Το μεγαλύτερο αυθαίρετο της Ευρώπης, με βούλα ΣτΕ

Της ΒΑΝΑΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

Με την κήρυξη οριστικά και αμετάκλητα ως άκυρης της οικοδομικής άδειας ανέγερσης του εμπορικού κέντρου The Mall Athens, κλείνει ο δικαστικός μαραθώνιος, στη διάρκεια του οποίου κουρελιάστηκε το Σύνταγμα, και δικαιώνονται κάτοικοι και φορείς της περιοχής. Εκθετος ο Ευ. Βενιζέλος για τη χορήγηση της άδειας, πριν από 10 χρόνια

Μία δεκαετία και πλέον μετά την έναρξη της δικαστικής διαμάχης για το περίφημο The Mall Athens, το μεγαθήριο του Αμαρουσίου, η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας γράφει τους τίτλους του τέλους κηρύσσοντας άκυρη την οικοδομική άδεια ανέγερσής του.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, οι ανώτατοι δικαστές σε διάσκεψη κεκλεισμένων των θυρών έκριναν με μεγάλη πλειοψηφία ότι το εμπορικό κέντρο των 75.000 τ.μ. -το μεγαλύτερο της νοτιοανατολικής Ευρώπης- είναι παράνομο, αφού δεν έχει προηγηθεί έγκριση περιβαλλοντικών όρων, απαραίτητη, κατά το Σύνταγμα, προϋπόθεση για να είναι νόμιμη η κατασκευή του.
«Ολυμπιακό έργο»
Στο στόχαστρο των δικαστών μπήκε ο νόμος του 2003, του τότε υπουργού Πολιτισμού και σήμερα αντιπροέδρου της δικομματικής κυβέρνησης Ευάγγ. Βενιζέλου που χορήγησε την ειδική οικοδομική άδεια για την ανέγερση του Mall, μαζί με κτήριο γραφείων 17.000 τετραγωνικών, εντάσσοντάς τα μάλιστα στο κάδρο των ολυμπιακών εγκαταστάσεων.
Κατά την τελευταία συνεδρίαση της Ολομέλειας, που έγινε υπό την προεδρία του Κων. Μενουδάκου και πριν αποχωρήσει από το σώμα λόγω συμπλήρωσης του ορίου ηλικίας, το ΣτΕ έλυσε οριστικά και αμετάκλητα το θέμα, δικαιώνοντας τους πολίτες του Αμαρουσίου που προσέφυγαν στο δικαστήριο ζητώντας δικαστική προστασία.
Μετά τη δημοσίευση της απόφασης που αναμένεται να γίνει το νέο δικαστικό έτος, η διοίκηση θα πρέπει να συμμορφωθεί με όσα επιτάσσει η δικαστική ετυμηγορία. Πάντως, η κατεδάφιση του εμπορικού κέντρου, ιδιοκτησίας της εταιρείας Lamda Development, του ομίλου Λάτση, δεν φαίνεται να είναι επιλογή που συγκεντρώνει σοβαρές πιθανότητες. Νομικοί κύκλοι τόνιζαν στην «Κ.Ε.» ότι μπορεί να γίνει εκ των υστέρων η μελέτη περιβαλλοντικών όρων ώστε να θεραπευθεί η... «πλημμέλεια» και επικαλούνταν σχετική απόφαση του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) που επιτρέπει κάτι τέτοιο. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν ανοίγει ο δρόμος για την επιβολή εκ μέρους της Πολεοδομίας μεγάλων προστίμων ανέγερσης και διατήρησης. Και εδώ αναμένεται να δοθεί μάχη από την πλευρά της ισχυρής ιδιοκτησίας.
Το σκεπτικό
Η Ολομέλεια δεν βάδισε στο δρόμο που είχε χαράξει το Ε' Τμήμα του δικαστηρίου, το οποίο είχε κρίνει ότι ο νόμος Βενιζέλου (3207/2003) είναι αντισυνταγματικός. Το βασικό σκεπτικό του Τμήματος ήταν ότι δεν είναι δυνατό διοικητικές πράξεις, όπως η έκδοση οικοδομικής άδειας, να θεσπίζονται με νόμο, διότι έτσι φαλκιδεύεται το δικαίωμα των πολιτών για δικαστική προστασία. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο ΣτΕ μπορεί να προσβληθούν μόνον πράξεις της διοίκησης που έχουν εκδοθεί κατ' εφαρμογήν ενός νόμου και όχι ευθέως ο ίδιος ο νόμος.
Οι δικαστές της Ολομέλειας, αν και δεν επέλεξαν τη μεγάλη ανατροπή στη νομολογία, βρήκαν άλλη νομική διέξοδο -σύμφωνα με τη νομολογία του ΔΕΚ- προκειμένου να ελέγξουν τη συνταγματικότητα του συγκεκριμένου νόμου. Δέχθηκαν κατ' αρχήν ότι μπορεί η διοίκηση με νόμο να χορηγεί οικοδομική άδεια (κάτι ανάλογο είχε γίνει και με την υπόθεση του Αχελώου), ωστόσο έκριναν ότι σε αυτή την περίπτωση πρέπει να γίνεται με τις προδιαγραφές που θα τηρούνταν εάν γίνονταν με διοικητική πράξη, δηλαδή με υπουργική απόφαση.
Και σε αυτό το πλαίσιο εξέτασαν κατά πόσο ο επίμαχος νόμος συμμορφώθηκε προς τις επιταγές που θέτει το άρθρο 24 του Συντάγματος για την προστασία του περιβάλλοντος. Και εδώ διαπίστωσαν το πρόβλημα. Σύμφωνα με την άποψη που πλειοψήφησε, η οικοδομική άδεια για την κατασκευή του Mall είναι άκυρη, διότι δεν συντάχθηκε μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και οι πολεοδομικές ρυθμίσεις έγιναν με μελέτη που δεν ήταν επαρκής και αιτιολογημένη.
Το μεγαθήριο της παρανομίας
* Το 2001, επί πρωθυπουργίας Κ. Σημίτη, ο τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κ. Λαλιώτης συντάσσει το νόμο 2947/2001 (περί Ολυμπιακής Φιλοξενίας), που προβλέπει στο Χωριό Τύπου τη λειτουργία «χώρου υποδοχής πολεοδομικού κέντρου», αλλάζοντας έτσι τη χρήση γης που ήταν αμιγούς κατοικίας.
* Το 2003 η Ολομέλεια του ΣτΕ αποφαίνεται ομόφωνα ότι ο νόμος είναι αντισυνταγματικός, διότι επιβαρύνει ανεπανόρθωτα το οικιστικό περιβάλλον. Παρά τη δικαστική κρίση, το έργο συνεχίζεται. Το ΚΚΕ καταθέτει ερώτηση στη Βουλή και καταγγέλλει την «ολιγωρία» των αρμόδιων αρχών να διακόψουν τις παράνομες εργασίες κατασκευής του εμπορικού κέντρου.
* Την ίδια χρονιά η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, για να παρακάμψει το «πρόβλημα» με την αντισυνταγματικότητα του Mall, επινοεί τη... φόρμουλα: ο νόμος «επέχει θέση» αδείας, ούτως ώστε να μην μπορεί να γίνει προσφυγή στο ΣτΕ.
* Τον Φεβρουάριο του 2008 το Ε' Τμήμα του ΣτΕ (απόφαση 391/2008) τάσσεται υπέρ της αποδοχής της προσφυγής κατοίκου του Αμαρουσίου για την υπόθεση του Mall. Για πρώτη φορά γίνεται δεκτό το δικαίωμα ευθείας προσβολής εναντίον νόμου. Η υπόθεση κρίνεται πολύ σημαντική και παραπέμπεται στην Ολομέλεια. Ο τότε σύμβουλος και σήμερα αντιπρόεδρος Ν. Ρόζος εισηγείται ενώπιον της Ολομέλειας να κηρυχθεί ο νόμος αντισυνταγματικός.
* Το 2010 η Ολομέλεια αναβάλλει την έκδοση τελικής απόφασης προκειμένου να αποφανθεί το ΔΕΚ για ανάλογη υπόθεση του Βελγίου. Η κρίση του ευρωπαϊκού δικαστηρίου αποτελεί μονόδρομο για τους Ελληνες δικαστές. Ποιο ήταν το διά ταύτα της ετυμηγορίας του; Οτι ακόμη κι αν το Σύνταγμα δεν επιτρέπει να ελεγχθεί ένας νόμος, το δικαστήριο οφείλει να βρει τον τρόπο να ξεπεράσει το πρόβλημα και να εκδικάσει την υπόθεση. Με άλλα λόγια, το Mall δεν μπορεί να γλιτώσει το δικαστικό έλεγχο.
* Τελικά, φέτος, ύστερα από συνεχείς αναβολές, η Ολομέλεια συνεδριάζει και γράφει τον επίλογο της πολύκροτης υπόθεσης, δικαιώνοντας το μακροχρόνιο δικαστικό αγώνα των κατοίκων.
http://www.enet.gr/