Πειράματα και μπλεξίματα

 

γράφει ο Παντελής Μπουκάλας

 

 

Οσο θυμάμαι, στα χρόνια της μεταπολίτευσης δεν έχει υπάρξει ούτε μία εκλογική αναμέτρηση που να μη χαρακτηρίστηκε από τα κόμματα, αλλά και από τους δημοσιολόγους, «κρισιμότατη», «καθοριστική», «αποφασιστικής σημασίας», αν όχι και «ορόσημο». Και όσο διαβάζω, το ίδιο έχει συμβεί σε όλες τις εκλογές του νεοελληνικού κράτους (και του κόσμου όλου υποθέτω). Αρχής γενομένης το 1844, οπότε έγιναν οι πρώτες εκλογές στη χώρα, σαν ανταπόκριση στην επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, με αίτημα την παραχώρηση Συντάγματος.

 

Μόνο ο Ηλίας Νικολακόπουλος θα μπορούσε να ιστορήσει καταλεπτώς όσα θλιβερά συνέβησαν στις εκλογές εκείνες, οι οποίες κράτησαν κοντά έξι μήνες. Ηταν τόση η βία και η νοθεία, που ο Νικόλαος Δραγούμης έγραψε σε προσαρμοσμένη μορφή μια περίφημη φράση του Θουκυδίδη: «Και αυταί αι λέξεις ήλλαξαν σημασίαν, η μεν παραβίασις των καλπών ωνομάσθη συστολή των σανίδων […] η λύμανσις των σφραγίδων τυχαία σύντριψις […] και οι απόβλητοι του λαού εκλεκτοί αυτού». Ενα πείραμα ήταν εκείνο το σπασμωδικό και εμποδισμένο βήμα από την απόλυτη μοναρχία στη συνταγματική. Αλλά πάντα ένα πείραμα είναι η δημοκρατία, από την πρώτη ευλογημένη στιγμή που γεννήθηκε στην κεφαλή του Κλεισθένη, του Εφιάλτη και του Σόλωνα ως η κορυφαία επινόηση του αρχαιοελληνικού πνεύματος. Μια δοκιμή ήταν και είναι, δύσκολη και κινδυνώδης αλλά γοητευτική· μια προσπάθεια διαφυγής από τα εκάστοτε αδιέξοδα. Τίποτε δεν είναι δεδομένο και προκαθορισμένο, αφού οι όροι και οι συνθήκες του πειράματος δεν είναι ποτέ τα ίδια. Αν ήταν, θ’ αφήναμε τους δημοσκόπους (τους πρόθυμους εννοείται, τους ενσωματωμένους, στη στρατιωτική ορολογία) να συγκροτούν τις κυβερνήσεις κατά τη βολή τους. Και θα γλιτώναμε τα έξοδα.

 

Οταν λοιπόν ένας πρώην δημοσκόπος, που σταδιακώς «ήλλαξεν» πεποιθήσεις, ώσπου έγινε και υπουργός, δηλώνει ότι «οι εκλογές του ’23 είναι κρίσιμες, καθώς δεν είναι ώρα για πειράματα», κάνει τρία πράγματα συγχρόνως: α) επαναλαμβάνει μια κοινοτοπία («οι εκλογές είναι κρίσιμες»), πλην όμως με βαρύ υπουργικό γδούπο· β) δείχνει να μην κατανοεί την ουσία της δημοκρατίας, τον ενδιάθετο πειραματικό, δοκιμαστικό, ανασχεδιαστικό της χαρακτήρα· γ) επιχειρεί τον συνήθη εκφοβισμούλη: «ή εμάς ή μπλέξατε, θα σας πάρει το ποτάμι» κτλ. Μα μπλέξιμο η δημοκρατία; Μήπως τον κ. Τάκη Θεοδωρικάκο τον παρέσυρε η μια φορά κι έναν καιρό αποστροφή του για την «αστική δημοκρατία»;