Εξοδος Αυγούστου: τρίτη, φαρμακερή και, πιθανότατα, εκλογική… .

Η επανειλημμένως αναγγελθείσα έξοδος από τα Μνημόνια θα γίνει τον φετινό Αύγουστο, έχει ήδη προεξοφληθεί. Και θα είναι ο ισχυρότερος πειρασμός για τον κ. Τσίπρα να προκηρύξει αμέσως μετά εκλογές. Αυτό αποτελεί και τον υπ’ αριθμόν ένα παράγοντα αβεβαιότητας για την συνέχεια, καθώς οι κομματικοί υπολογισμοί θα παραμερίσουν τους οικονομικούς

Του Γιώργου Καρελιά

Η Ελλάδα μπήκε στην περιπέτεια των Μνημονίων στις 23 Απριλίου του 2010 με εκείνο το μνημειώδες διάγγελμα του Γιώργου Παπανδρέου από το Καστελόριζο. Από τότε έχει αναγγελθεί η έξοδός της τρεις φορές από τρείς διαφορετικές κυβερνήσεις και πρωθυπουργούς. Θα είναι η τωρινή(του προσεχούς Αυγούστου) η τρίτη και φαρμακερή;

Η απάντηση στο ερώτημα προϋποθέτει μια σύντομη αναδρομή στις προηγούμενες. Η αξιοποίηση ή μη της εμπειρίας αποτελεί, άλλωστε, έναν από τους βασικούς παράγοντες της επιτυχίας ή αποτυχίας ενός εγχειρήματος.

Εξοδος πρώτη (υπο μορφήν αστείου): Τον Απρίλιο του 2010 μπήκαμε επισήμως στον Μνημόνιο. Τον Σεπτέμβριο του 2010 από το βήμα της ΔΕΘ ο Γιώργος Παπανδρέου προανήγγειλε και την έξοδό μας το 2013. Ένα μήνα μετά το επανέλαβε για όσους δεν το είχαν εμπεδώσει (εδώ). Πόσοι το πίστεψαν; Αγνωστο. Πάντως, στις εκλογές για την Αυτοδιοίκηση, που έγιναν ένα μήνα μετά, το ΠΑΣΟΚ πήγε ανέλπιστα καλά. Οι ψηφοφόροι είτε δεν είχαν ακόμα νιώσει για τα καλά την κρίση είτε πίστευαν ότι θα είναι σύντομη.

Εξοδος δεύτερη (η βιασύνη και η αποτυχία): Οι εκλογές του Ιουνίου του 2012 έφεραν την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου, αλλά και έναν καλπάζοντα ΣΥΡΙΖΑ. Ενάμισι χρόνο μετά το σχηματισμό της η τότε κυβέρνηση έκανε την πρώτη πετυχημένη έξοδό της στις αγορές. Και την πανηγύρισε δεόντως (εδώ). Αλλά δεν ήταν αρκετή. Χρειαζόταν κάτι παραπέρα, για να αναχαιτιστεί ο επερχόμενος ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα. Στις ευρωεκλογές του Ιουνίου του 2014 ο ΣΥΡΙΖΑ νίκησε με τέσσερις μονάδες διαφορά και η κυβέρνηση Σαμαρά χρειαζόταν κάτι παραπάνω από μια έξοδο στις αγορές. Χρειαζόταν και την «έξοδο» από τα Μνημόνια. Ετσι, παρά τις προειδοποιήσεις ότι η βιασύνη ήταν λάθος (εδώ ένα παράδειγμα), η ρητορική συνεχίστηκε (εδώ). Οι Ευρωπαίοι από την επιφυλακτικότητα πέρασαν στην άρνηση (ο Σόιμπλε πίστευε ότι οποιαδήποτε διευκόλυνση προς την κυβέρνηση Σαμαρά θα ήταν όπλο στα χέρια του Τσίπρα-είχε πειστεί ότι θα γίνουν πρόωρες εκλογές και θα τις κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ) και η αποτυχία ήρθε. Οι εκλογές ήρθαν και είναι γνωστά όσα ακολούθησαν.

Εξοδος τρίτη (σιγουριά και αβεβαιότητα): η ειρωνεία της Iστορίας είναι διπλή. Οι άνθρωποι που θα έσκιζαν ή θα καταργούσαν το Μνημόνιο (των προηγούμενων) με ένα νόμο κι ένα άρθρο (εδώ), έγιναν οι καλύτεροι μνημονιακοί: έφεραν το δικό τους Μνημόνιο, το εφάρμοσαν καλύτερα απ’ όλους τους προηγούμενους και μάλιστα με ελάχιστες αντιδράσεις. Το αναγνωρίζουν πλέον όλοι οι σχετιζόμενοι ευρωπαίοι αξιωματούχοι (εδώ και εδώ οι δύο τελευταίοι). Η έξοδος, λοιπόν, του Αυγούστου θα είναι τρίτη και φαρμακερή, δεν αμφισβητείται από πουθενά και έχει σχεδόν προεξοφληθεί. Από αυτήν την σιγουριά προκύπτει και αβεβαιότητα της συνέχειας.

Για δύο λόγους:

Πρώτον, διότι η επόμενη πράξη του κ. Τσίπρα και των συν αυτώ ενδέχεται να είναι η προκήρυξη εκλογών αμέσως μετά, το φθινόπωρο του τρέχοντος έτους. Παρά την (διαφαινόμενη σήμερα) πρόθεσή τους να κάνουν τις εκλογές τον Ιούνιο του 2019 μαζί με τις ευρωεκλογές, ο πειρασμός για φέτος το φθινόπωρο θα είναι πολύ μεγάλος. Η «έξοδος από τα Μνημόνια», η οποία είχε πανηγυριστεί πρόωρα και άλλες φορές (εδώ), θα είναι το τελευταίο χαρτί που θα έχει να παίξει ο κ. Τσίπρας. Η εμφάνισή του στην ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο ίσως θα είναι η έναρξη της προεκλογικής περιόδου.

Ομως, η διαχείριση της πρώτης μεταμνημονιακής εποχής πιθανότατα δεν θα γίνει από τον ίδιο. Το γνωρίζει και δεν ποντάρει σε αυτό. Βασικός του στόχος είναι να παραμείνει ισχυρός παίκτης στην αντιπολίτευση. Τόσο ισχυρός που να μπορεί να καθορίσει τις εξελίξεις το 2020, γνωρίζοντας ότι οι(μεθ)επόμενες εκλογές θα διεξαχθούν πιθανότατα με απλή αναλογική. Φυσικά, το γνωρίζουν και οι άλλοι.

Επομένως, οι πολιτικοί και οικονομικοί υπολογισμοί θα υπερισχύουν των οικονομικών από φέτος τον Αύγουστο και μετά. Ετσι, τη σιγουριά της (μετ’ επιτροπείας-εδώ) εξόδου από τα Μνημόνια είναι πιθανόν να ακολουθήσει η αβεβαιότητα και ο κίνδυνος να υποτροπιάσει η κρίση.

Διότι έξοδος από τα Μνημόνια δεν σημαίνει και έξοδο από την κρίση. Είναι τουλάχιστον αστείος ο ισχυρισμός ότι μια χώρα με 300 δισεκατομμύρια χρέος και 25% ανεργία θα βγει (και) από την κρίση πριν από την επόμενη δεκαετία. Ο αμερικανός ηθοποιός Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ το είχε πει με αυτήν την ατάκα: « Τα πράγματα δεν είναι ποτέ τόσο άσχημα ώστε να μη μπορούν να χειροτερέψουν»