Μάνος Ελευθερίου: Ξεγέλασες τους ουρανούς με ξόρκια μαύρη φλόγα

 

Ο Μάνος Ελευθερίου γεννήθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου στις 12 Μαρτίου 1938. Ποιητής, στιχουργός, μυθιστοριογράφος, συγγραφέας παιδικών βιβλίων, ιστορικός και επιμελητής εκδόσεων.

 

Παρακολούθησε μαθήματα υποκριτικής στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Εργάστηκε πολλά χρόνια στο περιοδικό Reader’s Digest.

 

Έγραψε στίχους για πάνω από 500 τραγούδια, τα οποία μελοποίησαν συνθέτες όπως ο Μ. Θεοδωράκης, ο Μ. Χατζιδάκις, ο Γ. Μαρκόπουλος, ο Δ. Μούτσης, ο Θ. Μικρούτσικος, ο Σ. Κουγιουμτζής, ο Γ. Σπανός, ο Σ. Κραουνάκης, ο Λ. Κηλαηδόνης, ο Γ. Χατζηνάσιος, ο Α. Βαρδής κ.ά.

 

Μερικά από αυτά είναι τα: «Αυτές οι ξένες αγκαλιές», «Σεπτέμβρη του ‘62», «Στων αγγέλων τα μπουζούκια», «Η διαθήκη», «Στην Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου», «Στο παζάρι του ληστή», «Δεν είμαι άλλος», «Κάτω από τη μαρκίζα», «Τα λόγια και τα χρόνια», «’Αλλος για Χίο τράβηξε», «Τώρα που θα φύγεις», «Μια νυχτερίδα στη σκεπή», «Του κόσμου», «Οι πληρωμένες αγάπες», «Όταν θα κοιτάζω εσένα», «Μες στους βίους των αγίων», «Αργοναύτες», «’Ανοιξα το συρτάρι μου», «Ναύτης βγήκε στη στεριά», «Σ’ αυτή τη γειτονιά», «Χτυπώ την πόρτα του θεού» και πολλά ακόμη.

 

Τη δεκαετία του 1990 έκανε ραδιοφωνικές εκπομπές στον «Αθήνα 9,84» και στο Δεύτερο Πρόγραμμα της ΕΡΤ. Συνολικά εξέδωσε πάνω από σαράντα βιβλία. Ήδη το πρώτο του μυθιστόρημα Ο καιρός των χρυσανθέμων (2004) τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος. Το 2013 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για τη συνολική προσφορά του στα Γράμματα.

 

Για τον Μάνο Ελευθερίου και το έργου του έχουν γραφτεί άπειρα κείμενα. Και δικαίως. Υπήρξε μοναδική μορφή πολυσυλλεκτικού και ευφυούς δημιουργού, με χιούμορ, διαπεραστική ματιά, αλλά και ευρύτατη απήχηση και αποδοχή τόσο από τους ομοτέχνους του όσο και από το κοινό.

 

Ο Μάνος Ελευθερίου ήταν καλεσμένος στην εκπομπή της ΕΤ1 “Συναντήσεις” με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, η οποία μεταδόθηκε σε δύο μέρη, στις 28 Ιουνίου και στις 12 Ιουλίου 2008.

 

Στην συζήτηση των δύο φίλων γίνεται λόγος για τους νέους δημιουργούς και ερμηνευτές, το ρόλο των στιχουργών στην επιτυχία ενός τραγουδιού, ενώ ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στον τόπο καταγωγής του Μάνου Ελευθερίου, τη Σύρο.

 

Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος συζητά με τον Μάνο Ελευθερίου για την πορεία του στη λογοτεχνία. Γίνεται λόγος για την αφορμή για την ενασχόλησή του με τη συγγραφή κατά τα παιδικά του χρόνια, την εγκατάσταση της οικογένειάς του στην Αθήνα (στο Χαλάνδρι) κατά την περίοδο της εφηβείας του, και τις επιρροές που δέχθηκε από το φιλικό του περιβάλλον.

 

Ο Μάνος Ελευθερίου μιλά ακόμα για το ξεκίνημά του στην ποίηση και την έκδοση της πρώτης του ποιητικής συλλογής το 1962, και στη συνέχεια για την ενασχόλησή του με τη στιχουργική– μέσα από τη συμμετοχή του στον Σύλλογο Φίλων Ελληνικής Μουσικής- και την πρώτη του εμφάνιση στη δισκογραφία με το τραγούδι «Το σπίτι γέμισε με λύπη» σε μουσική Χρήστου Λεοντή.

 

Αναφέρονται οι συνεργασίες-σταθμοί στην πορεία του με σημαντικούς Έλληνες συνθέτες, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Δήμος Μούτσης (στον δίσκο «’Αγιος Φεβρουάριος»-για τον οποίο Μ.Ελευθερίου φιλοτέχνησε και το εξώφυλλο), ο Χρήστος Νικολόπουλος, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, Σταύρος Κουγιουμτζής κ.ά.

 

Καθ’ όλη τη διάρκεια της εκπομπής προβάλλονται αποσπάσματα πολλών γνωστών τραγουδιών σε στίχους δικούς του, ερμηνευμένων από γνωστούς τραγουδιστές.

  

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ

Ποίηση:

Συνοικισμός (έκδοση εκτός εμπορίου), 1962· Μαθήματα μουσικής (ε.ε.) 1972· Τα ξόρκια (ε.ε.) 1973· Αγρυπνία για το σκοτεινό τρυγόνι στην εκκλησία του προφήτη Ελισσαίου (εκδ. Αμοργός 1975), Καστανιώτης 2009· Τα όρια του μύθου, Γνώση 1978· Μαθήματα μουσικής/Τα ξόρκια, επανέκδοση, Ύψιλον 1980· Το μυστικό πηγάδι, Γνώση 1983· Αναμνήσεις από την Όπερα, Γνώση 1987· Το άγγιγμα του χρόνου, Καστανιώτης 1994· Το νεκρό καφενείο, Καστανιώτης 1997, 2006· Η πόρτα της Πηνελόπης, Γαβριηλίδης 2003· Ο νοητός λύκος, Μεταίχμιο 2010· Τα λόγια και τα χρόνια (Τα τραγούδια: 1963-2013), Μεταίχμιο 2013· Τα ομοιοκατάληκτα, Μεταίχμιο 2018

 

Πεζογραφία:

Ο καιρός των χρυσανθέμων (2004)· Η γυναίκα που πέθανε δύο φορές (2006)· Άνθρωπος στο πηγάδι (2008)· Πριν απ’ το ηλιοβασίλεμα (2011)· Φαρμακείον εκστρατείας (2016)· Άνδρες του αίματος, (2019) – Μεταίχμιο

 

Νουβέλα:

Το άγγιγμα του χρόνου, Καστανιώτης 1994

 

Θεατρικοί μονόλογοι:

Ο γέρος χορευτής, Μεταίχμιο 2010· Ο πατέρας του Άμλετ, Μικρή Άρκτος 2017

(Διηγήματα:) Το διευθυντήριο, Φέξης 1964· Η σφαγή (1965)· Η μελαγχολία της πατρίδας μετά τις ειδήσεις των οκτώ, Μεταίχμιο 2007

 

Παιδικά:

Παραμύθια για τον Αυτοκράτορα, (εικ. Σοφία Φόρτωμα), Γνώση 1991· Ένα καράβι μια φορά (εικ. Σ. Φόρτωμα), Ωκεανίδα 1997· Του Γενάρη το φεγγάρι: Παραμύθια για τους δώδεκα μήνες (κείμενα και εικονογράφηση), Κέδρος 1998· Η γάτα που ήθελε να γίνει πουλί (εικ. Σ. Φόρτωμα), Ελληνικά Γράμματα 2000· Ένα καράβι, καραβάκι… Εκδόσεις της Σχολής Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου 2005

 

Μαρτυρίες-Ιστορικά:

Η δεκαετία του ’60 (με τον Θ. Νιάρχο), Καστανιώτης 2005· Είναι αρρώστια τα τραγούδια (Ανθολόγηση κειμένων του), Καστανιώτης 2002· Μαύρα Μάτια – Ο Μάρκος Βαμβακάρης και η συριανή κοινωνία στα χρόνια 1905-1920, Μεταίχμιο 2013

 

Μελέτες-Λευκώματα:

Το θέατρο στην Ερμούπολη τον εικοστό αιώνα (τέσσερις τόμοι), Δήμος Ερμούπολης 2000· Ο ίσκιος της Αθήνας/Shadows of Athens (φωτογρ. Εβίτα Μαχαίρα, μτφρ. Mary Kitroeff, κείμενα Μάνος Ελευθερίου), Ποταμός 2002· Ερμούπολη – Μια πόλη στη λογοτεχνία (επιμ.) Μεταίχμιο 2004· Βλέμματα από την Ελλάδα, Μεταίχμιο 2008

 

Επιμέλειες:

Φωτογραφίες και σήματα Ελλήνων και ξένων φωτογράφων της περιόδου 1859-1910, Γνώση 1981· Ενθύμιον Σύρας. Φωτογραφίες και καρτ ποστάλ από το 1860-1950, Γνώση 1993· Νεοκλασική Ερμούπολη (φωτ. Π. Δενδρινός, Ν. Δεσύπρης, Ι. Καρβώνης κ.ά.) Ελληνικά Γράμματα 2000· Ενθύμιον Σύρου: Σύρος ένα νησί – Μια ιστορία (Καρτ ποστάλ και φωτογραφίες του 19ου και του 20ού αιώνα), Ελληνικά Γράμματα 2001· Ερμούπολη, Μια πόλη στη λογοτεχνία (φωτ. Καμίλο Νόλλας) Μεταίχμιο 2004/2011

 

Όλη η δισκογραφία εδώ  

πηγή