Το Δίκαιο της Θάλασσας για ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα

Κάθε φορά που σημαίνει «συναγερμός» με αφορμή κάποια Navtex που έχει ανακηρύξει η Τουρκία και αφορά την περιοχή νότια-νοτιοανατολικά της Κρήτης και της Ρόδου, επανέρχονται στην επικαιρότητα οι όροι «χωρικά ύδατα», «υφαλοκρηπίδα», «ΑΟΖ».

Τις τελευταίες μέρες, με αφορμή τα ταξίδια του ερευνητικού σκάφους «Ορούτς Ρέις» στην περιοχή της Aνατολικής Μεσογείου, διαβάσαμε πολλά και κυρίως ότι το τουρκικό πλοίο παραβίασε την ελληνική υφαλοκρηπίδα. Η σωστή ορολογία, για να είμαστε ακριβείς και να μη δημιουργούνται λανθασμένα συμπεράσματα, είναι ότι το «Ορούτς Ρέις» παραβίασε τη μη οριοθετημένη ελληνική υφαλοκρηπίδα. Στο παρακάτω γράφημα θα ορίσουμε όσο πιο απλά γίνεται τους όρους, όπως αυτοί προκύπτουν από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.

- Χωρικά ύδατα: Τα χωρικά ύδατα μιας χώρας ξεκινούν από την ακτογραμμή της και μπορούν να φτάσουν σε απώτερο βάθος έως τα 12 ναυτικά μίλια. Η Ελλάδα δεν έχει ασκήσει αυτό το δικαίωμα και τα χωρικά μας ύδατα είναι ορισμένα στα 6 ναυτικά μίλια. Στα χωρικά της ύδατα μια χώρα έχει εθνική κυριαρχία. Στην περιοχή του ανατολικού Αιγαίου, όπου οι τουρκικές ακτές είναι πολύ κοντά, εφαρμόζεται ο κανόνας της μέσης γραμμής, δηλαδή ο διαχωρισμός γίνεται στη βάση της μέσης απόστασης από τις ακτές των δύο χωρών.

- Υφαλοκρηπίδα: Σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, θεωρητικά η υφαλοκρηπίδα μιας χώρας μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει σε κάποιες περιπτώσεις τα 200 ναυτικά μίλια από την ακτή της. Με την υφαλοκρηπίδα εννοούμε αποκλειστικά και μόνο τον βυθό. Χωρίζεται σε ηπειρωτική και νησιωτική. Αυτό σημαίνει ότι πέραν της ηπειρωτικής χώρας κάθε κατοικημένο νησί διαθέτει υφαλοκρηπίδα. Εξαίρεση αποτελούν, σύμφωνα με το άρθρο 121 της Σύμβασης, οι βραχονησίδες και οι βράχοι, οι οποίοι δεν μπορούν να διατηρήσουν ανθρώπινο πληθυσμό ή αυτόνομη οικονομική ζωή (καλλιέργεια ή κτηνοτροφία).

Στην περίπτωση της ημίκλειστης θάλασσας όπως είναι η Μεσόγειος και λόγω των γεωγραφικών συνθηκών η ελληνική υφαλοκρηπίδα συναντιέται με εκείνη της Τουρκίας, γι' αυτό είναι αναγκαία η οριοθέτησή τους. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με διάλογο και συμφωνία μεταξύ των δύο εμπλεκόμενων χωρών είτε μέσω ενός διεθνούς οργάνου (όπως είναι π.χ. το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης). Στην υφαλοκρηπίδα δεν ισχύει το καθεστώς της απόλυτης κυριαρχίας της χώρας που την έχει, αλλά μόνο κυριαρχικά δικαιώματα (π.χ. εκμετάλλευση του υπεδάφους). Τα ύδατα της υφαλοκρηπίδας παραμένουν ανοιχτά για ελεύθερη ναυσιπλοΐα. Ως γνωστόν, οι δύο χώρες μέχρι σήμερα δεν έχουν προβεί σε τέτοιου είδους συμφωνία.

- ΑΟΖ: Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) είναι το κομμάτι εκείνο της θάλασσας που ξεκινά από τα χωρικά ύδατα και φτάνει σε βάθος 200 ναυτικών μιλίων, περιλαμβάνοντας το νερό κάτω από την επιφάνεια, όπως επίσης και ώς ένα ορισμένο ύψος πάνω από την επιφάνεια (π.χ. πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου). Μια ΑΟΖ υφίσταται μόνον εφόσον το εκάστοτε κράτος προχωρήσει στην ανακήρυξή της, βάσει των διεθνών κανόνων και της σύμφωνης γνώμης των γειτονικών κρατών (π.χ. οι πρόσφατες συμφωνίες μας με την Αίγυπτο και την Ιταλία). 

πηγή