Αξιοπρέπεια

 

Αργά το απόγευμα και ο ήλιος είχε ήδη αρχίσει να αποχαιρετά τη μέρα. Στο παρκάκι είχαν απομείνει πέντε – έξι παιδιά. Λίγο πιο πέρα μια μητέρα προσπαθούσε να ταΐσει το μικρό της κορίτσι, μα εκείνο είχε το νου του στο παιχνίδι. Συνεχώς της «ξέφευγε» και έτρεχε προς τα άλλα παιδιά. Όμορφες εικόνες, γεμάτες ζωή και ελπίδα.

 

Η μητέρα ήθελε να του πει πάρα πολλά, αλλά περίμενε να μεγαλώσει λίγο ακόμη. Είχε μια ακαταμάχητη επιθυμία να μοιραστεί μαζί του πολλές σκέψεις της, όχι για να το «συμβουλέψει» μα για να το φέρει πιο κοντά της, για να γνωριστούν καλύτερα.

 

Οι σκέψεις «δρούσαν» καταιγιστικά. Έπρεπε να επιλέξει ποιες θα κρατήσει και ποιες θα αφήσει. Κατέληξε ότι δύο ήταν τα «θέματα», για τα οποία ήθελε να μιλήσει, πρώτα απ’ όλα: Τα σταυροδρόμια και η αξιοπρέπεια. Ηθελε να του μιλήσει για τα σταυροδρόμια που, τελικά, μας καθορίζουν, για τις άπειρες δικαιολογίες που βρίσκει ο ανθρώπινος νους για να αποφύγει τα δύσκολα μονοπάτια, να του πει ότι αυτό που μετράει είναι η απόφαση.

 

Τα ξανασκέφτηκε όλα αυτά και αναρωτήθηκε εάν είναι μόνο αμπελοφιλοσοφίες. Στη ζωή τα πράγματα κρίνονται στην πράξη, στο χρόνο που συμβαίνουν. Τότε αποφασίζεις, τότε επιλέγεις. Κανείς δεν μπορεί να σε «προετοιμάσει» για τις κρίσιμες ώρες. Τις όποιες κρίσιμες ώρες. Τα πράγματα μπερδεύτηκαν στο μυαλό της. Οι σκέψεις, όμως, δε σταματούσαν. Ηθελε να του μιλήσει για την αξιοπρέπεια. Είχε δει πολλούς ανθρώπους να υπερασπίζονται με σθένος μεγάλες ιδέες. Οι ίδιοι άνθρωποι στη συνέχεια βρέθηκαν απέναντι και πυροβολούσαν το παρελθόν τους, χωρίς ντροπή. Βάφτιζαν εξέλιξη της σκέψης το πέρασμα στην απέναντι όχθη.

 

Είχε δει ανθρώπους που αναθεώρησαν όλη τους την ύπαρξη, προβάλλοντας τις πιο απίθανες δικαιολογίες. Τώρα, προσπαθούν να πείσουν ότι ο «εκσυγχρονισμός» της σκέψης έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση και το ξεπούλημά της. Στέκονται απέναντι, απόλυτοι κριτές, και βγάζουν ανορθολογικά πορίσματα. Αλλάζουν ονόματα σε αυτά που υπερασπίστηκαν. Τα ονομάζουν, πια, δογματισμό και θρησκευτική πίστη σε ξεπεσμένα ιδανικά και στις δημόσιες εμφανίσεις τους ανταλλάσσουν φιλοφρονήσεις με τους κάποτε «απέναντι».

 

Τις σκέψεις της διέκοψε το μικρό κοριτσάκι. Όλη αυτή την ώρα έπαιζε με τα άλλα παιδιά. Είχε κουραστεί και παραπονέθηκε πως πεινάει. Η μητέρα χαμογέλασε και άρχισε να το ταΐζει. Χάζευε την κόρη της και προσπαθούσε να βρει τρόπους και λόγια για να της εξηγήσει τι είναι αξιοπρέπεια. Δεν είχε νόημα να της μιλήσει με αντιπαραδείγματα, αλλά με παραδείγματα. Η κατάκτηση του νοήματος αυτής της λέξης είναι ένας μόνιμος αγώνας για κάθε άνθρωπο.

 

Της ήρθε στο μυαλό ένα όνομα που θα μπορούσε να χωρέσει όλο το μεγαλείο της αξιοπρέπειας σε μεγάλα σταυροδρόμια. Στο γυρισμό για το σπίτι άρχισε να της διηγείται, με τα πιο απλά λόγια, την ιστορία του κομμουνιστή Νίκου Μπελογιάννη…

 

(Το κείμενο δημοσιεύθηκε στον «Ριζοσπάστη» στις 17/3/2009 και αναδημοσιεύθηκε στον «Ημεροδρόμο» στις 30 Μαρτίου 2015)

   

 Γεράσιμος Λιβιτσάνος