Στις αγορές του κόσμου

 

γράφει η Αρχοντία Κάτσουρα

 

Το ντοκιμαντέρ μιλούσε για τις λαϊκές αγορές της Ευρώπης. Ηταν από αυτές τις εκπομπές που «ταξιδεύουν» τον τηλεθεατή στο πιο ζωντανό, σίγουρα θορυβώδες, αλλά και αληθινό κομμάτι κάθε πόλης: την αγορά.

 

Οχι ίσως με την έννοια της αρχαιότητας, αλλά σίγουρα διατηρούν το ίδιο βασικό χαρακτηριστικό: εκεί οι άνθρωποι γνωρίζονται, συνομιλούν, ανταλλάσσουν ιδέες και καμιά φορά φιλοσοφούν. Σ’ αυτές λοιπόν τις αγορές περιηγήθηκα κι εγώ, από την άνεση του σαλονιού μου, μια και πόσο πιθανό είναι να μπορέσω να τις επισκεφθώ όλες αυτές τις αγορές; Παρακολουθούσα την εκπομπή τακτικά, όσο το επέτρεπε ο χρόνος, σαν να φοβόμουν μήπως χάσω τη συνέχεια από ένα σίριαλ, που θα έκρινε στο τέλος την εξέλιξη της υπόθεσης.

 

Ενθουσιάστηκα με τους πολύχρωμους πάγκους, τους γεμάτους φρούτα και λαχανικά, φρέσκα ψάρια, γαλακτοκομικά με παράξενα ονόματα και κονσερβοποιημένα τρόφιμα. Και οι πωλητές, παραγωγοί οι ίδιοι ή έμποροι, έκαναν ό,τι ήταν δυνατόν για να τραβήξουν την προσοχή των πελατών. Νοικοκυρές κάθε ηλικίας, εργαζόμενοι και εργαζόμενες όλων των κατηγοριών, με φόρμες εργασίας ή κοστούμια και δερμάτινους χαρτοφύλακες, ακόμη και τουρίστες.

Αγορές ανοιχτές και υπαίθριες ή κλειστές και σκεπαστές -αναγκαίο αυτό σε περιοχές με μεγάλους χειμώνες ή με πολύ ζεστά καλοκαίρια-, αγορές αφιερωμένες αποκλειστικά σε ένα προϊόν, από το κρέας και τα πουλερικά έως τα λουλούδια και τα ρούχα ή τα είδη σπιτιού. Κάποιες μάλιστα ήταν ένα υπαίθριο σουπερμάρκετ, όπου μπορούσε κάποιος να βρει τα πάντα: από φρέσκα αυγά από κότες ελευθέρας βοσκής και γλυκά έως πατάκια για το μπάνιο και γυαλικά για την κουζίνα.

 

Σκεφτόμουν πόσο σπάνια, όταν ταξιδεύουμε στο εξωτερικό, επισκεπτόμαστε τις αγορές των πόλεων. Συνήθως, τρέχουμε στις λίγες ημέρες που έχουμε να δούμε τα μουσεία και τα σημαντικά μνημεία, αν το επιτρέπει ο χρόνος και κάποιο ωραίο μεγάλο πάρκο και τους γνωστούς εμπορικούς δρόμους. Ωστόσο, έτσι λίγα πράγματα μαθαίνουμε για τους ανθρώπους τους, για τις ίδιες τις κοινωνίες και τον τρόπο ζωής.

 

Πώς ψωνίζουν για το σπίτι τους; Τι αγοράζουν και πώς το μαγειρεύουν; Γνωρίζονται μεταξύ τους; Κάνουν παρέα;

 

Στη λαϊκή αγορά της γειτονιάς μου, που έγινε κι η αφορμή για να θυμηθώ την εκπομπή, αλλά όχι το όνομά της, οι πωλητές και οι πελάτες τους συνήθως γνωρίζονται. Ακόμη και αν δεν ψωνίσουν μια φορά από κάποιον πάγκο, οι πελάτες λένε πάντα «Καλημέρα. Τα πορτοκάλια σου ήταν πολύ ζουμερά την τελευταία φορά» ή «Πότε θα φέρεις ξανά από εκείνα τα ωραία κάστανα;». Κι ο πωλητής κερνάει κι ένα-δυο έξτρα μηλαράκια «για το παιδάκι σας, που δεν το φέρατε σήμερα μαζί σας». Ακούγονται και πειράγματα, ανταλλάσσονται και «καρφάκια» για τις πολιτικές εξελίξεις που επηρεάζουν τις τσέπες όλων και συνεπώς τις αγορές τους.

 

Κάπως έτσι μου φάνηκαν κι οι αγορές της Ευρώπης, έτσι πρέπει να μοιάζουν οι αγορές του κόσμου. Αν κάποιος μισοκλείσει τα μάτια του, όπως κάνουν οι ζωγράφοι πριν ξεκινήσουν ένα θέμα, δεν ξεχωρίζει πολλές λεπτομέρειες, μόνο την εναλλαγή ζωηρών χρωμάτων, σιλουέτες ανθρώπων, θολούς πάγκους και τέντες. Υπάρχουν φυσικά κι οι μυρωδιές, που αλλάζουν ανάλογα με την εποχή και τα διαθέσιμα φρούτα και λαχανικά, ή σου τραβούν την προσοχή, όπως ο καφές, τα μπαχαρικά και τα αφεψήματα, ή μπορεί να σου τρυπούν τη μύτη, ειδικά στους πάγκους με τα ψαρικά ή τα τυροκομικά.

 

Κάπως έτσι πρέπει να μοιάζουν και οι άνθρωποι σε κάθε γωνιά του κόσμου. Ανεξάρτητα αν ζουν στον Βορρά ή τον Νότο, στην Ανατολή ή στη Δύση. Και μπορεί αλλού να κάνουν παζάρια για το φθηνό και να αγοράζουν χωρίς κουβέντα το ακριβό, είτε να μετρούν τα φρούτα ίσα για να φτάσουν ή να φορτώνονται, γιατί «καλύτερα να περισσέψει παρά να λείψει», αλλά μοιάζουν. Εχουν ανάγκη τη φασαρία, την επαφή, τη ζύμωση και την αντιπαράθεση ενίοτε. Κι αυτά η αγορά τα προσφέρει σε αφθονία