Του Μανόλη Δρεττάκη
Σε λίγο εκπνέει το 2013, ένα ακόμη έτος πιστής εφαρμογής των εντολών της τρόικας από τις διαδοχικές κυβερνήσεις, με βάση τα Μνημόνια που έχουν υπογράψει. Από πού να αρχίσει και πού να τελειώσει κανείς κάνοντας έναν απολογισμό των συνεπειών της συνέχισης της εκθεμελιωτικής αυτής πολιτικής που εφαρμόστηκε για τέταρτο κατά σειρά έτος;
Στο άρθρο αυτό θα αναφερθώ μόνο στην υπονόμευση των θεσμών, στην καταστρατήγηση διατάξεων του Συντάγματος και στην υπονόμευση της κοινωνικής συνοχής. Η υπονόμευση αυτή πηγάζει από την πιστή εφαρμογή των μέτρων των Μνημονίων, στις συνέπειες της οποίας έχω αναφερθεί αναλυτικά σε πολλά άρθρα μου στην «Αυγή» και στα οποία παραπέμπω.
Ι. Η υπονόμευση βασικών θεσμών και η καταστρατήγηση διατάξεων του Συντάγματος
Η υπονόμευση των θεσμών ξεκινά από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι διαδοχικές κυβερνήσεις μετά τον Απρίλιο του 2010. Οι κυβερνήσεις αυτές έχουν επιβάλει ένα σημαντικό τμήμα των μέτρων που προβλέπουν τα Μνημόνια με έναν πρωτοφανή αριθμό Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου και Υπουργικών Αποφάσεων, το περιεχόμενο των οποίων έχει εγκρίνει η τρόικα παρακάμπτοντας ουσιαστικά τη Βουλή. Η τρόικα έχει επίσης προ-εγκρίνει όσα από τα μέτρα αυτά οι κυβερνήσεις φέρνουν ως νομοσχέδια στη Βουλή προς ψήφιση. Η υποτέλεια αυτή της κυβέρνησης στην τρόικα υπονομεύει την εκτελεστική εξουσία.
Πολλές Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου και Υπουργικές Αποφάσεις, όσο και πολλές διατάξεις Νόμων που έχουν ψηφιστεί από την κυβερνητική πλειοψηφία καταστρατηγούν πολλά άρθρα του Συντάγματος της χώρας. Την καταστρατήγηση αυτή έχουν επισημάνει επανειλημμένα πολλοί καθηγητές του Συνταγματικού Δικαίου και πρόσφατα ο καθηγητής Κ. Χρυσόγονος σε βιβλίο του με αυτό το θέμα. Ο ίδιος, σε άρθρο του στην «Αυγή» της 13.12.13, προσθέτει ότι η εφαρμοζόμενη πολιτική παραβιάζει και άρθρα της «Χάρτας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων» της Ε.Ε.
Στις παραπάνω επισημάνσεις ήρθαν να προστεθούν και εκείνες της «Εταιρείας Ελλήνων Δικαστικών Λειτουργών για τη Δημοκρατία και τις Ελευθερίες», με μια ανακοίνωσή της στις 12.12.13 στην οποία αναφέρονται οι 10 σημαντικότερες καταστρατηγήσεις του Συντάγματος (π.χ. τα δικαιώματα στην κοινωνική ασφάλιση και την υγεία, η συνεισφορά των πολιτών στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις τους, η ανάπτυξη της προσωπικότητας των πολιτών κ.λπ). Το ότι όλα αυτά εξαναγκάζονται να τα ψηφίσουν οι βουλευτές των κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση, έχει μετατρέψει τη Βουλή σε όργανο - σφραγίδα της τρόικας, γεγονός που υπονομεύει και τη νομοθετική εξουσία.
Η ανακοίνωση αυτή καταλήγει στο ότι όλα όσα προαναφέρθηκαν «απειλούν την ίδια τη Δημοκρατία στον τόπο μας». Η κατακλείδα αυτή της ανακοίνωσης, πιστεύω ότι συνοψίζει τη σοβαρότητα της υπονόμευσης των θεσμών και της καταστρατήγησης του Συντάγματος.
ΙΙ. Υπονόμευση της κοινωνικής συνοχής
Η εφαρμογή των μέτρων των Μνημονίων υπονομεύει και την κοινωνική συνοχή. Στη υπονόμευση αυτή αναφέρεται και η ανακοίνωση της «Εταιρείας Δικαστικών Λειτουργών», στην οποία τονίζεται ότι: «Η λειτουργία του κοινωνικού κράτους δικαίου, που προβλέπει το Σύνταγμα (άρθρο 25, παρ. 1), έχει φτάσει σε οριακό σημείο και απειλεί την κοινωνική συνοχή».
Πράγματι δεν είναι υπερβολή να επισημάνει κανείς ότι τα οικονομικά μέτρα που έχουν ληφθεί έχουν προκαλέσει επικίνδυνα διαλυτικά φαινόμενα και ρήγματα στην ελληνική κοινωνία. Ο τριπλασιασμός των ανέργων, που πλησιάζουν το 1.400.000, η δραστική μείωση των εισοδημάτων σε συνδυασμό με τη συρρίκνωση του όποιου κράτους πρόνοιας υπήρχε πριν από την κρίση, έχει βυθίσει πάνω από 2.000.000 κατοίκους της χώρας σε επίπεδο διαβίωσης κάτω από το όριο της φτώχειας. Η κατάσταση αυτή έχει προκαλέσει σοβαρότατα άμεσα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα προβλήματα.
Τα άμεσα και πιεστικά προβλήματα είναι ορατά τόσο στην Αθήνα όσο και σε πόλεις, αλλά ακόμα και σε χωριά σε όλη τη χώρα. Εκτός από την παραπέρα αύξηση του αριθμού όσων καταφεύγουν στα συσσίτια των Μητροπόλεων και των ενοριών καθώς και των δήμων, εκτός από τον μεγαλύτερο αριθμό οικογενειών στις οποίες παραδίδονται τρόφιμα και άλλα εφόδια τόσο από την Εκκλησία όσο και από φιλανθρωπικά σωματεία, υπάρχουν και πολλές οικογένειες στις οποίες οι γονείς ντρέπονται να καταφύγουν στα παραπάνω και γι' αυτό περιορίζουν οι ίδιοι το φαγητό τους για να μην στερήσουν τα παιδιά τους από τις απαραίτητες θρεπτικές τροφές. Το χειρότερο είναι ότι όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά και σε πολλές άλλες πόλεις, αυξάνεται ο αριθμός των συμπολιτών μας που αναζητούν τροφή σε κάδους σκουπιδιών καθώς και ο αριθμός των αστέγων που κοιμούνται όπου βρουν κάποιο υπήνεμο μέρος και κάποιοι από αυτούς αφήνουν την τελευταία τους πνοή εκεί όπου κοιμούνται.
Όλα τα παραπάνω αποτυπώθηκαν και στην τακτική έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ, τα αποτελέσματα της οποίας για το έτος 2012 δημοσιεύτηκαν και από τη Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε. (τη Eurostat) στις 13.12.13. Σύμφωνα με την έρευνα αυτή το 20% των κατοίκων της χώρας στερούνται βασικά αγαθά, δηλαδή τρόφιμα, και το 27% επαρκή θέρμανση. Και είναι γνωστό ότι η ΔΕΗ έχει κόψει το ηλεκτρικό ρεύμα σε εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά επειδή δεν μπορούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς της.
Η κάθετη μείωση των μισθών και των συντάξεων (για όσους δεν έχουν άλλα εισοδήματα), η μεγάλη μείωση των εισοδημάτων μεγάλου αριθμού επαγγελματιών και η εκτίναξη της ανεργίας στα ύψη έχουν προκαλέσει πραγματική αδυναμία μεγάλου αριθμού φορολογουμένων να εξοφλήσουν τους φόρους που οφείλουν (τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο έφτασαν τα 62 δισ. ευρώ) καθώς και πολλών δανειοληπτών να πληρώσουν τις δόσεις δανείων που έχουν συνάψει με τις τράπεζες (τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια πλησιάζουν το 30% του συνόλου), με κίνδυνο να χάσουν τα σπίτια τους σε πλειστηριασμό.
Η οικονομική αδυναμία, όμως, εκτός από τις άμεσες, έχει, όπως προαναφέρθηκε, πολύ σοβαρές βραχυπρόθεσμες και μακροχρόνιες συνέπειες τόσο σε οικογένειες όσο και σε πολλούς που μένουν μόνοι. Πρόσφατα η ΜΚΟ «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» έδωσε στοιχεία για σημαντικό αριθμό συνανθρώπων μας που δεν μπορούν να πληρώσουν τα εντελώς απαραίτητα φάρμακα θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία τους. Επιπλέον ζευγάρια που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδιά (όσα δεν έχουν) ή περισσότερα παιδιά (όσα έχουν) αποφεύγουν την εγκυμοσύνη, ενώ άλλα καταφεύγουν, δυστυχώς, σε (ανεπιθύμητη γι' αυτά) έκτρωση, είτε διότι είναι ανασφάλιστοι και δεν μπορούν να πληρώσουν το νοσοκομείο είτε διότι το πολύ περιορισμένο εισόδημά τους ή η ανεργία δεν τους επιτρέπει να τα αναθρέψουν. Το αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης οδήγησε σε πρωτοφανή μείωση των γεννήσεων κατά πάνω από 14.000 τη διετία 2011-2012.
Το πολύ υψηλό ποσοστό ανεργίας των νέων, το οποίο έχει ξεπεράσει το 50%, έχει αναγκάσει ένα μεγάλο αριθμό από αυτούς που έχουν τα απαιτούμενα από τις χώρες υποδοχής προσόντα να μεταναστεύσουν σ' αυτές (μερικοί μαζί με τις οικογένειές τους). Πρόκειται για ένα νέο κύμα μετανάστευσης των πιο προσοντούχων (και πολύτιμων για την ανάπτυξη της χώρας) νέων επιστημόνων, τελείως διαφορετικό από τη μαζική μετανάστευση της δεκαετίας του '60 ανειδίκευτων εργατών. Ταυτόχρονα έχει αρχίσει η παλιννόστηση στις πατρίδες τους αλλοδαπών, λόγω του γεγονότος ότι το ποσοστό ανεργίας τους είναι πολύ υψηλότερο από εκείνο των Ελλήνων.
Τόσο η μείωση των γεννήσεων (αλλά και η αύξηση των θανάτων τη διετία 2011-2012), όσο και η μετανάστευση Ελλήνων και η παλιννόστηση αλλοδαπών, έχουν προκαλέσει για πρώτη φορά μείωση του συνολικού πληθυσμού της χώρας, ενώ η μείωση του ελληνικού πληθυσμού, που έχει αρχίσει εδώ και πάνω από 15 χρόνια (εξαιτίας του γεγονότος οι θάνατοι Ελλήνων ξεπερνούν τις γεννήσεις από Ελληνίδες), επιταχύνθηκε τη διετία 2011-2012. Οι εξελίξεις αυτές στον πληθυσμό έχουν πολύπλευρες και πολύ σοβαρές μακροχρόνιες (εθνικές, οικονομικές, κοινωνικές κ.λπ.) συνέπειες για το μέλλον της χώρας (βλέπε σχετικά πρόσφατα και παλαιότερα σχετικά άρθρα μου στην «Αυγή»).
Η τραγικότερη συνέπεια των όσων προαναφέρθηκαν είναι δυστυχώς η αύξηση των αυτοκτονιών, κυρίως για οικονομικούς λόγους. Ανάμεσα στους αυτόχειρες είναι και οικογενειάρχες με παιδιά, ακόμη και μητέρες.
Θα κλείσω την, αναγκαστικά σύντομη, αυτή επισκόπηση της συνέχισης της υπονόμευσης των θεσμών, της καταστρατήγησης διατάξεων του Συντάγματος και της υπονόμευσης της κοινωνικής συνοχής το έτος 2013 επισημαίνοντας ότι είναι προφανές πως κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί. Είναι επιτακτική ανάγκη να αλλάξει άμεσα και ριζικά με δημοκρατικό και ειρηνικό τρόπο, ώστε η χώρα να μπει στον μακρύ και δύσκολο δρόμο της αποκατάστασης των θεσμών και της κοινωνικής συνοχής. Διαφορετικά ελλοχεύουν κίνδυνοι κοινωνικής έκρηξης με απρόβλεπτες εξελίξεις.
* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι τέως αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ