Τα ορφανά της πανδημίας

 

Μέχρι τέλη Απριλίου 2021, τουλάχιστον 1 εκατομμύριο παιδιά είχαν χάσει έναν από τους δύο γονείς τους από επιπλοκές του ιού

    

Ο Θεός χρησιμοποίησε το λαό Ισραήλ για την ενανθρώπιση Του. Σύμφωνα με το ορθόδοξο δόγμα, έπρεπε να γίνει άνθρωπος για να ενωθεί με την κτίση και να την εξαγιάσει, σώζοντας παράλληλα και θεώνοντας τον άνθρωπο.

 

Όταν ο Χριστός βρισκόταν στη γη, ο “οίκος του Πατέρα Του”, ήταν ο Ιουδαϊκός Ναός της Ιερουσαλήμ. Στην Αγία Γραφή, συχνά η λέξη “οίκος” έχει και την έννοια της “οικογένειας’’· το “σπιτικό” μας, δηλαδή. Ακριβώς έτσι παρουσιαζόταν ο λαός του Ισραήλ: ως μια οικογένεια, με Πατέρα τον Θεό και με τους Ιουδαίους να αποτελούν συνειδητά “τέκνα Του“.Σύμφωνα με τα δικά τους λόγια: “Εμείς έναν πατέρα έχουμε, τον Θεό” (Ιωάννης 8/η: 41).

 

Επομένως, ο οίκος του Θεού ήταν και δικός τους οίκος. Όμως, όπως συμβαίνει και στις καλύτερες των οικογενειών, τα πράγματα δεν πήγαν σύμφωνα με το αρχικό πλάνο. Ο λαός του Ισραήλ απέτυχε να αναγνωρίσει τον Θεό στο πρόσωπο του Χριστού κι έτσι τον σταύρωσε. Τότε, ο Θεός εγκατέλειψε τον οίκο τους, έμειναν “έρημοι” και “ορφανοί”, με τον Πατέρα να υιοθετεί τελικά τους Χριστιανούς από κάθε έθνος, ξορκίζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την ορφάνια, μιας και βάσει της Ορθόδοξης πίστης, ο Χριστός είναι πάντα ζωντανός και μαζί μας.

 

Όχι, δεν εισήλθατε στην Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας, αν και αυτή αποτέλεσε την κύρια πηγή μας για τα άνωθεν ευρήματα, κατά την καταβύθιση μας στον διαδικτυακό κόσμο της Ορθοδοξίας σχετικά με την ορφάνια.

 

Στον σύγχρονο κόσμο, αυτόν των εγκόσμιων, ως ορφανό ορίζεται εκείνο το παιδί που είτε έχει χάσει τους γονείς του, είτε είναι άγνωστοι, είτε έχει εγκαταλειφθεί. Βέβαια, υπάρχουν αρκετοί ορισμοί για να προσδιορίσει κάποιος τον όρο ορφανός. Στις ΗΠΑ, φερειπείν είναι “θάνατος, εξαφάνιση, εγκατάλειψη απώλεια και των δύο γονέων”. Ωστόσο, η UNICEF κι άλλες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις αναγνωρίζουν ως ορφανό οποιοδήποτε ανήλικο φυσικό πρόσωπο έχει χάσει έναν γονέα.

 

Όπως και να ‘χει, είτε ακολουθήσουμε την “οδό της πίστης”, είτε αυτή της κοσμικότητας, η ορφάνια έρχεται να δηλώσει την απώλεια. Τη στέρηση από ένα παιδί της θαλπωρής της οικογένειας, των γονικών φιγούρων σε μικρή ηλικία.

 

Μια τραγική απώλεια, όπως αυτή που βίωσε ο 18χρονος αριστούχος μαθητής Δημήτρης Καρακώστας από τη Ναύπακτο που λίγο πριν την αρένα των πανελληνίων έχασε και τους δύο του γονείς απ’ τη μεγάλη υγειονομική απειλή του καιρού μας, τον ιό που μόνο το 2020 κόστισε τη ζωή σε δύο εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ μόλις στο ήμισυ του 2021 ευθύνεται για τον θάνατο άλλων δύο εκατομμυρίων ανθρώπων.

 

Ο νεαρός Δημήτρης κατάφερε να σταθεί στα πόδια του, συγκέντρωσε 18.700 μόρια (ας ελπίσουμε η ΕΒΕ της κυρίας Κεραμέως να του επιτρέψει την είσοδό του στη σχολή της προτίμησής του), έχοντας ως όπλο τις βάσεις που του χάρισαν οι γονείς του. Με τα λόγια του: “Χωρίς τις βάσεις που μου είχαν δώσει αυτοί, δεν θα μπορούσα να ανταπεξέλθω σε όλο αυτό. Πέθαναν με εικοσιπέντε μέρες διαφορά νομίζω. Για λίγο τα άφησα τελείως, αλλά δεν είχα άλλη επιλογή. (…) Με βοηθούσαν και οι δύο, ήταν εκπαιδευτικοί. Έπρεπε να βοηθήσω με τις δικές μου ικανότητες, έστω και χωρίς αυτούς”.

 

Τα λόγια του Δημήτρη, αυτού του μικρού τυπάκου με το τεράστιο ψυχικό ανάστημα, ήχησαν σαν οπερετικό λιμπρέτο στ’ αυτιά μου, την ώρα που μπρος στην οθόνη μου περνούσαν τα “super” των καναλιών με πηχυαίους τίτλους περί “ορφανών κρουσμάτων”, “μεταλλάξεων”, “διασωληνώσεων”, “νέων μέτρων”, “εμβολίων” κ.ά.

 

Ωστόσο, η περίπτωση του Δημήτρη δεν είναι μοναδική. Τουναντίον ήρθε να ανοίξει τη βεντάλια ενός ζητήματος με διεθνείς προεκτάσεις που μέχρι πρότινος έμενε στα αζήτητα των αιθουσών σύνταξης και των κατά τα άλλων ειδικών επί παντός του επιστητού δημοσιογράφων: Τι γίνεται με τα παιδιά που τα θανατηφόρα βέλη της πανδημίας χτύπησαν το σπίτι τους;

 

Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό “The Lancet”, καθώς και βάσει πρόσφατης έκθεσης του αμερικανικού Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων: τουλάχιστον 1 εκατομμύριο παιδιά παγκοσμίως έχουν χάσει έναν γονέα ή κύριο κηδεμόνα, εξαιτίας της Covid 19.

 

Με δεδομένο ότι τα στοιχεία της πανδημίας αναδεικνύουν την…ιδιαίτερη προτίμηση του ιού στους ηλικιωμένους, είναι πράγματι σοκαριστικός ο αριθμός, σχολίαζε πρόσφατα στους Financial Times, ο Σεθ Φλάξμαν, καθηγητής- στατιστικολόγος στο Imperial College του Λονδίνου.

 

Κι ενώ οι θάνατοι έφτασαν να διαμορφώνουν καθημερινά τη μαύρη στατιστική λίστα της πανδημίας, τα παιδιά που μένουν πίσω από τους αριθμούς παραμένουν εδώ, δεν φεύγουν, δεν θα φύγουν: Τι συνέβη στον πατέρα μου; Στη μητέρα μου; Ποιος θα με φροντίσει; Την ίδια ώρα που εμείς, ως οργανωμένη κοινωνία θα έπρεπε να αναρωτιόμαστε: πώς μπορούμε να τα υποστηρίξουμε καλύτερα;

 

Για τον Φλάξμαν, το πρώτο, βασικό βήμα για την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι η γνώση επί του πραγματικού μεγέθους αυτής της κρυμμένης επιδημίας. Χρησιμοποιώντας τους αριθμούς γονιμότητας των Ηνωμένων Εθνών και στατιστικά στοιχεία χωρών σχετικά τους θανάτους που προήλθαν από Covid, ο Φλάξμαν και η ομάδα του κατάφεραν να επιβεβαιώσουν ότι μέχρι το τέλος Απριλίου 2021, τουλάχιστον 1 εκατομμύριο παιδιά είχαν χάσει έναν από τους δύο γονείς τους. Ο πραγματικός αριθμός μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερος, επισημαίνει ο ακαδημαϊκός, καθώς τα αρχεία θανάτου είναι ελλιπή σε χώρες που έχουν πληγεί βαριά από την επιδημία, ενώ προσθέτει ότι σε χώρες με υψηλά ποσοστά θνησιμότητας, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Νότιας Αφρικής, της Βραζιλίας και της Ρωσίας, τουλάχιστον ένα στα χίλια παιδιά έχει χάσει έναν γονέα. Επιπρόσθετα, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο αριθμός των παιδιών που έχασαν τον πατέρα τους λόγω της Covid 19 είναι διπλάσιος σε σχέση με εκείνον των παιδιών που έχασαν τη μητέρα τους, γεγονός που αποδίδεται σε διάφορους δημογραφικούς αλλά και ιατρικούς παράγοντες.

 

Σε πολλά μέρη του κόσμου, το κενό της έλλειψης του ενός ή και των δύο γονιών έρχονται να καλύψουν οι παππούδες. Ωστόσο, με τον ιό να χτυπά κατά κόρον αυτές τις ηλικίες, τουλάχιστον άλλο μισό εκατομμύριο παιδιά έχασαν τον έναν παππού ή τη γιαγιά με τον/την οποίο/α ζούσαν.

 

Η απόλυτη τραγωδία για ένα παιδάκι, για έναν έφηβο που δεν πρόλαβε να προετοιμαστεί ψυχολογικά, που είδε τους δικούς του ανθρώπους να χάνονται, που βρέθηκε κλειδαμπαρωμένος στο σπίτι του, στ’ άδειο σπίτι του, να θρηνεί, με τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης να δημιουργούν ενδεχομένως ένα εκρηκτικό μείγμα που μόνο κινδύνους για την μετέπειτα ψυχική του ισορροπία μπορεί να πυροδοτήσει.

 

Κι όχι μόνο για την ψυχική, τονίζει και πάλι ο Φλάξμαν στους FT, επισημαίνοντας ότι “μακροπρόθεσμα, η απώλεια ενός κηδεμόνα έχει αντίκτυπο στην ψυχική, σωματική και συναισθηματική υγεία, αυξάνοντας τον κίνδυνο ασθενειών, παιδικών γάμων και εγκυμοσύνης κατά την εφηβική ηλικία”. Πιο συγκεκριμένα, ειδικά η απώλεια του

πατέρα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για ένα παιδί να υποστεί σεξουαλική βία, ενώ δεν πρέπει να παραβλέπουμε και τον οικονομικό αντίκτυπο της απώλειας στην καθημερινότητα του παιδιού.

 

Πρέπει να δράσουμε επειγόντως, λέει ο Φλάξμαν. “Ο κόσμος αντιμετωπίζει μια άμεση απειλή από την ανεξέλεγκτη εξάπλωση νέων μεταλλάξεων. Πρέπει να δώσουμε εμβόλια σε όσους τα χρειάζονται, όπου κι αν βρίσκονται, όχι μόνο για να σώσουμε ζωές, αλλά και για να σώσουμε οικογένειες”.

 

Μαζί όμως με τα εμβόλια οι κυβερνήσεις θα πρέπει να εγκαταλείψουν την προσφιλή τους συνήθεια να βλέπουν το πολιτικό τους είδωλο στον σύγχρονο μονεταριστικό καθρέφτη του Ντόριαν Γκρέι. Ανατρέχοντας και πάλι στις στήλες της ναυαρχίδας του φιλελεύθερου Τύπου, διαβάζουμε: “Οι κυβερνήσεις (…) θα πρέπει να επικεντρωθούν σε τεκμηριωμένες παρεμβάσεις: η ενίσχυση των οικογενειών μέσω οικονομικών παρεμβάσεων, η υποστήριξη των γονέων- καθώς- και η εκπαιδευτική υποστήριξη (σ.σ. των παιδιών). Δεδομένης της κλίμακας του προβλήματος, απαιτούνται τώρα σημαντικές δεσμεύσεις από τις κυβερνήσεις. Τα ορφανοτροφεία δεν πρέπει ποτέ να είναι η απάντηση: τα παιδιά που χάνουν έναν κηδεμόνα χρειάζονται οικογενειακή φροντίδα για να αναπτυχθούν, αντί του ιδρυματισμού, για τον οποίο η νευροεπιστημονική έρευνα δείχνει ότι περιορίζει την ανάπτυξη του εγκεφάλου τους”.

 

Κάποια μέρα θα φτάσουμε στο τέλος της πανδημίας, αλλά τα ορφανά της θα είναι εδώ για δεκαετίες. Ήρθε η ώρα οι κυβερνήσεις να βγουν μπροστά, να εντοπίσουν την πραγματική κλίμακα αυτής της κρυμμένης πανδημίας βρίσκοντας και βοηθώντας τα παιδιά που έχουν πληγεί και να προστατεύσουν τους πιο ευάλωτους την ώρα που έχουν ανάγκη, και στα επόμενα χρόνια.

 

Αυτά γράφουν οι Financial Times, τους οποίους, ε, δε τους λες και μοντέρνα έκδοση της L’Humanité. Οπότε εμείς δεν έχουμε παρά να συμφωνήσουμε…

 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΛΑΛΗΣ