Go back, κύριε Κοτζιά…

Του Γιάννη Παντελάκη

Ο υπουργός Εξωτερικών, Ν. Κοτζιάς, έκανε την εκτίμηση ότι η Αυστρία σήμερα κάνει το βρώμικο παιχνίδι πολλών που θα ήθελαν ν' ανατρέψουν τη Μέρκελ ή την πολιτική της τουλάχιστον. Αν ισχύει αυτό ή όχι, είναι ένα θέμα στο οποίο καλούνται ν' απαντήσουν όσοι έχουν γνώση. Υπάρχει ένα δεύτερο θέμα ωστόσο. Ότι οι θετικές δηλώσεις του υπουργού για τη Μέρκελ προκάλεσαν σε πολλούς στη χώρα μας εντύπωση. Ένας υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ κάνει θετικές δηλώσεις για τη στοχοποιημένη από τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ Μέρκελ; Και εδώ υπάρχει ένα ολόκληρο θέμα. Πως ένα κόμμα ερμήνευσε τις σχέσεις της χώρας με τους δανειστές, πως δαιμονοποίησε στην κοινή γνώμη ορισμένα πρόσωπα και καταστάσεις και πως ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας στήριξε σε τέτοια αφηγήματα τα αίτια της κρίσης και τη διαχείρισή της.

Οι εποχές που ο Τσίπρας φώναζε στις πλατείες «go back, κυρία Merkel» και ότι «η Μέρκελ καταστρέφει την Ευρώπη» δεν είναι ιδιαίτερα μακρινές. Ούτε δυο χρόνια δεν έχουν περάσει. Νωπές και οι ερμηνείες που έδιναν πολλά στελέχη του κόμματος για τη Γερμανίδα Καγκελάριο και ιδιαίτερα για τους πολιτικούς τους αντιπάλους στο εσωτερικό. Οι «Μερκελιστές», οι «Γερμανοτσολιάδες», οι «νενέκοι», που συνεργάζονται με «τους κατακτητές» και το «τέταρτο Ράιχ». Δεν συνέβησαν πριν δέκα χρόνια όλα αυτά, συνέβησαν όταν πρόσφατα ο ΣΥΡΙΖΑ κυνηγούσε την άνοδο στην εξουσία.

Στο κυνήγι αυτό, ερμήνευσε και την κρίση και τα αίτια της, αλλά και τους δανειστές και τις σκοπιμότητές τους με όρους εμφυλίου, με συνθήματα που άγγιζαν ταπεινά ένστικτα και με λογικές που δεν είχαν σχέση με τις συγκυρίες, τις δυνατότητες, τις διεθνείς ισορροπίες και τα επιχειρήματα. Η Μέρκελ δεν ήταν απλά ένας πολιτικός αντίπαλος, ήταν μια δαιμόνια πολιτικός που εποφθαλμιούσε τη χώρα. Δεν χρησιμοποίησαν καν πολιτικούς όρους ανάλυσης και κριτικής γι' αυτό που συνέβαινε. Αυτό που κυριάρχησε ήταν οι κραυγές που άγγιζαν το συναίσθημα. Παρ' ότι αντικειμενικά είχε το πλεονέκτημα (δεν είχε κυβερνήσει ως τότε, άρα δεν είχε το μεγάλο μέρος συμμετοχής στην κρίση, θα μπορούσε να έχει ρεαλιστικές εναλλακτικές πολιτικές προτάσεις απέναντι στα μνημόνια κοκ), προτίμησε να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία, ενισχύοντας τον λαϊκισμό και τη δημαγωγία. Δυο φαινόμενα που ήταν εύκολο να «ανθίσουν» σε μια κοινωνία που όχι απλά την γοητεύουν παραδοσιακά, αλλά και που ήταν έτοιμη, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, να τα αποδεχτεί. Είναι μια κοινωνία που έχει δεχτεί μια βίαιη αναπροσαρμογή στο βιωτικό της επίπεδο.

Το κυνήγι της εξουσίας αποδείχτηκε επιτυχημένο. Σε τρεις διαδοχικές αναμετρήσεις κατάφερε να κερδίσει. Ήδη βρίσκεται σ' αυτήν. Έχοντας ωστόσο αφήσει πίσω του ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας να διατηρεί το ίδιο αφήγημα με το οποίο ερμηνεύει ακόμα και σήμερα την κρίση. Είπαμε, είναι πολύ νωπά όλα αυτά για να έχουν ξεχαστεί. Το κομμάτι αυτό της κοινωνίας είναι αυτό που εντυπωσιάζεται αρνητικά σήμερα με τις δηλώσεις Κοτζιά και μπορεί μέσα του να λέει και «go back, κύριε Κοτζιά». Είναι αυτό που ακόμα θεωρεί ότι κάποιο Ράιχ επιβουλεύεται τη γεμάτη πλεονεκτήματα αυτή χώρα και τον προικισμένο μόνο με προτερήματα αυτόν λαό. Είναι αυτό που θεωρεί τον σημερινό στενό συνομιλητή της Μέρκελ, Έλληνα πρωθυπουργό, έναν σαν τους άλλους. Έναν Γερμανόδουλο. Τα παρεπόμενα μιας ολόκληρης και πολύχρονης στρατηγικής έχουν αφήσει γερές βάσεις.

Οι επόμενες εκλογές, όποτε και αν γίνουν, θα μας δώσουν ικανοποιητικές απαντήσεις για το πού θα κατευθύνει την ψήφο του αυτό το σεβαστό αριθμητικά κομμάτι της κοινωνίας. Μακάρι, να μην συμβεί αυτό που πολλοί φοβούνται. Σε σχήματα λαϊκίστικα, εθνικιστικά και επικίνδυνα…