Καθαρή (παραμυθένια) έξοδος

Του Δημήτρη Μηλάκα

Τα παραμύθια με ωραίο τέλος είναι γοητευτικά σαν την ελπίδα που πεθαίνει τελευταία, ωστόσο σπανίως έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Ένα τέτοιο παραμύθι – την καθαρή έξοδο από τα μνημόνια και το τέλος της εποπτείας – μας διηγείται το τελευταίο διάστημα η κυβέρνηση. Πριν το καταπιούμε αμάσητο, ας θυμηθούμε λίγο την Ιστορία...

Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος (ΔΟΕ) ονομαζόταν ο έλεγχος των δημοσίων οικονομικών της Ελλάδας που επιβλήθηκε από ευρωπαϊκές χώρες που δάνεισαν την Ελλάδα το φθινόπωρο του 1897, ενώ αυτή είχε χρεοκοπήσει τέσσερα χρόνια πριν (Τρικούπης, «δυστυχώς επτωχεύσαμεν»), με στόχο την αποπληρωμή των χρεών της προς τους πιστωτές της. Τον έλεγχο εκτελούσε μια εξαμελής επιτροπή, η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή (Commission Internationale Financière de la Grèce), με μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα από το 1897 μέχρι το 1978, επί 81 χρόνια.

Η τότε ελληνική κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη, μετά και την ήττα στον ελληνοτουρκικό πόλεμο το (μαύρο) 1897, υποχρεώθηκε σε νέες διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές της Ελλάδας (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, Ιταλία, Αυστρία, Γερμανία) για επιπλέον δανεισμό (ενώ τέσσερα χρόνια νωρίτερα τους είχε ήδη δηλώσει ότι αδυνατεί να αποπληρώσει τα ήδη χρωστούμενα δάνεια).

Οι διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης οδήγησαν στην επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ) για την οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας, ώστε να εξασφαλίζει στους πιστωτές την αποπληρωμή και των παλαιότερων αλλά και των νέων δανείων. Η συμφωνία με τους πιστωτές προέβλεπε:

● Χορήγηση δανείου πολεμικών επανορθώσεων και του «οικονομικού δανείου». Εκχωρήθηκε εγγυημένο δάνειο 151,3 εκατ. φράγκων από τις Μεγάλες Δυνάμεις στην Ελλάδα. Το δάνειο ελήφθη προκειμένου να καταβληθούν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οι αποζημιώσεις που υποχρεώθηκε να καταβάλει η Ελλάδα στην Τουρκία, το υφιστάμενο κρατικό χρέος, το έλλειμμα του Ελληνικού Δημοσίου για το έτος 1897 και οι δαπάνες έκδοσης του δανείου (προμήθειες τραπεζών μεσιτικά, χαρτόσημα) ύψους 3,5 εκατ. φράγκων.

● Υποθήκευση φορολογικών εσόδων ώστε να εξασφαλισθεί η αποπληρωμή των δανείων.

● Για να επιτευχθεί η εξυπηρέτηση του χρέους ο ΔΟΕ απέκτησε τακτικές πηγές εσόδων και αξιολογούσε τις κρατικές υπηρεσίες για την αποδοτικότητα και τη φοροεισπρακτική τους ικανότητα. Έτσι στον ΔΟΕ αποδίδονταν τα έσοδα των μονοπωλίων αλατιού, πετρελαίου, σπίρτων, τραπουλόχαρτων, τσιγαρόχαρτων και σμυρίδας Νάξου, ο φόρος καπνού, τα τέλη χαρτοσήμου και οι δασμοί του τελωνείου Πειραιά.

● Αναδιάρθρωση του χρέους.

Το χρέος δεν ξέρουμε πώς αναδιαρθρώθηκε. Ξέρουμε ότι η λογική της τότε σύμβασης είναι πανομοιότυπη με τα μνημόνια. Κάτι που επίσης ξέρουμε – και μπορούμε να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας – είναι ότι η «τρόικα» εκείνης της εποχής έφυγε ύστερα από 81 χρόνια...