχούν, με εξαίρεση τη Βενεζουέλα και το Ιράν. Αλλες χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία και το Ιράκ, τηρούν σιγήν ιχθύος. To Iράκ, επειδή έχει μεγάλη ανάγκη από χρήματα λόγω του πολέμου με τους τζιχαντιστές, πρότεινε αύξηση της εξόρυξης πετρελαίου. Επειδή δεν μπορεί να επιδράσει στη διατήρηση των τιμών στα παλιότερα επίπεδα, προτιμάει προς το παρόν να πουλάει μεγαλύτερες ποσότητες σε μικρότερες τιμές. Το ισλαμικό χαλιφάτο, από την άλλη, έχει θέσει υπό τον έλεγχό του αρκετές πετρελαιοπηγές και αρκετά διυλιστήρια στο έδαφος του Ιράκ και πουλάει σε γειτονικές χώρες παράνομα πετρέλαιο σε τιμές 2-3 φορές χαμηλότερα. Σύμφωνα με ειδικούς στα θέματα του πετρελαίου, η Τουρκία και η Ιορδανία είναι κάποιες από τις χώρες που προμηθεύονται αυτό το πετρέλαιο. Οπότε έχει μειωθεί η ζήτηση πετρελαίου απ’ αυτές τις χώρες στις διεθνείς τιμές.

Αλλος παράγοντας είναι η Λιβύη, η οποία έχει επανέλθει στα παλιά επίπεδα εξόρυξης, λόγω των αυξημένων αναγκών της σε ρευστό για να χρηματοδοτεί τον εμφύλιο πόλεμο που έχει ξεσπάσει μετά την ανατροπή του Καντάφι, ο οποίος έλεγχε την εξόρυξη του πετρελαίου σε τέτοια επίπεδα που να μην οδηγεί σε μεγάλη μείωση τιμών.

Ποιοι θίγονται από τη μείωση των τιμών του πετρελαίου; Πρώτα και κύρια η Ρωσία που, εκτός των άλλων, έχει και μεγάλο κόστος εξόρυξης και μεταφοράς του πετρελαίου. Το κόστος αυτό είναι δέκα φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο της Σαουδικής Αραβίας, όπου τα κοιτάσματα βρίσκονται είτε κοντά στην ακτογραμμή, είτε μέσα στη θάλασσα. Τα κύρια κοιτάσματα της Ρωσίας βρίσκονται στη Σιβηρία και για να φτάσουν στην κατανάλωση χρειάζονται χιλιάδες χιλιόμετρα. Οι ΗΠΑ έχουν αυξήσει την εξόρυξη πετρελαίου στο έδαφός τους. Στην αύξηση της προσφοράς έχει επιδράσει και η εξόρυξη σχιστολιθικού πετρελαίου. Οι ΗΠΑ αύξησαν την παραγωγή και μείωσαν τις εισαγωγές από τη Σαουδική Αραβία. Επίσης άρχισαν τις γεωτρήσεις νέων πετρελαιοπηγών στον Κόλπο του Μεξικού. Η αύξηση επομένως της προσφοράς από τις ΗΠΑ, σε συνδυασμό με τα μεγάλα αποθέματα που έχουν στις δεξαμενές τους, οδήγησε στη μεγάλη μείωση τιμών.

Από καιρό οι ΗΠΑ εξέταζαν την περίπτωση της μείωσης της τιμής του πετρελαίου για να τιμωρήσουν τη Ρωσία. Ο Τζορτζ Σόρος, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, είχε προτείνει στην αμερικανική κυβέρνηση να «σπρώξει» στην αγορά ένα μέρος των αποθεμάτων της για να μειωθεί η διεθνής τιμή και να πέσει κάτω από τα 100 δολ. το βαρέλι, κι έτσι να πλήξει τη ρωσική οικονομία. Στα μέσα Σεπτεμβρίου η κυβέρνηση Ομπάμα έκανε ένα πρώτο τεστ πουλώντας 5 εκατ. βαρέλια από τα στρατηγικά της αποθέματα. Σημειωτέον, τα στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου των ΗΠΑ είναι 700 εκατ. βαρέλια.

Η τιμή του Brent τη βδομάδα που μας πέρασε κινήθηκε στα 85 δολ. το βαρέλι. Η διαφορά μεταξύ της τιμής Brent και της ρωσικής τιμής Urals τα τελευταία χρόνια ήταν 2 δολάρια. Επομένως η τιμή Urals ήταν γύρω στα 83 δολ. το βαρέλι.

Το 1986 οι ΗΠΑ συμφώνησαν με τη Σαουδική Αραβία να αυξήσουν την εξόρυξη και να ρίξουν τις διεθνείς τιμές του πετρελαίου. Η εξέλιξη αυτή είχε ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες για τη ρωσική οικονομία. Πολιτικοί αναλυτές θεωρούν ότι επαναλαμβάνεται το ίδιο σενάριο με νέους όρους. Αν η τιμή κινηθεί στα σημερινά επίπεδα και για λίγο χρόνο, οι συνέπειες για τη Ρωσία δεν θα είναι τόσο μεγάλες. Αν όμως μειωθούν κι άλλο οι τιμές για διάστημα από 1 μέχρι 3 χρόνια, σε συνδυασμό με το εμπάργκο στην εξαγωγή τεχνολογίας εξόρυξης που έχει κηρύξει η Δύση στη Ρωσία, η ρωσική οικονομία θα υποστεί μεγάλο πλήγμα.

Οι απόψεις γι’ αυτή την εξέλιξη είναι αντικρουόμενες. Ο Εντ Μορς από τη Citigroup θεωρεί ότι θα τονωθεί η παγκόσμια οικονομία, η οποία θα έχει όφελος 1,1 τρισ. δολάρια, ποσό που θα κινηθεί προς νέες επενδύσεις αφού θα υπάρχει σημαντική μείωση του ενεργειακού κόστους. Αλλοι πάλι το θεωρούν δείγμα νέας ύφεσης στην οποία εισέρχεται η παγκόσμια οικονομία και υποστηρίζουν ότι οι μειωμένες τιμές είναι απόρροια της μειωμένης ζήτησης.

* Οικονομολόγος – ειδικός σε θέματα Ανατολικής Ευρώπης

Πηγή