Η ουσία των αμερικανικών εκλογών

Του Γιάννη Βαρουφάκη

Η σαρωτική νίκη των Ρεπουμπλικανών θεμελιώθηκε στην οργή της πλειοψηφίας των λευκών της πολύπαθης αμερικανικής εργατικής τάξης, ιδίως όσων στερούνται τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και στοιχειώδους κοινωνικής μέριμνας. Αυτή η κοινωνική ομάδα ψήφισε μαζικά εναντίον των Δημοκρατικών και έδωσε στους Ρεπουμπλικάνους τη νίκη.

Πρόκειται για κοινωνική ομάδα που, τις τελευταίες δεκαετίες, έχει χάσει την ιδιωτική της ιατροφαρμακευτική περίθαλψη (καθώς οι εργοδότες δεν έχουν πλέον νομική υποχρέωση να τους την προσφέρουν), έχουν δει τους μισθούς τους να καθηλώνονται στο ίδιο τραγικό επίπεδο τριάντα χρόνια τώρα, έχουν χάσει μεγάλο μέρος των συντάξεών τους (καθώς με την κρίση του 2008 τα ταμεία τους έχασαν μεγάλο μέρος των επενδυμένων εισφορών), έχουν χάσει το σπίτι τους (καθώς τα στεγαστικά τους δάνεια κοκκίνησαν και τα εγκατέλειψαν) αναγκαζόμενοι να μένουν σε κακές κατοικίες στο νοίκι, κ.ο.κ.

Οι λευκοί ανειδίκευτοι εργαζόμενοι είναι, για αυτούς τους λόγους, έξαλλοι με την εξουσία, την οποία στο φαντασιακό τους εκπροσωπεί ο Πρόεδρος, η κυβέρνηση, οι απόφοιτοι του Χάρβαρντ και του Γέιλ, και γενικά το κράτος. Αυτό που δεν εξηγούν είναι τον λόγο για τον οποίο στρέφονται υπέρ Ρεπουμπλικανών υποψηφίων που, και αυτοί, στα ίδια πανεπιστήμια έχουν πάει με τους Δημοκρατικούς αντιπάλους τους, από την ίδια ανώτατη κοινωνικο-οικονομική τάξη προέρχονται, στα ίδια club ανήκουν. Ο λόγος είναι απλός:

Οι λευκοί εργαζόμενοι των ΗΠΑ έχουν χάσει κάθε ελπίδα. «Είμαστε χρεοκοπημένοι», λένε όταν τους ρωτάς. Αποδέχονται πλέον μοιρολατρικά ότι δεν θα δουν τους μισθούς τους να ανεβαίνουν ξανά, ότι κανονικό συμβόλαιο έργου, με ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και μια αξιοπρεπή σύνταξη στα 65, δεν θα τους προσφέρει κανείς. Αντί όμως να ρωτούν γιατί έχουν χάσει αυτά τα βασικά συστατικά μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης, τα οποία η αμερικανική εργατική τάξη λάμβανε ως δεδομένα προηγουμένως, αναρωτιούνται πώς, γιατί και με ποιο δικαίωμα οι εργαζόμενοι στις δημόσιες υπηρεσίες (στην εφορία, στους δήμους, στο ταχυδρομείο κ.λπ.) εξακολουθούν να απολαμβάνουν όλη αυτήν τη μέριμνα (περίθαλψη, συντάξεις κ.λπ).

Και τότε είναι που έρχονται οι Ρεπουμπλικανοί υποψήφιοι με τις υποσχέσεις τους για μείωση του κράτους, για κατάργηση των «προνομίων» των δημοσίων υπαλλήλων, για αποδόμηση σε ό,τι έμεινε από το κράτος πρόνοιας που είχε στήσει αρχικά ο Ρούσβελτ και κατόπιν ο Λίντον Τζόνσον, για «επιστροφή» στην εξατομίκευση του ατόμου. Οι απογοητευμένοι λευκοί εργαζόμενοι (και άνεργοι) δεν μασάνε κουτόχορτο βέβαια. Καταλαβαίνουν ότι κι αυτοί οι υποψήφιοι (του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος) είναι το ίδιο συνάφι με τους Δημοκρατικούς – ότι κυλάνε στον πλούτο και στην χλυδή λόγω ενός διεφθαρμένου συστήματος όπου το ανώτατο 0,1% εκμαιεύει από την υπόλοιπη κοινωνία ένα χυδαία τεράστιο ποσοστό του εθνικού πλούτου – ότι πρεσβεύουν λιγότερο κράτος για να πληρώνουν λιγότερους φόρους από τις τεράστιες περιουσίες τους.

Όμως τους ψηφίζουν επειδή το Ρεπουμπλικανικό μήνυμα εναντίον του κράτους, εναντίον των δημοσίων υπαλλήλων, τους ικανοποιεί το πικρό συναίσθημα ότι, τώρα που η δική τους αγελάδα ψόφησε, τουλάχιστον να ψοφήσει και εκείνη του γείτονα ο οποίος έχει καταφέρει να κρατήσει την (πολύ άσχημα πληρωμένη) θέση του στο δημόσιο, διατηρώντας όμως κάποια βασικά «αγαθά» που ο κοινός λευκός, ανειδίκευτος εργαζόμενος έχει χάσει από παλιά – και που δεν ελπίζει να αποκτήσει ποτέ ξανά.

Αυτή είναι η ουσία των εκλογών: Όταν η ελπίδα χάνεται, εκείνος που την δημιούργησε (ο κ. Ομπάμα) μαυρίζεται από θυμωμένους-ξεχασμένους-αδύναμους πολίτες που σκέφτονται ότι το μόνο που μπορεί να πετύχει η ψήφος τους είναι τη διάδοση της δικής τους δυστυχίας παντού.

ένα άρθρο των πρωταγωνιστών