Ποιος και γιατί δολοφόνησε τον πρόεδρο της Αϊτής, Ζοβενέλ Μοΐζ;

 

Του Ανδρέα Κοσιάρη

Η ιδιαίτερα περίεργη δολοφονία του προέδρου της Αϊτής, Ζοβενέλ Μοΐζ, τα ξημερώματα της περασμένης Τετάρτης, έχει φέρει το φτωχό νησί της Καραϊβικής σε άλλη μία τεταμένη πολιτική περίοδο, με την προσωρινή κυβέρνηση να ζητά τη στρατιωτική επέμβαση ξένων χωρών.

Η δολοφονία φέρεται να έχει διαπραχθεί από μία παραστρατιωτική ομάδα που αποτελούταν από 26 Κολομβιανούς και τουλάχιστον τρεις Αϊτινο-Αμερικανούς, εκ των οποίων δεκαεπτά έχουν συλληφθεί και τουλάχιστον τρεις σκοτώθηκαν σε ανταλλαγές πυρών με τις αρχές της χώρας.

 

Οι αστυνομικές αρχές της χώρας ανακοίνωσαν ότι εκ των «εγκεφάλων» της δολοφονίας είναι ο συλληφθείς, 63 ετών Αϊτινός και Αμερικανός πολίτης, Κριστιάν Εμμανουέλ Σανόν, γιατρός στο επάγγελμα με έδρα τη Φλόριντα των Ηνωμένων Πολιτειών. Σύμφωνα με τον αρχηγό της αστυνομίας της Αϊτής, Λεόν Σαρλ, ο Σανόν ήταν το πρόσωπο με το οποίο επικοινώνησε ένας εκ των συλληφθέντων Κολομβιανών έπειτα από τη δολοφονία.

«Η αρχική αποστολή που δόθηκε σε αυτούς τους επιτιθέμενους ήταν να προστατεύσουν το άτομο με το όνομα Εμμανουέλ Σανόν, αλλά έπειτα η αποστολή άλλαξε», δήλωσε ο Σαρλ. Ο Σανόν, που εμφανίζεται σε βίντεο από το 2011 να έχει πολιτικές βλέψεις για την ηγεσία της χώρας, φέρεται να έφτασε με ιδιωτικό αεροπλάνο στην Αϊτή τις ημέρες πριν τη δολοφονία και να προσέλαβε μία ομάδα σωματοφυλάκων μέσω της εταιρείας υπηρεσιών ασφαλείας CTU Security, η οποία εδρεύει στο Μαϊάμι της Φλόριντα.

 

Η CTU ανήκει στον Βενεζουελάνο εμιγκρέ Αντόνιο Ενμανουέλ Ιντριάγκο Βαλέρα, ενεργό μέλος της Βενεζουελάνικης παροικίας στη Φλόριντα των ΗΠΑ, που σύμφωνα με πηγές τοπικών μέσων έχει ισχυριστεί στο παρελθόν ότι συνεργάζεται με τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών.

Όμως, αν και ο Σανόν αναμφίβολα έχει παίξει κάποιον ρόλο στην υπόθεση, η περιγραφή του από τις αρχές της Αϊτής ως ηγέτη του σχεδίου δολοφονίας είναι δύσκολο να γίνει πιστευτή.

Η επιχείρηση δολοφονίας του Μοΐζ φαίνεται να είχε κάποιου είδους καθοδήγηση ή υποστήριξη εκ των έσω. Η παραστρατιωτική ομάδα πέρασε από σημεία ελέγχου ισχυριζόμενη ότι διεξάγει επιχείρηση του Σώματος Δίωξης Ναρκωτικών των ΗΠΑ (Drug Enforcement Administration – DEA), ενώ σύμφωνα με αναφορές είχε στη διάθεσή της λεπτομερή σχέδια της προεδρικής κατοικίας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ότι κανένα μέλος της προεδρικής φρουράς και των σωματοφυλάκων του προέδρου της Αϊτής δεν τραυματίστηκε στην επιχείρηση, ενώ το μόνο παράπλευρο θύμα ήταν η σύζυγος του Μοΐζ, που τραυματίστηκε και νοσηλεύεται στις ΗΠΑ.

 

Την περασμένη Παρασκευή, ο αστυνομικός διευθυντής της Κολομβίας Χόρχε Λουίς Βάργκας επιβεβαίωσε σε συνέντευξη τύπου ότι τουλάχιστον 13 εκ των συλληφθέντων στην Αϊτή Κολομβιανών είναι πρώην μέλη του Κολομβιανού στρατού.

Πολιτικοί της αντιπολίτευσης έχουν ισχυριστεί, χωρίς να προσφέρουν αποδεικτικά στοιχεία, ότι οι Κολομβιανοί συλληφθέντες είναι «αποδιοπομπαίοι τράγοι» και πως ο Μοΐζ δολοφονήθηκε από τους σωματοφύλακές του.

Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο, καθώς στο παρασκήνιο παίζεται ένα βρώμικο παιχνίδι για την ανάληψη της εξουσίας, την οποία διεκδικούν τρεις άνθρωποι. Αυτή τη στιγμή, επικεφαλής της προσωρινής κυβέρνησης έχει αυτοανακηρυχθεί ο απερχόμενος πρωθυπουργός της Αϊτής, Κλωντ Ζοζέφ. Ο Ζοζέφ επρόκειτο να αντικατασταθεί την επόμενη ημέρα της δολοφονίας από τον Αριέλ Ανρί, ο οποίος είχε χριστεί πρωθυπουργός από τον Μοΐζ, αλλά δεν είχε ακόμα ορκιστεί στη θέση του. Ο τρίτος διεκδικητής της εξουσίας είναι ο επικεφαλής της διαλυμένης από τον Μοΐζ Γερουσίας της χώρας, Ζοζέφ Λαμπέρ.

Ο Μοΐζ ήταν ένας ιδιαίτερα αντι-δημοφιλής πρόεδρος, ο οποίος είχε αρνηθεί να παραιτηθεί στο τέλος της θητείας του τον περασμένο Φεβρουάριο, και σχεδίαζε να διοργανώσει δημοψήφισμα με σκοπό την κατάργηση του ρόλου του Πρωθυπουργού και τη συγκέντρωση περισσότερων εξουσιών στο προεδρικό αξίωμα.

Εκλεγμένος με την υποστήριξη των ΗΠΑ, σε εκλογές που δεν συμμετείχε ούτε το 20% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων, υπήρξε συνεχιστής του διεφθαρμένου καθεστώτος του Μισέλ Μαρτέλι. Αμφότεροι θεωρούνται «νεο-Ντιβαλιερικοί», μια αναφορά στους Φρανσουά «Πάπα Ντοκ» Ντιβαλιέ και Ζαν-Κλοντ «Μπέιμπι Ντοκ» Ντιβαλιέ, πατέρα και γιο, δικτάτορες που κυβέρνησαν την Αϊτή από το 1957 έως το 1986.

Όμως πληροφορίες από την Αϊτή θέλουν τον Μοΐζ να τα έχει «σπάσει» τους τελευταίους μήνες με τους ολιγάρχες που διαφεντεύουν οικονομικά τις τύχες των κατοίκων της Αϊτής, και μάλλον εκεί θα έπρεπε να αναζητηθούν τα κίνητρα της δολοφονίας του.

Η Αϊτή, η πρώτη και μοναδική χώρα όπου πέτυχε μία εξέγερση σκλάβων εγκαθιδρύοντας την πρώτη ανεξάρτητη μαύρη δημοκρατία του κόσμου το 1804, έχει δυστυχώς μακρά ιστορία διεφθαρμένων δικτατοριών και παρεμβάσεων από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες. Η δολοφονία του Μοΐζ είναι η πρώτη δολοφονία πολιτικού ηγέτη στη χώρα από το 1915.

Τότε, η δολοφονία του πρόεδρου Βιλμπράν Γκιγιόμ Σαμ από έναν οργισμένο όχλο είχε οδηγήσει σε δύο δεκαετίες αμερικανικής κατοχής στο νησί. Στο πιο πρόσφατο παρελθόν, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, με τη συνεργασία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών απομάκρυναν τον λαοφιλή πρόεδρο Ζαν Μπερτράν Αριστίντ το 2004, τσιμεντώνοντας ξανά ένα καθεστώς διαφθοράς. Πολλοί φοβούνται ότι και τώρα, μια επέμβαση θα οδηγήσει σε ένα παρόμοιο με το παρελθόν αποτέλεσμα.

 

Ο πρέσβης της Αϊτής στην Ουάσινγκτον, Μποκσί Εντμόντ, ζήτησε την Παρασκευή με επιστολή του προς τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, την παρουσία αμερικανικών στρατευμάτων στην Αϊτή.

Οι ΗΠΑ μέσω δηλώσεων του προέδρου Μπάιντεν φαίνεται να αποκλείουν προς το παρόν αυτό το ενδεχόμενο, όμως πράκτορες του FBI βρίσκονται στην Αϊτή από την Κυριακή, με σκοπό τη «βοήθεια» προς τις αρχές του νησιού στις έρευνές τους.

Το αν η βοήθεια αυτή θα προσφέρει αποκάλυψη ή συγκάλυψη των πραγματικών αιτίων της δολοφονίας του Μοΐζ είναι συζητήσιμο. Οι ΗΠΑ έχουν ιδιαίτερα βεβαρυμένο παρελθόν σε σχέση με την Αϊτή, ενώ οι μέχρι στιγμές δημοσιευμένοι δεσμοί των συλληφθέντων με την Αμερική και τη σύμμαχο Κολομβία, δεν εμπνέουν ιδιαίτερη εμπιστοσύνη για τις «αγνές προθέσεις» της υπερδύναμης.

Πέραν του Εμμανουέλ Σανόν, άλλοι δύο Αϊτινο-Αμερικανοί έχουν συλληφθεί, οι οποίοι αρνούνται ότι βρίσκονταν στον χώρο της δολοφονίας και ισχυρίζονται ότι λειτούργησαν μονάχα ως μεταφραστές. Ένας εξ αυτών, ο 35χρονος Τζέιμς Σολάζ, έχει εργαστεί στο παρελθόν ως φρουρός ασφαλείας για την πρεσβεία του Καναδά στο Πορτ-ο-Πρενς της Αϊτής, αλλά και ως σωματοφύλακας για ορισμένα από τα εξέχοντα μέλη της αστικής τάξης της χώρας.

Η Washington Post, σε άρθρο γνώμης της συντακτικής της ομάδας λίγες μέρες έπειτα από τη δολοφονία του Μοΐζ, φάνηκε να παίζει «πρώτο βιολί» για άλλη μία ξένη παρέμβαση στην Αϊτή. «Η Αϊτή χρειάζεται γοργή και μυώδη διεθνή παρέμβαση», ήταν ο τίτλος του άρθρου.

Το πιο πιθανό είναι οι ΗΠΑ να επιχειρήσουν απλά να ηρεμήσουν τα πνεύματα ανάμεσα στις αντιμαχόμενες πλευρές της Αϊτινής καθεστηκυίας τάξης. Με την καθοδήγηση των Αμερικανών η χώρα θα επιχειρηθεί να οδηγηθεί σε άλλη μία εκλογική αναμέτρηση-παρωδία.

Αν αυτό επιτευχθεί, η εξουσία και ο οικονομικός έλεγχος της Αϊτής θα συνεχίζει να μοιράζεται στα χέρια των ολιγαρχών και η χώρα θα συνεχίσει στη «δημοκρατική μετάβαση» που την εισήγαγαν οι Αμερικανοί και οδήγησε στην περαιτέρω ακραία φτωχοποίηση του πληθυσμού, στην εκτεταμένη εγκληματικότητα και στο κοινωνικο-οικονομικό χάος.

 

Αν όμως η εσωτερική διαμάχη μεταξύ των ολιγαρχικών δυνάμεων της χώρας, που φαίνεται να οδήγησε στη δολοφονία του προέδρου της, αποτελεί ένα ανεπούλωτο ρήγμα, ίσως «χρειαστεί» να πατήσουν και πάλι μπότες ξένων στρατευμάτων στην Αϊτή.

Έτσι ή αλλιώς, ο λαός της χώρας θα συνεχίσει να βουλιάζει στην εξαθλίωση, «τιμωρία» για την τόλμη του να εξεγερθεί πριν πάνω από δύο αιώνες ενάντια στους δυνάστες του. Μια ακόμη τέτοια εξέγερση, όσο απίθανη κι αν φαντάζει, είναι ίσως η μόνη λύση στα δεινά του.