Το Ειδικό Δικαστήριο και τα τρία σενάρια για τις εκλογές

Του Σταύρου Λυγερού

Κάθε κόμμα επιδιώκει στις εκλογές να αποσπά το μεγαλύτερο δυνατό ποσοστό. Στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ και των επόμενων εκλογών υπάρχει ένας πρόσθετος ισχυρός λόγος. Ο Τσίπρας θέλει το υψηλότερο δυνατό ποσοστό, επειδή δικαιολογημένα θεωρεί ότι αυτό θα λειτουργήσει σαν ασπίδα πολιτικής προστασίας από τις προθέσεις ισχυρών κύκλων της ΝΔ, αλλά και του ΚΙΝΑΛ, να στείλουν αυτόν και συνεργάτες του κατηγορούμενους σε Ειδικό Δικαστήριο.

Η επιδίωξη του υψηλότερου δυνατού εκλογικού ποσοστού, όμως, επηρεάζει την επιλογή του χρόνου που θα στηθούν κάλπες. Προφανώς και ο Τσίπρας και οι υπουργοί του θα προτιμούσαν να εξαντλήσουν την τετραετία. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν θα το διακινδυνεύσουν εάν εκτιμήσουν ότι εξάντληση της τετραετίας ισοδυναμεί με βαριά εκλογική ήττα.

Στο τραπέζι του πρωθυπουργού βρίσκονται τρία σενάρια: Το πρώτο είναι οι εκλογές να γίνουν τον Οκτώβριο του 2019, μαζί με τις τοπικές, όπως προανήγγειλε ο Σκουρλέτης. Τα υπέρ είναι η μέγιστη δυνατή παραμονή στην εξουσία. Πρόκειται για ισχυρό κίνητρο, δεδομένου ότι, όπως και οι προηγούμενοι, έτσι κι αυτοί αγαπούν πολύ τις καρέκλες τους.

Το δεύτερο σενάριο είναι οι εκλογές να γίνουν μαζί με τις ευρωεκλογές (και ίσως και με τις τοπικές) σε ένα χρόνο και κάτι από τώρα. Το βασικό επιχείρημα είναι ότι ο ψηφοφόρος θα διοχετεύσει την πολιτική δυσαρέσκειά του κυρίως στις ευρωκάλπες, με αποτέλεσμα οι απώλειες στις εθνικές κάλπες να είναι συγκριτικά μικρότερες. Η πολιτική ιστορία της μεταπολίτευσης επιβεβαιώνει αυτή την τάση. Το επικουρικό επιχείρημα είναι ναι μεν δεν εξαντλείται η τετραετία, αλλά η απώλεια από την παραμονή στην εξουσία θα είναι λίγοι μήνες.

Το τρίτο σενάριο είναι οι εκλογές να γίνουν στα τέλη του ερχόμενου Σεπτεμβρίου ή στις αρχές Οκτωβρίου. Οι υποστηρικτές του αναγνωρίζουν, βεβαίως, ότι έτσι χάνεται ένας χρόνος εξουσίας, αλλά αντιτείνουν ότι είναι ο καταλληλότερος χρόνος για να αποσπάσει ο ΣΥΡΙΖΑ το μέγιστο δυνατό ποσοστό. Η Ελλάδα θα έχει μόλις εξέλθει από τα Μνημόνια, θα επικρατεί κλίμα ελπίδας για το αύριο, το οποίο θα ενισχύεται από το γεγονός ότι θα έχουν ήδη διοχετευθεί στην οικονομία οι πόροι από τον τουρισμό με όλα τα θετικά που αυτό συνεπάγεται.

Ο φόβος της εκλογικής φθοράς

Το βασικό επιχείρημά τους, όμως, είναι ότι εάν οι εκλογές γίνουν το 2019, ο ΣΥΡΙΖΑ θα υποστεί μεγάλη φθορά και ως εκ τούτου η εκλογική επίδοσή του θα κινηθεί σε χαμηλότερα επίπεδα. Επικαλούνται το γεγονός ότι η κυβέρνηση θα δυσκολευθεί πολύ να δώσει τον Δεκέμβριο τον γνωστό ετήσιο μποναμά στα φτωχότερα στρώματα, όπως έπραξε το 2017 και το 2016.

Για το 2018 ο στόχος είναι πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ κι όχι 1,75% που ήταν το 2017. Αυτό σημαίνει ότι για να δοθεί ο μποναμάς πρέπει να συγκεντρωθεί γιγαντιαίο υπερπλεόνασμα, δηλαδή να γίνει ακόμα μεγαλύτερη αφαίμαξη από την πραγματική οικονομία. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα επιβραδυνθεί η ανάπτυξη με ό,τι αυτό συνεπάγεται και στο επίπεδο της οικονομίας, αλλά και της πολιτικής-εκλογικής επιρροής. Επειδή οι αποδέκτες του μποναμά θεωρούν δεδομένο πως θα πάρουν τα ίδια και φέτος, ακόμα και εάν τους δοθεί μικρότερο ποσό θα δυσανασχετήσουν.

Επιπροσθέτως, όλα δείχνουν ότι δεν θα ευοδωθεί η προσπάθεια της κυβέρνησης να μετατεθεί η περικοπή των συντάξεων από το 2019 στο 2020. Έτσι, από την αρχή του 2019 οι συνταξιούχοι και όσα άνεργα παιδιά και εγγόνια στηρίζονται από τις συντάξεις θα υποστούν σημαντική πίεση, γεγονός το οποίο θα έχει τις δικές του πρόσθετες αρνητικές για τον ΣΥΡΙΖΑ επιπτώσεις στο πολιτικό-εκλογικό επίπεδο.

Ένας πρόσθετος λόγος υπέρ της διεξαγωγής εκλογών τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο του 2018 είναι ότι εάν ο ΣΥΡΙΖΑ χάσει -σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις- θα έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει το χαρτί της εκλογής Προέδρου Δημοκρατίας το 2020 για να προκαλέσει πρόωρες εκλογές, εάν το κρίνει. Κι αυτό γιατί θα έχει μεσολαβήσει ικανός χρόνος, ώστε να μία κυβέρνηση της ΝΔ να έχει υποστεί πολιτική-εκλογική φθορά.

Αντιθέτως, εάν οι εκλογές γίνουν το φθινόπωρο του 2019, δεν θα έχει μεσολαβήσει ο αναγκαίος χρόνος για να αλλάξει ο συσχετισμός δυνάμεων στο εκλογικό σώμα ακόμα και εάν η κυβέρνηση της ΝΔ θα έχει απογοητεύσει. Ο παράγοντας της εκλογικής αδράνειας είναι ισχυρός και τελευταία επιβεβαιώθηκε στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ξανακέρδισε τις εκλογές παρά την στροφή 180 μοιρών και την υπογραφή του 3ου Μνημονίου.

Συμπερασματικά, ο ευνοϊκότερος -με ορθολογικούς όρους- για τον ΣΥΡΙΖΑ χρόνος να στηθούν κάλπες είναι ο Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2018, όταν η Ελλάδα εισέλθει στη μεταμνημονιακή εποχή, αλλά πριν οι πολίτες αρχίζουν να την βιώνουν και ως εκ τούτου να διαπιστώνουν ότι δεν θα είναι πολύ διαφορετική. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι στην κορυφή του ΣΥΡΙΖΑ και ειδικά οι ένοικοι στο Μαξίμου θα επιλέξουν με ορθολογικούς όρους. Η πολιτική ιστορία είναι γεμάτη από περιπτώσεις που κρίσιμες επιλογές έγιναν με βάση υποκειμενικές προσδοκίες.