Στον αστερισμό του «αφηγήματος»

Του Παντελή Μπουκάλα

Κάποιες λέξεις κολλάνε στη γλώσσα σαν τσίχλα σε τερηδονισμένο δόντι, γίνονται συρμός, ξεφυτρώνουν σαν ζιζάνια ακόμα και σε νοηματικά πεδία που δεν τις αντέχουν ή δεν τις έχουν ανάγκη. Μια τέτοια λέξη είναι το «αφήγημα», μάλλον επείσακτη παρά ιθαγενής. Τι ακριβώς μεταφράστηκε και εκτελωνίστηκε κι αν το δάνειο προέρχεται από την τράπεζα της λογοτεχνίας, δεν έχει σημασία· σημασία έχει το στυλ, και η ποιότητα που εικάζεται ότι δίνει η λέξη στις κουβέντες μας. Στον αστερισμό του «αφηγήματος» βρισκόμαστε καιρό τώρα. Τις τελευταίες εβδομάδες, πάντως, τις καλοκαιρινές, η χρήση του όρου κατέρριψε κάθε ρεκόρ. Αυτό δεν συνέβη επειδή το θέρος ευνοεί ανέκαθεν το διάβασμα, έστω και στην πιο ξεκούραστη πνευματικά εκδοχή του, μπεστ σέλερ, άρλεκιν κτλ., αλλά επειδή και η καταπονημένη κομματική ρητορική χρειάζεται τις διακοπές της. Για να ξανασκεφτεί τα κλισέ της.

Η σοβαρότερη λοιπόν κατηγορία που εξαπολύεται από όλους εναντίον όλων είναι η «έλλειψη αφηγήματος». «Δεν έχει αφήγημα η κυβέρνηση, αφού το σακσές-στόρι της δεν περπατάει», την κατηγορεί η αντιπολίτευση. «Δεν έχει αφήγημα η Ν.Δ., αφού η υπόθεση της “σύντομης παρένθεσης” κατέπεσε», την αντικατηγορεί η κυβέρνηση, ενώ επίσης «απουσία αφηγήματος» καταμαρτυρεί στη Ν.Δ. το γεννηματικό ΠΑΣΟΚ, εν αντιθέσει με το βενιζελικό, που κρίνει τη Ν.Δ. αξιανάγνωστη και βραβεύσιμη. Ακούμε επιπλέον –ή διαπιστώνουμε– ότι «η Δημοκρατική Συμπαράταξη δεν έχει άλλο αφήγημα από την πάση θυσία επιστροφή στη νομή της εξουσίας», ότι «το μόνο αφήγημα του Ποταμιού είναι ο επικεφαλής του», όπως άλλωστε και της Ενωσης Κεντρώων, ότι «το αφήγημα του ΚΚΕ είναι το ΚΚΕ» κτλ. Χρήσιμη λέξη το «αφήγημα», όπως χρήσιμο είναι ενίοτε το «Κύριε, ελέησον». Ξέρουμε όμως ποιες συνέπειες έχει η υπερβολική χρήση του.

Ενας μόνο δεν μπορεί να επικριθεί για έλλειψη αφηγήματος: ο κ. Γιάνης Βαρουφάκης. Αν όσα δημοσιεύει υπό μορφή βιβλίου συνιστούν ειλικρινή απομνημονεύματα ή μυθιστόρημα θα το κρίνει η Ιστορία, εφόσον βρει χρόνο και διάθεση. Ο ίδιος διατείνεται ότι θεμελιώνει τα λεγόμενά του σε σημειώσεις και (παράτυπες) ηχογραφήσεις. Ενόσω δηλαδή ασκούσε καταστροφικά την εξουσία του, «έβλεπε μακριά»· όχι το μέλλον της Ελλάδας αλλά το προσωπικό του. Μονάχη έγνοια του (τυπική, όχι παράτυπη) η συναγωγή του αναγκαίου, επιλεγμένου υλικού που θα διευκόλυνε την κατοπινή δικαίωσή του. Λαμπρά. Εξ ου και ο σεμνός υπότιτλος του βιβλίου του: «Η μάχη μου με το βαθύ κατεστημένο της Ευρώπης». Ας μην τρέξουμε στον Δον Κιχώτη. Ο Νάρκισσος κατοικεί πολύ πιο κοντά μας.

  

 kathimerini.gr