Η αξιοπρέπεια ως επανάσταση

Του Περικλή Κοροβέση

Ο ρεαλιστής ζωγράφος ζωγραφίζει αυτό που βλέπει. Ο ιμπρεσιονιστής ζωγραφίζει αυτό που νιώθει. Ο δε σοσιαλρεαλιστής ζωγράφος ζωγραφίζει αυτό που του λένε. Δεν θυμάμαι ποιος το έχει πει, αλλά νομίζω πως αυτό συνοψίζει όλη τη σοβιετική δημιουργία σε όλους τους τομείς των γραμμάτων και των τεχνών και όχι σπάνια και στις επιστήμες.

Το ίδιο ισχύει και για τα κομμουνιστικά κόμματα όλου του κόσμου, που με τη Γ’ Διεθνή έγιναν εργαλεία της εξωτερικής πολιτικής της ΕΣΣΔ και η έννοια της επανάστασης έγινε υπεράσπιση της μεγάλης Σοβιετικής Πατρίδας. Σήμερα έχουμε όλα τα στοιχεία, απολύτως τεκμηριωμένα, πως η Ρωσική Επανάσταση δημιούργησε έναν από τους ολοκληρωτισμούς του 20ού αιώνα. Ενας από τους εγκυρότερους ιστορικούς της Οκτωβριανής Επανάστασης και από τους πρωτεργάτες της, ο Βολίν*, ήδη από το 1934 είχε χαρακτηρίσει τον σοσιαλισμό της ΕΣΣΔ ερυθρό φασισμό και έκανε συγκρίσεις με το καθεστώς του Μουσολίνι.

Οι μεγάλες επαναστάσεις του 20ού αιώνα, Ρωσία, Κίνα, να βάλω μέσα και το Βιετνάμ, κατέληξαν σε σκληρά καπιταλιστικά καθεστώτα. Δεν μιλάμε εδώ για τα ανατολικά καθεστώτα, γιατί αυτά δεν έκαναν καμιά επανάσταση. Ο Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε χώρες από τον ναζιστικό ζυγό, αλλά τους επέβαλε τον δικό του ζυγό.

Γι΄ αυτό είχαμε και τις εξεγέρσεις στη Βαρσοβία και την Πράγα, που κατεστάλησαν από τα σοβιετικά τανκς. Εξαίρεση σε όλα αυτά παραμένει ακόμα η Κούβα, που ναι μεν θέλει το ελεύθερο εμπόριο, αλλά όχι τον καπιταλισμό. Σε έναν λόγο του, στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας το 2005, ο Φιντέλ Κάστρο είχε πει: «Ανάμεσα στα πολλά λάθη που έχουμε κάνει, το μεγαλύτερο ήταν πως πιστέψαμε ότι κάποιος, κάπου, ήξερε τι θα πει πραγματικά τι ήταν ο σοσιαλισμός». Και εδώ βρίσκεται μια σοφή, πικρή αλήθεια. Τα πολιτεύματα σπάνια είναι αυτό που διακηρύσσουν. Αποσαφηνίζονται από την πραγματικότητα. Και η πιο συνηθισμένη περίπτωση είναι να πράττουν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που υποστηρίζουν ως αρχές.

Και για να μη θεωρητικολογούμε, να δούμε το κοινωνικο-πολιτικό φαινόμενο της κυβερνώσας αριστερο-ακροδεξιάς. Οι ΑΝ.ΕΛΛ. έχουν βάλει την ουρά τους κάτω από τα σκέλια με αντάλλαγμα τους θώκους τους. Η ομάδα Τσίπρα δείχνει να έχει αυτονομηθεί από τον υπόλοιπο ΣΥΡΙΖΑ, με μια κοινοβουλευτική ομάδα εν υπνώσει ή με ηθελημένες αυταπάτες -όχι και το πιο ασυνήθιστο για την Αριστερά. Το επιτελείο Τσίπρα έχει ποντάρει τα πάντα για να γίνει η πιο αξιόπιστη κυβέρνηση στη διαχείριση του αρπακτικού καπιταλισμού και η πιο υπάκουη μαριονέτα του ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ. Οπότε έχει δύο πανίσχυρους συμμάχους. Τον παγκόσμιο καπιταλισμό και τις ΗΠΑ. Και αυτό είναι ένα «success story» για το σύστημα.

Η κλίκα της εξουσίας δεν έχει ανάγκη ούτε από το κόμμα ούτε από την «Αυγή» ούτε από το «Κόκκινο». Τα μεγάλα ΜΜΕ έχει ανάγκη και τους επικοινωνιολόγους-διαφημιστές. Σε μια χώρα που περίπου 4 εκατ. Ελληνες βιώνουν συνθήκες φτώχειας, ο Τσίπρας τούς χρεώνει, όχι μόνο σε αυτούς, αλλά σε όλους μας, 2,4 δισ. ευρώ για τη συμφωνία αναβάθμισης αεροσκαφών F16. Τα χρήματα αυτά θα τα κλέψει από μισθωτούς, συνταξιούχους και με νέες φορολογίες. Αλήθεια, υπάρχει κάποιος επιτελικός στρατιωτικός που να πιστεύει πως σε μια υποθετική σύγκρουση στο μέλλον μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας θα έχει η Ελλάδα καμιά ελπίδα;

Αφορμή για τις παραπάνω γραμμές ήταν οι αήθεις επιθέσεις που δέχτηκε η τελευταία ταινία του Παντελή Βούλγαρη, το «Τελευταίο σημείωμα», η οποία αφορά την εκτέλεση των διακοσίων κρατουμένων του στρατοπέδου Χαϊδαρίου στο Σκοπευτήριο Καισαριανής. Η εξέχουσα προσωπικότητα ήταν ο Ναπολέων Σουκατζίδης, που δεν ήταν ούτε αρχηγός ούτε καθοδηγητής ούτε αξιωματούχος του κόμματος.

Ηταν ένας γνήσιος επαναστάτης, ενταγμένος στο ΚΚΕ, που έβαζε την αξιοπρέπειά του πάνω από τη ζωή του. Και κατά κάποιο τρόπο έγινε ο φυσικός ηγέτης των κρατουμένων. Οι επιθέσεις που δέχτηκε ο Βούλγαρης ήταν από διάφορους σταλινικής νοοτροπίας γραφιάδες που βρήκαν την ταινία μη αρκούντως σταλινική. Προφανώς δεν είχαν καταλάβει πως, εδώ και παραπάνω από μισό αιώνα, ο Βούλγαρης κάνει έναν ποιητικό κινηματογράφο, τοποθετημένο σε έναν συγκεκριμένο ιστορικό χώρο που τον έχει μελετήσει διεξοδικά.

Και ήταν ευτυχής συγκυρία που η σύντροφός του Ιωάννα Καρυστιάνη συνυπογράφει το σενάριο της ταινίας, που όπως και τα προηγούμενα πάντα στηρίζονται σε μια συστηματική έρευνα. Και οι δύο δημιουργοί δεν είναι θεωρητικοί της Αριστεράς, αλλά αναπόσπαστο μέρος της με τη ζωή τους και το έργο τους. Μέσα από τα βιώματά τους και την ενεργή συμμετοχή τους στην κοινωνία. Ο Βούλγαρης με τις ταινίες του πιάνει θέματα ταμπού για την ελληνική κοινωνία, Αντίσταση, Εμφύλιος, διωγμοί, κατατρεγμοί, για να αναδείξει την αξιοπρέπεια ως την πιο σίγουρη επανάσταση.

★ Οι δύο πρώτοι τόμοι του Βολίν για τη Ρωσική Επανάσταση έχουν κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις «Διεθνής Βιβλιοθήκη», σε μετάφραση Σεραφείμ Ζάκκα. Ο τρίτος τόμος μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Πανοπτικόν», σε μια εξαίρετη μετάφραση των Φώτη Τερζάκη και Γιώργου Σ. Τερζάκη. Συνιστώ επίσης και όλα τα βιβλία του Βίκτορ Σερζ, για να καταλάβουμε την Οκτωβριανή Επανάσταση.

efsyn.gr